Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός: Η αναγέννηση με το βάπτισμα γίνεται η αρχή νέας ζωής και σφραγίδα ασφάλεια και φωτισμός!

Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, Για την πίστη και το βάπτισμα

Ομολογούμε, επίσης, ένα βάπτισμα για την άφεση των αμαρτιών μας και για αιώνια ζωή· διότι το βάπτισμα φανερώνει το θάνατο του Κυρίου.

Με το βάπτισμα, λοιπόν, θαπτόμαστε μαζί με τον Κύριο, όπως λέει ο θείος Απόστολος.

Όπως, δηλαδή, ο Κύριος πέθανε μία φορά, έτσι πρέπει και μία φορά να βαπτιζόμαστε· και να βαπτιζόμαστε μάλιστα, σύμφωνα μα τα λόγια του Κυρίου «στο όνομα του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος», ώστε να διδασκόμαστε την ομολογία της πίστεως στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα.

Όσοι βέβαια, αφού βαπτίσθηκαν στο όνομα του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και διδάχθηκαν ότι η θεότητα είναι μία φύση σε τρεις υποστάσεις, μετά όμως πάλι βαπτίζονται, αυτοί ξανασταυρώνουν το Χριστό, όπως λέει ο θείος Απόστολος: «Διότι είναι αδύνατο αυτοί που μία φορά φωτίσθηκαν» και τα λοιπά, «πάλι να επιστρέφουν στη μετάνοια· διότι με τη στάση τους ξανασταυρώνουν και διαπομπεύουν το Χριστό».

Όσοι όμως δεν βαπτίσθηκαν στην Αγία Τριάδα, αυτοί πρέπει να ξαναβαπτίζονται. Διότι, αν και λέει ο Απόστολος ότι «βαπτισθήκαμε στο Χριστό και το θάνατό του», δεν λέει ότι έτσι πρέπει να γίνεται η επίκληση του βαπτίσματος, αλλ’ ότι το βάπτισμα αποτελεί τύπο του θανάτου του Χριστού· διότι το βάπτισμα με τις τρεις καταδύσεις συμβολίζει την τριήμερη ταφή του Κυρίου.

Το να βαπτισθούμε, λοιπόν, στο όνομα του Χριστού φανερώνει το να βαπτιζόμαστε σ’ αυτόν με πίστη. Και είναι αδύνατο να πιστεύσουμε στο Χριστό, αν δεν αποδεχθούμε την ομολογία πίστεως στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Διότι ο Χριστός είναι ο Υιός του ζωντανού Θεού, τον οποίο ο Πατέρας έχρισε με το Άγιο Πνεύμα, όπως λέει ο προφήτης Δαβίδ: «Γι’ αυτό ο Θεός Πατέρας σου σε έχρισε με λάδι αγαλλιάσεως περισσότερο από τους μετόχους σου. Και ο Ησαΐας λέει εκ μέρους του Κυρίου: «Το Πνεύμα το Άγιο ήλθε πάνω μου και με έχρισε».

Διδάσκοντας όμως ο Κύριος τους μαθητές του έλεγε την επίκληση: «Να τους βαπτίζετε στο όνομα του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».

Επειδή, δηλαδή, ο Θεός μάς έπλασε να είμαστε άφθαρτοι, όταν παρακούσαμε τη σωτήρια εντολή του μας τιμώρησε με τη φθορά του θανάτου, για να μη γίνει το κακό αθάνατο· από ευσπλαγχνία όμως έδειξε μακροθυμία σε μας τους δούλους του, έγινε σαν κι εμάς και μας λύτρωσε με το Πάθος του από τη φθορά· από την άγια και αμόλυντη πλευρά του πήγασε ο κρουνός της συγχωρήσεώς μας.

Πήγασε νερό για να μας αναγεννήσει και να μας ξεπλύνει από την αμαρτία και τη φθορά, ενώ το αίμα ως ποτό μας χάρισε την αιώνια ζωή. Ακόμη, μας έδωσε εντολές ν’ αναγεννηθούμε με το νερό και το Πνεύμα με προσευχή και επίκληση, καθώς το Άγιο Πνεύμα επιφοιτά στο νερό.

Και επειδή ο άνθρωπος είναι διπλός, από ψυχή και σώμα, έδωσε να είναι διπλή και η κάθαρσή μας, με το νερό και το Πνεύμα.

Το Πνεύμα από τη μια ανανεώνει μέσα μας το «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή», ενώ το νερό από την άλλη με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος καθαρίζει το σώμα από την αμαρτία και το απαλλάσσει από τη φθορά· διότι το νερό εικονίζει (με τον κατακλυσμό) το θάνατο, ενώ το Πνεύμα χορηγεί τον αρραβώνα της ζωής.

Πράγματι, από την αρχή (της δημιουργίας) «το Πνεύμα του Θεού ‘πετούσε’ πάνω από τα νερά». Και η Αγία Γραφή δίνει τη μαρτυρία από το Θεό ότι το νερό είναι καθαρτικό. Την εποχή του Νώε ο Θεός με τον κατακλυσμό των νερών ξέπλυνε την αμαρτία του κόσμου.

Σύμφωνα με το νόμο, κάθε ακάθαρτος με το νερό ξεπλένεται· και τα ρούχα ακόμη με το νερό καθαρίζουν.

Ο Ηλίας φανέρωσε τη χάρη του Πνεύματος ανάμεικτη με το νερό, καθώς μ’ αυτό έβαλε φωτιά στα σφάγια της θυσίας. Και όλα σχεδόν, σύμφωνα με το νόμο, καθαρίζονται με το νερό –διότι τα ορατά συμβολίζουν τα νοούμενα–, και γίνεται η αναγέννηση της ψυχής· διότι η πίστη, παρόλο που είμαστε δημιουργήματα, γνωρίζει με το Άγιο Πνεύμα να μας κάνει παιδιά του Θεού και να μας οδηγεί στην αρχαία μακαριότητα.

Η άφεση των αμαρτιών, βέβαια, δίνεται όμοια σε όλους με το βάπτισμα, ενώ η χάρη του Πνεύματος δίνεται ανάλογα με την πίστη και τον αγώνα της καθάρσεως που προηγείται. Τώρα, όμως, με το βάπτισμα παίρνουμε την πρώτη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, και η αναγέννηση με το βάπτισμα γίνεται για μας η αρχή νέας ζωής και σφραγίδα ασφάλεια και φωτισμός.

Πρέπει μάλιστα με όλη τη δύναμή μας να διατηρούμε σίγουρα τον εαυτό μας καθαρό από βρωμερές πράξεις, ώστε να μη επιστρέψουμε πάλι σαν το σκυλί στα «ξεράσματά» του και κάνουμε ξανά τον εαυτό μας δούλο της αμαρτίας. «Διότι, η πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρή», όπως και τα έργα χωρίς την πίστη, επειδή η αληθινή πίστη αποδεικνύεται με τα έργα.

Βαπτιζόμαστε στο όνομα της Αγίας Τριάδος, διότι τα ίδια τα βαπτιζόμενα χρειάζονται την Αγία Τριάδα για την ύπαρξη και διατήρησή τους· διότι δεν δυνατόν να μην παρούσες συγχρόνως οι τρεις υποστάσεις, επειδή η Αγία Τριάδα είναι αχώριστη.

Πρώτο βάπτισμα είναι ο κατακλυσμός, για να κοπεί η αμαρτία.

Δεύτερο βάπτισμα διαμέσου της θαλάσσης και της νεφέλης· διότι η νεφέλη συμβολίζει το Πνεύμα, ενώ η θάλασσα το νερό.

Τρίτο βάπτισμα είναι το νομικό· διότι κάθε ακάθαρτος λουζόταν με το νερό, έπλενε τα ρούχα του και έπειτα εισερχόταν στο στρατόπεδο.

Τέταρτο βάπτισμα ήταν του Ιωάννου, που ήταν εισαγωγικό και οδηγούσε τους βαπτισμένους σε μετάνοια, για να πιστέψουν στο Χριστό· «Εγώ, λέει, σας βαπτίζω με το νερό· αυτός όμως που έρχεται πίσω μου αυτός θα σας βαπτίσει με το Άγιο Πνεύμα και φωτιά». Καθαρίζει, λοιπόν, πρώτα ο Ιωάννης με το νερό για να δεχθούν το Πνεύμα.

Πέμπτο βάπτισμα είναι του Κυρίου, το οποίο αυτός βαπτίσθηκε. Και βαπτίζεται όχι διότι χρειαζόταν κάθαρση, αλλά για να οικειοποιηθεί τη δική μου κάθαρση και να συντρίψει τα κεφάλια των δαιμόνων μέσα στο νερό, να ξεπλύνει την αμαρτία και να βουλιάξει όλο τον παλαιό Αδάμ μέσα στο νερό, ν’ αγιάσει τον βαπτιστή, να συμπληρώσει το νόμο, ν’ αποκαλύψει το μυστήριο της Τριάδος, να γίνει σε μας τύπος και υπογραμμός για το βάπτισμα. Βαπτιζόμαστε το τέλειο βάπτισμα του Κυρίου, αυτό που γίνεται με το νερό και το Πνεύμα.
Λέγεται επίσης ότι ο Χριστός βαπτίζει με φωτιά· διότι με μορφή πυρίνων γλωσσών έχυσε πάνω στους αγίους Αποστόλους τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, όπως λέει ο ίδιος ο Κύριος: «Διότι ο Ιωάννης μας βάπτισε με νερό, ενώ εσείς θα βαπτισθείτε με το Άγιο Πνεύμα και τη φωτιά μετά από λίγες ημέρες»· ή (μας βαπτίζει) με το βάπτισμα της τιμωρίας της φωτιάς της μελλούσης κολάσεως.

Έκτο βάπτισμα είναι της μετάνοιας και των δακρύων, που είναι πολύ κουραστικό.

Έβδομο βάπτισμα είναι του αίματος και του μαρτυρίου, το οποίο και ο ίδιος ο Χριστός βαπτίσθηκε για χάρη μας, που είναι πολύ σεβαστό και μακάριο, διότι δεν μολύνεται με άλλη ακαθαρσία.

Όγδοο και τελευταίο βάπτισμα, όχι σωτήριο, που καταστρέφει όμως την κακία και τιμωρεί αιώνια, καθώς δεν εξουσιάζει πλέον η κακία και η αμαρτία. Το Πνεύμα το Άγιο κατέβηκε πάνω στον Κύριο σαν περιστέρι με σώμα κάνοντας την πρώτη αρχή του δικού μας βαπτίσματος και τιμώντας το σώμα· διότι και αυτό, δηλαδή το σώμα, γίνεται με τη θέωση Θεός.
(Εμφανίζεται σαν περιστέρι) επειδή από την αρχή αυτό είχε τη συνήθεια να φέρει την χαρμόσυνη είδηση του τέλους του κατακλυσμού. Στους αγίους Αποστόλους πάλι κατέβηκε σαν φωτιά· διότι (η φωτιά) δηλώνει το Θεό, «καθώς ο Θεός είναι φωτιά που όλα τα κατακαίει».

Το λάδι στο βάπτισμα χρησιμοποιείται διότι δείχνει τη χρίση μας καθιστώντας μας χρισμένους· μας υπόσχεται την ευσπλαγχνία του Θεού μέσω του Αγίου Πνεύματος, επειδή και το περιστέρι έφερε κλαδί ελιάς σε όσους σώθηκαν από τον κατακλυσμό.

Ο Ιωάννης βαπτίσθηκε ακουμπώντας το χέρι του στο ιερό κεφάλι του Κυρίου·
βαπτίσθηκε επίσης και με το αίμα του.

Δεν πρέπει ν’ αναβάλλεται το βάπτισμα, όταν έχει διαπιστωθεί η έμπρακτη πίστη αυτών που προσέρχονται.

Αυτός που προσέρχεται με δόλο στο βάπτισμα περισσότερο θα καταδικασθεί παρά θα ωφεληθεί.

Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, Για την πίστη 

Τα δύο είδη της πίστης

Η πίστη βέβαια είναι δύο ειδών. «Υπάρχει δηλαδή πρώτα πίστη που δημιουργείται από την ακοή». Ακούμε δηλαδή τις θείες Γραφές και πιστεύουμε στη διδαχή του Αγίου Πνεύματος.

Αυτή όμως γίνεται τέλεια, όταν είναι πίστη έμπρακτη σε όλα όσα ο Χριστός νομοθέτησε, όταν σέβεται και εφαρμόζει τις εντολές Αυτού που μας ανακαίνισε.

Αυτός που δεν πιστεύει σύμφωνα με την παράδοση της όλης Εκκλησίας ή συμμετέχει στις απαράδεκτες πράξεις του Διαβόλου, αυτός είναι ο άπιστος.

(Δεύτερο είδος) «πίστεως είναι η πραγμάτωση όσων ελπίζουμε, η απόδειξη πραγμάτων που δεν βλέπουμε»· ή είναι αναμφίβολη και αδιάκριτη ελπίδα των υποσχέσεων του Θεού σε μας και η εκπλήρωση των αιτημάτων μας.

Το πρώτο είδος πίστεως είναι αποτέλεσμα της δικής μας θελήσεως, ενώ το δεύτερο αποτελεί ένα από τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι με το βάπτισμα αποκόπτεται όλο το βάρος που είχαμε από τη δημιουργία μας, δηλαδή η αμαρτία, και γινόμαστε πνευματικός Ισραήλ και λαός του Θεού.

Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, «Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως», απόδοση εις την νέα ελληνική, Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Πάπαρης.

Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, Τα δύο είδη της πίστης | Πεμπτουσία (pemptousia.gr)