H ΠΡΩΤΟ-ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΠΕΦΩΤΙΣΜΕΝΩΝ (ILLUMINATI)

Το παρόν άρθρο είναι μια σύντομη περίληψη στα ελληνικά από εκτενέστερο αφιέρωμα που θα δημοσιευθεί σε μελλοντικό τεύχος του επίσημου περιοδικού της Academy of Social and Political Research, Ab Aeterno. Αποτελεί ευγενή συνεισφορά του συγγραφέα προς το μπλογκ μας.

                                                                                                                                              Θεόδοτος                                                                                  

Γράφει ο Alex Synodinos
              

"Πρίγκιπες και έθνη θα εξαφανισθούν από προσώπου γης...
και αυτή η επανάσταση θα είναι το έργο μυστικών εταιρειών."
                                                                                                Adam Weishaupt

                                                                    Εισαγωγή

Σύμβολο των Πεφωτισμένων

Το άρθρο αποζητά να ερευνήσει την ιδεολογία του Τάγματος των Πεφωτισμένων: Τι πρέσβευαν σε σχέση με την κοινωνία, τη θρησκεία και την καθεστικυία τάξη της εποχής. Οι κύριες πηγές που χρησιμοποιούνται είναι τα ίδια τα κείμενα του Τάγματος αυτού, η αλληλογραφία μεταξύ των μελών του καθώς και μαρτυρίες μελών του που τελικώς δέχτηκαν να συνεργαστούν με τις αρχές της Βαυαρίας εναντίον του Τάγματος. Το Τάγμα των Πεφωτισμένων και η ιδεολογία του στην πραγματικότητα εξέφραζαν συγκεκριμένες ριζοσπαστικές ιδέες του Διαφωτισμού, οι οποίες είχαν σαφέστατο πρωτο-κομμουνιστικό χαρακτήρα. Αν και είναι σχεδόν βέβαιο πως το Τάγμα διαφαίνεται να είχε προκατόχους συνωμοσιολογικής φύσης (δηλ. άλλες μυστικές οργανώσεις που τού προλείαναν το έδαφος) και προφανώς συνέχισε να υπάρχει μετά την φαινομενική του διάλυση κατά το 1786, ο χώρος εδώ δεν επιτρέπει ευρύτερη ανάλυση της γενικότερης επιρροής και των μετέπειτα διακλαδώσεων  των Πεφωτισμένων.

                                                           Iστορία πέρα από τον μύθο

Αdam Weishaupt (ψευδ. Σπάρτακος)

Ιστορικά οι Πεφωτισμένοι ξεκινούν το 1776 στη Βαυαρία με τον καθηγητή Εκκλησιαστικού Δικαίου και πρώην Ιησουίτη Adam Weishaupt. Mέλη της υπήρξαν στελέχη της εκφυλισμένης αριστοκρατίας και των διανοουμένων της εποχής - αρχικά στα διάφορα γερμανικά κρατίδια και στη Γαλλία• στη συνέχεια το Τάγμα ξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες. Τα μέλη επιλέγονταν βάσει αυστηρής διαδικασίας πολλών φάσεων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται τόσο η εχεμύθεια όσο και η αφοσίωσή τους. Κάθε νέο μέλος γινόταν αντικείμενο εξονυχιστικής παρακολούθησης από τους ανωτέρους του και τον επιλεγμένο «καθοδηγητή» του. Η επιλογή των μελών γινόταν μέσα από τις τεκτονικές στοές οι οποίες την εποχή εκείνη αποτελούσαν κέντρα διακίνησης ιδεών συχνά τέτοιων που εκτός στοών θα χαρακτηρίζονταν ως αιρετικές (θεολογικώς) ή και παράνομες (πολιτικώς). Έτσι πρακτικά τα μέλη ήταν εξοικειωμένα  με τις βασικές αρχές συνωμοτικότητας και μυστικότητας.

Όπως θα δούμε παρακάτω, ο σκοπός της οργάνωσης ήταν η πλήρης διάλυση όλων των θεσμών του τότε δυτικού πολιτισμικού οικοδομήματος και η δημιουργία ενός παγκόσμιου κράτους μέσω της καταστροφής της θρησκείας, των κρατών και κάθε είδους διακυβέρνησης και θεσμών.
Τα μέλη της οργάνωσης, υιοθετούσαν ψευδώνυμα ιστορικών μορφών και τα χρησιμοποιούσαν για τις επικοινωνίες μεταξύ τους. Έτσι ο Weishaupt λεγόταν Σπάρτακος, ο Βαρώνος Knigge λεγόταν Φίλων, ο δικηγόρος Zwack αποκαλούνταν Κάτων κλπ. Αντίστοιχα οι περιοχές δράσης τους πήραν ονόματα περιοχών της κλασσικής αρχαιότητας: το Μόναχο π.χ. λεγόταν Αθήνα, η Βιέννη  Ρώμη, η Βαυαρία Αχαΐα κ.ο.κ.

Μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία το Τάγμα είχε καταφέρει να αριθμεί εκατοντάδες (δικές του) στοές και σε διάφορα κράτη, από το Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι την Ιταλία και από τη Σουηδία μεχρι και τις ΗΠΑ. Αυτό καταδεικνύει ευκολία στον προσηλυτισμό νέων μελών και ασφαλώς μεγάλη οικονομική υποστήριξη,  η οποία ξεπερνούσε κατά πολύ την οικονομική δυνατότητα των μελών του.  Τα κείμενα των Πεφωτισμένων καταμαρτυρούν επίσης μια ιδιαίτερα ισχυρή δύναμη και μια έντονη διαμάχη της οργάνωσης με την  Εταιρεία του Ιησού (Ιησουίτες): Από τη διαμάχη αυτήν οι Πεφωτισμένοι φαίνεται να βγήκαν νικητές. Κατά τις αρχές του 1783 όμως κάποια από τα λιγότερο ριζοσπαστικά μέλη, προβληματισμένα από τα σχέδια των ανώτερων βαθμίδων της ιεραρχίας των Πεφωτισμένων αποκάλυψαν όλα όσα γνώριζαν στις Βαυαρικές αρχές. Το όσα ακολούθησαν ήταν αναμενόμενα: Οι μυστικές εταιρείες κηρύχθηκαν παράνομες, ενώ η ένταξη στους Πεφωτισμένους θεωρήθηκε αδίκημα που επέσυρε την ποινή του θανάτου. Χάρη σε έρευνες που στη συνέχεια έγιναν σε σπίτια Πεφωτισμένων, ήλθαν στο φως έγγραφα, τυπωμένα εγχειρίδια και επιστολές που στοιχειοθετούσαν την ύπαρξη συνωμοσίας, η έκταση και το μέγεθος της οποίας σοκάρισε τον τότε πολιτισμένο κόσμο. Παρόλα αυτά, ο Weishaupt απλά έχασε τη θέση του στο πανεπιστήμιο και αυτοεξορίστηκε. Συνέχισε δε να ζει και να εκδίδει κείμενα μέχρι τα γεράματα.

Τι όμως πρέσβευαν οι Πεφωτισμένοι; Τα εξής:

                                                         1.    Θρησκεία

Baruch Spinoza

Η θέση των Πεφωτισμένων απέναντι στις οργανωμένες θρησκείες (κυρίως τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία) ήταν σαφής: ολοκληρωτική εκμηδένιση. Κάτι όμως που έχει μεγάλη σημασία είναι το σύνολο της μεταφυσικής κοσμαντίληψης του Τάγματος, την οποία θα αναλύσουμε ευθύς αμέσως. Καθώς, πράγματι, τα μέλη ανέρχονταν σε βαθμούς, η αλήθεια για τη στάση της οργάνωσης όσον αφορά τη θρησκεία αποκαλυπτόταν σταδιακώς. Αρχικώς τα μέλη αφήνονταν να πιστέψουν αυτό το οποίο τα ίδια  ήθελαν όσον αφορά τις μεταφυσικού χαρακτήρα πεποιθήσεις του Τάγματος. Σε κάποιον Χριστιανό π.χ. ο Weishaupt «εξηγούσε» πως οι Πεφωτισμένοι εκπροσωπούν την πραγματική διδασκαλία του Χριστού που είχε διαστραφεί από την Εκκλησία. Εξυπακούεται ότι ο Weishaupt δεν είχε καμία δυσκολία να προβάλλει τις θέσεις του με τέτοιο τρόπο, ώστε να φαίνονται  σαν να ήταν αυτές ο  «αληθινός Χριστιανισμός» και να καταφέρνει να πείθει ακόμα και  θεολόγους καθώς και προτεστάντες ιερείς. Τέτοια άτομα, «αφελείς Χριστιανούς», εμφανώς τα περιγελούσε στη μυστική του αλληλογραφία με άλλα μέλη της οργάνωσης (: αλληλογραφία Σπάρτακου προς Κάτωνα). Αυτή η ευκολία, πάντως, του Weishaupt να ξεγελάει και να στρατολογεί χριστιανούς θεολόγους ίσως καταδεικνύει και ένα βαθύτερο θέμα που εγγίζει ένα απαγορευμένο σημείο για αρκετούς, την εμφανή με άλλα λόγια ταύτιση –σε φιλοσοφικό επίπεδο- Χριστιανικής Θεολογίας και Κομμουνισμού. Κατέληγε μάλιστα ο  Weishaupt να μιλάει για μια «μυστική χριστιανική γνώση» την οποία η Εκκλησία είχε καταπιέσει και αποκρύψει και η οποία είχε μπορέσει να διατηρηθεί διαμέσου των αιώνων μόνο χάρη σε μία «κοινότητα εκλεκτών». Ποιοί ήταν αυτοί οι «εκλεκτοί»; Μα ασφαλώς οι Ελευθεροτέκτονες από τους οποίους η οργάνωση στρατολογούσε τα νέα της μέλη. Ο Ελευθεροτεκτονισμός λοιπόν –ήταν το υπονοούμενο του  Weishaupt-  ήταν ο πραγματικός Χριστιανισμός και, φυσικά, ο Ιλλουμινισμός  το ανώτερο στάδιο του Ελευθεροτεκτονισμού.

 Στους Ντεϊστές (Deists), τους οπαδούς δηλαδή της «φυσικής θρησκείας» προσπελάσιμης μέσω όχι της αποκάλυψης αλλά της λογικής, ο Weishaupt εξηγούσε πως η οργάνωσή του είχε σκοπό την ανατροπή της «δικτατορίας» της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και τη διάδοση των δογμάτων του Διαφωτισμού, κυρίαρχο στοιχείο του οποίου αποτελούσε –βέβαια- ο Ντεϊσμός. Προχωρούσε μάλιστα και σε ενδιαφέρουσες θεωρίες, στα πλαίσια των οποίων ο Χριστός παρουσιαζόταν σαν παρεξηγημένος Ντεϊστής, υπέρμαχος του ορθολογισμού, που απλώς είχε αναγκαστεί να «χρησιμοποιήσει»  τη θρησκεία της εποχής.

Όμως η πραγματική στάση της οργάνωσης απέναντι στη θρησκεία δεν αποκαλυπτόταν παρα μόνο στους τελευταίους βαθμούς. Συγκεκριμένα στα «Ανώτερα Μυστήρια» όπως αποκαλύφθηκαν αργότερα από μέλη  που είχαν δει τις μυητικές τελετές, στον βαθμό του Μάγου ή Φιλοσόφου ο μυημένος μάθαινε πως όλες οι θρησκείες είναι απάτη και πως δεν υπάρχει πνεύμα αλλά μόνο ύλη• πως το σύμπαν και ο Θεός είναι ένα, άρα στη πράξη δεν υπάρχει Θεός (Robison, 1798). Με λίγα λόγια το Τάγμα εξέφραζε τις θεωρίες του Σπινόζα.
                                                      2.    Βασιλικός Θεσμός

Bαρώνος Knigge (ψευδ. Φίλων)

Μελετώντας κανείς τα γράμματα του Weishaupt καθώς και τα έγγραφα με τους μυητικούς βαθμούς των Πεφωτισμένων διαπιστώνει το σχεδόν παρανοϊκό μίσος του Weishaupt εναντίον των βασιλικών οίκων της Ευρώπης. Το μίσος αυτό είναι τόσο έντονο που θα μπορούσαμε να πούμε πως κρίνοντας και από άλλες πτυχές της ζωής του Weishaupt (πχ. σχεδίαζε τη δολοφονία της ερωμένης  του και του παιδιού τους) κατά πάσα πιθανότητα δεν είχε ιδεολογική αφετηρία αλλά μόνο προσωπικές φιλοδοξίες και πικρίες. Άλλωστε η ψυχοϊστορική μελέτη των διαφόρων αριστερών κινημάτων και αριστερών επαναστατών φέρνει εύκολα σε φως τα ταπεινά κίνητρά τους που δεν έχουν καμία σχέση με τα δήθεν υψηλά ιδεώδη που ευαγγελίζονται.

Ο Weishaupt λοιπόν ήθελε να δει την πλήρη καταστροφή όλων των βασιλικών οίκων της Ευρώπης και την εξάλειψη του θεσμού της Μοναρχίας. Σε μια ιδιόμορφη προ-φροϋδική ανάλυση ο Weishaupt υποστήριξε πως οι βασιλείς είναι για τα έθνη ό,τι οι πατέρες μέσα στις παραδοσιακές οικογένειες. Ακριβώς λοιπόν όπως οι νέοι πρέπει κάποια στιγμή να «απελευθερώνονται από τη πατρική κυριαρχία», έτσι και τα έθνη έχουν φθάσει σε μια περίοδο του βίου τους κατά την οποία θα πρέπει να «απελευθερωθούν από τους βασιλείς». Για την αριστοκρατία της εποχής, παράλληλα, ο Weishaupt δεν είχε παρά μόνο κατηγορίες: τη θεώρησε στήριγμα της βασιλείας το οποίο έπρεπε να εξαλειφθεί.

                                               3.    Κοσμοπολιτισμός & αρνησιπατρία
Πού θα οδηγούνταν όμως η ανθρωπότητα μέσω της κατάργησης της θρησκείας, της βασιλείας και της εξάλειψης κάθε μορφής εξουσίας και διακυβέρνησης; Σύμφωνα με τους Πεφωτισμένους θα επέστρεφε το αρχικό της στάδιο, αυτό της απόλυτης φυσικής ελευθερίας. Η θέση αυτή ασφαλώς δεν ήταν κάτι πρωτοφανές στο ιδεολογικό πλαίσιο της εποχής. Μετά την κατάργηση κάθε μορφής εξουσίας, η ανθρωπότητα θα ενωνόταν ξεπερνώντας τις εθνικές και θρησκευτικές της διαφορές: Τα σύνορα θα διαγράφονταν, οι πόλεμοι θα σταματούσαν κλπ, κλπ. Ο πατριωτισμός λοιπόν δεν είναι για τους Πεφωτισμένους παρά μία ιδεολογία σκλαβιάς. Η ανθρωπότητα για αυτούς δεν πρέπει να διαχωρίζεται σε έθνη και σε πατρίδες: όλοι πρέπει να βιώσουν την «αδελφική παγκόσμια αγάπη». Αξιοσημείωτο είναι πως οι μηδενιστικές και κυρίως αφύσικες αυτές θεωρίες που αρνούνται στον άνθρωπο την εθνοφυλετική του ταυτότητα και συστηματικώς παραβλέπουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν όλα τα έμβια όντα παρουσιάζονταν από τους Πεφωτισμένους αντίστροφα: σαν να ήταν δηλαδή  η πρωταρχική φυσική κατάσταση του ανθρώπου, στην οποία αυτός έπρεπε οπωσδήποτε να επιστρέψει, εν ανάγκη και με τη βία.

Στη πρωταρχική του φυσική κατάσταση ο άνθρωπος, σύμφωνα με τους Πεφωτισμένους, απολάμβανε ελευθερία και ισότητα. Όμως σύντομα, όταν πέρασε από τη νομαδική ζωή στην καλλιέργεια της γης, έχασε την ελευθερία του. Η κοινοκτημοσυνη ήταν το χαρακτηριστικό της νομαδικής ζωής, αλλά η καλλιέργεια της γής απαιτούσε διαφορετικό οικονομικο-κοινωνικό σύστημα, εφόσον χρειάζονταν μόνιμες κατοικίες και καθορισμός της καλλιεργήσιμης γης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση και επικράτηση της ιδιωτικής περιουσίας. Αυτό για τους Πεφωτισμένους αποτέλεσε το πρώτο μεγάλο πλήγμα κατά της ελευθερίας και της ισότητας. (Barruel, 1799). Η λύση; Πλήρης κατάργηση της ιδιοκτησίας και επιστροφή σε ένα φαντασιακό παρελθόν όπου επικρατούσε η κοινοκτημοσύνη. Το αποκαλούμε φαντασιακό καθώς αξιόπιστα τεκμήρια στοιχεία για την ύπαρξη κάποιου πρωταρχικού κομμουνιστικού παραδείσου ουδέποτε ανακαλύφθηκαν παρά τις άοκνες προσπάθειες αριστερών, πανεπιστημιακών ή όχι.

                                                      4.    Πρωτο-φεμινισμός;

Ηanz Zwack (ψευδ. Κάτων)

Ενδιαφέρουσα είναι η στάση των Πεφωτισμένων όσων αφορά τις γυναίκες. Σε αντίθεση με τον επίσημο Ελευθεροτεκτονισμό, που μέχρι τις μέρες μας αρνείται την είσοδο σε γυναίκες, οι Πεφωτισμένοι συζητούσαν σοβαρά τη δημιουργία μιας γυναικείας αδελφότητας Πεφωτισμένων. Μάλιστα θεωρούσαν πως έπρεπε να έχει δύο σκέλη, ένα για τις «καθωσπρέπει» κυρίες της εποχής και μία άλλη αποτελούμενη από γυναίκες με πιό... ελευθεριάζοντα χαρακτήρα. Το σχέδιο αναπτύχθηκε από ένα υψηλόβαθμο στέλεχος των Πεφωτισμένων ονόματι Zwack (ψευδ. «Κάτων»).  Σύμφωνα με αυτό οι γυναίκες έπρεπε να απελευθερωθούν από την «τυραννία» της κοινής γνώμης και να δρουν με ελευθερία. Παρόλα αυτά η ιεραρχία των Πεφωτισμένων έχει στη πραγματικότητα μια κυνική και χρησιμοθηρική διάθεση για τις γυναίκες που θα μυούνταν στον Ιλλουμινισμό. Ο «Κάτων» αναφέρει πως ο ρόλος τους θα περιορίζεται σε συλλογή χρημάτων, κατασκοπεία, απόκτηση και άσκηση επιρροής επί των ανδρών και, προφανώς, διασκέδαση,  καθώς πολλά μέλη  της οργάνωσης ήταν «λάτρεις του γυναικείου φύλου» (κάτι που αναγνώριζαν ανοιχτά). Οι γυναίκες πάντως θα έπρεπε να βρίσκονται μονίμως υπό ανδρική καθοδήγηση, εξηγούσε ο «Κάτων» σε έγγραφά του, αλλά χωρίς να το ξέρουν οι ίδιες. Το σχέδιο όμως φαίνεται ότι προβλημάτισε σε βάθος άλλα μέλη της οργάνωσης και ειδικά τον «Μίνωα» (που περιέργως συγκαταλεγόταν στους ακραίους ριζοσπάστες του Τάγματος), καθώς παρά τις προθέσεις τους να αναπτύξουν ιδέες γυναικείας χειραφέτησης ώστε να αποκτήσουν γυναικεία μέλη, υπήρχαν σοβαρές ενστάσεις ως προς το αν οι γυναίκες Πεφωτισμένοι θα μπορούσαν να κρατήσουν την απαραίτητη μυστικότητα και αν είχαν την υπομονή να ακολουθήσουν ένα πολύχρονο μυητικό σύστημα (αλληλογραφία «Μίνωα» προς «Σεμπάστιαν», έτος 1782)

Παρόλη την πρόθεση του Τάγματος να εκμεταλλευθεί το γυναικείο φύλο, ο τρόπος ο οποίος σκόπευαν να περάσουν τις ιδέες τους ήταν μέσω φεμινιστικής ρητορικής. Οι συνέπειες αυτής της ρητορικής μόνο καταστροφικές θα μπορούσαν να είναι για την κοινωνία της εποχής. Τις καταστροφικές όμως αυτές συνέπειες ο Δυτικός κόσμος δεν τις γλύτωσε, εφόσον τις βίωσε με την άνθιση άλλων, παράλληλων ρευμάτων του φεμινισμού (και ειδικότερα του 2ου) αργότερα, τον 19ο και τον  20ό αιώνα.

                                                                  5.    Οικογένεια

Jean-Jacques Rousseau

Από την αλληλογραφία του Weishaupt, αφήνεται να εννοηθεί πως στην άναρχη κοινωνία που ευαγγελιζόταν η μόνη μονάδα που θα επιζούσε θα ήταν η οικογένεια με τον άνδρα επικεφαλής. Αλλά και στον ανώτερο βαθμό των Πεφωτισμένων, εκείνο του Βασιλέα (Rex), o μυημένος μάθαινε πως ο κάθε άνθρωπος είναι κυρίαρχος του εαυτού του και της οικογένειάς του μέσα στα πλαίσια ενός πατριαρχικού μοντέλου. Στη διατήρηση της παραδοσιακής οικογένειας –και μάλιστα σε πατριαρχική μορφή- εκ πρώτης όψεως διαφαίνεται μια συντηρητική έκφανση των Πεφωτισμένων,  σε φαινομενική  αντίθεση με τον ανατρεπτικό χαρακτήρα του Τάγματος. Η πραγματικότητα είναι όμως αρκετά διαφορετική. Διότι η θέση του πατέρα ως κορυφή της οικογένειας τελειώνει τη στιγμή που τα παιδιά αποκτούν «θέλω», δηλαδή ανεξάρτητη βούληση. Όπως και στη φύση τα ζώα ανεξαρτητοποιούνται μόλις αποκτήσουν την δυνατότητα να κυνηγήσουν μόνα τους, έτσι σύμφωνα με τον Ιλλουμινισμό, και στους ανθρώπους οποιαδήποτε πατρική ηγεμονία μετά το θέλω αποτελεί  ανάθεμα. Ο Barruel (1799) μας εξηγεί πως ουσιαστικά αυτή η θεωρία πηγάζει από τον Rousseau και τους Εγκυκλοπαιδιστές. Τα πρακτικά αποτελέσματα της εφαρμογής μιας τέτοιας ανόητης θεωρίας, σύμφωνα με την οποία το παιδί θα αποφάσιζε ουσιαστικά μόνο του πότε θα «απελευθερωνόταν» από την οικογένεια,  είναι εύκολα κατανοητά.

 Κατάργηση της οικογένειας, κατάργηση κάθε αρχής και εξουσίας, κατάργηση της έννοιας της πατρίδας, εξάλειψη της θρησκείας και επιβολή της αθεΐας, πλήρης εξάλειψη της ιδιωτικής περιουσίας και τόσα άλλα. Ποιό το αποτέλεσμα; Μα η εκμηδένιση του ανθρώπινου πολιτισμού, ένα είδος default (για να χρησιμοποιήσουμε και επίκαιρους όρους) στην ίδια την ανθρώπινη ιστορία και μνήμη, και η μεταμόρφωση των εθνών σε έναν άμορφο απολίτιστο χυλό. Το ερώτημα που γεννάται ασφαλώς είναι πώς είναι δυνατόν άνθρωποι μορφωμένοι και μάλιστα μέλη της αριστοκρατίας της εποχής να τα επιθυμούσαν όλα αυτά; Υπήρξαν αφελείς ιδεολόγοι ή κάποια άλλη εξήγηση είναι πιθανότερη; Πώς είναι δυνατόν ένας πλούσιος ευγενής της περιόδου να επιθυμεί κατάργηση των τίτλων του και την κατάργηση –ενδεχομένως και με βίαιο τρόπο-της περιουσίας του στα πλαίσια επιβολής της κοινοκτημοσύνης; Όπως εξηγήσαμε το παρόν αποτελεί απλά περίληψη άλλου εκτενέστερου άρθρου και αναγκαστικά είναι αδύνατον να επεκταθούμε στο θέμα αυτό όσο θα έπρεπε. Μια σύντομη απάντηση όμως είναι απαραίτητη. Καταρχήν κάποιοι όντως υπήρξαν ανόητοι και αφελείς, στην πράξη όμως η πλειοψηφία των αριστοκρατών που υπήρξαν μέλη των Πεφωτισμένων υπέθεταν την αναβάθμιση του στάτους τους στη νέα κοινωνία. Ο Weishaupt  τους είχε πείσει πως είναι η ελίτ της ανθρωπότητας και προφανώς θα αποτελούσαν τους καθοδηγητές της. Αυτή η πονηρή συνταγή, όπως σωστά παρατηρεί ο Robison (1798), αποτελούσε κινητήρια δύναμη για κάθε είδος ανθρώπου ώστε  να μπει και να στηρίξει την οργάνωση, είτε ο άνθρωπος αυτός ήταν καλός ή κακός ή  ηθικός ή ανήθικος. Αλλά και βραχυπρόθεσμα, λόγω της ισχύος που είχε η οργάνωση (η οποία διαφαίνεται από την αλληλογραφία των μελών της), όσοι ανήκαν σε αυτήν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε υψηλές θέσεις και αξιώματα. Υπάρχει όμως και ένα άλλο σημείο, πολύ πιο σκοτεινό, που έχει  και έχει να κάνει με την ψυχολογία των δυτικών ελίτ, το οποίο τις οδηγεί στην αυτοκαταστροφή, η οποία αυτοκαταστροφή επιφέρει και την καταστροφή των λαών. Ας θυμηθούμε τον Δούκα της Ορλεάνης που υπήρξε ηγετική μορφή της Γαλλικής Επανάστασης και στο τέλος καρατομήθηκε από αυτήν. Κάτι αντίστοιχο βιώνουμε και σήμερα με τις παρηκμασμένες δυτικές ελίτ να υποστηρίζουν ανόητα αριστερά ιδεολογήματα περί πολυπολιτισμού και να σιγοντάρουν  την εισβολή των ευρωπαϊκών και βορειο-αμερικανικών εδαφών από αλλόφυλες μάζες. Αυτή η τακτική μελλοντικά θα επιφέρει τον βίαιο παραγκωνισμό αυτών των «ελίτ» και την  καταστροφή τους.

                                                                  Μέθοδοι δράσης
Εάν ο αναγνώστης δεν έχει πεισθεί ακόμα για τον σκοτεινό χαρακτήρα των Πεφωτισμένων, τότε οι μέθοδοί τους, όπως διαφαίνονται στα κείμενα τους, θα του αφαιρέσουν κάθε αμφιβολία επ’αυτού.  Ο Weishaupt, όπως εμφανίζεται στα γραπτά του, φαίνεται  να υπήρξε μια διάνοια της συνωμοσίας και ένας άριστος γνώστης της ανθρώπινης ψυχολογίας. Αυτήν την ψυχολογική γνώση του τη χρησιμοποίησε για να εκμεταλλεύεται και να χειραγωγεί τους γύρω του, χωρίς να έχει καμία ηθική αναστολή. Εξηγήσαμε αρχικά την μέθοδο εισδοχής στην οργάνωση και το πώς τα νέα μέλη υπόκεινταν σε εξονυχιστικό έλεγχο. Για να εξασφαλισθεί περαιτέρω στεγανοποίηση της οργάνωσης αλλά και συλλογή πληροφοριών, όπως εξηγεί ο Weishaupt (επιστολή «Σπάρτακου» προς τον  «Κάτωνα», 6 Φεβρουαρίου 1778), όλοι έπρεπε να κατασκοπεύουν όλους και να αναφέρουν τα όσα έμαθαν στους ανωτέρους τους. Ειδική δε μνεία και προσοχή έπρεπε να δίνουν στις μικρές, ασήμαντες ασχολίες όσων κατασκόπευαν, διότι σε αυτές, σύμφωνα με τον Weishaupt, έβλεπε κάποιος τον πραγματικό χαρακτήρα του ανθρώπου.

Η μυστικότητα αναφέρει ο Weishaupt αποτελεί το κλειδί όχι μόνο για την ασφάλεια της συνωμοσίας αλλά και προκαλεί και παραπάνω ζέση στα μέλη του τάγματος,  καθώς  η μυστικότητα δημιουργεί ατμόσφαιρα γοητείας και μυστηρίου. Το τάγμα –σύμφωνα με τις οδηγίες του Weishaupt- ουδέποτε πρέπει να εμφανίζεται με το κανονικό του όνομα αλλά πάντα πίσω από το κάλυμμα («βιτρίνες») άλλων οργανώσεων, εταιρειών κλπ. Ἐτσι, αν ποτέ οι αρχές ανακάλυπταν τη συνωμοσία, αυτή θα μπορούσε να αναγεννηθεί μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο, εφόσον θα  έχει ήδη πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα για κάτι τέτοιο (αλληλογραφία «Σπάρτακου» με «Κάτωνα»). Αυτό ως φαίνεται και έγινε με την δημιουργία της «Γερμανικής Ένωσης», μιας εταιρείας που όπως διεξοδικά αποδεικνύει ο Robison (1798) υπήρξε η ιδεολογική απόγονος και συνέχεια των Πεφωτισμένων.

Βασική στρατηγική της οργάνωσης υπήρξε ο πλήρης έλεγχος όλων των κέντρων επιρροής της ανθρώπινης σκέψης, δηλαδή σχολεία, εταιρείες μελέτης, θεολογικές σχολές, βιβλιοπωλεία, εκδοτικοί οίκοι, πανεπιστήμια, εφημερίδες και ασφαλώς τεκτονικές στοές. Για τις τελευταίες ο «Μίνως» γράφει πως αποτελεί σκοπό της οργάνωσης να κυριαρχήσει σε αυτές και να χρησιμοποιήσει τα χρήματά τους για τους σκοπούς του τάγματος (αλληλογραφία «Μίνωα» με «Σεμπάστιαν», ετος 1782). Τα κείμενα του Τάγματος αποδεικνύουν μια αξιοθαύμαστη επιτυχία ως προς τους προαναφερθέντες στόχους. Σημειώματα του «Κάτωνος» κάνουν λόγο για  εξάλειψη της επιρροής των ανταγωνιστών Ιησουιτών, για τον έλεγχο που ασκούσαν οι Πεφωτισμένοι σε όλα τα γερμανικά σχολεία, την διείσδυσή τους στη δικαστική εξουσία, την υπαγωγή στον πλήρη έλεγχό τους ενός εκκλησιαστικού ινστιτούτου στη Βαυαρία, όπου εκπαιδεύονταν  Βαυαροί ιερείς κλπ.

Είναι ενδιαφέρον πως διάφοροι υπερασπιστές της δράσης της οργάνωσης, αλλά και ο ίδιος ο Weishaupt τείνουν να παρουσιάζουν τους Πεφωτισμένους ως κάποιο φιλοσοφικό σωματείο, από τα πολλά που υπήρχαν στα τέλη του 18ου αιώνα, το οποίο σωματείο απλά επιθυμούσε την εξάπλωση των ιδεών του Διαφωτισμού και ουδέποτε είχε σκοπό να δράσει έκνομα. Ασφαλώς τα υπάρχοντα στοιχεία που έχουμε για τους Πεφωτισμένους είναι τελείως διαφορετικά. Το Τάγμα όπως είδαμε είχε σκοπό την ολοκληρωτική κυριαρχία σε κάθε τομέα που θα μπορούσε να επηρεάσει τη σκέψη των ανθρώπων. Ταυτόχρονα εκεί που η επιρροή τους ενδέχετο να μην είχε τα επιθυμητά για το Τάγμα αποτελέσματα, τότε άλλου είδους πρακτικές φαίνεται πως έμπαιναν  σε εφαρμογή. Στην κατοχή της οργάνωσης και συγκεκριμένα του Κάτωνα βρέθηκαν εγχειρίδια κατασκευής δηλητηρίων και ουσιών που προξενούσαν τύφλωση ή θάνατο, παραχάραξης σφραγίδων,  πορτραίτα μελλοντικών στόχων προς στρατολόγηση κλπ, κλπ. (Robison, 1798).

                                                                    
 Συμπεράσματα

Τι ήταν λοιπόν οι Πεφωτισμένοι; Θα μπορούσαμε να τους χαρακτηρίσουμε ως  γνήσια τέκνα της ριζοσπαστικού Διαφωτισμού που κύριος εκφραστής του ήταν ο Σπινόζα. Ο Διαφωτισμός όπως σωστά παρατηρεί ο Israel (2001) ήταν η δύναμη που εκκοσμίκευσε όλες τις πλευρές της ευρωπαϊκής κουλτούρας αποκόπτοντας της παραδοσιακές της ρίζες, χάρη στις οποίες αυτή ήταν συνδεδεμένη με τις έννοιες του ιερού, του μαγικού, της βασιλείας και της ιεραρχίας, και τελικώς ισοπέδωσε τους παλαιούς θεσμούς.

Ταυτόχρονα μελετώντας κανείς τα κείμενα τους δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει την πλήρη ταύτιση των κελευσμάτων του Τάγματος των Πεφωτισμένων με εκείνα  της μαρξιστικής και αναρχικής αριστεράς. Ο ρόλος τους αυτός, εκείνος δηλαδή των  πρωτεργατών της κομμουνιστικής συνωμοσίας με στόχο την καταστροφή του δυτικού πολιτισμού, αναγνωρίστηκε μάλιστα και από τον ίδιο τον Τρότσκυ ο οποίος στην αυτοβιογραφία του χαρακτηρίζει τους Πεφωτισμένους ως τους πρόδρομους της Επανάστασης. Και ασφαλώς το τι σημαίνουν στη πράξη οι θεωρίες του Weishaupt και τι εννοεί δια της Επαναστάσεως ο Τρότσκυ το βίωσε η ανθρωπότητα με την πρωτόγνωρη αριστερή κτηνωδία οπουδήποτε οι ιδεολογικοί τους απόγονοι κυριάρχησαν.

Το ερωτήμα που οφείλουμε να απαντήσουμε εν συνεχεία είναι το ακόλουθο. Υπήρξαν οι Πεφωτισμένοι της Βαυαρίας προϊόν παρθενογένεσης ή αποτελούν έκφανση μιας παλαιότερης συνωμοσίας κατά του πολιτισμού η αρχή του οποίου πάει πίσω στην ιστορία και η εξέλιξή του φθάνει μέχρι τις μέρες μας; Ένα άλλο ερώτημα είναι το εξής: Γιατί οι βασιλικοί οίκοι και η ακόμα ισχυρή τότε Καθολική Εκκλησία δεν έδρασαν άμεσα, ώστε να εκμηδενίσουν μια για πάντα την απειλή των Πεφωτισμένων και των παρακλαδιών τους, όπως είχαν κάνει άλλωστε στο παρελθόν για άλλες απειλές λιγότερο σοβαρές; Όταν η συνομωσία των Πεφωτισμένων αποκαλύφθηκε, η βαυαρική κυβέρνηση έστειλε αντίγραφα των εγγράφων τους σε όλα τα δυτικά κράτη. Εκεί όμως οι αρχές αδράνησαν, ενώ ο Weishaupt απλά έφυγε από τη Βαυαρία  και συνέχισε να ζει και να συνωμοτεί ανενόχλητος. Αυτά είναι ερωτήματα που οδηγούν σε άλλα,  πιο σκοτεινά, σχετικά με τη φύση και κατάσταση του δυτικού κόσμου και κυρίως των δυτικών ελίτ. Όλα αυτά όμως θα εξετασθούν σε άλλα άρθρα μας.

Βιβλιογραφία

1.    BARRUEL, A. (1799) 2nd ed. Memoirs Illustrating the History of Jacobinism. Part III:  The Antisocial Conspiracy. London.
2.    BOLTON, R.K. (2006) From Knights Templar to the New World Order: Occult Influences on History. New Zealand: Renaissance Press.
3.    HECKETHORN, W.C. (1897) Secret Societies of all Ages and Countries vol. I London: George Redway.
4.    ISRAEL, Ι. J. (2001) Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity 1650-1750. New York: Oxford University Press.
5.    STODDARD, C. (1930) Light Bearers of Darkness. London:Boswell
6.    ROBISON, J. (1798) 4th ed. Proofs of a Conspiracy, Against all the Religions and Governments of Europe, Carried on in the Secret Meetings of Freemasons, Illuminati and Reading Societies. New York.
7.    WEBSTER, H. N. (1924) 9th ed. Secret Societies and Subversive Movements. Christian Book Club of America

Θεόδοτος