π. Ν. Λουδοβίκος: o Χρόνος της Ιστορίας και ο Χρόνος της Προφητείας α
Ο ΤΑΠΕΙΝΟΣ
https://www.youtube.com/watch?v=XHnTKfJCHt8
Ν.Λ.: Ο Χρόνος είναι δημιούργημα. Ο χρόνος είναι κάτι που δεν αφορά οπωσδήποτε το όντως Είναι. Το όντως ον στη θεολογία είναι άχρονο.
Είναι εκτός των κατηγοριών χρόνου και χώρου. Δεν ισχύει για τη θεολογία αυτό που ισχύει ας πούμε για τον Ηράκλειτο που λέει «Χρόνος παις εστί πεσσεύων παιδός η βασιλεία». Τρισχαριτωμένο κείμενο το αποφθεγματικό ότι ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει.
Όπως τα παιδιά παίζουν, πεσσούς. Ενός παιδιού είναι η βασιλεία. Ο χρόνος συντρίβει μέσα στο γίγνεσθαι και ξαναφτιάχνει όλες τις μορφές και επομένως είναι ο μεγάλος μάστορας ολόκληρης της ολόκληρου του Είναι.
Στη θεολογία αυτό δεν συμβαίνει. Στην ιουδαιοχριστιανική παράδοση. Καταλάβατε. Εδώ έχουμε μια τομή ανάμεσα σε αυτό που ονομάζουμε κτιστό που είναι ο κόσμος και αυτό που λέμε το άκτιστο. Το άκτιστο δεν μοιάζει σε τίποτε με το κτιστό παρά το ότι εκφράζεται πολλές φορές μέσω του κτιστού, και καλεί και το κτιστό στην ύπαρξη. Αλλά το πολύ σημαντικό είναι ότι οι κατηγορίες που ισχύουν για το κτιστό που η βασική είναι ο χώρο-χρόνος δεν ισχύει για το άκτιστο.
Και εδώ ακριβώς είναι και ένα είδος ας το πω έτσι ιδιαιτερότητας για το ανθρώπινο πλάσμα το οποίο λέει ότι είναι κατ' εικόνα του Θεού. Φανταστείτε ότι είναι ένα έγχρονο ον που είναι εικόνα ενός αχρόνου όντως. Καταλάβατε. Μετά από αυτές τις διευκρινίσεις ίσως μπορούμε να πούμε κάτι για τον εσχατολογικό χρόνο.
Μ. Α.: Θα ήθελα να μου πείτε, μιας και ανοίξατε αυτή την κουβέντα, πότε και πού σε ποια κείμενα θεολογικά συναντούμε αναφορές για τον χρόνο.
Ν.Λ.: Σε πάρα πολλά κείμενα, δεν είναι ένα και δύο. Φανταστείτε όμως, εγώ θα διάλεγα δύο κεφαλαιώδη. Αυτά του Αυγουστίνου και του Μεγάλου Βασιλείου. Αυτό στην ερμηνευτική, στην εξαήμερο. Και τον Γρηγόριο Νύσσης. Και στις δυο περιπτώσεις φαίνεται ότι ο χρόνος είναι ένα δημιούργημα. Είναι κάτι που ξαφνικά εμφανίζεται.
Καταλάβατε. Δεν είναι δηλαδή μια, ας το πούμε, το είπα ήδη, συνεκβανούν προϋπόθεση του όντος, οπωσδήποτε. Του όντος, του καθ' αυτό όντος. Γιατί στη θεολογία το καθ' αυτό Είναι, είναι ο Θεός. Εμείς είμαστε παράγωγα όντα. Καταλάβατε.
Η ύπαρξή μας, ο Heidegger είχε δίκιο σε αυτό, παραπέμπει στο Είναι. Ο Heidegger, ξέρετε, είναι ένας βαθιά χριστιανός στοχαστής.
Δηλαδή, η θεμελιώδης του καταγωγή είναι η θεολογία.
Μ.Α.: Θα μιλήσουμε για το Είναι και Χρόνος. Πάνω στο τι σημαίνει εσχατολογικός χρόνος.
Ν.Λ.: Μετά από αυτά που είπα, είναι εύκολο να απαντήσουμε και στην ερώτηση αυτή. Γι' αυτό και έκανα αυτές τις διευκρινίσεις. Εάν υπάρχει ένα ον, το οποίο είναι άχρονο, το οποίο παρά τα αυτά εικονίζει το αρχέτυπο τού τούτου όντος και του απευθύνει μια πρόσκληση. Έτσι, μια κλήση. Αυτή η κλήση είναι η ίδια του ύπαρξη, καταρχήν. Έτσι, η ίδια ύπαρξή μας. Όταν λέμε από το μηδέν, τι εννοούμε. Εννοούμε ότι αυτό το όντως ον, το άκτιστον, ξαφνικά επιτρέπει να εμφανίσει κάτι που δεν είναι αυτός το ίδιο. Καταλαβαίνετε.
Δηλαδή, επιτρέπει να υπάρξει κάτι έξω του. Κάτι το οποίο δεν είναι αυτονόητο, καθόλου. Διότι το όντως Είναι, υπάρχει και όντως είναι. Δεν είναι ενδιαφέρεται, είναι αύταρκες. Έτσι. Ξαφνικά, κάνει μια κίνηση, η οποία μάλιστα θεωρείται ότι είναι κίνηση αφάτου ελέους, σαν να λυπάται το απόλυτο μηδέν. Δεν μπορεί να το εξηγήσει κανένας αυτό. Σαν να κάνει μια κίνηση, εγώ το λέω, αφάτου έρωτος. Δηλαδή, αγαπάει, ξαφνικά ερωτεύεται κάτι που δεν αξίζει να ερωτευθεί.
Αλλά, παρά ταύτα, έτσι κάνει μια κίνηση, απότομη έξω του. Και αυτό δημιουργεί, ξαφνικά, ένα άλλο ον, το οποίο είναι κτιστό ον. Αν ήταν άκτιστο, θα ήταν με το ζόρι αυτό που είναι ο Θεός. Αλλά ο Θεός θέλει να με ρωτήσει πρώτα, αν θέλω να γίνω σαν αυτόν. Καταλαβαίνατε. Αλλιώς καταλύεται η ελευθερία, εντελώς.
Επομένως, είμαι σε μια κατάσταση περίεργη να εικονίζω το άκτιστο και να είμαι ταυτόχρονα πάνω από το μηδέν και να με τραβάει και το μηδέν, η φύση μου η πραγματική, δηλαδή, αν αυτή η κλήση σταματήσει να ισχύει για μένα να είναι να πέσω πάλι πίσω. Στο μηδέν αυτό. Και έχω το μηδέν ως ουσία μου και το άπειρο ως εικόνα μου.[ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ... ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΕΚΕΝ]
Καταλάβατε. Επομένως, η εσχατολογία έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο με καλεί στο δικό του χρόνο και στο δικό του τρόπο το άκτιστο.[ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΧΡΟΝΟ;] Και αυτό το πράγμα δεν σημαίνει κατάλυσή μου. Σημαίνει μεταμόρφωσή μου. Υπήρξαν στην ιστορία της θεολογίας...
Μ.Α.: Πάτερ, με ποιο τρόπο γίνεται το κάλεσμα;
Ν.Λ.: Το κάλεσμα γίνεται καταρχήν με την πράξη τη δημιουργική. Γιατί ο Θεός απευθύνει θελήματα προς τη δημιουργία. Και το θέλημα είναι έργον ευθύς, λένε οι πατέρες. Ο Αρεοπαγίτης για παράδειγμα ή ο Μάξιμος.
Αυτά τα ονομάζουμε λόγους του είναι. Λόγοι του είναι, είναι άκτιστα θελήματα. Τα οποία απευθύνει στο μηδέν ο Θεός. Και το αποτέλεσμα είναι να βλαστάνει έναν νέο ον... το οποίο έχει και αυτό λόγον, όντας εικόνα του αιωνίου λόγου. Και διαλέγεται ή αντιλέγει. Γιατί πραγματικά έχει μια πλέον κοινωνία... η οποία είναι κοινωνία μεταξύ δύο συγγενών όντων.[ΠΗΓΕ ΜΑΚΡΙΑ Η ΒΑΛΙΤΣΑ. ΑΛΛΟ Ο ΛΟΓΟΣ, ΑΛΛΟ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ. ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ...ΚΑΙ ΘΕΟΣ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ...ΠΑΝΤΑ ΔΙ ΑΥΤΟΥ ΕΓΕΝΕΤΟ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΥ ΕΓΕΝΕΤΟ ΟΥΔΕ ΕΝ Ο ΓΕΓΟΝΕΝ]
Συγγενών λόγω της εικόνας. Όχι οντολογικά συγγενών. Οντολογικά καθόλου;
Οντολογικά μόνο με τον έμμεσο τρόπο αυτή της κλήσης. Η εσχατολογία είναι ένα πολύ βαρύ πράγμα. Μπορούμε να το ερμηνεύσουμε με διαφόρους τρόπους.
