Αποσπάσματα από το 7ο κεφάλαιο του βιβλίου του Franco Alessio "Ιστορία της Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας" από τις εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Οι μητροπόλεις της σκέψης κατά τον 13ο αιώνα
7.1 Οξφόρδη: η Φιλοσοφία και το φως
Η «φιλοσοφία της Φύσης» είναι ένα από τα κυριότερα θέματα της σκέψης που ωριμάζει κατά τον 13ο αιώνα στο Studium (Στην πανεπιστημιακή σχολή, το σπουδαστήριο) της Οξφόρδης, με τον μεγάλο κληρικό και επίσκοπο Ροβέρτο από το Λίνκολν (†1253) και τον μεγάλο Φραγκισκανό Ρογήρο Βάκωνα (†1292;). Πάντως, η ερμηνεία της Οξφόρδης δεν αποτελεί νατουραλιστική αντίληψη της Φύσης, όπως εκείνη που διέπει τα επιστημονικά ενδιαφέροντα της ισλαμίζουσας αυτοκρατορικής αυλής στο Παλέρμο. Από την άλλη πλευρά, η φιλοσοφία της Φύσης στην Οξφόρδη είναι το μοναδικό επίκεντρο του φιλοσοφικού στοχασμού. Αντίθετα, η φιλοσοφία είναι συγχρόνως πολλά πράγματα και, κυρίως, συνδέεται στενά με μια ειδική θεολογία εμπνευσμένη από τον Φραγκισκανισμό, ο οποίος εμφανίζεται στην Αγγλία και την Οξφόρδη το 1228, τη χρονιά που αποβιβάστηκε στην Αγγλία ο μοναχός Ανιέλο από την Πίζα συνοδευόμενος από μια δωδεκάδα Φραγκισκανών από την Τοσκάνη.
1) Κάτω από το μεγάλο όνομα της Φιλοσοφίας οι magistri της Οξφόρδης -από τον Ροβέρτο από το Λίνκολν μέχρι τον Ρογήρο Βάκωνα- δείχνουν ιδιαίτερη αγάπη και προτίμηση σε συγκεκριμένες επιστήμες και auctoritates. Το πρώτο φιλοσοφικό χαρακτηριστικό της Οξφόρδης είναι το εξής: η Τριττύς (Τrivium) θεωρείται, γενικά, λιγότερο σημαντική από την Τετρακτύν (Quadrivium) και, επίσης, μέσα στο Trivium η πιο σημαντική τέχνη είναι η γραμματική. Με τον όρο αυτό, νοείται λιγότερο η «λατινική γραμματική» και περισσότερο η άμεση γνώση των ελληνικών και, ώς ένα σημείο, των εβραϊκών και των αραβικών. Απ’ αυτή την άποψη, οι δάσκαλοι της Οξφόρδης είναι «παιδιά» των άγγλων μεταφραστών του 12ου αιώνα -του Αδελάρδου του Μπαθ, του Ροβέρτου από το Τσέστερ, του Δανιήλ από το Μόρλεχ-, των οποίων εξακολούθησαν, με το δικό τους τρόπο, το έργο της ανακάλυψης κειμένων αρχαίων ελλήνων και μουσουλμάνων auctores.
Η διδασκαλία του, όπως και πολλά έργα του, έχει χροιά εγκυκλοπαιδική: μαθηματικά, φυσική, αστρονομία, φιλολογία (ελληνο-λατινική), αριστοτελική λογική (σχόλιο στα Αναλυτικά Ύστερα) και αριστοτελική φυσική (σχόλιο στα Φυσικά του Αριστοτέλη, δηλαδή, τα Φυσικής Ακροάσεως βιβλία του), καθώς επίσης και μελέτες για ένα νέο ημερολόγιο (Compotus), ιατρική και ποίηση. Ως επίσκοπος, αντιπροσωπεύει την αδιαλλαξία, την καλυμμένη όμως με γλυκύτητα, εναντίον της παπικής Κουρίας. Η στάση του αυτή, όχι τυχαία, συνοδεύεται από την αλληλεγγύη των Ευγενών που ήταν ενάντιοι στην τυραννία στην Αγγλία. Εκτός από τις μικρές φυσικομαθηματικές πραγματείες (De luce, De lineis), έγραψε ένα σχόλιο για τη Μυστική Θεολογία του Ψευδο-Διονύσιου, μετέφρασε τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη καθώς και πραγματείες αγρονομίας, και συνέθεσε ένα Compendium sphaerae (Επιτομή της ουράνιας σφαίρας) για την αστρονομία και ένα ποιητικό έργο, το Chateau d'Amour (To φρούριο, ο πύργος, της αγάπης).
Μεταφράσεις από τα ελληνικά
Από την πλευρά του, ο δάσκαλος Ροβέρτος από το Λίνκολν, κινούμενος μεταξύ Οξφόρδης και Λίνκολν, όπου πέθανε επίσκοπος (το 1253), αναδεικνύεται προπάντων σ’ έναν πολύ μεγάλο μεταφραστή από τα ελληνικά και οργανωτή στο Λίνκολν ομάδας μεταφραστών από τα ελληνικά και τα λατινικά, που μοιάζει μ’ ένα είδος αγγλικού Τολέδου του 13ου αιώνα. Το αριστούργημα των ελληνο-λατινικών μεταφράσεων του Ροβέρτου είναι τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη. Ο Ρογήρος Βάκων, που ενθουσιάζεται όταν εξυμνεί τον Ροβέρτο από το Λίνκολν, αναγνωρίζει σ’ αυτόν ένα είδος μετενσάρκωσης του Σεβερίνου Βοήθιου ως μεταφραστή.
Από την πλευρά του, ο Ρογήρος Βακών, ένας ανήσυχος Φραγκισκανός από την Οξφόρδη, εχθρικός προς το Πανεπιστήμιο του Παρισιού, όπου –ωστόσο– έχει σπουδάσει, συντάσσει γραμματικές –μια ελληνική και μια εβραϊκή– κατηγορώντας τους παρισινούς δασκάλους ότι θέλουν να παραμείνουν στο περιθώριο της γνώσης των γλωσσών (σαν να μην είναι αλήθεια) και δηλώνει ότι όλοι οι θησαυροί φιλοσοφίας βρίσκονται ακόμα κλεισμένοι σε ξένες γλώσσες («in linguis alienis») - εβραϊκά, ελληνικά και αραβικά.
Η γνώση είναι παραγωγή (φιλοσοφική μέθοδος που μεταβαίνει από το γενικό στο ειδικό, από το όλον στο μέρος, λέγεται και «απαγωγή»· αντίθετη πορεία ακολουθεί η επαγωγή)
Εάν στο Trivium η Γραμματική ισοδυναμεί στην Οξφόρδη με γνώση των γλωσσών (cognitio linguarum) και φιλολογική δραστηριότητα, η Λογική, αντίθετα, γίνεται επιστήμη (scientia) πιo πολύπλοκη απ’ ό,τι ήταν παραδοσιακά. Βρίσκει το Κείμενό της (που έχει πρόσφατα μεταφραστεί) στα Αναλυτικά Ύστερα του Αριστοτέλη (τρίτο «βιβλίο» του Οργάνου): σχετικά μ’ αυτό θα έλεγε κανείς ότι ο Ροβέρτος από το Λίνκολν λέει στο πολύ ενδιαφέρον έργο του Σχόλιον: η scientia -κάθε scientia- έχει τη δική της λογική πρόοδο στην παραγωγή, δηλαδή, η επιστήμη είναι παραγωγή, και, επιπλέον, οποιαδήποτε γνώση είναι πραγματική, μόνον όταν τεκμαίρεται παραγωγικά. Αυτή η ιδέα να θεωρηθεί η γνώση ως παραγωγή αποτυπώνει την ιδανική εικόνα της αυστηρής επιστημονικότητας όλων των magistri της Οξφόρδης και θα παραμείνει ακόμα ζωντανή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εκατό χρόνια μετά τον θάνατο του Ροβέρτου από το Λίνκολν. Ο Ρογήρος Βάκων επαναλαμβάνει την παραπάνω ιδέα για λογαριασμό του: την επεξεργάζεται εκ νέου και καταλήγει σ’ ένα, αποφασιστικής σημασίας, ριζοσπαστικό συμπέρασμα: αν κάθε γνώση θεωρείται αληθινή, μόνο και εφόσον αποτελεί παραγωγικό συμπέρασμα, τότε τα μαθηματικά (το συμπέρασμα) αντιπροσωπεύουν το αληθινό «πρότυπο» κάθε πραγματικής και έγκυρης γνώσης και η Λογική, ως διαδικασία, ανάγεται στα μαθηματικά. Έτσι, η επιστήμη είναι παραγωγή και η Λογική η ίδια αποτελεί την μαθηματική διαδικασία. Τα Στοιχεία του Ευκλείδη, που είχαν πρόσφατα μεταφραστεί, συνιστούν το «πρότυπο» του τρόπου με τον οποίο (παραγωγικά) έπρεπε να οροθετείται κάθε μορφή γνώσης.
Τα μαθηματικά είναι «scientia prima» (πρώτη επιστήμη)
Τα μαθηματικά αναγνωρίζονται ως η «επιστήμη της ποσότητας». Οι επιστήμες του Quadrivium (Γεωμετρία, Αριθμητική, Μουσική, Αστρονομία) αποκτούν στα μαθηματικά την ενοποιητική τους βάση, στην οποία οι τέσσερεις τομείς αποτελούν τα μέλη, τα ιδιαίτερα « κεφάλαια». H Γεωμετρία είναι ειδική επιστήμη της συνεχούς ποσότητας, η Αριθμητική της συγκεκριμένης ποσότητας. η Μουσική των ποσοτικών σχέσεων μεταξύ των ήχων και η Αστρονομία επιστήμη που ασχολείται με την ποσότητα της κίνησης των ουρανών. Οι τέσσερεις επιστημονικοί τομείς του Quadrivium εξετάζουν, έτσι, τις διάφορες όψεις της πραγματικότητας. Η μία (η Γεωμετρία) εξετάζει την πραγματικότητα σε σχέση με τις συνεχείς ποσοτικές της όψεις, ενώ οι άλλες τρεις, τη διερευνούν είτε κάτω από τις συγκεκριμένες πραγματικές της όψεις είτε από την οπτική των σχέσεων ήχων και αριθμών ή από την οπτική της κίνησης. Από τέσσερις διαφορετικές απόψεις, κάθε επιστήμη του Quadrivium συλλέγει, συνεπώς, τέσσερις διαφορετικές όψεις της πραγματικότητας. Όμως, κάτω απ’ αυτές τις πραγματικές όψεις η πραγματικότητα παραμένει μία και μοναδική. Η επιστήμη εκείνη που συλλαμβάνει στο βάθος της την ουσία και την ενότητα της πραγματικότητας είναι τα μαθηματικά. Όλοι οι magistri της Οξφόρδης έμαθαν από την Auctoritas της Βίβλου ότι ο θεός δημιούργησε το κάθε πράγμα σε σχέση με την pondus (ποσότητα, το ζύγι, το βαρίδι), την ratio (σχέση) και την mensura (μέτρο). Η Βίβλος τούς δίδαξε ότι ο δημιουργημένος κόσμος, στη βασική του ενότητα, είναι Ποσότητα. Αυτή αποτελεί την ουσιαστική και γενική ενότητα του δημιουργημένου κόσμου. Οτιδήποτε το ουσιώδες υπάρχει σε κάθε πράγμα είναι ποσότητα, και οτιδήποτε είναι ποσοτικό συνιστά την ουσιώδη όψη κάθε πράγματος. Επομένως, η μαθηματική επιστήμη -η οποία μελετά την ποσότητα- δεν είναι μια οποιαδήποτε επιστήμη ανάμεσα στις άλλες, αλλά, κυριολεκτικά, η επιστήμη που μελετά τη μία, γενική και κοινή ουσία του δημιουργημένου κόσμου. Τα μαθηματικά θεωρούνται η «πρώτη επιστήμη» ανάμεσα στις επιστήμες της Πραγματικότητας. Είναι η «ποσότητα», αυτή καθαυτήν. Συνεπώς, τα Μαθηματικά είναι κατεξοχήν μεταφυσική επιστήμη.
Στα Μαθηματικά, που, όπως αναφέρθηκε, θεωρούνται ένα και το αυτό με τη Μεταφυσική, στηρίζονται όλες οι επιστήμες, ξεκινώντας από τις πρώτες τέσσερις του Quadrivium και συνεχίζοντας με εκείνες, με τις οποίες οι επιστήμες του Quadrivium διαμορφώνουν και διατυπώνουν τις αρχές, και που εξαρτώνται επομένως από το Quadrivium. Έτσι, η ιεραρχία επανεμφανίζεται μεταξύ των επιστημών: οι επιστήμες αποτελούν πυραμίδα, που έχει στην κορυφή της τα Μαθηματικά, καθώς και επίπεδα, βαθμίδες και στρώματα που ακολουθούν φθίνουσα πορεία και είναι κατώτερα και εξαρτημένα. Το όνομα φιλοσοφία αφορά ακριβώς και περιγράφει την προαναφερθείσα πυραμίδα (ή ιεραρχία) επιστημών. Με την έννοια αυτή, η φιλοσοφία των magistri της Οξφόρδης, αυστηρά παραγωγική στη μέθοδο (ή λογική) της γνώσης, είναι στη βάση της «μαθηματική». Με αυτήν, εμφανίζεσαι στην Οξφόρδη η εναλλακτική θεώρηση των μαθηματικών, προερχόμενη από εμπόρους του Λεονάρντο Φιμπονάτσι και από τη Σχολή του Παλέρμου. Βέβαια, όσο η τελευταία γεννιέται από τον (και αναφέρεται στον) εμπορικό-πρακτικό υπολογισμό και επικαλείται τις ακριβείς μετρήσεις, μόνο εφόσον της είναι χρήσιμες, άλλο τόσο τα Μαθηματικά της Οξφόρδης συνδέονται, αντιθέτως, όχι με την εμπορική πρακτική, αλλά με τη γενική φιλοσοφικο-μεταφυσική θεωρία, δείχνοντας προτίμηση στη μαθηματική αυστηρή απαγωγική (ή, παραγωγική) διαδικασία ως υπέρτατη αξία, η οποία συνιστά και θεμελιώνει κάθε επιστήμη και ολόκληρη την επιστημονική πυραμίδα.
2) Επομένως, ο πραγματικός κόσμος είναι από μόνος του Ποσότητα, σύστημα μαθηματικο-γεωμετρικό. Αυτή η μεταφυσική άποψη γίνεται πλήρως κατανοητή. Δεν σημαίνει διόλου, για τον Ροβέρτο από το Λίνκολν και ακολούθως για τον Ρογήρο Βάκωνα, ότι ο πραγματικός κόσμος αποτελεί μόνο πλέγμα γεωμετρικών σχημάτων ή ότι περιορίζεται όλος σε αφηρημένες μαθηματικές σχέσεις. Ο πραγματικός κόσμος ταυτίζεται, ουσιαστικά, με τον φυσικό και υλικό κόσμο, που βλέπουμε και αγγίζουμε. Το αποφασιστικό και ουσιαστικό σημείο της «φιλοσοφίας της Φύσης» στην Οξφόρδη καταγράφεται ως εξής: οι ποσοτικο-μαθηματικοί και γεωμετρικοί νόμοι του κόσμου είναι η «ψυχή» του αισθητού, ορατού, φυσικού και υλικού κόσμου. Μέσα σ’ αυτόν οι νόμοι «ενσαρκώνονται» και, επιπλέον, συνιστούν ουσιώδη και πραγματικά σχήματα του φυσικού κόσμου. Κάθε γεγονός και κάθε φυσικό αντικείμενο παραμένει φυσικό και υλικό, αλλά, ακριβώς ως τέτοιο, ρυθμίζεται και διέπεται από νόμους, όχι φυσικούς, αλλά μαθηματικο-γεωμετρικούς. Με άλλα λόγια, το αόρατο (μαθηματικό) είναι ο νόμος του ορατού (φυσικού). Η μεγάλη διαφορά που παρουσιάζει αυτή η άποψη σε σχέση με τον Νατουραλισμό της αυλής του Παλέρμου (που γρήγορα εισδύει στη Νάπολη, την Μπολόνια και το Παρίσι) φαίνεται ξεκάθαρα: ο φυσικός κόσμος, που στο Παλέρμο βρίσκει εξήγηση στη φυσική κλίμακα, στην Οξφόρδη βρίσκει εξήγηση σε αυστηρά μαθηματική . Εκεί, η Φυσική αναπτύσσεται με φυσικούς όρους, ενώ εδώ, αντίθετα, με μαθηματικο-γεωμετρικούς. Εκεί, η Φυσική είναι μόνο καθαρή Φυσική, ενώ εδώ είναι κυρίως μαθηματικά-φυσική και γεωμετρία-φυσική. Αυτή η σύζευξη μαθηματικών και φυσικής που μετατρέπει το αόρατο (μαθηματικό) σε νόμο του ορατού (φυσικό), αποτελεί την αιτία που εμποδίζει τη «φιλοσοφία της Φύσης» της Οξφόρδης να είναι νατουραλιστική φιλοσοφία της Φύσης: αντίθετα, είναι γενική μαθηματική αντίληψη του φυσικού κόσμου.
Μαθηματισμός και όχι νατουραλισμός
Αυτή η μαθηματική τροπή στη φιλοσοφία της Φύσης, που θυμίζει κατά κάποιον τρόπο το ρόλο των «μαθηματικών» στους Πυθαγόρειους, έχει ως κεντρικό σημείο μια άποψη ιδιαίτερα σημαντική, την οποία υιοθετεί στον Παράδεισό του ο Δάντης: στον πραγματικό κόσμο υπάρχουν γεγονότα που αποδεικνύουν στην πράξη ότι η «ψυχή» είναι μαθηματικο-γεωμετρική και ότι αυτή ρυθμίζει το φυσικό «σώμα» του πραγματικού κόσμου. Όλα τα γεγονότα συνδέονται με το φως: Οτιδήποτε, και με οποιονδήποτε τρόπο, είναι φως, ενεργεί με βάση αυστηρούς και απαράβατους μαθηματικο-γεωμετρικούς κανόνες. Επιπλέον, είναι εξίσου βέβαιο ότι το φως είναι φυσικό, είναι σώμα ορατό. Στα φωτεινά φαινόμενα είναι, επίσης, προφανές ότι τα πάντα συμβαίνουν κατά ευθείες γραμμές, γωνίες, πυραμίδες, κλπ. και ότι βρισκόμαστε απέναντι σε σύνολα «σημείων», «κυκλικών κινήσεων» και «ευθειών», των οποίων η φυσική συμπεριφορά προκύπτει με βάση τις αρχές της Γεωμετρίας του Ευκλείδη. Αυτή η προφανής «περίπτωση» συνοχής μεταξύ ενός γεωμετρικού κανόνα και ενός φυσικού γεγονότος παρουσιάζεται με απόλυτη σαφήνεια στη μαθηματικο-γεωμετρική «συσχέτιση» ενός σώματος και ενός φυσικού γεγονότος που δεν είναι άλλο από το φως.
Η φιλοσοφία του φωτός
Τι μπορούμε να συμπεράνουμε απ’ όλα αυτά; Το εξής: οποιοδήποτε φυσικό γεγονός συνιστά, όπως το φαινόμενο του φωτός, γεγονός μέσα στο οποίο ενεργεί ένας νόμος ή γεωμετρικός κανόνας. Με την έννοια αυτή, νομιμοποιούμαστε, όχι μόνο να εκτιμάμε ότι ένας (αόρατος) νόμος ρυθμίζει τον πραγματικό (ορατό) κόσμο, αλλά και να πιστεύουμε ότι ο (αόρατος) νόμος που ακολουθούν στην πορεία τους όλα τα γεγονότα (ορατά, φυσικά) του πραγματικού κόσμου, είναι ένας οπτικο-γεωμετρικός Νόμος. Με την έννοια αυτή, όλα τα φυσικά γεγονότα (ακόμα και αν στην πραγματικότητα δεν είναι φωτεινά φαινόμενα) είναι αποτελέσματα του φωτός, κάτω από το γενικό πρίσμα ότι ο νόμος που επιδρά στα αποτελέσματα του φωτός, επιδρά εξίσου σ’ όλα τα φυσικά φαινόμενα και στο καθένα ξεχωριστά. Με τον τρόπο αυτόν, το φως αποτελεί το κλειδί που εξηγεί, με τους νόμους του, τους νόμους του πραγματικού κόσμου. Για τους magistri της Οξφόρδης δεν υπάρχει τίποτα το περίεργο σ’ αυτήν την άποψη. Το αντίθετο μάλιστα: εδώ βρίσκεται η πιο ακριβής παρηγοριά της βιβλικής Auctoritas. Ο ίδιος ο Θεός -σύμφωνα με την Γενεσιν- όταν δημιούργησε τον κόσμο, δημιούργησε πρώτο απ’ όλα τα δημιουργήματα του το Φως (καὶ εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς· καὶ ἐγένετο φῶς). Και ο κόσμος όλος, όλα τα στοιχεία του, οι ποιότητές του, οι διαφορετικές μορφές του, υπήρξαν από τη στιγμή που ο Λόγος του Θεού δημιούργησε πρώτο απ’ όλα το Φως. Το «Γεννηθήτω φως» του Θεού μοιάζει, λοιπόν, η ίδια η δημιουργία της αρχής, του θεμελίου και του Νόμου ολόκληρου του Σύμπαντος. Ο πραγματικός κόσμος είναι «γιος» του πρωτογενούς παιδιού του Θεού, του Φωτός. Έτσι, υποχωρώντας σχεδόν εμπρός στο βασικό θέμα του Άσματος του αδελφού Φραγκίσκου (γίνεται προφανώς αναφορά στον Ύμνο προς τον ήλιο), ο οποίος εξυμνώντας τον Θεό εξισώνει όλα του τα δημιουργήματα, επανεμφανίζεται ανάμεσα στα δημιουργήματα η ιεραρχία. Η δε πρωτοκαθεδρία του Φωτός αποκαθιστά μέσα στο Σύμπαν την εικόνα της φεουδαρχικής οικογένειας. Ο νεοπλατωνισμός, στους κύκλους των Φραγκισκανών της Οξφόρδης, είναι συχνά ισχυρότερος από το νεοφραγκισκανισμό.
Οι magistri της Οξφόρδης, από τον Ροβέρτο από το Λίνκολν μέχρι τον Ρογήρο Βάκωνα, αλλά και πέρα απ’ αυτούς, θα αποτελέσουν, έτσι, τους θεμελιωτές μιας νέας δικής τους «φιλοσοφίας του φωτός», που προτιμά μεταξύ των επιστημών τη γεωμετρική Οπτική (Η Οπτική θεωρείται η ανώτερη μεταξύ των φυσικών επιστημών). Η φιλοσοφία αυτή φαίνεται να συνοδεύει για πολύν καιρό την ακολουθούμενη πρακτική των τεχνιτών επεξεργασίας γυαλιού, από τα χέρια των οποίων βγαίνουν βιτρό για τους καθεδρικούς ναούς καθώς και οι πρώτες «ανακαλύψεις» των οπτικών φακών.
Αποστασιοποιημένη, ωστόσο, από τις παραπάνω πρακτικές των τεχνιτών, η φιλοσοφία του φωτός του κύκλου της Οξφόρδης είναι κάτι σαν θεωρητικό αντίβαρο, θεωρητική γενίκευση μεταφυσικού επιπέδου μιας επιστήμης (πτολεμαϊκής-ευκλείδειας) σαν τη γεωμετρική Οπτική, που κι αυτή η ίδια αποστασιοποιείται από την αντίστοιχη πρακτική του τεχνίτη. Σ’ αυτή τη φιλοσοφία του φωτός, βιβλικές ιδέες ενώνονται με ευκλείδειες και θέματα νεοπλατωνικά του Διονυσίου του Αρεοπαγτη με τα νεοπλατωνικο-χριστιανικά του Ιερού Αυγουστίνου. Ο τελευταίος ανέπτυξε τη θεωρία της πραγματικής υπόστασης του Φωτός και της μη ύπαρξης του Σκότους, εναντίον του μανιχαϊσμού, ο οποίος, ενώ ζούσε ακόμη ο Ροβέρτος από το Λίνκολν, διακήρυσσε στη Λαγκεντόκ την ύπαρξη της αντίθετης πραγματικότητας, του Φωτός και του Σκότους. Όλα αυτά τα θέματα συγκεντρώνονται γύρω από μία κεντρική ιδέα, που πρώτος ο Ροβέρτος από το Λίνκολν αναπτύσσει στην Οξφόρδη, στις σύντομες φιλοσοφικές του πραγματείες: «η ύλη είναι στην ουσία της φως και μόνο φως». Έτσι, ο μανιχαϊσμός της Λαγκεντόκ εξορκίζεται στην Οξφόρδη. Η ύλη δεν είναι το σκοτεινό και ξεχωριστό βασίλειο του Αρχοντα του Σκότους αλλά ένα και το αυτό με τον Νόμο του Φωτός και, τελικά, του Πνεύματος.
ΣΧΟΛΙΟ: ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ: ....ΚΑΙ ΞΑΦΝΙΚΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΕΝΑΣ ΞΑΦΝΙΚΟΣ, ΑΝΑΙΤΙΟΣ, ΠΛΟΥΤΟΣ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΣΟΦΩΝ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΕ ΤΑ ΠΑΝ/ΜΙΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΤΗΣ, ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΝ ΚΑΤ'ΑΡΧΑΣ ΟΙ ΣΟΦΟΙ ΤΟΥ ΠΑΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΡΗΝΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗ ΠΟΥ ΔΩΡΙΣΑΝ ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΥΣ.
ΤΑΥΤΙΖΟΥΝ ΛΟΙΠΟΝ ΟΙ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΙ, ΠΡΙΝ ΜΑΘΟΥΝ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ, ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ, ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΕΛΗΝΗ ΤΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕ ΕΠΑΡΣΗ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟ. ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΟΜΩΣ ΝΑ ΑΝΟΙΞΟΥΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΟΣ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΖΟΥΜΕ ΣΑΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΛΛΑΒΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΙΝΣΤΑΙΝ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΑΥΤΙΖΕΙ ΤΗΝ ΜΑΖΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΟΥΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ.
Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ Η ΤΑΥΤΟΤΗΣ. ΜΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΣ Η ΟΠΟΙΑ ΦΤΑΝΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΙΔΙΟΥ ΤΡΙΑΔΟΣ. ΤΗΝ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΚΤΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΑΚΤΙΣΤΟΥ, ΚΑΙ ΤΗΝ ΝΕΟΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΙΤΙΩΔΗ ΑΡΧΗ ΤΟ ΚΤΙΣΤΟ ΖΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ ΑΚΤΙΣΤΟΥ.
ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. ΜΕ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ ΥΠΕΡΒΑΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΡΜΗΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΑΣ ΔΙΝΕΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΜΕ ΤΟ ΒΕΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΜΑΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΑ ΕΣΧΑΤΑ. ΜΙΑ ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ, ΔΙΟΤΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΙΑ Η ΦΘΟΡΑ, Η ΟΠΟΙΑ ΣΩΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟΝ ΜΕ ΜΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΑΛΥΣΣΙΔΑ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟΥ. ΣΑΝ ΤΗΝ ΑΛΥΣΣΙΔΑ ΤΟΥ ΖΕΝ. ΛΟΓΙΚΑ ΛΟΙΠΟΝ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΗΜΑ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΝΙΚΑ ΤΗΝ ΦΥΣΗ, Η ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ.
ΤΟ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΥΠΕΡΒΑΙΝΕΙ ΤΗΝ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΚΑΛΟΥ ΚΑΙ ΚΑΚΟΥ, Η ΟΠΟΙΑ ΥΠΗΡΞΕ Η ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΕΠΕΚΕΙΝΑ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΑΓΑΘΟΥ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΕΝΝΗΤΩΡ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ. ΔΙΑ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ, ΤΗΝ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΙΩΝΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΥ, ΕΝΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟΥ, ΜΕ ΤΗΝ ΜΟΙΡΑΙΑ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΟΣ, ΤΟΥ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ, ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΓΕΝΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΝΕΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟ. Ο ΣΑΝ ΘΕΟΣ Ο ΜΟΝΟΣ ΘΕΟΣ. ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου