ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ (3)

 Συνέχεια από: Τρίτη 2 Απριλίου 2024

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ.
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ.
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΠΡΟΣΩΠΟ-ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ.

Angelo Scola, Gilfredo Marengo, Javier Prades López
Εκδόσεις Jaca Book

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙΣ "ΚΑΤ'ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΚΑΘ'ΟΜΟΙΩΣΙΝ" ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟ, ΤΟΝ ΜΟΝΟΓΕΝΗ ΥΙΟ.

1. ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΕΝΟΙ ΚΑΤ'ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ".
Η "IMAGO DEI" ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ.

        

Όπως παρατήρησε ο Ιωάννης Παύλος ο ΙΙ στις διάσημες κατηχήσεις του, οι δύο διηγήσεις τής Γενέσεως περί της Δημιουργίας τού ανθρώπου (Γεν. 1,26-27 και Γεν. 2,18-25) συγκλίνουν στον προσδιορισμό τού ανθρώπου δημιουργημένου "κατ'εικόνα και καθ'ομοίωσιν του Θεού", κάτι που καταλήγει να αποτελέσει την βάση όλης τής Χριστιανικής ανθρωπολογίας! [Όπως δέν μπορούν να κατανοήσουν οι σημερινοί Χριστιανοί την διαφορά ανάμεσα στην δημιουργία τού Φωτός τής πρώτης ημέρας και την δημιουργία τού ήλιου την τέταρτη, αλλά ούτε και την ένωσή τους ασυγχύτως και αδιαιρέτως, έτσι αδυνατούν να δούν την διαφορά τών δύο διηγήσεων αλλά και να δούν την ένωσή τους, ασυγχύτως και αδιαιρέτως. Και ερμηνεύουν υποκειμενικά και ηθικολογικά τον λόγο του Απ. Παύλου: άλλα θέλω και άλλα κάνω!]

         
α) Παλαιοδιαθηκικά στοιχεία τής Imago Dei.

          
Οφείλουμε να προσδιορίσουμε ότι η Π.Δ. χρησιμοποιεί τον όρο τής Εικόνος όχι τόσο για να προσφέρει μία περιγραφή  αναλυτικά ολοκληρωμένη τού ανθρωπίνου πλάσματος, όσο για να φανερώσει την ιδιαιτερότητα τού ανθρώπου απέναντι σε όλα τα υπόλοιπα τής Δημιουργίας, ξεκινώντας από την ιδιαίτερη σχέση με τον Θεό, την οποία εκφράζει αυτός ο όρος. 
ΓΕΝΕΣΗ! 

"Και είπεν ο Θεός, Ας κάμωμεν άνθρωπον κατ'εικόνα ημών, καθ'ομοίωσιν ημών και ας εξουσιάζη επί των ιχθύων τής θαλάσσης και επί των πετεινών τού ουρανού και επί των κτηνών και επί πάσης της γής και επί παντός ερπετού, έρποντος επί της γής" (Γεν. Ι, 26-28). 
Σ'αυτό το χωρίο η δημιουργία τού ανθρώπου εμφανίζεται στο αποκορύφωμα όλης τής Θείας πρωτοβουλίας και εισάγεται από μία ξεκάθαρη απόφαση τού Θεού : "Ας κάμωμεν άνθρωπον".

          Μπορούμε να σημειώσουμε επίσης και τα ακόλουθα στοιχεία: ο δημιουργηθείς κατ'εικόνα άνθρωπος τοποθετείται σε μία συνθήκη κυριότητος, απέναντι στα άλλα ζωντανά όντα. Το θέμα της εικόνος συνδέεται καί με την αναφορά στην διάκριση τού φύλου! : "Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ'εικόνα εαυτού, κατ'εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν, άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς και ευλόγησεν αυτούς ο Θεός και είπε πρός αυτούς ο Θεός. Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και γεμίσατε την γήν και κυριεύσατε αυτήν..." 
Και τέλος ο δημιουργημένος κατ'εικόνα άνθρωπος παρουσιάζεται σαν αποδέκτης της Θείας ευλογίας!

          Το σύνολο τής περικοπής μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε ότι ο άνθρωπος είναι Εικόνα σε ο,τιδήποτε τον συστήνει : στην σχέση του με τον κόσμο, με τον άλλον, με τον Θεό!

          Σε ένα από τα επόμενα χωρία τής Γενέσεως, στην διήγηση τής γεννήσεως τού γιού τού Αδάμ, θα χρησιμοποιηθεί ξανά ο όρος εικόνα. Η επιλογή αυτή επιβεβαιώνει έναν σημαντικό παραλληλισμό ο οποίος φανερώνει όλον τον ανθρωπολογικό πλούτο τον οποίο διαθέτει ο όρος : Ο άνθρωπος έρχεται από τον Θεό με την ίδια αμεσότητα με την οποία ο Υιός έρχεται από τον γενήτορά του! Στο χωρίο λοιπόν μπορούμε να συλλάβουμε ήδη  μία ακριβέστατη αναφορά στην σχέση ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο σαν σχέση πατρότητος και υιότητος! "Καθ' ήν ημέραν εποίησεν ο Θεός τον Αδάμ, κατ'εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν. Άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς... και εκάλεσεν το όνομα αυτών Αδάμ, καθ'ήν ημέραν εποίησεν αυτούς. [Είχε ήδη πέσει, είχε ήδη χαθεί ο ΝΟΥΣ]. Έζησε δέ ο Αδάμ εκατόν τριάντα έτη και εγέννησεν υιόν κατά την ομοίωσιν αυτού, κατά την εικόνα αυτού και εκάλεσε το όνομα αυτού Σήθ" (Γεν. 5,1-3). 
Τέλος αυτό το όν ακριβώς, που είναι ο άνθρωπος κατ'εικόνα τού Θεού, δικαιολογεί τον ηθικό κανόνα ο οποίος απαγορεύει τον φόνο, καθότι η αξία τής ανθρώπινης ζωής εξαρτάται απο την σχέση της με τον Δημιουργό! "Όστις χύση αίμα ανθρώπου, υπό ανθρώπου θέλει χυθή το αίμα αυτού διότι κατ'εικόνα Θεού εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον!" (Γεν. 9,6).

          Τα κεφάλαια δεύτερο και τρίτο τής Γενέσεως, παρότι δέν χρησιμοποιούν τον όρο τής εικόνος, φανερώνουν όμως καθαρά ότι όλη η ύπαρξη του ανθρώπου είναι νοητή μόνον εφόσον υπολογισθεί η σχέση του με τον Θεό.

          
ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ.

         
Η λογοτεχνία, ακριβώς αυτή, εμβαθύνει περαιτέρω μερικές πλευρές τού θέματος! "Ο Κύριος έπλασε τον άνθρωπο από χώμα και τον έκανε να ξαναγυρνά σ'αυτό. Έδωσε στους ανθρώπους μέρες μετρημένες και ορισμένον χρόνο, μα κι'εξουσία τούς χάρισε πάνω σε κάθε τι που βρίσκεται στη γή. Τους έντυσε με δύναμη, όπως και ο ίδιος έχει και σύμφωνα με την εικόνα του τους έπλασε". (Σοφία Σειράχ 17,1-4). "Μέσα σε κάθε ζωντανό πλάσμα τον φόβο έβαλε τού ανθρώπου, ώστε να εξουσιάζει πάνω στα άγρια θηρία και στα πουλιά".

          Το βιβλίο της Σοφίας μάς προσφέρει επι πλέον μία ερμηνεία τού όρου τής εικόνος σύμφωνα με την έννοια τής αθανασίας! "Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο για την άφθαρτη ζωή, τον έφτιαξε σύμφωνα με την δική του εικόνα, την εικόνα τού αιώνιου Θεού. Όμως από τον φθόνο του διαβόλου μπήκε ο θάνατος στον κόσμο, κι' όσοι στον διάβολο ανήκουν, θα υποστούν τον θάνατο! (Σοφία 2,23-24).

          Αυτή η αθανασία, η οποία παρουσιάζεται σαν δωρεά τού Θεού, εξαρτάται ακριβώς από την ξεχωριστή ομοιότητα με τον εαυτό Του, την οποία έθεσε ο Δημιουργός στον άνθρωπο! Ο άνθρωπος που υποκύπτει στον διάβολο την χάνει διότι, επαναστατώντας στον Θεό, χάνεται! Εάν δηλαδή το κατ'εικόνα τον συστήνει πλήρως καθότι σε σχέση με τον Θεό, η επανάσταση στον Θεό οδηγεί στον θάνατο, στην άρνηση τής αλήθειας τής δικής μας ζωής.

          Η σχέση με τον Θεό, συνθετικά παρουσιαζόμενη με τον όρο Imago είναι το γεγονός από το οποίο εξαρτάται όλο το περιεχόμενο τής ανθρώπινης υπάρξεως και γι'αυτό οι Γραφές τείνουν να φανερώσουν ότι αυτή η σχέση είναι το κλειδί για την κατανόηση τής συνθετότητος τών παραγόντων τής συστάσεως τού ανθρώπου και τής μοίρας του, με τον σκοπό να μας επιτραπεί μία ενοποιός κατανόηση τού ανθρώπου.

        
  β) Ο Καινοδιαθηκικός νεωτερισμός: Ο Ιησούς Χριστός εικών τού Θεού τού αοράτου (Κολ. 1,15).

          
ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΑΙΝΟΔΙΑΘΗΚΙΚΟΥ ΟΡΟΥ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΣ (IMAGO).

         
Μία ικανοποιητική κατανόηση τής αποκαλύψεως τού ανθρώπου δημιουργηθέντος κατ'εικόνα και καθ'ομοίωσιν τού Θεού, πρέπει να λάβει υπ'όψιν ότι στην Κ.Δ. ο όρος Imago Dei αποδίδεται αμέσως στον Ιησού Χριστό (2 Κορ. 4,4/ Κολ. 1,15).

          Έχουμε λοιπόν να μελετήσουμε την ανθρωπολογική αξία τού παραλληλισμού που εγκαθιδρύει ο όρος Imago ανάμεσα στον Ιησού Χριστό και τον άνθρωπο!

          Εάν λάβουμε υπ'όψιν ότι η λέξη εικών στην Κ.Δ. χρησιμοποιείται πάντοτε για να διαγράψει την ίδια την πραγματικότητα η οποία φανερώνεται στην ουσία της, γίνεται κατανοητό ότι ο Παύλος την χρησιμοποιεί για να εκφράσει την ταυτότητα Υϊκή καί  Θεία τού Ιησού Χριστού. Η επιλογή αυτού τού όρου θα ήταν αδιανόητη χωρίς την αναφορά στην Γένεση 1,27 και προϋποθέτει επίσης την χαρακτηριστική αναφορά του Παύλου σύμφωνα με την οποία ο Χριστός ταυτίζεται με τον αληθινό Αδάμ (1 Κορ. 15,45).

          Η συνθετική πρόθεση με την οποία ο Χριστός διαγράφεται σαν εικών τού Θεού (2 Κορ. 4,4/Κολ. 1,15) είναι ο τονισμός τής ολοκληρωτικής μετοχής στην ζωή τού ανθρώπου, χάρη τής κεντρικής της σημασίας σε όλο το Θείο σχέδιο: Από την αρχή (Δημουργία) μέχρι την εσχατολογική ολοκλήρωση (Κολ. 1,18-20).

Συνεχίζεται