Αλάσκα, τα δύο όνειρα και ο εφιάλτης του ΝΑΤΟ

Barbara Spinelli - 15/08/2025

Πηγή: Il Fatto Quotidiano

Ο Τραμπ επιδιώκει ένα άμεσο αποτέλεσμα που θα του δώσει κύρος, και ο Πούτιν ένα μακροπρόθεσμο για την εξάλειψη της δυτικής απειλής. Η Ευρώπη και ο Ζελένσκι δεν θέλουν να φαίνονται ηττημένοι, αλλά γι' αυτό είναι πολύ αργά.

«Κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι αλλά βλέπουν διαφορετικά όνειρα»: η αρχαία κινεζική παροιμία φαίνεται απόλυτα ταιριαστή με τη σύνοδο κορυφής μεταξύ Πούτιν και Τραμπ, σήμερα στην Αλάσκα.
Ταιριάζει επίσης στις προπαρασκευαστικές διαβουλεύσεις που πραγματοποίησε ο Πρόεδρος την Τετάρτη μέσω τηλεδιάσκεψης με τον Ζελένσκι και τους Ευρωπαίους Εθελοντές (Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Πολωνία, Φινλανδία και Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Ο Τραμπ ονειρεύεται να αγιοποιηθεί ως ειρηνοποιός. Οι Ευρωπαίοι και ο Ζελένσκι ονειρεύονται μια εκεχειρία ακολουθούμενη από μια ρωσική υποχώρηση, και δυτικούς στρατιώτες στην Ουκρανία για τη διατήρηση της ειρήνης. Ο Πούτιν ονειρεύεται το τέλος της επιθετικότητας του ΝΑΤΟ στα σύνορά της. Πίσω από αυτό το συνονθύλευμα ονείρων κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα, δυσεύρετη για τους Δυτικούς: το ΝΑΤΟ έχασε αυτόν τον ευρωπαϊκό πόλεμο και τώρα εξαρτάται από αυτούς να διαχειριστούν την ήττα προσποιούμενοι ότι δεν είναι.
Μέχρι το τέλος, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπάθησαν να σαμποτάρουν τη συνάντηση, παρόλο που χθες εξέφρασαν μεγάλη ικανοποίηση και καθησυχάστηκαν από τον Τραμπ. Ωστόσο, οι ιδέες τους για το τέλος του πολέμου είναι ασυνεπείς και δεν ευθυγραμμίζονται με τη στρατιωτική πραγματικότητα. Στη δήλωσή του της 9ης Αυγούστου, ο Συνασπισμός των Προθύμων δηλώνει ότι οι διαπραγματεύσεις πρέπει να διεξαχθούν «ξεκινώντας από τη γραμμή επαφής» μεταξύ των δύο στρατών. Επομένως, πρέπει να λάβουν υπόψη την προέλαση της Ρωσίας στη νοτιοανατολική Ουκρανία και τον έλεγχο της Μόσχας στις τέσσερις επαρχίες που προσαρτήθηκαν από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Αυτός είναι, σε γενικές γραμμές, ο λεπτός συμβιβασμός που πρότεινε στις 10 Αυγούστου ο Μαρκ Ρούτε, Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ: ορισμένες περιοχές θα παραμείνουν νομικά ουκρανικές, αλλά υπό τον έλεγχο της Μόσχας. Ο Ρούτε διευκρίνισε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει «ουσιαστική αναγνώριση» των προσαρτήσεων, αλλά «όχι την πολιτική και νομική τους αναγνώριση». Ο Στιβ Γουίτκοφ, διπλωματικός απεσταλμένος του Τραμπ, πιστεύει ότι καταλαβαίνει ότι ο Πούτιν θέλει να κρατήσει το Ντονμπάς - τις περιφέρειες Λουγκάνσκ και Ντόνετσκ - αλλά θα μπορούσε να διαπραγματευτεί το καθεστώς των δύο άλλων κατασχεμένων επαρχιών (Ζαπορίζια και Χερσώνα). Η Μόσχα δεν το έχει επιβεβαιώσει ακόμη.
Για να θολώσουν περαιτέρω τα νερά και να τονίσουν το χάσμα μεταξύ ονείρων, διαφωνιών και πραγματικότητας, οι κυβερνήσεις της ΕΕ και οι Έξι Εθελοντές δεν διστάζουν να αντικρούσουν ο ένας τον άλλον. Η στρατιωτική γραμμή επαφής (δηλαδή, οι ρωσικές νίκες) πρέπει να ληφθεί υπόψη, αλλά τα προπολεμικά σύνορα πρέπει να παραμείνουν ανέπαφα. Αυτό υποστηρίζουν οι ηγέτες της ΕΕ στη δήλωσή τους της 12ης Αυγούστου: είναι επείγον να συνεχιστεί η παροχή όπλων στην Ουκρανία και να υποταχθεί η Ρωσία με ολοένα και αυστηρότερα περιοριστικά μέτρα (το 18ο πακέτο κυρώσεων χρονολογείται από τις 17 Ιουλίου). Επομένως, είναι μάλλον ανόητο να ισχυρίζεται κανείς ότι οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται «ξεκινώντας από τη γραμμή επαφής». Στο όνειρο του Ζελένσκι, η Ουκρανία δεν πρέπει να φαίνεται ηττημένη: σαν να μην είχε συμβεί ποτέ ο πόλεμος ή ακόμα και να τον είχε κερδίσει το Κίεβο.
Μόνο ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας αντιτίθεται στην άσκηση ψευδαισθήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «Μιλάμε σαν η κατάσταση να είναι ανοιχτή. Δεν είναι. Οι Ουκρανοί έχασαν αυτόν τον πόλεμο και η Ρωσία τον κέρδισε». Και πάλι: «Αν δεν είσαι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, σημαίνει ότι θα σε φάνε». Φαίνεται ότι ο Όρμπαν είναι ο μόνος που λέει πώς έχουν πραγματικά τα πράγματα. «Μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη», τον επαίνεσε ο Τραμπ. Την παραμονή της συνόδου κορυφής, ο ρωσικός στρατός διέσπασε την πρώτη γραμμή στο Ντονμπάς.
Σίγουρος για την φαινομενικά άνευ όρων υποστήριξη των Ευρωπαίων, ο Ζελένσκι προσπάθησε επίσης να σαμποτάρει τη συνάντηση στο Άνκορατζ. Επανέλαβε ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να εγκαταλείψει τα εδάφη, έστω και μόνο επειδή το σύνταγμα το απαγορεύει. Επανέλαβε ότι η Ρωσία πρέπει να τιμωρηθεί με κυρώσεις και η Ουκρανία να ανταμειφθεί με πιο αποτελεσματικά όπλα. Ακόμα και πρόσφατα, είπε ότι το Κίεβο θα επιμείνει στην επιδίωξη ένταξης όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στο ΝΑΤΟ. Κάτι που ούτε οι πρόθυμοι λένε ότι θέλουν πια, και το οποίο ο Τραμπ έχει αποκλείσει εδώ και καιρό.
Οι λόγοι του Ζελένσκι είναι κατανοητοί: η απώλεια ενός πολέμου είναι τρομερή, ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι αυτός ήταν που διαπραγματεύτηκε μια συμφωνία με τη Μόσχα που δεν περιελάμβανε εδαφικές παραχωρήσεις, λίγες εβδομάδες μετά την Ειδική Επιχείρηση του Πούτιν, και ότι οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας ήταν αυτές που άσκησαν βέτο σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις και ανάγκασαν τον πόλεμο να συνεχιστεί.
Εν τω μεταξύ, ο Ζελένσκι δεν έχει πλέον τη χώρα πίσω του, ούτε καν αρκετούς στρατιώτες. Μια δημοσκόπηση της Gallup από τις αρχές Ιουλίου διαπίστωσε ότι το 69% των Ουκρανών ζητούσε «τερματισμό του πολέμου το συντομότερο δυνατό» και το 24% προτιμούσε τη συνέχισή του «μέχρι τη νίκη». Στην αρχή του πολέμου, το 73% ήθελε ο πόλεμος να διαρκέσει μέχρι τη νίκη.
Το ερώτημα τώρα είναι αν ο Τραμπ και ο Πούτιν θα καταλήξουν σε κάποια αρχική συμφωνία. Η συνάντηση αποτελεί ήδη πρόοδο, δεδομένου ότι ο Μπάιντεν αντιμετώπισε τον Πούτιν ως εγκληματία και χασάπη. Αλλά είναι αμφίβολο αν είναι αποφασιστική, και ο ίδιος ο Τραμπ μιλάει με προσοχή για «δοκιμασία».
Εάν οι επιθυμητοί στόχοι των δύο ηγετών ήταν πανομοιότυποι, η επίτευξη συμφωνίας θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη - κάποια στιγμή, θα έπρεπε να ληφθεί η συναίνεση του Κιέβου - αλλά όχι αδύνατη. Τα σύνορα στην Ευρώπη έχουν ήδη αλλάξει παράνομα κατόπιν αιτήματος της Δύσης, κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία.
Αλλά οι στόχοι παραμένουν διαφορετικοί. Ο Τραμπ στοχεύει σε μια βραχυπρόθεσμη συμφωνία, βασισμένη σε «ανταλλαγές εδαφών» που θα καθιερώσουν την κυριότητα της Ρωσίας στο αυτονομιστικό Ντονμπάς (Λουχάνσκ και Ντόνετσκ) και την Κριμαία, που προσαρτήθηκαν το 2014. Ο Πούτιν ενδιαφέρεται μακροπρόθεσμα: δεν διεκδικεί μόνο εδάφη, αλλά απαιτεί και τον τερματισμό των κυρώσεων, των συμφωνιών για την Αρκτική και της άρνησης της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Και δεν θα αρκεστεί σε δηλώσεις: το Κίεβο πρέπει να καταργήσει από το σύνταγμά του τις τροποποιήσεις που κατέστησαν δεσμευτική τη δέσμευση του 2019 για ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία. Δεν θα είναι καθόλου απλό, αλλά η Μόσχα φοβάται τα οχυρά του ΝΑΤΟ στο κατώφλι της για σχεδόν τριάντα χρόνια.
Τον Φεβρουάριο του 2022, το Κρεμλίνο ξεκίνησε τον πόλεμο επειδή η Δύση αγνόησε τα συμφέροντά της για την ασφάλεια, παραβιάζοντας προηγούμενες υποσχέσεις που είχε δώσει στον Γκορμπατσόφ. Ο ίδιος ο Στόλτενμπεργκ, πρώην Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, το παραδέχτηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2023: «Το φθινόπωρο του 2021, ο Πούτιν έστειλε στο ΝΑΤΟ ένα προσχέδιο συνθήκης στο οποίο έπρεπε να υποσχεθούμε ότι θα σταματήσουμε την επέκταση της Συμμαχίας, ως προϋπόθεση για να μην εισβάλουμε στην Ουκρανία. Φυσικά, δεν υπογράψαμε. Γι' αυτό ο Πούτιν πήγε στον πόλεμο: για να αποφύγει το ΝΑΤΟ στα σύνορά του. Πέτυχε ακριβώς το αντίθετο».
Αρνούμενη «φυσικά» να υπογράψει το προσχέδιο, η Δύση έστειλε δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς στον θάνατο, μόνο και μόνο για να βρεθεί εκτοπισμένη πίσω στο χρόνο, όταν της ζητήθηκε να εγκαταλείψει τον επεκτατισμό του ΝΑΤΟ. Η Μόσχα δεν έχει πετύχει το «ακριβώς αντίθετο», αλλά παίρνει αυτό που ήθελε. Έχει κατακτήσει τέσσερις επαρχίες και η Ουκρανία είναι τώρα ένα αποτυχημένο κράτος. Το Κίεβο είναι ηττημένος όχι παρά, αλλά λόγω της ευρωαμερικανικής υποστήριξης.
Ο Τραμπ δεν θα το παραδεχτεί ποτέ, αλλά παλεύει με την παρακμή της αμερικανικής παγκόσμιας υπεροχής. «Ο Τραμπ δεν είναι ο άνθρωπος της ειρήνης», γράφει ο Ορσίνι σε αυτήν την εφημερίδα, «είναι ο άνθρωπος που διαχειρίζεται τη στρατηγική ήττα του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία στα χέρια της Ρωσίας». Εξ ου και οι δασμοί που χρησιμοποιούνται ως όπλο εκβιασμού εναντίον της Βραζιλίας, της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής, για να περιοριστεί η άνοδος της ομάδας BRICS, η οποία περιλαμβάνει τη Ρωσία και την Κίνα. Η απώλεια της Ινδίας είναι μια τεράστια ήττα. Εξ ου και η βαθιά περιφρόνηση για την Ευρώπη. Εξ ου και η απερίσκεπτη υποστήριξη προς τον Νετανιάχου και η τελική εξόντωση των Παλαιστινίων, η οποία υπονομεύει την αξιοπιστία των ΗΠΑ στον κόσμο. Σε συνέντευξη που έδωσε τον Ιούνιο στο The Atlantic, ο Τραμπ καυχήθηκε: «Εγώ κυβερνώ την Αμερική και τον κόσμο». Αυτό είναι το όνειρο της παντοδυναμίας που θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο Πούτιν σήμερα.

Alaska, i due sogni e l’incubo Nato