Και στη θεολογία ερμηνεύτηκε με διαφόρους τρόπους. Λέω τη θεολογία, γενικά, όχι τον Ορθόδοξη μόνο. Μια ομάδα θεολόγων είπαν ότι είναι αυτό το πράγμα κάτι που ισχύει όταν τελειώσει ο κόσμος. Τελειώνει ο κόσμος. Ο Θεός κάνει ένα είδος κρίσης γενικής. Και αναλαμβάνει όσα όντα θέλει σε κάτι που το λέει η Βασιλεία του. Και τα υπόλοιπα απορρίπτονται. Στα εξ ών συνετέθησα.ν
Λοιπόν, υπάρχει μια άλλη άποψη που θεωρεί την εσχατολογία του Bultmann, που έχει σχέση και με τον Heidegger, ως υπαρξιακή αυθεντικότητα στο τώρα.
Δηλαδή, δεν ξέρω τι θα γίνει στα έσχατα, δεν ξέρω αν υπάρχει καν μετα θάνατο ζωή. Χριστιανός είναι παρά ταύτα Bultmann. Αλλά δεν κάθεται να το σκεφτεί έτσι.
Λέει, απλώς και μόνο μια αυθεντικότητα μέσα στον νυν. Να είμαι αυθεντικός, γιατί λέει, της Χαϊντεγκερανικής αυθεντικότητας. Δηλαδή, να είμαι πάρα πολύ σοβαρός με τα κριτήρια και τις προτάσεις σε αυτό. Να πράττω το αγαθό σε κάθε φάση, και τι θα κάνει ο Θεός ειναι δικό του θέμα. Υπάρχει και μια τρίτη, κατά την ταπεινή μου γνώμη, το έχω παρουσιάσει σε ένα βιβλίο μου, που είναι στα Αγγλικά. Μια τρίτη εκδοχή, που την ονομάζω οντολογική εσχατολογία.
Οντολογική εσχατολογία είναι αυτές οι εισβολές τού ακτίστου μέσα στο κτιστό. Καταρχήν, με την πράξη της δημιουργίας και στη συνέχεια με την πρόνοια και την κρίση του Θεού, η οποία επεμβαίνει κατά καιρούς, με έκτακτα γεγονότα και με έκτακτες κλήσεις, όχι για να καταστρέψει τη φύση του κόσμου, αλλά για να την μεταμορφώσει, έτσι, ώστε να αλλάξει, όπως λέμε στη θεολογία, ο τρόπος της υπάρξεως, όχι η ουσία. Και το εξηγεί αυτό ο Άγιος Μάξιμος ως εξής.
Όταν λέμε, λέει, δεν αλλάζει η ουσία, αλλά ο τρόπος της υπάρξεως, εννοούμε το εξής, ότι η ουσία των όντων επειδή την έχει φτιάξει ο Θεός κατ’ ευδοκίαν και από αγάπη, δεν θέλει να την αλλάξει. Θέλει, όμως, να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αυτή η ουσία είναι και, επομένως, να της δώσει τη δυνατότητα ενεργείν και ενεργείσθαι υπέρ των αυτήν στις θεσμών. Να ενεργεί πέρα από τα όρια της και να ενεργείται πέρα από τα όρια της.
Έτσι. Και εικόνα αυτού του γεγονότος είναι το ίδιο το γεγονός του Χριστού, που για την Εκκλησία είναι ένα διφυές ον. Είναι ο Θεός όλος, είναι ο άνθρωπος όλος, σε μια τέτοια κλητική σχέση όπου καλεί τη ανθρώπινη φύση να μετάσχει σε όλα της θεότητας[ΚΑΤΑ ΧΑΡΙΝ].
Τα οποία είναι τα θαύματα που γίνονται, η Ανάσταση των νεκρών, η τελική Ανάσταση δική του, η μεταμόρφωση στο όρος Θαβώρ και λοιπά και λοιπά. Καταλάβατε. Δηλαδή ολόκληρος ο Χριστιανισμός στέκεται πάνω σε αυτή την πιθανότητα το κτιστό να αρχίσει να υπάρχει με τον τρόπο του ακτίστου. Αυτά αρχίζει από τώρα. Όταν ακούτε ο τάδε Άγιος και έκανε το άδειο θαύμα ο Άγιος Τάδε.[ΝΙΚΑΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΜΑΡΤΙΑ Η ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ. ΤΟ ΚΤΙΣΤΟ ΔΙΑ ΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ, ΤΙΣ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ, ΟΥΣΙΩΝΕΙ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΘΑΝΑΤΟ, ΠΕΘΑΙΝΕΙ. Η ΑΚΤΙΣΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΤΟ ΣΥΝΤΗΡΕΙ ΤΟ ΚΤΙΣΤΟ, ΤΟ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟ ΟΔΗΓΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΑ ΑΛΛΑ ΝΙΚΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ Η ΠΑΡΑΚΟΗ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ. Η ΑΚΤΙΣΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΥΠΟΣΤΑΤΗ ΑΥΤΗ ΔΙΝΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΟΝ ΕΝΑΝΘΤΩΠΙΣΑΝΤΑ ΥΙΟ, ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΥΙΟΥ Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΛΕΕΙ ΕΝ ΤΕΛΕΙ.ΠΟΛΥ ΠΙΘΑΝΟΝ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΤΙ ΛΕΕΙ!!!]
Μ.Α.: Σε τι συνίσταται αυτό το ενέργημα, σε τι συνίσταται η δυσκολία.
Ν.Λ.: Η δυσκολία συνίσταται στην αυτοειδωλοποίηση του εαυτού στον περιεκτικό ναρκισσισμό. Πάντα ο ναρκισσισμός είναι το πρόβλημα στον άνθρωπο. Και μέσα στο αφήγημα της Γένεσης το οποίο είναι ένα μυθικό αφήγημα με την έννοια ότι περιγράφει πραγματικές υπαρξιακές καταστάσεις αλλά δεν υπάρχει ένα φίδι και ένα δέντρο αλλά είναι μια πολύ υπαρξιακή περιγραφή σημαντική του τίνος πράγματος[ΧΩΡΙΣ ΚΑΡΠΟ].
Μ.Α.: Αυτό το υπαρξιακό σύμπτωμα να δούμε έτσι, του ναρκισσισμού είναι χαρακτηριστικό αποκλειστικά ανθρώπινο. Ο ίδιος ο Θεός δεν το διαθέτει, δεν το έχει;
Ν.Λ.: Δεν το διαθέτει γιατί η ίδια η δομή της τριαδικής ζωής είναι η απόλυτη αυτοπροσφορά. Αυτό είναι το ομοούσιο. Το ομοούσιο είναι ο τρόπος υπάρξεως του Θεού. Τώρα εσείς αγαπάτε κάποιον και τον αγαπάτε πολύ. Του δίνετε ένα κομμάτι του εαυτού σας. Ένα πολύτιμο κομμάτι. Όχι όλον τον εαυτό. Το ότι δε δίνετε όλον τον εαυτό φαίνεται ότι όταν χωρίστε από αυτόν τον άνθρωπο επιβιώνετε. Δεν είναι οντολογική η σχέση και βρίσκετε έναν άλλον στη θέση του. Καταλάβατε.[ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΜΟΙΟΥΣΙΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΘΟΤΙ Η ΟΥΣΙΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΒΕΒΗΚΟΤΑ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ. Η ΦΥΣΗ ΜΑΣ Ή ΟΥΣΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΘΝΗΤΗ.ΚΑΙ ΜΟΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Η ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ. Ο ΕΩΣΦΟΡΟΣ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΟΞΑ ΣΑΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ ΑΚΤΙΣΤΟΥ, ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ, ΤΟΝ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟ, ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ. ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΝΕΚΡΟΣ ΟΜΩΣ.]
Όλοι οι ερωτευμένοι ονειρεύονται την απόλυτη δόση. Το απόλυτο δόσιμο και την απόλυτη αντίδοση. Αλλά στα ανθρώπινα πράγματα αυτό μοιάζει αδύνατο.
Γιατί διότι ο ίδιος ο ναρκισσισμός σε συγκρατεί. Και σου λέει κοίταξε αν το κάνεις αυτό κινδυνεύεις. Είναι πολύ πιθανό να μην αντιλάβεις αυτό το οποίο νομίζεις. Και θα μείνεις χωρίς είναι. Θα αδειάσεις. Το ναρκισσικό τραύμα και ξέρετε εγώ ξεκίνησα από ψυχολογία είναι το χειρότερο τραύμα που υπάρχει. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο και από το ναρκισσικό κίνδυνο. Ο άνθρωπος εκεί πανικοβάλλεται. Πιο πολύ ακόμα και αν του πουν θα σου κόψει το κεφάλι. Το να σου κόψει το κεφάλι είναι ένας φόβος.
Θα πούμε για αυτό το φόβο. Για το τέλος της φυσιολογικής ζωής. Αλλά το άλλο είναι η κατάρρευση του προσώπου. Καταλάβατε έξ ου και η ντροπή. Γιατί ένας άνθρωπος δεν θέλει να τον γυμνώσεις μπροστά στο ακροατήριο; Γιατί είναι ένας σκηνοθετεί τον εαυτό του.
Μ.Α. : Ποιος είναι ο χρόνος που επιλέγει ο Θεός να γεννήσει τον άνθρωπο;
Ν.Λ.: Δεν υπάρχει χρόνος γιατί πριν από τον γέννηση δεν υπάρχει χρόνος. Πριν από τη δημιουργία δεν υπάρχει χρόνος. Δεν μπορούμε να πούμε ότι κάποτε ξεκίνησε η δημιουργία. Ο χρόνος είναι δηλαδή. Ο χρόνος ξεκινάει με τη δημιουργία. Άρα πριν τη δημιουργία δεν υπάρχει η έννοια του πότε. Δηλαδή είναι κάτι στο οποίο δεν μπορούμε να απαντήσουμε. Μέσα στήν αιωνιότητα.
Και πάλι η αιωνιότητα ήταν μια έννοια συνδεδεμένη με τον χρόνο. Γι' αυτό οι πατέρες ο Μέγας Βασίλειος για παράδειγμα μιλώντας για τον Θεό. Δεν τους φτάνει η έννοια του αιωνίου. Γιατί η έννοια του αιωνίου είναι μια διάρκεια μέσα στον χρόνο και αυτό είναι παραπλανητική έννοια. Είναι κάτι που το αντιλαμβάνομαι εγώ ως πεπερασμένη ύπαρξη. Έτσι, τοποθετώντας το πεπερασμένο μου σε έ να εκθέτη αλφα και παράγεται η αιωνιότητα η οποία είναι μια έννοια που δεν είναι πολύ πολύ πώς το λένε εύλογα σε μερικούς προξενεί απορία και προξενεί και φρίκη. Καταλαβαίνετε. Είναι τρομακτικό. Σαν μια πλατφόρμα έξω από τον χρόνο.
Λοιπόν, γι' αυτό ο Μέγας Βασίλειος χρησιμοποιεί την λέξη αΐδιος. Να φανταστούμε, αν ο Θεός έχω εδώ ένα μπουκάλι εδώ το οποίο θα παρουσιάσω. Ο κόσμος είναι τούτο εδώ το πράγμα και εδώ μέσα υπάρχει ο χώρο-χρόνος. Ο Θεός είναι απ' έξω. Αν μπορούμε να το πούμε έτσι. Καταλάβατε. Γι' αυτό αυτό που εδώ είναι διαδοχικό για το Θεό είναι ταυτόχρονο. Αν το πούμε έτσι. Γι' αυτό ο Θεός λέμε ξέρει τα επόμενα δεν τα προορίζει όμως λέει ο Δαμασκηνός.
Καταλάβατε. Στέκεται απ' έξω και γι' αυτό δεν υπάρχει το ταυτό η μεταβολή. Σε εμάς ο χρόνος συνδεμένος με τη μεταβολή. Είτε ψυχική μεταβολή είτε κινήσεως μεταβολή είτε οτιδήποτε μεταβολή θα πούμε για το σώμα και την ψυχή σε λίγο. Για το Θεό αυτό δεν υπάρχει. Γι' αυτό και λέμε ότι προγνωρίζει άλλ’ ου προορίζει.
Αν θέλετε προορίζει λέει ανάλογα με την προαίρεσή μας τα ουκ εφ’ ημίν. Μερικά απ' αυτά πράγματα που θα συμβούν τα προορίζει κιόλας. Γενικά όμως τα προγνωρίζει όλα χωρίς να τα προορίζει γιατί είναι εξωχρονική ύπαρξη εντελώς. Μια άκτιστη ύπαρξη;;.
Μ.Α.: Ο χρόνος σώματος και της ψυχής διαφέρει;
Ν.Λ.: Ο χρόνος έχει να κάνει με τη μεταβολή πάντοτε. Η ψυχή όταν πονάει και βασανίζεται και ταλαιπωρείται, όταν ερωτεύεται όταν σταματάει ερωτεύεται όταν απορεί, όταν πονά βιώνει μεταβολές. Και εδώ υπάρχει η έννοια του χρόνου που είπαμε για την ψυχή είναι διάρκεια έτσι, είναι μερίμνα όπως θα το πούμε, είναι προβολή στο μέλλον …. Οι φαινομενολόγοι μας έχουν πει πολλά ωραία πράγματα σε το θέμα αυτό.
Λοιπόν, το σώμα επίσης κι αυτό υποφέρει. Αλλάζει, πεινάει, διψάει. Φανταστείτε μια κατάσταση στην οποία ξαφνικά υφίσταται μια αναγκαστική αφθαρσία. Το φαντάζεστε αυτό? Μια ανακατάσταση στην οποία, η πληροφορία που έχουμε στο σύμβολο της πίστης είναι για μια ανάσταση των νεκρών. Η ανάσταση των νεκρών είναι μια κατάσταση στην οποία ουσιαστικά σταματάει η διαδικασία της αφθαρσίας. Λοιπόν, τι έννοια του χρόνου μπορεί να υπάρχει τότε? Η έννοια του χρόνου στην περίπτωση αυτή καταλαβαίνετε μεταβάλλεται άρδην.
Μεταβάλλεται όμως λόγω της μεταβολής της οντολογικής του όντος. Δεν μεταβάλλεται επειδή... Ναι, τι θέλετε;
Μ.Α.: Αυτό το οποίο θέλω να ρωτήσω είναι το εξής. Για αυτό που περιγράφεται στην περίπτωση την οποία συμβεί. Γιατί λέτε ότι υπάρχει ως δυνατότητα να συμβεί.
Ν.Λ.: Ναι, η Ανάσταση του Χριστού για παράδειγμα.
Μ.Α.: Ναι. Αυτό γίνεται σε αυτόν τον χρόνο. Στον γήινο, στην εξωτερική πραγματικότητα ή σε έναν άλλο χρόνο ο οποίος συνυπάρχει με τον γήινο χρόνο.
Ν.Λ.: Κοιτάξτε. Το αφήγημα της Γένεσης μας μιλάει για μια πάρα πολύ ιδιαίτερη κατάσταση όπου όπως φαίνεται γίνεται ένα είδος οντολογικής κλήσης ενός όντος το οποίο είναι φθαρτό. Ό,τι και να είναι ο Αδάμ και η Εύα μπορεί σήμερα ένα μέρος της βιολογίας μιλάει για το μιτοχονδριακή [κυτταρικά οργανίδια που θεωρείται ότι προέρχονται από βακτήρια, και μεταδίδονται από τη μητέρα, καθώς είναι μέσα στο κυτταρόπλασμα του ωαρίου] Εύα και λένε ότι το ζευγάρι αυτό είναι πραγματικό. Ξέρετε, υπάρχει αυτή. Δεν θεωρεί αυτό. Θεωρείται δεδομένος του στη Μοριακή Βιολογία.
Εν πάση περιπτώσει. Ό,τι και να είναι αυτό το ζευγάρι, είναι ένα ζευγάρι ανωτέρων θηλαστικών. Ένα ζευγάρι το οποίο είτε Sapiens το πείτε είτε … είναι ένα ον του κόσμου αυτού [Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΥΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟ ΟΦΘΑΛΜΩΝ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ. ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΗ Η ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΙΑΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ, ΤΗΝ ΦΘΟΡΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΟΥΝ]
Και ξαφνικά το ον αυτό δέχεται μια αποκάλυψη. Αυτό που λέμε παράδεισο, πρέπει να το εννοήσουμε με ένα τρόπο μεταβολής του τρόπου της υπάρξεως.
Ξαφνικά όπως ο Μωυσής βλέπει μια βάτο η οποία καίγεται και δεν καίγεται. Έτσι. Και ξαφνικά, ή στην μεταμόρφωση ένας άνθρωπος που είναι ο Χριστός λάμπει ξαφνικά …και λάμπουν τα ιμάτια αυτού λέει ως το φως.
Λοιπόν. Γίνεται μια μεταβολή του τρόπου της υπάρξεως και τους αποκαλύπτει ένας, ένα ον που λέει είμαι εγώ δημιουργός σας, ο Θεός. Και αυτό το πράγμα το λέμε παράδεισο.[ΜΕΤΑ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ]
Ο παράδεισος είναι μια κατάσταση δοκιμασίας. Καταλάβατε. Δοκιμασίας.
Γιατί δοκιμασίας. Μόνο δοκιμασίας. Γιατί δοκιμάζεται η ελευθερία και δοκιμάζεται στο έπακρον ο ναρκισσισμός. Ο οποίος τελικά και υποκύπτει του ανθρώπου. Λοιπόν. Σε αυτό το πράγμα ξαφνικά δεν ισχύει η φθορά.
Δηλαδή, δεν ξέρω τι θα γίνει στα έσχατα, δεν ξέρω αν υπάρχει καν μετα θάνατο ζωή. Χριστιανός είναι παρά ταύτα Bultmann. Αλλά δεν κάθεται να το σκεφτεί έτσι.
Λέει, απλώς και μόνο μια αυθεντικότητα μέσα στον νυν. Να είμαι αυθεντικός, γιατί λέει, της Χαϊντεγκερανικής αυθεντικότητας. Δηλαδή, να είμαι πάρα πολύ σοβαρός με τα κριτήρια και τις προτάσεις σε αυτό. Να πράττω το αγαθό σε κάθε φάση, και τι θα κάνει ο Θεός ειναι δικό του θέμα. Υπάρχει και μια τρίτη, κατά την ταπεινή μου γνώμη, το έχω παρουσιάσει σε ένα βιβλίο μου, που είναι στα Αγγλικά. Μια τρίτη εκδοχή, που την ονομάζω οντολογική εσχατολογία.
Οντολογική εσχατολογία είναι αυτές οι εισβολές τού ακτίστου μέσα στο κτιστό. Καταρχήν, με την πράξη της δημιουργίας και στη συνέχεια με την πρόνοια και την κρίση του Θεού, η οποία επεμβαίνει κατά καιρούς, με έκτακτα γεγονότα και με έκτακτες κλήσεις, όχι για να καταστρέψει τη φύση του κόσμου, αλλά για να την μεταμορφώσει, έτσι, ώστε να αλλάξει, όπως λέμε στη θεολογία, ο τρόπος της υπάρξεως, όχι η ουσία. Και το εξηγεί αυτό ο Άγιος Μάξιμος ως εξής.
Όταν λέμε, λέει, δεν αλλάζει η ουσία, αλλά ο τρόπος της υπάρξεως, εννοούμε το εξής, ότι η ουσία των όντων επειδή την έχει φτιάξει ο Θεός κατ’ ευδοκίαν και από αγάπη, δεν θέλει να την αλλάξει. Θέλει, όμως, να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αυτή η ουσία είναι και, επομένως, να της δώσει τη δυνατότητα ενεργείν και ενεργείσθαι υπέρ των αυτήν στις θεσμών. Να ενεργεί πέρα από τα όρια της και να ενεργείται πέρα από τα όρια της.
Έτσι. Και εικόνα αυτού του γεγονότος είναι το ίδιο το γεγονός του Χριστού, που για την Εκκλησία είναι ένα διφυές ον. Είναι ο Θεός όλος, είναι ο άνθρωπος όλος, σε μια τέτοια κλητική σχέση όπου καλεί τη ανθρώπινη φύση να μετάσχει σε όλα της θεότητας[ΚΑΤΑ ΧΑΡΙΝ].
Τα οποία είναι τα θαύματα που γίνονται, η Ανάσταση των νεκρών, η τελική Ανάσταση δική του, η μεταμόρφωση στο όρος Θαβώρ και λοιπά και λοιπά. Καταλάβατε. Δηλαδή ολόκληρος ο Χριστιανισμός στέκεται πάνω σε αυτή την πιθανότητα το κτιστό να αρχίσει να υπάρχει με τον τρόπο του ακτίστου. Αυτά αρχίζει από τώρα. Όταν ακούτε ο τάδε Άγιος και έκανε το άδειο θαύμα ο Άγιος Τάδε.[ΝΙΚΑΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΜΑΡΤΙΑ Η ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ. ΤΟ ΚΤΙΣΤΟ ΔΙΑ ΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ, ΤΙΣ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ, ΟΥΣΙΩΝΕΙ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΘΑΝΑΤΟ, ΠΕΘΑΙΝΕΙ. Η ΑΚΤΙΣΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΤΟ ΣΥΝΤΗΡΕΙ ΤΟ ΚΤΙΣΤΟ, ΤΟ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟ ΟΔΗΓΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΑ ΑΛΛΑ ΝΙΚΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ Η ΠΑΡΑΚΟΗ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ. Η ΑΚΤΙΣΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΥΠΟΣΤΑΤΗ ΑΥΤΗ ΔΙΝΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΟΝ ΕΝΑΝΘΤΩΠΙΣΑΝΤΑ ΥΙΟ, ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΥΙΟΥ Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΛΕΕΙ ΕΝ ΤΕΛΕΙ.ΠΟΛΥ ΠΙΘΑΝΟΝ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΤΙ ΛΕΕΙ!!!]
Μ.Α.: Σε τι συνίσταται αυτό το ενέργημα, σε τι συνίσταται η δυσκολία.
Ν.Λ.: Η δυσκολία συνίσταται στην αυτοειδωλοποίηση του εαυτού στον περιεκτικό ναρκισσισμό. Πάντα ο ναρκισσισμός είναι το πρόβλημα στον άνθρωπο. Και μέσα στο αφήγημα της Γένεσης το οποίο είναι ένα μυθικό αφήγημα με την έννοια ότι περιγράφει πραγματικές υπαρξιακές καταστάσεις αλλά δεν υπάρχει ένα φίδι και ένα δέντρο αλλά είναι μια πολύ υπαρξιακή περιγραφή σημαντική του τίνος πράγματος[ΧΩΡΙΣ ΚΑΡΠΟ].
Μ.Α.: Αυτό το υπαρξιακό σύμπτωμα να δούμε έτσι, του ναρκισσισμού είναι χαρακτηριστικό αποκλειστικά ανθρώπινο. Ο ίδιος ο Θεός δεν το διαθέτει, δεν το έχει;
Ν.Λ.: Δεν το διαθέτει γιατί η ίδια η δομή της τριαδικής ζωής είναι η απόλυτη αυτοπροσφορά. Αυτό είναι το ομοούσιο. Το ομοούσιο είναι ο τρόπος υπάρξεως του Θεού. Τώρα εσείς αγαπάτε κάποιον και τον αγαπάτε πολύ. Του δίνετε ένα κομμάτι του εαυτού σας. Ένα πολύτιμο κομμάτι. Όχι όλον τον εαυτό. Το ότι δε δίνετε όλον τον εαυτό φαίνεται ότι όταν χωρίστε από αυτόν τον άνθρωπο επιβιώνετε. Δεν είναι οντολογική η σχέση και βρίσκετε έναν άλλον στη θέση του. Καταλάβατε.[ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΜΟΙΟΥΣΙΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΘΟΤΙ Η ΟΥΣΙΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΒΕΒΗΚΟΤΑ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ. Η ΦΥΣΗ ΜΑΣ Ή ΟΥΣΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΘΝΗΤΗ.ΚΑΙ ΜΟΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Η ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ. Ο ΕΩΣΦΟΡΟΣ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΟΞΑ ΣΑΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ ΑΚΤΙΣΤΟΥ, ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ, ΤΟΝ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟ, ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ. ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΝΕΚΡΟΣ ΟΜΩΣ.]
Όλοι οι ερωτευμένοι ονειρεύονται την απόλυτη δόση. Το απόλυτο δόσιμο και την απόλυτη αντίδοση. Αλλά στα ανθρώπινα πράγματα αυτό μοιάζει αδύνατο.
Γιατί διότι ο ίδιος ο ναρκισσισμός σε συγκρατεί. Και σου λέει κοίταξε αν το κάνεις αυτό κινδυνεύεις. Είναι πολύ πιθανό να μην αντιλάβεις αυτό το οποίο νομίζεις. Και θα μείνεις χωρίς είναι. Θα αδειάσεις. Το ναρκισσικό τραύμα και ξέρετε εγώ ξεκίνησα από ψυχολογία είναι το χειρότερο τραύμα που υπάρχει. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο και από το ναρκισσικό κίνδυνο. Ο άνθρωπος εκεί πανικοβάλλεται. Πιο πολύ ακόμα και αν του πουν θα σου κόψει το κεφάλι. Το να σου κόψει το κεφάλι είναι ένας φόβος.
Θα πούμε για αυτό το φόβο. Για το τέλος της φυσιολογικής ζωής. Αλλά το άλλο είναι η κατάρρευση του προσώπου. Καταλάβατε έξ ου και η ντροπή. Γιατί ένας άνθρωπος δεν θέλει να τον γυμνώσεις μπροστά στο ακροατήριο; Γιατί είναι ένας σκηνοθετεί τον εαυτό του.
Μ.Α. : Ποιος είναι ο χρόνος που επιλέγει ο Θεός να γεννήσει τον άνθρωπο;
Ν.Λ.: Δεν υπάρχει χρόνος γιατί πριν από τον γέννηση δεν υπάρχει χρόνος. Πριν από τη δημιουργία δεν υπάρχει χρόνος. Δεν μπορούμε να πούμε ότι κάποτε ξεκίνησε η δημιουργία. Ο χρόνος είναι δηλαδή. Ο χρόνος ξεκινάει με τη δημιουργία. Άρα πριν τη δημιουργία δεν υπάρχει η έννοια του πότε. Δηλαδή είναι κάτι στο οποίο δεν μπορούμε να απαντήσουμε. Μέσα στήν αιωνιότητα.
Και πάλι η αιωνιότητα ήταν μια έννοια συνδεδεμένη με τον χρόνο. Γι' αυτό οι πατέρες ο Μέγας Βασίλειος για παράδειγμα μιλώντας για τον Θεό. Δεν τους φτάνει η έννοια του αιωνίου. Γιατί η έννοια του αιωνίου είναι μια διάρκεια μέσα στον χρόνο και αυτό είναι παραπλανητική έννοια. Είναι κάτι που το αντιλαμβάνομαι εγώ ως πεπερασμένη ύπαρξη. Έτσι, τοποθετώντας το πεπερασμένο μου σε έ να εκθέτη αλφα και παράγεται η αιωνιότητα η οποία είναι μια έννοια που δεν είναι πολύ πολύ πώς το λένε εύλογα σε μερικούς προξενεί απορία και προξενεί και φρίκη. Καταλαβαίνετε. Είναι τρομακτικό. Σαν μια πλατφόρμα έξω από τον χρόνο.
Λοιπόν, γι' αυτό ο Μέγας Βασίλειος χρησιμοποιεί την λέξη αΐδιος. Να φανταστούμε, αν ο Θεός έχω εδώ ένα μπουκάλι εδώ το οποίο θα παρουσιάσω. Ο κόσμος είναι τούτο εδώ το πράγμα και εδώ μέσα υπάρχει ο χώρο-χρόνος. Ο Θεός είναι απ' έξω. Αν μπορούμε να το πούμε έτσι. Καταλάβατε. Γι' αυτό αυτό που εδώ είναι διαδοχικό για το Θεό είναι ταυτόχρονο. Αν το πούμε έτσι. Γι' αυτό ο Θεός λέμε ξέρει τα επόμενα δεν τα προορίζει όμως λέει ο Δαμασκηνός.
Καταλάβατε. Στέκεται απ' έξω και γι' αυτό δεν υπάρχει το ταυτό η μεταβολή. Σε εμάς ο χρόνος συνδεμένος με τη μεταβολή. Είτε ψυχική μεταβολή είτε κινήσεως μεταβολή είτε οτιδήποτε μεταβολή θα πούμε για το σώμα και την ψυχή σε λίγο. Για το Θεό αυτό δεν υπάρχει. Γι' αυτό και λέμε ότι προγνωρίζει άλλ’ ου προορίζει.
Αν θέλετε προορίζει λέει ανάλογα με την προαίρεσή μας τα ουκ εφ’ ημίν. Μερικά απ' αυτά πράγματα που θα συμβούν τα προορίζει κιόλας. Γενικά όμως τα προγνωρίζει όλα χωρίς να τα προορίζει γιατί είναι εξωχρονική ύπαρξη εντελώς. Μια άκτιστη ύπαρξη;;.
Μ.Α.: Ο χρόνος σώματος και της ψυχής διαφέρει;
Ν.Λ.: Ο χρόνος έχει να κάνει με τη μεταβολή πάντοτε. Η ψυχή όταν πονάει και βασανίζεται και ταλαιπωρείται, όταν ερωτεύεται όταν σταματάει ερωτεύεται όταν απορεί, όταν πονά βιώνει μεταβολές. Και εδώ υπάρχει η έννοια του χρόνου που είπαμε για την ψυχή είναι διάρκεια έτσι, είναι μερίμνα όπως θα το πούμε, είναι προβολή στο μέλλον …. Οι φαινομενολόγοι μας έχουν πει πολλά ωραία πράγματα σε το θέμα αυτό.
Λοιπόν, το σώμα επίσης κι αυτό υποφέρει. Αλλάζει, πεινάει, διψάει. Φανταστείτε μια κατάσταση στην οποία ξαφνικά υφίσταται μια αναγκαστική αφθαρσία. Το φαντάζεστε αυτό? Μια ανακατάσταση στην οποία, η πληροφορία που έχουμε στο σύμβολο της πίστης είναι για μια ανάσταση των νεκρών. Η ανάσταση των νεκρών είναι μια κατάσταση στην οποία ουσιαστικά σταματάει η διαδικασία της αφθαρσίας. Λοιπόν, τι έννοια του χρόνου μπορεί να υπάρχει τότε? Η έννοια του χρόνου στην περίπτωση αυτή καταλαβαίνετε μεταβάλλεται άρδην.
Μεταβάλλεται όμως λόγω της μεταβολής της οντολογικής του όντος. Δεν μεταβάλλεται επειδή... Ναι, τι θέλετε;
Μ.Α.: Αυτό το οποίο θέλω να ρωτήσω είναι το εξής. Για αυτό που περιγράφεται στην περίπτωση την οποία συμβεί. Γιατί λέτε ότι υπάρχει ως δυνατότητα να συμβεί.
Ν.Λ.: Ναι, η Ανάσταση του Χριστού για παράδειγμα.
Μ.Α.: Ναι. Αυτό γίνεται σε αυτόν τον χρόνο. Στον γήινο, στην εξωτερική πραγματικότητα ή σε έναν άλλο χρόνο ο οποίος συνυπάρχει με τον γήινο χρόνο.
Ν.Λ.: Κοιτάξτε. Το αφήγημα της Γένεσης μας μιλάει για μια πάρα πολύ ιδιαίτερη κατάσταση όπου όπως φαίνεται γίνεται ένα είδος οντολογικής κλήσης ενός όντος το οποίο είναι φθαρτό. Ό,τι και να είναι ο Αδάμ και η Εύα μπορεί σήμερα ένα μέρος της βιολογίας μιλάει για το μιτοχονδριακή [κυτταρικά οργανίδια που θεωρείται ότι προέρχονται από βακτήρια, και μεταδίδονται από τη μητέρα, καθώς είναι μέσα στο κυτταρόπλασμα του ωαρίου] Εύα και λένε ότι το ζευγάρι αυτό είναι πραγματικό. Ξέρετε, υπάρχει αυτή. Δεν θεωρεί αυτό. Θεωρείται δεδομένος του στη Μοριακή Βιολογία.
Εν πάση περιπτώσει. Ό,τι και να είναι αυτό το ζευγάρι, είναι ένα ζευγάρι ανωτέρων θηλαστικών. Ένα ζευγάρι το οποίο είτε Sapiens το πείτε είτε … είναι ένα ον του κόσμου αυτού [Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΥΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟ ΟΦΘΑΛΜΩΝ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ. ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΗ Η ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΙΑΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ, ΤΗΝ ΦΘΟΡΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΟΥΝ]
Και ξαφνικά το ον αυτό δέχεται μια αποκάλυψη. Αυτό που λέμε παράδεισο, πρέπει να το εννοήσουμε με ένα τρόπο μεταβολής του τρόπου της υπάρξεως.
Ξαφνικά όπως ο Μωυσής βλέπει μια βάτο η οποία καίγεται και δεν καίγεται. Έτσι. Και ξαφνικά, ή στην μεταμόρφωση ένας άνθρωπος που είναι ο Χριστός λάμπει ξαφνικά …και λάμπουν τα ιμάτια αυτού λέει ως το φως.
Λοιπόν. Γίνεται μια μεταβολή του τρόπου της υπάρξεως και τους αποκαλύπτει ένας, ένα ον που λέει είμαι εγώ δημιουργός σας, ο Θεός. Και αυτό το πράγμα το λέμε παράδεισο.[ΜΕΤΑ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ]
Ο παράδεισος είναι μια κατάσταση δοκιμασίας. Καταλάβατε. Δοκιμασίας.
Γιατί δοκιμασίας. Μόνο δοκιμασίας. Γιατί δοκιμάζεται η ελευθερία και δοκιμάζεται στο έπακρον ο ναρκισσισμός. Ο οποίος τελικά και υποκύπτει του ανθρώπου. Λοιπόν. Σε αυτό το πράγμα ξαφνικά δεν ισχύει η φθορά.
Πώς φαίνεται αυτό. Του λέει ο Θεός , κοίταξε κάνε αυτό που σου λέω. Μη φας από το δέντρο. Ποιο δέντρο; Της γνώσης του καλού και του κακού. Μη μπεις στη διαδικασία να με κρίνεις. Του λέει. Μη κοιτάξεις να μου πεις αν είμαι καλός ή κακός. Αυτό του λέει.
Έτσι λέει ο Μάξιμος. Δηλαδή μη μπεις στη διαδικασία χωρίς να καταλάβεις αυτό που σου δίνω τι είναι. Να αποφασίσεις εάν αυτό το πράγμα με τα δικά σου κριτήρια τα μέχρι χθες φθαρτά που είναι σαν τα όλα των ζώων λίγο ανεβασμένα.
Να μην αποφασίσεις εάν αυτό το πράγμα που κάνω εγώ είναι σωστό ή λάθος. Αυτό το λέει. Μην μου φας από το δέντρο αυτό.
Είναι η ερμηνεία του Μαξίμου αυτή του ομολογητή. Μεταπλασμένη βέβαια και του λέει κοιτάξτε αυτός που θα φας το δέντρο της ζωής. Μόνο.[ΠΟΛΥ ΜΕΤΑΠΛΑΣΜΕΝΗ]
Δηλαδή την άκτιστη ζωή που σου προσφέρω. Κοίταξτε τι ακριβώς σου δίνεται αυτή τη στιγμή. Έτσι.
Και βέβαια εδώ δοκιμάζεται ο ναρκισσισμός φοβερά γιατί υπάρχει ο λογισμός και στον Αδάμ και στον όφι και αυτό ένα μυθικό αλλά υπαρκτό πρόσωπο και του λέει κοίταξε να δεις ώστε δεν είσαι εσύ το πάνω. Ώστε αυτός που είναι το παν δε θα υπηρετεί σε εσένα; Εσύ θα τον υπηρετήσεις;
Κατάλαβατε τι λέω. Δεν είναι αυτός κάποιος ο οποίος σου οφείλει; Ακόμα κι αν σε έφτιαξε.
Δεν είναι αυτός ο οποίος είναι υπόλογος σε εσένα; Κατάλαβατε, ότι είναι φοβερή η ερώτηση. ξέρετε ο ναρκισσισμός είναι το μεγάλο αίνιγμα του ανθρώπου.[ΔΕΝ ΕΠΕΣΕ Η ΚΤΙΣΗ , Η ΦΥΣΗ.ΚΑΝΕΙ ΥΠΟΜΟΝΗ]
Εγώ με τσάκισε αυτό το αίνιγμα όταν σπούδαζα ψυχολογία. Με τσάκισε στην κυριολεξία. Κατάλαβα ότι αυτό το πράγμα είναι το οξυγόνο της ψυχής και ο θάνατός της μαζί.[ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΛΟΓΟΣ; ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΣΕΝΑ; ΔΕΝ ΠΡΟΓΝΩΡΙΖΕΙ;]
Μ.Α.: Και ο λόγος ενδεχομένως δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας οι άνθρωποι. Και δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτό. Δεν υπάρχει το εμείς. Υπάρχει το απόλυτο εγώ.
Ν.Λ.: Είπα σε μία διάλεξή μου πάρει στο διαδίκτυο και λέγεται η βία της αγάπης, ότι όταν ο Χριστός λέει αγαπάτε τους εχθρούς υμών, εννοεί ότι όλοι είναι εχθροί σου. Είναι ναρκισσικά όλοι εχθροί μου.[Ο ΑΤΤΙΛΑΣ]
Δεν υπάρχει κανένας που να μην είναι εχθρός σας γιατί την κρίσιμη στιγμή θα διεκδικήσει το ναρκισσικό σας απόθεμα. Καταλάβατε. Με την ατέλειά του, με την αστοχία του, με την αυτή του γι' αυτό και στην ομιλία αυτή διακρίνω 14 είδη αγάπης που τα λέμε αγάπη και είναι όλα μη αγάπη αλλά τα λέμε αγάπη.
Καταλάβατε; Να τελειώσουμε λίγο αυτό γιατί είναι πολύ σοβαρό. Ερωτήσατε για τον Παράδεισο.
Ο Παράδεισος λοιπόν είναι μια στιγμή κρίσης για τον άνθρωπο. Και η κρίση είναι θα επιλέξει ακριβώς τη δοτικότητα του Θεού, έτσι όπως του προσφέρεται δοτικός ο Θεός χωρίς διερώτηση και κρίση; θα υπερβεί τον ναρκισσισμό του δηλαδή; Όπως ο Θεός φαίνεται υπερβαίνει το δικό Του ναρκισσισμό του απευθυνόμενος.
Ή θα κάνει αυτό το οποίο έκανε τελικά. Δηλαδή πολύ απλά είπε θέλω να μάθω αν είσαι καλός ή κακός και αν είσαι και εγώ είμαι αυτός που θα σε κρίνει. Και αυτό ονομάστηκε ξαφνικά, βλέπετε, πτώση και ενίσχυσε πραγματικά τη διαδικασία αυτής της μη μετοχής.
Οπότε ο χρόνος κυλάει μέσα εν θλίψη τέξεις τα τέκνα σου, όλη αυτή η φθορά, η αίσθηση της φθοράς. Και η ψυχή υπομένει τη φθορά με τα ψυχικά της και το σώμα με τα σωματικά του κλπ. Και ξαφνικά έρχεται εκείνο το εξαίφνης, η στιγμή ωραία της μεταφυσικής του Πλάτωνος, καταλαβαίνετε.
Μια στιγμή παπ, στο κεφάλι κάτι άχρονο και κάτι φοβερό το οποίο το ξέρουν οι μεταφυσικοί όλοι. Εμένα μου αρέσει πάρα πολύ η περιγραφή που κάνει ο Ουελμπέκ στο τέλος του βιβλίου «Σεροτονίνη». Ένα φοβερό, το έχετε διαβάσει φαντάζομαι, το οποίο αναλύω στο τελευταίο μου βιβλίο.[ΒΡΕ ΤΟ ΜΑΛΑΚΑ ΝΤΟΠΑΡΙΣΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ. ΝΟΜΙΖΑΜΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΘΕΟΛΟΓΟΣ]
Δηλαδή εκεί περιγράφει της γενιάς μας, γιατί κάπου δύο χρόνια μικρότερος από μένα είναι. Πρέπει να είναι τόσο κοντά είναι, δύο-τρία κάπου εκεί. Λοιπόν, είναι η γενιά μας.
Είναι το τίποτα αυτό η απόλυτη ναρκισσική διάχυση. Ο πανηδονισμός αυτή η φρίκη του τέλειου διασκορπισμού όπου τα πάντα δουλεύουν στην τύχη τους και η απόλαυση δίνει τη σειρά τη θέση του κενού και η διαστροφή και το ένα και τ’ άλλο και όλα αυτά. Λοιπόν, και ξαφνικά, δεν δικαιολογείται το πως έρχονται κάτι στιγμές που φουσκώνει το στήθος και κοντεύει να σπάσει από μια αποκάλυψη και ξαφνικά όλα είναι προσφιλή και όλα είναι αγαπημένα και κάποιος νιώθει ότι σε αγαπάει και σου απευθύνεται.
Και αυτό το πράγμα, λέει, είναι συγκλονιστικό γιατί κόβει την ιστορία. Είναι αυτό που είπε ο Πλάτων, εξαίφνης. Εξαίφνης λέει, εμφανίζεται το πράγμα αυτό που δεν υπάρχει όνομα, λέει, και δεν έχω γράψει τίποτα ποτέ γι' αυτό και ούτε θα γράψω ποτέ.
Δεν μπορεί να γράψει κανείς τίποτα γι' αυτό. Και έρχεται και λέει αυτή την φοβερή κουβέντα. Αυτό, αυτή η φλόγα, αυτή η εαυτή εαυτήν ήδη τρέφει.
Τρέφει μόνη της τον εαυτό της, λέει, σε μένα. Μέσα της. Και ο φιλόσοφος γίνεται φιλόσοφος αυτήν τη στιγμή. Αυτό είναι η μεταφυσική. Ό,τι και να είναι, όσο και να φτάσει. Και αυτό είναι και το πολυτιμότερο στοιχείο της φιλοσοφίας.
Αλλιώς η φιλοσοφία θα κάνει οργάνωση εννοιών. Καταλάβετε, θα γίνει η φιλοσοφία της γλώσσας. Θα γίνει μια... Προσπάθεια να βγάλουμε μια ηθική από εκεί που δεν βγαίνει ηθική. Και λοιπά. Θα γίνουν τόσα πράγματα. Αλλά το κέντρο, αυτό που γέννησε τη φιλοσοφία, ο Χάιντεγκερ είχε δίκιο σε αυτό.
Δεν καταλαβαίνω γιατί ο Χάιντεγκερ, βέβαια, διακρίνει τόσο τον Ηράκλειτο από τον Πλάτωνα. Γιατί ο Ηράκλειτος, ο Ηράκλειτο είναι κάποιος ο οποίος ακόμα περισσότερο μιλάει για τον Λόγο με όρους υπαρξιακούς. Και μόνο του Λόγου ακούσαντας, ακούω τον Λόγο, ή το έπεσθε το κοινό να ακολουθούμε, μια καθαρά υπαρξιακή σχέση, όχι διανοητική.
Αυτή είναι η μήτρα της φιλοσοφίας. Αν την πάρεις αυτή τη μήτρα από τη μέση, που είναι πολύ κοντά στη θεολογία, δεν διαφέρει. Εγώ το διαβάζω ως πολύ μεγάλο θεολόγο τον Ηράκλειτο, ας πούμε, παράδειγμα.
Μ.Α.: Είναι μια εν εξελίξη διαδικασία αυτή, έτσι όπως μας την περιγράφετε. Δηλαδή, η προσπάθεια του Θεού να νικήσει ο άνθρωπος τον ναρκισσισμό του και να του δοθεί ανευ όρων.
Ν.Λ.: Και ακριβώς σε αυτό απαντάει ο Χριστός ως πρόσωπο, ως στάση.
Μ.Α.: Ωραία. Αυτό έχει αρχή, μέση και τέλος;
Ν.Λ.: Φυσικά. Είναι ακριβώς, θα έλεγε κανείς ότι είναι αυτό που μιλάνε για την ιστορία της σωτηρίας, ειδικά οι προτεστάντες θεολόγοι. Και αυτό έχει μια ιστορία. Είναι και η ιστορία της σωτηρίας.
Υπάρχει ένα σημείο Α και ένα σημείο Ω. Και πορευόμαστε προσπαθώντας να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι η πρόταση του Θεού, την οποία παρουσιάζει explicitely, ας πούμε, ο Χριστός. Την παρουσιάζει. Ως πρόταση η οποία είναι μια αντιναρκισσική, ουσιαστικά μεταβάλλει, όπως λένε οι πατέρες, δείχνει η πτώση του ανθρώπου είναι η πτώση της προαιρέσεως και μετά ακολουθεί η πτώση της φύσεως.
Γιατί θα μπορούσε ο άνθρωπος να μείνει στην κατάσταση του παραδείσου να μην γνωρίζει φθορά. Δηλαδή να ήταν απευθείας μετοχή, ακολουθώντας την πρόταση του Θεού, να μην υπάρξει διαδικασία της πτώσης καθόλου έτσι και να υπάρξει απευθείας μια αφθαρτοποίηση, μια θεοποίηση κατά χάρη.
Μ.Α.: Ο Κίρκεγωρ μιλάει για την αιώνια στιγμή. Τι συμβαίνει μέσα σε αυτή τη στιγμή;
Ν.Λ.: Είναι αυτό το εξαίφνης του Πλάτωνος νομίζω, δεν ξέρω αν πέφτω έξω. Είναι η στιγμή όπου ξαφνικά τα πάντα είναι κατανοητά και τα πάντα είναι αληθινά και εσύ είσαι αιώνιος εκείνη την στιγμή και δεν υπάρχει χρόνος και χώρος και φθορά και θάνατος.
Μ.Α.: Το γεγονός ότι μπορούμε να το συλλάβουμε αυτό σαν σκέψη, σαν ιδέα σημαίνει ότι υπάρχει ως δυνατότητα;
Ν.Λ.: Σημαίνει ότι είμαστε εικόνα αυτού του απόλυτου και άχρονου όντος. Σας είπα είναι το περίεργο με τον άνθρωπο η αντίφαση μεγάλη και ταυτόχρονα η ελπίδα.
Μ.Α.: Ο Νίτσε πάλι ομιλεί εκτενώς για την αιώνια επιστροφή του ομοίου. Πώς μπορούμε να την αντιληφθούμε αυτήν;
Ν.Λ.: Η αιώνια επιστροφή του ομοίου είναι μια απαισιόδοξη σκέψη. Γι' αυτό και βλέπετε στην αρχαία σκέψη ουσιαστικά δεν υπάρχει φιλοσοφία της ιστορίας με την έννοια της σημερινή τη δική μας. Γιατί διότι υπάρχει αυτή η εκπήρωση. Ο μεγάλος ενιαυτός που μετά από δέκα χιλιάδες, τριάντα χιλιάδες ξέρω πόσα χρόνια βέβαια όλα θα γυρίσουν ξανά στο ίδιο και το ζήτημα είναι ότι όταν τεθεί έτσι το πράγμα οπωσδήποτε η μεταφυσική έχει να κάνει με την δραπέτευση έτσι.
Δηλαδή κάποια στιγμή με την μετεμψύχωση, μια, δύο, τρεις φορές να εκπαιδευτούμε, πέντε, δέκα, πώς θα είναι και μετά να φύγουμε από τον κόσμο αυτό της ανακύκλωσης και της φθοράς διότι δεν τέλειωνε ποτέ αυτό.
Μ.Α.: Αυτό που εντάσσεται στον κυκλικό χρόνο;
Ν.Λ.: Και βέβαια και ο Νίτσε ο ίδιος, δεν ξέρω αν πέφτω έξω, τον αγαπώ τον Νίτσε, έχω γράψει για τον Νίτσε, αλλά με την έννοια του υπερανθρώπου, τρόπον τινά αντιφάσκει προς εαυτόν. Γιατί ο υπεράνθρωπος τι δεν κατάλαβα δεν είναι ένα τέλος της ιστορίας; Και ο υπεράνθρωπος εντάσσεται πάλι στον κύκλο αυτόν; Πάντα είχα την απορία αυτή. (27:59)
Έτσι λέει ο Μάξιμος. Δηλαδή μη μπεις στη διαδικασία χωρίς να καταλάβεις αυτό που σου δίνω τι είναι. Να αποφασίσεις εάν αυτό το πράγμα με τα δικά σου κριτήρια τα μέχρι χθες φθαρτά που είναι σαν τα όλα των ζώων λίγο ανεβασμένα.
Να μην αποφασίσεις εάν αυτό το πράγμα που κάνω εγώ είναι σωστό ή λάθος. Αυτό το λέει. Μην μου φας από το δέντρο αυτό.
Είναι η ερμηνεία του Μαξίμου αυτή του ομολογητή. Μεταπλασμένη βέβαια και του λέει κοιτάξτε αυτός που θα φας το δέντρο της ζωής. Μόνο.[ΠΟΛΥ ΜΕΤΑΠΛΑΣΜΕΝΗ]
Δηλαδή την άκτιστη ζωή που σου προσφέρω. Κοίταξτε τι ακριβώς σου δίνεται αυτή τη στιγμή. Έτσι.
Και βέβαια εδώ δοκιμάζεται ο ναρκισσισμός φοβερά γιατί υπάρχει ο λογισμός και στον Αδάμ και στον όφι και αυτό ένα μυθικό αλλά υπαρκτό πρόσωπο και του λέει κοίταξε να δεις ώστε δεν είσαι εσύ το πάνω. Ώστε αυτός που είναι το παν δε θα υπηρετεί σε εσένα; Εσύ θα τον υπηρετήσεις;
Κατάλαβατε τι λέω. Δεν είναι αυτός κάποιος ο οποίος σου οφείλει; Ακόμα κι αν σε έφτιαξε.
Δεν είναι αυτός ο οποίος είναι υπόλογος σε εσένα; Κατάλαβατε, ότι είναι φοβερή η ερώτηση. ξέρετε ο ναρκισσισμός είναι το μεγάλο αίνιγμα του ανθρώπου.[ΔΕΝ ΕΠΕΣΕ Η ΚΤΙΣΗ , Η ΦΥΣΗ.ΚΑΝΕΙ ΥΠΟΜΟΝΗ]
Εγώ με τσάκισε αυτό το αίνιγμα όταν σπούδαζα ψυχολογία. Με τσάκισε στην κυριολεξία. Κατάλαβα ότι αυτό το πράγμα είναι το οξυγόνο της ψυχής και ο θάνατός της μαζί.[ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΛΟΓΟΣ; ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΣΕΝΑ; ΔΕΝ ΠΡΟΓΝΩΡΙΖΕΙ;]
Μ.Α.: Και ο λόγος ενδεχομένως δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας οι άνθρωποι. Και δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτό. Δεν υπάρχει το εμείς. Υπάρχει το απόλυτο εγώ.
Ν.Λ.: Είπα σε μία διάλεξή μου πάρει στο διαδίκτυο και λέγεται η βία της αγάπης, ότι όταν ο Χριστός λέει αγαπάτε τους εχθρούς υμών, εννοεί ότι όλοι είναι εχθροί σου. Είναι ναρκισσικά όλοι εχθροί μου.[Ο ΑΤΤΙΛΑΣ]
Δεν υπάρχει κανένας που να μην είναι εχθρός σας γιατί την κρίσιμη στιγμή θα διεκδικήσει το ναρκισσικό σας απόθεμα. Καταλάβατε. Με την ατέλειά του, με την αστοχία του, με την αυτή του γι' αυτό και στην ομιλία αυτή διακρίνω 14 είδη αγάπης που τα λέμε αγάπη και είναι όλα μη αγάπη αλλά τα λέμε αγάπη.
Καταλάβατε; Να τελειώσουμε λίγο αυτό γιατί είναι πολύ σοβαρό. Ερωτήσατε για τον Παράδεισο.
Ο Παράδεισος λοιπόν είναι μια στιγμή κρίσης για τον άνθρωπο. Και η κρίση είναι θα επιλέξει ακριβώς τη δοτικότητα του Θεού, έτσι όπως του προσφέρεται δοτικός ο Θεός χωρίς διερώτηση και κρίση; θα υπερβεί τον ναρκισσισμό του δηλαδή; Όπως ο Θεός φαίνεται υπερβαίνει το δικό Του ναρκισσισμό του απευθυνόμενος.
Ή θα κάνει αυτό το οποίο έκανε τελικά. Δηλαδή πολύ απλά είπε θέλω να μάθω αν είσαι καλός ή κακός και αν είσαι και εγώ είμαι αυτός που θα σε κρίνει. Και αυτό ονομάστηκε ξαφνικά, βλέπετε, πτώση και ενίσχυσε πραγματικά τη διαδικασία αυτής της μη μετοχής.
Οπότε ο χρόνος κυλάει μέσα εν θλίψη τέξεις τα τέκνα σου, όλη αυτή η φθορά, η αίσθηση της φθοράς. Και η ψυχή υπομένει τη φθορά με τα ψυχικά της και το σώμα με τα σωματικά του κλπ. Και ξαφνικά έρχεται εκείνο το εξαίφνης, η στιγμή ωραία της μεταφυσικής του Πλάτωνος, καταλαβαίνετε.
Μια στιγμή παπ, στο κεφάλι κάτι άχρονο και κάτι φοβερό το οποίο το ξέρουν οι μεταφυσικοί όλοι. Εμένα μου αρέσει πάρα πολύ η περιγραφή που κάνει ο Ουελμπέκ στο τέλος του βιβλίου «Σεροτονίνη». Ένα φοβερό, το έχετε διαβάσει φαντάζομαι, το οποίο αναλύω στο τελευταίο μου βιβλίο.[ΒΡΕ ΤΟ ΜΑΛΑΚΑ ΝΤΟΠΑΡΙΣΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ. ΝΟΜΙΖΑΜΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΘΕΟΛΟΓΟΣ]
Δηλαδή εκεί περιγράφει της γενιάς μας, γιατί κάπου δύο χρόνια μικρότερος από μένα είναι. Πρέπει να είναι τόσο κοντά είναι, δύο-τρία κάπου εκεί. Λοιπόν, είναι η γενιά μας.
Είναι το τίποτα αυτό η απόλυτη ναρκισσική διάχυση. Ο πανηδονισμός αυτή η φρίκη του τέλειου διασκορπισμού όπου τα πάντα δουλεύουν στην τύχη τους και η απόλαυση δίνει τη σειρά τη θέση του κενού και η διαστροφή και το ένα και τ’ άλλο και όλα αυτά. Λοιπόν, και ξαφνικά, δεν δικαιολογείται το πως έρχονται κάτι στιγμές που φουσκώνει το στήθος και κοντεύει να σπάσει από μια αποκάλυψη και ξαφνικά όλα είναι προσφιλή και όλα είναι αγαπημένα και κάποιος νιώθει ότι σε αγαπάει και σου απευθύνεται.
Και αυτό το πράγμα, λέει, είναι συγκλονιστικό γιατί κόβει την ιστορία. Είναι αυτό που είπε ο Πλάτων, εξαίφνης. Εξαίφνης λέει, εμφανίζεται το πράγμα αυτό που δεν υπάρχει όνομα, λέει, και δεν έχω γράψει τίποτα ποτέ γι' αυτό και ούτε θα γράψω ποτέ.
Δεν μπορεί να γράψει κανείς τίποτα γι' αυτό. Και έρχεται και λέει αυτή την φοβερή κουβέντα. Αυτό, αυτή η φλόγα, αυτή η εαυτή εαυτήν ήδη τρέφει.
Τρέφει μόνη της τον εαυτό της, λέει, σε μένα. Μέσα της. Και ο φιλόσοφος γίνεται φιλόσοφος αυτήν τη στιγμή. Αυτό είναι η μεταφυσική. Ό,τι και να είναι, όσο και να φτάσει. Και αυτό είναι και το πολυτιμότερο στοιχείο της φιλοσοφίας.
Αλλιώς η φιλοσοφία θα κάνει οργάνωση εννοιών. Καταλάβετε, θα γίνει η φιλοσοφία της γλώσσας. Θα γίνει μια... Προσπάθεια να βγάλουμε μια ηθική από εκεί που δεν βγαίνει ηθική. Και λοιπά. Θα γίνουν τόσα πράγματα. Αλλά το κέντρο, αυτό που γέννησε τη φιλοσοφία, ο Χάιντεγκερ είχε δίκιο σε αυτό.
Δεν καταλαβαίνω γιατί ο Χάιντεγκερ, βέβαια, διακρίνει τόσο τον Ηράκλειτο από τον Πλάτωνα. Γιατί ο Ηράκλειτος, ο Ηράκλειτο είναι κάποιος ο οποίος ακόμα περισσότερο μιλάει για τον Λόγο με όρους υπαρξιακούς. Και μόνο του Λόγου ακούσαντας, ακούω τον Λόγο, ή το έπεσθε το κοινό να ακολουθούμε, μια καθαρά υπαρξιακή σχέση, όχι διανοητική.
Αυτή είναι η μήτρα της φιλοσοφίας. Αν την πάρεις αυτή τη μήτρα από τη μέση, που είναι πολύ κοντά στη θεολογία, δεν διαφέρει. Εγώ το διαβάζω ως πολύ μεγάλο θεολόγο τον Ηράκλειτο, ας πούμε, παράδειγμα.
Μ.Α.: Είναι μια εν εξελίξη διαδικασία αυτή, έτσι όπως μας την περιγράφετε. Δηλαδή, η προσπάθεια του Θεού να νικήσει ο άνθρωπος τον ναρκισσισμό του και να του δοθεί ανευ όρων.
Ν.Λ.: Και ακριβώς σε αυτό απαντάει ο Χριστός ως πρόσωπο, ως στάση.
Μ.Α.: Ωραία. Αυτό έχει αρχή, μέση και τέλος;
Ν.Λ.: Φυσικά. Είναι ακριβώς, θα έλεγε κανείς ότι είναι αυτό που μιλάνε για την ιστορία της σωτηρίας, ειδικά οι προτεστάντες θεολόγοι. Και αυτό έχει μια ιστορία. Είναι και η ιστορία της σωτηρίας.
Υπάρχει ένα σημείο Α και ένα σημείο Ω. Και πορευόμαστε προσπαθώντας να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι η πρόταση του Θεού, την οποία παρουσιάζει explicitely, ας πούμε, ο Χριστός. Την παρουσιάζει. Ως πρόταση η οποία είναι μια αντιναρκισσική, ουσιαστικά μεταβάλλει, όπως λένε οι πατέρες, δείχνει η πτώση του ανθρώπου είναι η πτώση της προαιρέσεως και μετά ακολουθεί η πτώση της φύσεως.
Γιατί θα μπορούσε ο άνθρωπος να μείνει στην κατάσταση του παραδείσου να μην γνωρίζει φθορά. Δηλαδή να ήταν απευθείας μετοχή, ακολουθώντας την πρόταση του Θεού, να μην υπάρξει διαδικασία της πτώσης καθόλου έτσι και να υπάρξει απευθείας μια αφθαρτοποίηση, μια θεοποίηση κατά χάρη.
Μ.Α.: Ο Κίρκεγωρ μιλάει για την αιώνια στιγμή. Τι συμβαίνει μέσα σε αυτή τη στιγμή;
Ν.Λ.: Είναι αυτό το εξαίφνης του Πλάτωνος νομίζω, δεν ξέρω αν πέφτω έξω. Είναι η στιγμή όπου ξαφνικά τα πάντα είναι κατανοητά και τα πάντα είναι αληθινά και εσύ είσαι αιώνιος εκείνη την στιγμή και δεν υπάρχει χρόνος και χώρος και φθορά και θάνατος.
Μ.Α.: Το γεγονός ότι μπορούμε να το συλλάβουμε αυτό σαν σκέψη, σαν ιδέα σημαίνει ότι υπάρχει ως δυνατότητα;
Ν.Λ.: Σημαίνει ότι είμαστε εικόνα αυτού του απόλυτου και άχρονου όντος. Σας είπα είναι το περίεργο με τον άνθρωπο η αντίφαση μεγάλη και ταυτόχρονα η ελπίδα.
Μ.Α.: Ο Νίτσε πάλι ομιλεί εκτενώς για την αιώνια επιστροφή του ομοίου. Πώς μπορούμε να την αντιληφθούμε αυτήν;
Ν.Λ.: Η αιώνια επιστροφή του ομοίου είναι μια απαισιόδοξη σκέψη. Γι' αυτό και βλέπετε στην αρχαία σκέψη ουσιαστικά δεν υπάρχει φιλοσοφία της ιστορίας με την έννοια της σημερινή τη δική μας. Γιατί διότι υπάρχει αυτή η εκπήρωση. Ο μεγάλος ενιαυτός που μετά από δέκα χιλιάδες, τριάντα χιλιάδες ξέρω πόσα χρόνια βέβαια όλα θα γυρίσουν ξανά στο ίδιο και το ζήτημα είναι ότι όταν τεθεί έτσι το πράγμα οπωσδήποτε η μεταφυσική έχει να κάνει με την δραπέτευση έτσι.
Δηλαδή κάποια στιγμή με την μετεμψύχωση, μια, δύο, τρεις φορές να εκπαιδευτούμε, πέντε, δέκα, πώς θα είναι και μετά να φύγουμε από τον κόσμο αυτό της ανακύκλωσης και της φθοράς διότι δεν τέλειωνε ποτέ αυτό.
Μ.Α.: Αυτό που εντάσσεται στον κυκλικό χρόνο;
Ν.Λ.: Και βέβαια και ο Νίτσε ο ίδιος, δεν ξέρω αν πέφτω έξω, τον αγαπώ τον Νίτσε, έχω γράψει για τον Νίτσε, αλλά με την έννοια του υπερανθρώπου, τρόπον τινά αντιφάσκει προς εαυτόν. Γιατί ο υπεράνθρωπος τι δεν κατάλαβα δεν είναι ένα τέλος της ιστορίας; Και ο υπεράνθρωπος εντάσσεται πάλι στον κύκλο αυτόν; Πάντα είχα την απορία αυτή. (27:59)
Συνεχίζεται
ΥΠ' ΟΨΙΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου