Εγώ. Το παιχνίδι της ζωής (14)

Συνέχεια από: Πέμπτη 27 Απριλίου 2023

ΕΓΏ-Μέρος Πρώτο 

Η βελτίωση της ζωής

Ο κάθε άνθρωπος γίνεται manager του εγώ του

Μακελειό

Στην Ευρώπη μας ξέφυγε κάπως, με τί γιγάντιες προσδοκίες υποδέχθηκε τους φυσικούς η WallStreet. Το Newsweek παραθέτει την δήλωση ενός διευθυντή της JP-Morgan, από την δεκαετία του ’90: «Γνώριζα ανθρώπους που είχαν εργαστεί για το πρόγραμμα Manhattan. Και όσοι από μας συμμετείχαν σε αυτό το ταξίδι(Wall Street), είχαν ίδιο αίσθημα. Λες και συμμετείχαμε στην δημιουργία ενός απίστευτα μεγάλου πράγματος(μεγάλου όπως η ατομική βόμβα).⁹¹»

Η απληστία και ο φόβος είναι επαρκή ερεθίσματα για το παιχνίδι της ζωής

Τα χρηματιστήρια ήταν παλιά γεμάτα ανθρώπους που έβλεπαν ο ένας τον άλλο. Τόποι εργασίας γεμάτοι θόρυβο, φωνές, ουρλιαχτά, γέλια, νεύματα, βλέμματα και μορφασμούς. Και όλα αυτά διεξάγονταν σε φυσικούς(πραγματικούς) χώρους.

Την δεκαετία του ’90 οι χώροι αυτοί μετατράπηκαν σε οθόνες, σε τόπους παρατήρησης, παρακολούθησης, προβολής. Οι έμποροι και οι προϊστάμενοι τους κάθονται μπρος σε οθόνες, ακριβώς όπως και τα πληρώματα των ραντάρ, και όπως και εκείνα, ούτε αυτοί βλέπουν μια οθόνη, αλλά ένα χαρτόμουτρο(pokerface).

Το χρήμα, οι αριθμοί που διαρκώς μεταβάλλονται, είναι τα στρατεύματα, που τα βάζουν να πολεμήσουν, τα μετακινούν και μερικές φορές τα θυσιάζουν. Ο εκπαιδευτής μιας επενδυτικής τράπεζας, εξηγεί: «αν έχεις χάσει χρήματα, κάνε κηδεία», λες και μιλά για πεσόντες μιας μάχης. «Πρέπει να βάλεις ένα τέλος. Τα λεφτά έφυγαν και εσύ πρέπει να συγκεντρωθείς στην επόμενη συναλλαγή.⁹²»

Όποιος κοιτάξει τα γραφεία  και τις οθόνες  των quants, που βρίσκονται μέσα σε ατσάλινα και υψηλής ασφαλείας Code-Rooms, δε θα δει κάτι που θα μπορούσε να μοιάζει με αρχηγείο στρατού: αυτό που θα δει είναι αρχηγείο στρατού. Οι μηχανές, οι χώροι, οι οθόνες, η αναρρόφηση οξυγόνου προς αποφυγή διάδοσης πυρκαγιών, τα νούμερα 2, ο ψηφιακός πράκτορας, που με την βοήθεια της θεωρίας των παιγνίων επιτίθεται ή αμύνεται-όλα αυτά στην πραγματικότητα είναι ο εγκέφαλος, ο οποίος εξελίχθηκε μέσα μας, μέσω ενός μοναδικού στην ιστορία εξοπλιστικού ανταγωνισμού.

Και όποιος δεν έχει προσέξει, ότι οι άνθρωποι σήμερα κάνουν στο εσωτερικό τού μυαλού τους ότι έκαναν και τότε, μόνο που τώρα το κάνουν με τις οικονομίες τού παππού και της γιαγιάς, σε αυτόν θα το πουν οι traders.

Οι traders αγαπούν ρήματα όπως «scalp», «kill», «κάνω σκόνη». Σε μια επενδυτική τράπεζα είχαν προγραμματίσει τους υπολογιστές τους έτσι, ώστε σε κάθε αλλαγή τού χρηματιστηρίου ή της τιμής του συναλλάγματος, τα μεγάφωνα να παίζουν ήχους του πολέμου. Στο τέλος μιας μέρας πλούσιας σε συναλλαγές, οι διάδρομοι ήταν γεμάτοι σπασμένα γυαλιά και σφαίρες πιστολιού⁹³.

Αυτό που οι traders βλέπουν «δεν έχει πια καμιά μορφή». Είναι φωτεινά σημεία με την μορφή αριθμών, «ευκαιρίες που γρήγορα έφευγαν, και δημιουργούσαν νέες ευκαιρίες»⁹⁴. Πολλοί από εκείνους που ατένιζαν τις οθόνες, δεν έβλεπαν κάποια διαφορά μεταξύ στρατιωτικών και οικονομικών επιχειρήσεων. Και τα δυο είναι ευκαιρίες να επιτύχει κανείς μια νίκη ή να αποτρέψει μια ήττα.

Από την δεκαετία του ’90 μετατράπηκαν οι χώροι εργασίας τους, με την αυξανόμενη ταχύτητα των πλήρως αυτοματοποιημένων αγορών, σε συμβολικά πεδία μάχης: οι χώροι του χρηματιστηρίου, όπου οι traders αγόραζαν και πουλούσαν, είχαν γίνει προσομοιώσεις πεδίων μάχης. Οι τραπεζίτες είχαν μετατραπεί σε στρατιωτικούς διοικητές, που απασχολούσαν τους quants ως πυραυλικούς επιστήμονες, οι οποίοι παρήγαγαν για τους τραπεζίτες όπλα οικονομοτεχνικής φύσεως.

Οι quants υλοποιούν το νούμερο 2. Όχι ενώπιον της οθόνης, αλλά εντός τής μηχανής. Το «νούμερο 2» είχε κατακτήσει τον πρώτο από τους νέους ζωτικούς του χώρους, στο χρηματιστήριο ως πρόγραμμα για υπολογιστές. Είχε αρχίσει να προβαίνει σε χειρισμούς, να κλείνει δουλειές, έμαθε να μπλοφάρει. Και όπως βλέπουμε, δεν ήταν αναγκασμένο να αλλάξει και πολύ τον προσανατολισμό του. Το περιβάλλον στο οποίο δρούσε δεν διέφερε σχεδόν σε τίποτα από τους κλειστούς κόσμους του Πενταγώνου.

Το «νούμερο 2» είχε γίνει ένας τεχνητός έμπορος, το οποίο τροφοδοτούμενο με τους τύπους της θεωρίας παιγνίων, ήταν σε θέση να διεκπεραιώνει όλο και περισσότερες συναλλαγές του χρηματιστηρίου. Για πρώτη φορά, ο «εγωισμός» δεν ήταν απλά μια ιδιότητα του χαρακτήρα του ανθρώπου, αλλά μπορούσε να εκτελείται και από προγράμματα μηχανών.

Οι Αμερικανοί traders χρησιμοποιούσαν τότε το γερμανικό ρήμα «spielen»(παίζω), για να περιγράψουν τους χειρισμούς τους (I’ve always spieled …on the other house account). Όπως και στον στρατό, η από την τεστοστερόνη ελεγχόμενη επαγρύπνηση του trader-στρατιώτη, είχε συνενωθεί με την ψυχρή λογική αταραξία του «νούμερο 2». Από αυτή την σύντηξη είχε προκύψει ένα θανάσιμα λογικό όπλο, που μέσα στους ανώνυμους κόσμους τού Ψυχρού Πολέμου είχε επιδείξει λαμπρά την χρησιμότητα του. Στο περιβάλλον των αγορών, με τα αυτόματά της μηχανήματα, λειτουργούσε έτσι, όπως οι στρατιωτικοί έλπιζαν ότι θα φέρονταν οι στρατιώτες τους: να απειλούν, να πυροβολούν και να πετυχαίνουν τον στόχο, πριν ο αντίπαλος αντιληφθεί τι συνέβη (first round killing).

Στο χρηματιστήριο το πράγμα μεταφράστηκε ως εξής: να κάνεις κέρδη, πριν προσέξει ο άλλος ότι θα πληρώσει για το κέρδος σου. Και όταν αυτό δεν είναι δυνατό: να κάνεις τον αντίπαλο να παγώσει ώστε να μην είναι πια ικανός να λειτουργήσει. Όπως στην περίπτωση της Lehman, μπορεί να επέλθει ο «Αρμαγεδδών» με την χρήση «όπλων μαζικής καταστροφής». Πιο συχνά όμως η δουλειά παίζεται στον χώρο του συμβατικού πολέμου, όπου έχουμε «επίθεση», «καταστροφή» και «μακελειό»:

«Δεν μπορώ να το εξηγήσω. Είναι τόσο άγριο. Αν το έβλεπε κάποιος απέξω θα έλεγε: αυτούς πρέπει να τους κλείσουν μέσα-είναι τόσο βίαια τα πράγματα. Όταν οι ΗΠΑ διεξήγαγαν τον πόλεμο του Κόλπου, είχαμε 300 με 400 χιλιάδες επαφές την ημέρα, για έξη μήνες...πρέπει να είσαι εκεί...μόνο αυτό μετράει...να ΄χάσω 400χιλιάδες δεν με παραλύει...το καλό με μένα είναι όταν με σπάσουν στο ξύλο, σηκώνομαι και πάω μέσα. Πίσω στο μέτωπο.⁹⁵»

Σημειώσεις

91. Philips, ‘The Monster That Ate Wall Street’.

92. Zaloom, Out of the Pits, σ. 132.

93. Zaloom, Out of the Pits, σ. 155.

94. Katrin Knorr Cetina, ‘How Are Global Markets Global? The Architecture of a Flow World’, σ. 42–3.

95. Jean-Pierre Hassoun, ‘Emotions on the Trading Floor: Social and Symbolic Expressions’, σ. 108.

 Ἐν τῷ ἐγκεφάλῳ δέ, ὡς ἐν ὀργάνῳ εὑρίσκεται, οὐχί ἡ οὐσία καί ἡ δύναμις τοῦ νοός, ἤτοι τῆς ψυχῆς· ἀλλά μόνη ἡ τοῦ νοός ἐνέργεια, ὡς προείπομεν ἐν τῇ ἀρχῇ, καί ἄφες τούς νεωτέρους φυσικούς καί μεταφυσικούς νά λέγωσιν, ὅτι ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς εὑρίσκεται εἰς τόν ἐγκέφαλον, καί εἰς τό τοῦ ἐγκεφάλου κωνάριον· διότι τοῦτο εἶναι τό ἴδιον, ὡσεί νά εἴπῃ τις, ὅτι ἡ φυτική ψυχή δέν εὑρίσκεται ἀρχικῶς εἰς τήν ρίζαν τοῦ δένδρου, ἀλλά εἰς τόν κλάδον καί εἰς τόν καρπόν1. Τό διδασκαλεῖον τῶν Γραφῶν, καί τῶν ἱερῶν Πατέρων, εἶναι ἀληθέστερον τῶν διδασκαλείων τῶν ἀνθρώπων.

1 Ἔπειτα καί τοῦτο πρέπει νά στοχασθῶμεν· ὅτι πᾶν ἀεικίνητον ᾗ ἀεικίνητον, ἀναλογίαν ἔχει,καί ὁμοιότητα, καί συγγένειαν πρός τό ἀεικίνητον. Ἐπειδή δέ ἡ καρδία, καί τό ἐν τῇ καρδίᾳ ἀπειλικρινημένον πνεῦμα, ἀεικίνητόν ἐστιν, ἄρα καί ἡ ἀεικίνητος ψυχή, ἐν τῇ ἀεικινήτῳ καρδίᾳ νά εὑρίσκηται κατ’ οὐσίαν καί δύναμιν, καί ἀκόλουθον, καί εὔλογόν ἐστι, μᾶλλον, ἤ νά εὑρίσκηται ἐν τῷ ἐγκεφάλῳ. Ὅτι μέν οὖν ἡ καρδία ἐστίν ἀεικίνητος, πρόδηλον.

ΣΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ, ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΙΑΣ, ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ, ΤΟΥ ΝΟΥ, ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΙΣ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ.