Αγ. Γρηγόριος Νύσσης - Λόγος Κατηχητικός Ο Μέγας (3)

Συνέχεια από: Σάββατο, 31 Ιουλίου 2021

 ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

Κεφάλαιο 3

1. Ώστε ο ακριβώς εξετάζων τα βάθη του μυστηρίου στην μεν ψυχήν λαμβάνει με απόρρητο τρόπο κάποια μέτρια κατανόηση της διδασκαλίας κατά την θεογνωσίαν, αλλ’ όμως δεν δύναται να διασάφησει με τον λόγο (τη λογική) την ανέκφραστο ταύτη βαθύτητα του μυστηρίου· δηλ. πώς το αυτό είναι και αριθμητόν και διαφεύγει την εξαρίθμησιν, και βλέπεται διηρημένον και κατανοείται εις μονάδα, και διακρίνεται κατά την υπόστασιν και δεν διαμερίζεται κατά το υποκείμενον, και άλλο κατά την υπόστασιν το Πνεύμα και άλλο ο Λόγος και άλλο πάλιν εκείνο, οὗ και ο Λόγος εστί και το Πνεύμα. Αλλ’ όταν σε αυτά κατανοήσεις το διακεκριμένον, πάλιν η ενότης της φύσεως δεν αποδέχεται τον διαμερισμόν· ώστε ούτε της μοναρχίας το κράτος να σχίζεται κατατεμνόμενον εις διαφόρους θεότητες ούτε με την ιουδαϊκή διδασκαλία να συμφωνεί ο λόγος, και διαμέσου των δύο αντιλήψεων να διέρχεται ή αλήθεια, καθαιρούσα και την μίαν και την άλλην αίρεση και από εκατέραν παραδεχόμενη τα χρήσιμα στοιχεία. Πράγματι δε του μεν Ιουδαίου το δόγμα καταρρίπτεται με την παραδοχήν του Λόγου και την πίστιν του Πνεύματος, των δε ελληνιζόντων η πολυθεϊστική πλάνη εξαφανίζεται, δια της παραγραφής της πληθυντικής φαντασίας υπό της κατά φύσιν ενότητος. Πάλιν δε από μεν την ιουδαϊκή άποψιν ας παραμείνει η ενότης της φύσεως, από δε την άποψιν του ελληνισμού μόνη η διάκρισις των υποστάσεων, αφού θεραπευθεί καταλλήλως και από τις δύο πλευρές η ασεβής δοξασία. Είναι δε είδος θεραπείας των μεν πλανωμένων στην υποστήριξη του ενός ο αριθμός της Τριάδος, των δε περιπλανωμένων εις πλήθος ο λόγος (η διδασκαλία) της ενότητος.

Το πρωτότυπο κείμενο 

Κεφάλαιο 3 

1. Ὥστε τὸν ἀκριβῶς τὰ βάθη τοῦ μυστηρίου διασκοπούμενον ἐν μὲν τῇ ψυχῇ κατὰ τὸ ἀπόρρητον μετρίαν τινὰ κατανόησιν τῆς κατὰ τὴν θεογνωσίαν διδασκαλίας λαμβάνειν, μὴ μέντοι δύνασθαι λόγῳ διασαφεῖν τὴν ἀνέκφραστον ταύτην τοῦ μυστηρίου βαθύτητα· πῶς τὸ αὐτὸ καὶ ἀριθμητόν ἐστι καὶ διαφεύγει τὴν ἐξαρίθμησιν, καὶ διῃρημένως ὁρᾶται καὶ ἐν μονάδι καταλαμβάνεται, καὶ διακέκριται τῇ ὑποστάσει καὶ οὐ διώρισται τῷ ὑποκειμένῳ. ἄλλο γάρ τι τῇ ὑποστάσει τὸ πνεῦμα, καὶ ἕτερον ὁ λόγος, καὶ ἄλλο πάλιν ἐκεῖνο, οὗ καὶ ὁ λόγος ἐστὶ καὶ τὸ πνεῦμα· ἀλλ' ἐπειδὰν τὸ διακεκριμένον ἐν τούτοις κατανοήσῃς, πάλιν ἡ τῆς φύσεως ἑνότης τὸν διαμερισμὸν οὐ προσίεται, ὡς μήτε τὸ τῆς μοναρχίας σχίζεσθαι κράτος εἰς θεότητας διαφόρους κατατεμνόμενον, μήτε τῷ Ἰουδαικῷ δόγματι συμβαίνειν τὸν λόγον, ἀλλὰ διὰ μέσου τῶν δύο ὑπολήψεων χωρεῖν τὴν ἀλήθειαν, ἑκατέραν τε τῶν αἱρέσεων καθαιροῦσαν καὶ ἀφ' ἑκατέρας παραδεχομένην τὸ χρήσιμον. τοῦ μὲν γὰρ Ἰουδαίου καθαιρεῖται τὸ δόγμα τῇ τε τοῦ λόγου παραδοχῇ καὶ τῇ πίστει τοῦ πνεύματος· τῶν δὲ ἑλληνιζόντων ἡ πολύθεος ἐξαφανίζεται πλάνη, τῆς κατὰ φύσιν ἑνότητος παραγραφομένης τὴν πληθυντικὴν φαντασίαν. πάλιν δὲ αὖ ἐκ μὲν τῆς Ἰουδαικῆς ὑπολήψεως ἡ τῆς φύσεως ἑνότης παραμενέτω· ἐκ δὲ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἡ κατὰ τὰς ὑποστάσεις διάκρισις μόνη, θεραπευθείσης ἑκατέρωθεν καταλ λήλως τῆς ἀσεβοῦς ὑπονοίας· ἔστι γὰρ ὥσπερ θεραπεία τῶν μὲν περὶ τὸ ἓν πλανωμένων ὁ ἀριθμὸς τῆς τριάδος, τῶν δὲ εἰς πλῆθος ἐσκεδασμένων ὁ τῆς ἑνότητος λόγος.