Διεθνές συνέδριο στο Τάρτου (Εσθονία)
Η Ορθοδοξία στην εποχή των αυτοκρατοριών και μετέπειτα
Το διεθνές συνέδριο «H Ορθοδοξία στην εποχή των αυτοκρατοριών και μετέπειτα», που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Τάρτου (Εσθονία) στις 6 Οκτωβρίου 2025, συγκέντρωσε θεολόγους, ιστορικούς και ακαδημαϊκούς από όλη την Ευρώπη που διερεύνησαν τις πολύπλοκες διασταυρώσεις του Ορθόδοξου Χριστιανισμού με τις αυτοκρατορικές ιδεολογίες. Διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο του Τάρτου (Εσθονία) σε συνεργασία με την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου και την Ορθόδοξη Εκκλησία της Εσθονίας. Στόχος της εκδήλωσης ήταν να ενθαρρύνει τον κριτικό διάλογο πάνω στην σχέση των αυτοκρατορικών πλαισίων με τη διαμόρφωση της Ορθόδοξης θεολογίας, της εκκλησιαστικής ταυτότητας και της πολιτικής εμπλοκής, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους αυτό το παρελθόν συνεχίζει να επηρεάζει τον Ορθόδοξο κόσμο σήμερα.
Χαιρετισμούς απηύθυναν στο Συνέδριο οι εκπρόσωποι των τριών συνεργαζόμενων ιδρυμάτων, Priit Rohtmets (Πανεπιστήμιο του Τάρτου), Παντελής Καλαϊτζίδης (Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών) και Tauri Tölpt (Ορθόδοξη Εκκλησία της Εσθονίας).
Τα θέματα του δικαίου και της εξουσίας στο ιστορικό και το σύγχρονο πλαίσιο εξετάστηκαν από τον David Heith-Stade (Πανεπιστήμιο της Βιέννης) και τον Pasquale Annicchino (Πανεπιστήμιο της Φότζια), οι οποίοι παρουσίασαν πώς χρησιμοποιήθηκαν τα νομικά και κανονικά πλαίσια στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία και πώς αξιολογήθηκε το νομικό θρησκευτικό πλαίσιο που υιοθετήθηκε στην Ουκρανία. Στις ιστορικές και πολιτικές συνέχειες εστίασαν ο Norman Russell (Ινστιτούτο Θεολογίας «Santa Eufemia di Calcedonia»), ο Priit Rohtmets και ο Alar Kilp (και οι δύο, Πανεπιστήμιο του Τάρτου). Οι παρουσιάσεις τους ανίχνευσαν την εξέλιξη της αυτοκρατορικής ιδεολογίας στον βυζαντινό και ρωσικό κόσμο.
Η τελευταία συνεδρία επικεντρώθηκε στο παρόν και το μέλλον της Ορθοδοξίας σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο. Η Κατερίνα Πεκρίδου (Διάσκεψη των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών, CEC) μίλησε για τις ηθικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χριστιανικές κοινότητες εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, ενώ ο π. Gintaras Sungaila (Ορθόδοξο Χριστιανικό Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας, Λιθουανία) περιέγραψε τις αυτοκρατορικές αφηγήσεις της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Λιθουανία και τις τοπικές προσπάθειες για την «αποαποικιοποίηση» της Ορθοδοξίας και την απελευθέρωσή της από τις κληρονομημένες ιεραρχίες. Ο π. Andrii Dudchenko (Ορθόδοξη Θεολογική Ακαδημία Κιέβου) παρουσίασε μια ανάλυση των εκκλησιών στην Ουκρανία, επιδιώκοντας ανανέωση πέρα από τα αυτοκρατορικά μοντέλα.
Εκπροσωπώντας την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, ο Παντελής Καλαϊτζίδης ξεκίνησε την εισήγησή του με μια αναφορά στο Σύμβολο της Νίκαιας, διερωτώμενος αν η βυζαντινή πολιτική θεολογία και η ιδέα του αυτοκράτορα ως εικόνα ή εκπρόσωπο του Χριστού στη γη ήταν σύμφωνη με το πνεύμα της Νίκαιας και την Τριαδική της θεολογία. Τόνισε την μοναρχική προσέγγιση του Ευσέβιου Καισαρείας και την ιδέα της βασιλείας του Θεού ως κάποιας μορφής Αυτοκρατορίας, εξηγώντας ότι, από την οπτική γωνία της βυζαντινής πολιτικής θεολογίας, ο Χριστός γινόταν κατανοητός περισσότερο ως βασιλιάς και λιγότερο ως προφήτης ή ιερέας. Αυτές ακριβώς οι ιδέες βρήκαν απήχηση στην πολιτική θεολογία του Carl Schmidt τον 20ό αιώνα, και αντικρούσθηκαν σθεναρά πρώτα από τον Erik Peterson και αργότερα από τον Jürgen Moltmann, που είδαν σε τέτοιες μοναρχικές προσεγγίσεις κινδύνους για την πίστη της Νίκαιας. Σύμφωνα με τον Πέτερσον, η χριστιανική πίστη στον Τριαδικό Θεό οδηγεί στην άρνηση κάθε είδους πολιτικής κυριαρχίας και τελικά ακυρώνει όλες τις αυταπάτες σχετικά με τις μοναρχικές «πολιτικές θεολογίες». Ο Πέτερσον, ενώ αντιτίθεται «σε οποιασδήποτε μορφής χριστιανική πολιτική θεολογία», ήταν ο πρώτος που τόνισε την πολιτική λειτουργία και τις πολιτικές επιπτώσεις του τριαδικού δόγματος. Ο Π. Καλαϊτζίδης τόνισε επίσης το γεγονός ότι η Ευσεβιανή οπτική συνάντησε επανειλημμένα αντίσταση στην Βυζαντινή αυτοκρατορία, όπου οι Πατέρες της Εκκλησίας και οι μοναχοί, χωρίς να αρνούνται την ιεροποίηση της αυτοκρατορικής εξουσίας και τη χριστολογική της βάση, αντιτάχθηκαν στις αυτοκρατορικές απαιτήσεις για υποταγή της Εκκλησίας στην κοσμική εξουσία και, το πιο σημαντικό, στις αυτοκρατορικές προσπάθειες παρέμβασης σε θεολογικά και δογματικά ζητήματα, και ότι, παράλληλα με τη συνεργασία Εκκλησίας και Κράτους στο Βυζάντιο, μια συνεχής διαλεκτική ένταση φαίνεται να διαπερνά τη σχέση μεταξύ πνευματικής και κοσμικής εξουσίας, όπως αποδεικνύεται από τη σχέση του πατριάρχη με τον αυτοκράτορα, ή της Εκκλησίας με την αυτοκρατορία. Στο τέλος αυτής της συζήτησης, γίνεται σαφές ότι ενώ το Βυζάντιο και οι μεσαιωνικές αυτοκρατορίες απέτυχαν να ανοίξουν δρόμο προς μια κοινωνία αμοιβαίας κατανόησης, η Τριαδική θεολογία προσφέρει μια εσχατολογική προοπτική προς τη βασιλεία του Θεού.
H βιντεοσκόπηση του Συνεδρίου είναι διαθέσιμη εδώ:
https://uttv.ee/naita?id=38117
Δείτε το πρόγραμμα του Συνεδρίου εδώ:
https://acadimia.org/images/pdf_doc_more/2025/tartuprogramme.pdf
Δείτε τους χαιρετισμούς των Priit Rohtmets, Παντελή Καλαϊτζίδη και Tauri Tölpt εδώ:
https://acadimia.org/images/pdf_doc_more/2025/tartugreetings.pdf
Φωτογραφίες της Κατερίνας Πεκρίδου, του Priit Rohtmets και του Tauri Tölpt.
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες εδώ: https://acadimia.org/
2 σχόλια:
Μια καλοπροαίρετη κριτική στα παραπάνω πονηρά πολιτικο-προοδευτικά : https://amethystosbooks.blogspot.com/2025/10/blog-post_402.html (Ο πειρασμός της τυπικής πίστης)
&
Μια πολιτική κριτική από τον Κων/νο Γρίβα (δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ στις 9-9-2017): Ο γράφων δεν έχει απολύτως καμία διάθεση να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε αντιπαράθεση ή συζήτηση για ιδεολογικούς λόγους ή για αμιγώς ιστορικά ζητήματα. Το πρόβλημα όμως δεν είναι ιδεολογικό, είναι εξόχως γεωπολιτικό και σχετίζεται άμεσα με τις σημερινές στρατηγικές επιλογές της Ευρώπης και της Ελλάδας, και όχι με το παρελθόν. Και, απ’ ότι φαίνεται, το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πολιτικού συστήματος, των ΜΜΕ, των ηγετικών ελίτ της χώρας αλλά και μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης επέλεξαν (;) να ταυτιστούν με τα πιο ακραία, μισαλλόδοξα και ρωσοφοβικά κομμάτια της ευρωπαϊκής πολιτικής, οδηγώντας τις προοπτικές των ελληνορωσικών σχέσεων στα Τάρταρα.
Επίθεση στο παρελθόν αλλά και στο παρόν
Για να ξεκινήσουμε μια στοιχειωδώς ρεαλιστική ανάλυση του ζητήματος, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι, όταν οι Εσθονοί και οι πέριξ αυτών μιλάνε για «εγκλήματα του κομμουνισμού» ή έστω για «εγκλήματα του Στάλιν» εννοούν «εγκλήματα της Ρωσίας». Κι αυτό όχι για λόγους αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας ή, έστω, ενός ιστορικού ρεβανσισμού αλλά για να επιβάλουν στην υπόλοιπη Ευρώπη, στο ΝΑΤΟ και γενικότερα στο δυτικό κόσμο μια ακραία πολωτική σχέση με τη Ρωσία, την οποία θεωρούν ότι εξυπηρετεί τα εθνικά το συμφέροντα τους.
Συγκεκριμένα, η Εσθονία – όπως και οι άλλες δημοκρατίες της Βαλτικής – εκτιμά ότι βρίσκονται υπό διαρκή απειλή από τη Ρωσία και γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν έχει την παραμικρή πιθανότητα να αντισταθεί παρά μόνο για μερικές ώρες σε περίπτωση που οι ρωσικές δυνάμεις επιτέθουν στα εδάφη της. Επιπροσθέτως, ανησυχεί και για την πιθανότητα εφαρμογής εναντίον της κάποιου είδους υβριδικών επιχειρήσεων από πλευράς Μόσχας, οι οποίες θα επιδιώκουν να κινηθούν «κάτω από το κατώφλι» της αυτοματοποιημένης αντίδρασης του ΝΑΤΟ. Έτσι, κρίνει ότι μόνο μια ξεκάθαρα και απόλυτα εχθρική σχέση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, που θα διασφάλιζε ότι σε περίπτωση οιασδήποτε ρωσικής δράσης εναντίον της, οι ΗΠΑ θα ήταν απολύτως πρόθυμες «να θυσιάσουν τη Νέα Υόρκη για να σώσουν το Ταλίν», οδηγούμενες σε ολοκληρωτικό πόλεμο, μπορεί να εξασφαλίσει επαρκή αποτροπή έναντι της «ρωσικής επιθετικότητας».
Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, η Εσθονία και οι άλλες δημοκρατίες της Βαλτικής επιδιώκουν μια δαιμονοποίηση της Ρωσίας....
Φίλε η Νίκαια πήρε ήδη τήν θέση τού Δόγματος τής νέας εκκλησίας.Δέν ισχύει πλέον η παραδοσιακή Πίστη. Η Νίκαια είναι ο νέος τόπος υπερουράνιος. Εχει καταργηθεί τό παρελθόν καί βρίσκεται ήδη στήν θέση τών παλαιών ασκών οι οποίοι καταστρέφουν τήν νέα δραστηριότητα.
Δημοσίευση σχολίου