Roberto Pecchioli - Ο Τζορτζ Σόρος και η Ανοιχτή Κοινωνία (10)

 Συνέχεια από: Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου 2023

KATA ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ (ΤΟ ΑΝΤΙΦΩΝΟ ΤΟΥ ΣΟΡΟΣ)

Επιμέλεια Lorenzo Maria Pacini

2

"Η Ανοικτή Κοινωνία και οι Εχθροί της"

"Η Ανοικτή Κοινωνία και οι Εχθροί της" είναι το πιο διάσημο έργο του Πόπερ, που δημοσιεύτηκε το 1945 στα αγγλικά, μετά την αναχώρησή του από την Αυστρία λόγω της επικράτησης του ναζισμού το 1937 (η προσάρτηση στο Τρίτο Ράιχ συνέβη το ακόλουθο έτος). Αρχικά μετακόμισε στη Νέα Ζηλανδία μετά, οριστικά, για την Αγγλία, όπου κατέληξε, όπως και ο φον Χάγεκ, στο London School of Economics, όπου δίδαξε για πάνω από είκοσι χρόνια, επηρεάζοντας τόσο έντονα τον Τζορτζ Σόρος.

Ο ορισμός του Popper για την "ανοικτή κοινωνία", πράγματι, αποκλίνει από τη συγκεκριμένη πρακτική του μαθητή του: "η ανοιχτή κοινωνία είναι ανοιχτή σε περισσότερες αξίες, σε περισσότερες φιλοσοφικές κοσμοθεωρίες και σε περισσότερες θρησκευτικές πίστεις, σε μια πληθώρα προτάσεων για τη λύση συγκεκριμένων προβλημάτων και στη μεγαλύτερη δυνατή κριτική. Η ανοιχτή κοινωνία είναι ανοιχτή σε όσο το δυνατόν περισσότερες διαφορετικές και ίσως αντικρουόμενες ιδέες και ιδανικά. Ωστόσο, απειλείται με αυτοδιάλυση εάν είναι ανοικτή σε όλους. Η ανοιχτή κοινωνία είναι κλειστή μόνο για τους μισαλλόδοξους”. 

Η τελευταία πρόταση είναι γνωστή ως το παράδοξο της ανεκτικότητας. Θεωρεί ότι μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από αδιάκριτη ανεκτικότητα είναι αναπόφευκτα προορισμένη να διαταραχθεί και στη συνέχεια να κυριαρχηθεί από τους μισαλλόδοξους εντός της. Το φαινομενικά παράδοξο συμπέρασμα είναι να καθιερωθεί η μισαλλοδοξία έναντι της μισαλλοδοξίας ως αναγκαία συνθήκη για τη διατήρηση της ανοικτής κοινωνίας. Η αρχή είναι πολύ δυσδιάκριτη. Αν παραμείνει κανείς στο έδαφος των φιλελεύθερων αρχών, η ιδέα μιας κοινωνίας που είναι ανοιχτή αλλά κλειστή στους εχθρούς της (που ορίζονται ως μισαλλόδοξοι) είναι πολύ επικίνδυνη, καθώς επιτρέπει να αποκλείει κανείς σε αυθαίρετη βάση οποιαδήποτε ιδέα, αξία, πεποίθηση, εναλλακτική αρχή. Πράγματι, ποιος καθορίζει το βαθμό "ανοχής" κάποιου ή μιας ιδέας, αν δεν είναι καν σαφής ο ορισμός της ανοικτής κοινωνίας;  Και η ανοχή, ανυψωμένη σε απόλυτη αξία, σε τι συνίσταται;

 

Η πρακτική του Τζορτζ Σόρος και του OSF, καθώς και η πρακτική της ριζοσπαστικής προοδευτικής νοοτροπίας της εποχής μας, έχει ξεπεράσει τα όρια που χάραξε ο Πόπερ και τείνει να αποκλείει ως "μισαλλόδοξους" όλους εκείνους που δεν συμμερίζονται όχι την έννοια της ανοιχτής κοινωνίας, αλλά την ερμηνεία που δίνουν αυτοί σε αυτήν. Ο αγαπημένος στόχος του Popper είναι ο ιστορικισμός, δηλαδή η αντίληψη σύμφωνα με την οποία η ιστορία εξελίσσεται σύμφωνα με ντετερμινιστικούς, ορθολογικούς και αναγνωρίσιμους νόμους, η οποία κατά την άποψή του αποτελεί τη θεωρητική προϋπόθεση πολλών μορφών αυταρχισμού και ολοκληρωτισμού. Αυτό τον καθιστά ξένο προς τη λογική και τη μυσταγωγία της γραμμικής προόδου, η οποία έχει τόσο μεγάλη επιρροή στη σύγχρονη δυτική φαντασία και η οποία εμπνέει σε μεγάλο βαθμό και τη δράση του Τζορτζ Σόρος.

Ωστόσο, εξαιτίας της επιμονής του στην ανθρώπινη αστοχία, από την οποία απορρέει η μη γνώση της αλήθειας, ο Popper παραμένει ένας από τους υπερασπιστές του σχετικισμού στην πιο επικίνδυνη μορφή του, που εγκαινιάστηκε από τους Έλληνες σοφιστές, ιδίως τον Πρωταγόρα. Αντίθετα, από τον Αριστοτέλη έως τον Θωμά, η ιδέα της δυνατότητας γνώσης της αλήθειας μέσω του φυσικού νόμου που είναι εγγεγραμμένος στην ανθρώπινη καρδιά και των αρχών της ταυτότητας και της μη αντίφασης, συνόδευσε τους λαούς της Ευρώπης και της Δύσης σε όλη τους την ιστορία. Τέλος, υπάρχει ένας "υγιής" σχετικισμός, ο οποίος ξέρει να αμφισβητεί τα πάντα με ελεύθερο ερευνητικό πνεύμα και προωθεί την ανθρωπότητα προς τα εμπρός, και υπάρχει ένας άλλος που - αρνούμενος την ύπαρξη του αληθινού - καταλήγει στην απολυτοποίηση αυτής της πεποίθησης. Το σχετικό γίνεται απόλυτο και υπονομεύει τη δυνατότητα κοινωνικής συνύπαρξης.