«Αν η Ρωσία ηττηθεί στην Ουκρανία, η ευρωπαϊκή υποδούλωση στους Αμερικανούς θα διαρκέσει έναν αιώνα. Αν, όπως πιστεύω, οι Ηνωμένες Πολιτείες ηττηθούν, το ΝΑΤΟ θα διαλυθεί και η Ευρώπη θα μείνει ελεύθερη».
Αυτός ήταν ο ισχυρισμός του Emmanuel Todd σε συνέντευξή του στην Corriere di Bologna κατά την παρουσίαση της μετάφρασης του βιβλίου του «Η Ήττα της Δύσης». Αυτή είναι πιθανώς μια σκόπιμη απλοποίηση· θα ήταν μια απαραίτητη, αλλά όχι επαρκής, συνθήκη. Το ζήτημα της ταυτότητας είναι το πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί· δημιουργεί «άγχος». Έχω παρατηρήσει ότι όταν προσπαθώ να ανοίξω τη συζήτηση μέσω αυτού του μέσου, συνήθως υπάρχει μια μείωση στην αλληλεπίδραση. Όσοι ισχυρίζονται ότι είμαστε αποικισμένοι από τις ΗΠΑ έχουν αναμφίβολα δίκιο, αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Ακόμα και μια πρόχειρη ματιά στην ιστορία του περασμένου αιώνα δείχνει ότι ο «Τριακονταετής Πόλεμος» σηματοδότησε την κατάρρευση ολόκληρου του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι ηττημένοι δεν ήταν μόνο η Γερμανία και η Ιταλία, αλλά και η Γαλλία και η Αγγλία, η οποία έχασε την αποικιακή της αυτοκρατορία. Ήταν μια βολική λύση για να εντοπιστεί η μοναδική ρίζα του κακού στον Φασισμό-Ναζισμό. Αρκεί να θυμηθούμε ότι η φυλετική ιδεολογία γεννήθηκε στην Αγγλία, επωάστηκε στη Γαλλία και στη συνέχεια αναπτύχθηκε στη Γερμανία. Η φυλετική ιδεολογία ήταν μια βάρβαρη οπισθοδρόμηση που ήδη μαρτυρούσε τον κατακερματισμό της ιδέας μιας ευρωπαϊκής πολιτιστικής ενότητας. Ένας πολιτισμός είναι πάντα απαραίτητα η ένωση διαφορετικών «φυλών» (ιδιαίτερων ανθρώπινων ομάδων), ενώ ο ρατσισμός (βλ. ιστορικό Andrea Giardina) απουσίαζε από τον ρωμαϊκό πολιτισμό, του οποίου ο φασισμός αυτοανακηρύχθηκε κληρονόμος. Αυτός ο πολιτισμός, προς το καλύτερο ή το χειρότερο, άντεξε για αρκετούς αιώνες - σχεδόν δύο χιλιετίες αν λάβουμε υπόψη τη «Βυζαντινή Αυτοκρατορία».
Με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός κατέρρευσε και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός σταδιακά εξαφανίστηκε στις εθνικές, ακόμη και τοπικές, αποκλίσεις του, ειδικά στην Ιταλία, η οποία χαρακτηριζόταν από τον πλούτο των τοπικών πολιτισμών της, από τους οποίους ελάχιστα έχουν απομείνει. Ο Pasolini υποστήριζε ότι επρόκειτο για μια πραγματική πολιτιστική γενοκτονία. Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός - ίσως θα ήταν καλύτερα να πούμε οι ευρωπαϊκοί πολιτισμοί - αντικαθίσταται από τη μαζική κουλτούρα της αμερικανικής πολιτιστικής βιομηχανίας. Στο σχολείο, μας δίδαξαν Δάντη, Μαντσόνι, Λεοπάρντι και Φόσκολο, αλλά οι καρδιές μας χτυπούν για τηλεοπτικές σειρές και ταινίες. Μεγαλώσαμε και διαμορφωθήκαμε ψυχικά από τη μαζική κουλτούρα, κυρίως την αμερικανική. Θα ήταν παρήγορο, και μάλιστα λίγο παιδαριώδες, να σκεφτούμε ότι το τέλος της ευρωπαϊκής κουλτούρας οφείλεται κυρίως στην κακία και τη χειριστική δύναμη της αμερικανικής εξουσίας, που είναι τα χαρακτηριστικά της. Κατέρρευσε κυρίως λόγω εσωτερικών αντιφάσεων.
Τώρα, αν πρέπει να αποφύγουμε την «αποκαλυπτική» χονδρική καταδίκη της μαζικής κουλτούρας, όπως η Σχολή της Φρανκφούρτης, πρέπει να σημειώσουμε ότι η «μαζική κουλτούρα» έχει παράγει κάτι καλό, ειδικά στην Ιταλία, όταν έχει μπολιαστεί με την πολιτιστική μας παράδοση. Για παράδειγμα, ας σκεφτούμε το κινηματογραφικό αριστούργημα του Κομεντσίνι εμπνευσμένο από το αριστούργημα του Κολόντι, μια ιστορία πλούσια σε σύμβολα με μακρινές ρίζες στην πολιτιστική μας ιστορία, από τον ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό μέχρι τη Βίβλο και τα λαϊκά παραμύθια. Ή τα soundtrack του Ένιο Μορικόνε, που έχουν τις ρίζες τους στην ιταλική μουσική παράδοση. Ωστόσο, η μαζική κουλτούρα είναι πρωτίστως ένας σωρός από σκουπίδια, όπου ψάχνοντας μπορείς να βρεις κάτι καλό και χρήσιμο. Aποτελείται από προϊόντα που καταναλώνονται και στη συνέχεια πετιούνται, συχνά ηλίθια, παράλογα, ανώμαλα. Η πολιτιστική παραγωγή είναι επίσης ψυχαγωγία, αλλά όταν αυτός γίνεται ο πρωταρχικός της σκοπός, όταν γίνεται ο τρόπος με τον οποίο οι εγκλωβισμένοι άνθρωποι γεμίζουν μια άδεια ζωή, στερημένοι από κανονικές κοινωνικές σχέσεις, γίνεται εξευτελιστικός. Ο πολιτισμός, στις διάφορες εκφάνσεις του, χρησιμεύει για να ορίσει την ύπαρξή μας στον κόσμο, ως ανθρώπινα όντα που συμμετέχουν στην ανθρώπινη φυλή μέσω του δικού μας πολιτισμού, γλώσσας και παραδόσεων.
Αν η αμερικανική κυριαρχία εισερχόταν σε σοβαρή κρίση, θα αποκαλυπτόταν η ευθραυστότητα του άνετου τρόπου με τον οποίο έχουμε παραδοθεί στην πολιτιστική ηγεμονία των ΗΠΑ, μαζί με την αδυναμία της μαζικής κουλτούρας να καλύψει τις θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες. Η καταστροφική ηθική και ψυχολογική διαταραχή των κοινωνιών μας ήδη το μαρτυρά αυτό.
Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέρρεαν, θα έπρεπε να απαντήσουμε στο ερώτημα: ποιοι είμαστε;
Δεν θα είναι εύκολο, αλλά θα μπορούσε να είναι μια νέα αρχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου