Hannah Arendt - HEIDEGGER (συνέχεια)

 

ΤΙ ΠΡΑΓΜΑ ΕΙΝΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΕΩΣ

Hannah Arendt

Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙΠΟΤΑ!

Κεφάλαιο Τέταρτο: HEIDEGGER

Συνέχεια από: Σάββατο 2 Μαρτίου 2024

Το Dasein λοιπόν χαρακτηρίζεται από το γεγονός πως δεν είναι(υπάρχει) απλώς, αλλά γι’ αυτόν «περιμένει το Είναι του». Το όνομα αυτής της βασικής δομής είναι φροντίδα (sorge), η οποία βρίσκεται στην βάση όλης της καθημερινής φροντίδος (Besorgen). Αυτό το αναλαμβάνω την φροντίδα έχει χαρακτήρα στοχαστικό στην πραγματικότητα: μόνον φαινομενικώς κατευθύνεται προς αυτό με το οποίο ασχολείται κάθε φορά. Στην πραγματικότητα κάνει τα πάντα σκοπεύοντας κάτι (um-willen). Το Είναι με το οποίο ασχολείται το Dasein (η χρονική ύπαρξη-το όν) είναι η ύπαρξη η οποία βρίσκεται μονίμως μπρος στον κίνδυνο του θανάτου και στο τέλος μοιραίως πεθαίνει κιόλας! Το Dasein είναι σταθερά σε σχέση με μια ύπαρξη απειλούμενη! Από αυτή την απειλούμενη ύπαρξη γίνονται κατανοητές οι συμπεριφορές και προωθείται ταυτόχρονα μια ανάλυση του Είναι (της ουσίας του ανθρώπου).

Πέρα από τον Νίτσε, ο οποίος προσπάθησε με ειλικρίνεια να φέρει τον άνθρωπο στην θέση ενός αληθινού “Κυρίου του Είναι”, η φιλοσοφία του Χάϊντεγκερ είναι η πρώτη κοσμική φιλοσοφία με έναν απόλυτο τρόπο. Το Είναι του ανθρώπου ορίζεται σαν Είναι-μέσα-στον κόσμο (in-der-weltsein) και αυτό που απαιτείται από ένα τέτοιο Είναι-μέσα-στον κόσμο, είναι να παραμείνει. Αυτό ακριβώς όμως του απαγορεύεται. Γι’ αυτόν δε τον λόγο ο βασικός τρόπος του Είναι-μέσα-στον κόσμο είναι η ερημία, το γεγονός ότι αισθάνεται άπατρις, με την διπλή σημασία της στερήσεως μιας κατοικίας και του φόβου. Στην αγωνία, η οποία βασικώς είναι αγωνία απέναντι στον θάνατο, βρίσκει έκφραση το να μην αισθάνεται σαν στο σπίτι σου, μέσα στον κόσμο.

Το Dasein (η χρονική ύπαρξη-το όν) θα μπορούσε να είναι στ’ αλήθεια ο εαυτός του, μόνον εάν μπορούσε να αποτραβηχθεί εις εαυτόν από το δικό του Είναι-μέσα-στον κόσμο, πράγμα αδύνατον όμως, διότι είναι από την ουσία του πτώση (Abfall) από τον εαυτό του. «Το Dasein είναι, πριν απ’ όλα, πάντοτε ξεπεσμένο (abgefallen) από τον εαυτό του, αδύνατον να είναι ταυτόχρονα και ένα αυθεντικό ον και ριγμένο μέσα στον κόσμο. Ο άνθρωπος έχει την βεβαιότητα ότι είναι ο εαυτός του μόνον με το γεγονός του θανάτου, ο οποίος θα τον οδηγήσει έξω από τον κόσμο. Αυτός ο εαυτός είναι το ΠΟΙΟΣ του χρονικού-Είναι, του όντος (με την έκφραση “εαυτός” απαντούμε στην ερώτηση γύρω από το ΠΟΙΟΣ του Dasein)».

Επαναφέροντας απευθείας το χρονικό-Είναι στον εαυτό του, χωρίς να περάσουμε από τον άνθρωπο, εγκαταλείπεται στην πραγματικότητα η ερώτηση γύρω από το νόημα του Είναι και αντικαθίσταται από μια άλλη ερώτηση πάνω στο νόημα του εαυτού, προφανώς πιο βασικού για την συγκεκριμένη φιλοσοφία. Σ’ αυτή την ερώτηση όμως, δεν φαίνεται να είναι δυνατόν να δοθεί κάποια απάντηση, διότι, στην απόλυτη απομόνωσή του, ένας εαυτός δεν έχει νόημα. Ταυτοχρόνως δε ένας εαυτός χωρίς απομόνωση, ριγμένος στην ουδέτερη και απρόσωπη καθημερινότητα του υπάρχειν (man) δεν είναι πλέον ένας εαυτός. Σ’ αυτόν τον ιδεατό εαυτό ο Χάϊντεγκερ οδηγήθηκε σαν συνέπεια εκείνης της θέσεως η οποία μεταμόρφωσε τον άνθρωπο σε εκείνο, που στην προηγούμενη οντολογία, ήταν ο Θεός. Ένα τέτοιο υπέρτατο ον είναι δυνατόν να συλληφθεί με την σκέψη μόνον σαν Ατομικότης και σαν Μοναδικότης, χωρίς τίποτε όμοιο, ίσο (άνισο). Επομένως, αυτό που φαίνεται στον Χάϊντεγκερ σαν «πτώση» είναι όλοι εκείνοι οι τρόποι της ανθρώπινης υπάρξεως οι οποίοι προέρχονται από το γεγονός πως ο άνθρωπος δεν είναι Θεός και πως ζει με τους ομοίους του σ’ έναν κόσμο.

Στον Χάϊντεγκερ ο μυστικός ενθουσιασμός να θέλουμε να είμαστε ένας εαυτός (υπόσταση) διαψεύδεται από μόνος του: Δεν έγινε ποτέ μέχρι σήμερα τόσο ξεκάθαρο όπως στην φιλοσοφία του πως αυτό το πράγμα (να γίνουμε ένας εαυτός) πιθανώς να είναι το μοναδικό πράγμα που ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι!

(Συνεχίζεται)

Αμέθυστος