Συνέχεια από Πέμπτη 23 Ιουνίου 2022
του FRANZ COURTH
3. Στοχασμός της ενδοτριαδικής ζωής
α. Οι πρόοδοι
Η τριαδική θεολογία του Ακινάτη αναπτύσσεται στις questiones (θέματα) 27-43, στο πρώτο μέρος της Summa. Τα θέματα που είχε διαπραγματευθεί μέχρι ετούτο το σημείο ήταν η ύπαρξη του θεού, η Ουσία του, η ζωή του, η γνώση του και η θέλησή του. Μόνον στην συνέχεια ασχολήθηκε με το τριαδικό μυστήριο αντιμετωπίζοντας κατ’ αρχάς το δόγμα των διατριαδικών προόδων. Η συγκεκριμένη τους ύπαρξη μαρτυρείται από τις Γραφές όταν χρησιμοποιούν αυτούς τους όρους που έχουν σαν προϋπόθεση τους τις απορροές (Υιός, Λόγος, πνοή). Αυτό όμως δεν πρέπει να γίνει κατανοητό, μαζί με τον Άρειο και τον Σαβέλλιο, σαν μια πρόοδος εξωτερική μόνον, αλλά κυρίως σαν ένα γεγονός που ανήκει στην διατριαδική ζωή. Ο Ακινάτης φθάνει σ’ αυτό το συμπέρασμα ξεκινώντας, όπως και ο Αυγουστίνος, από τον υπολογισμό της νοητικής ζωής του ανθρώπου και των δικών του πιο σημαντικών προόδων: την μάθηση και την θέληση. Καθότι δε πρόοδοι που είναι εμμενείς (ενυπάρχουν) στην συνείδηση του ανθρώπινου πλάσματος, η μάθηση και η θέληση είναι τα πιο κατάλληλα σύμβολα, παρότι ανεπαρκή, όπως και κάθε εικόνα, όσων συμβαίνουν στην διατριαδική ζωή.
Η πρώτη διατριαδική πρόοδος θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο η ανθρώπινη κατανόηση ενός γεγονότος εκφράζεται από τον εσωτερικό λόγο, και μας επιτρέπει να τον κατανοήσουμε σαν ένα γεγονός του λόγου, λέξης. Υπάρχει άλλη μία δυνατή αναλογία, που μας προσέφερε η αποκάλυψη όταν μιλά για κάτι σαν γέννηση. Και σ’ αυτή την περίπτωση η αναλογία που χρησιμοποιείται είναι σε θέση να καταστήσει κατανοητό το περιεχόμενο της πίστεως εάν προχωρήσουμε στον αποκλεισμό όλων των γήινων ατελειών που αναγκαίως προσδίδει αυτό το όργανο (της αναλογίας).
Ο παραλληλισμός ανάμεσα στην ανάδυση του ενδοθεϊκού λόγου και στην παραγωγή της διανοητικής γλώσσας είναι δυνατός διότι τόσο στο πρώτο φαινόμενο όσο και στο αντίστοιχό της ανθρώπινης νοήσεως αυτό που είναι νέο εξομοιούται μ’ αυτό που είναι ήδη παρόν. Το ίδιο συμβαίνει και με την γέννηση. Και πράγματι, έτσι όπως την αντιλαμβάνεται ο Αριστοτέλης, η γέννηση κάνει έτσι ώστε ένα ον να προέρχεται από ένα άλλο που του είναι όμοιο, που είναι η εικόνα του και είναι του ιδίου είδους με την αρχή της καταγωγής του. Με τον ίδιο τρόπο η νόηση μορφοποιεί (ή γεννά) στον εσωτερικό λόγο μια εικόνα της πραγματικότητος που κατενοήθη και έγινε γνωστή.
Για τον Ακινάτη αυτή η αναλογία έχει το προσόν να μας κάνει κατανοητό, από το ένα μέρος το γεγονός πως η πρόοδος στον θεό του Λόγου γίνεται κατανοητή σαν μια γέννηση και από το άλλο το γεγονός πως κατά συνέπειαν ο Λόγος είναι Υιός.
Η θέληση αντιθέτως φωτίζει την δεύτερη διατριαδική πρόοδο. Και για την ακρίβεια τον χαρακτήρα της σαν προόδου της αγάπης, με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο «το αγαπημένο αντικείμενο είναι σ’ αυτόν που αγαπά. Λόγω της υποδοχής του λόγου το πραγματικό αντικείμενο σαν έκφραση ή σαν σκέψη βρίσκεται σ’ αυτόν που κατανοεί». Μ’ αυτό δίνεται επίσης μια διάκριση στην πρώτη πρόοδο. Η ενέργεια της αγάπης που χαρακτηρίζει το ενδιαφέρον για την επιθυμητή πραγματικότητα, στην πράξη του τόκου ανήκει και η τάση για την αναπαραγωγή και την αφομοίωση.
Μ’ αυτή τη διάκριση ο Ακινάτης δεν κάνει τίποτε άλλο από το να αναπτύσσει την κληρονομιά του Αυγουστίνου και αυτό αποδεικνύει πόσο η αναλογία η οποία αντλείται από την νοητική ζωή του ανθρώπου, η οποία αποτελείται από την νόηση και την θέληση, υπολογίζεται από αυτόν σαν μια ουσιώδης αρχή κατανοήσεως και οικοδομήσεως του τριαδικού του δόγματος.
[Γίνεται πέρα για πέρα κατανοητό λοιπόν πως ο Νίτσε κήρυξε τον θάνατο ενός θεού που είχαμε κατασκευάσει εμείς κατ’ εικόνα μας. Αυτό το κατ’ εικόνα λοιπόν δεν χρησιμεύει στην φανταστική κατασκευή του ανθρώπου αλλά και στην φανταστική κατασκευή του θεού αυτού του ανθρώπου.]
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου