ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡOΤΥΠΟ

Ζητώ από τον Θεόδοτο την άδεια να προλογίσω εγώ το παρακάτω εκπληκτικό κείμενο. Και προεξοφλώντας ότι την έχω, δηλώνω τα εξής: Με  την ιδιότητά μου ως πρώην διευθυντής του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών συγχαίρω τον κ. Γιαννά, γιατί ευγλώττως κατόρθωσε να διατυπώσει σκέψεις στις οποίες οποιοσδήποτε καταλήγει, εφόσον, έστω και λίγο έχει ασχοληθεί με τα –δήθεν-  «πολιτιστικά» της εποχής μας.                                                                                                                                                                                                                                    Δημήτρης Μιχαλόπουλος     

Γράφει ο Αναστάσιος  Γιαννάς.                               

Ο πολιτισμικά αόρατος άνθρωπος

      Εδώ και αρκετά χρόνια, ίσως να έχετε παρατηρήσει ότι  οι διάφοροι πολιτειακοί θεσμοί, όταν αναφέρονται στον πολιτισμό, εννοούν πάντα κάτι πολύ συγκεκριμένο: Πόσες θεατρικές παραστάσεις παίχτηκαν , πόσα μουσεία είναι ανοικτά, πόσες συναυλίες μουσικής δίδονται , πόσες εκθέσεις ζωγραφικής γίνονται κλπ. Αυτή είναι η έννοια που αποδίδουν στον πολιτιστικό γίγνεσθαι οι Έλληνες ιθύνοντες. Με άλλα λόγια, ταυτίζουν τον πολιτισμό με τα θεάματα. Πέραν τούτου μηδέν. Φθάνει να ανεβαίνει η Τόσκα στο Ηρώδειο και ας επικρατεί έξω από το θέατρο η αμάθεια, η πνευματική εξαθλίωση, η αδιαφορία, το χάσιμο επαφής με κάθε παραδοσιακό στοιχείο αυτού του τόπου. 

  Είναι καταπληκτικό! Ένας λαός αφημένος στην τύχη του. Μπορεί να είναι τυχαίο αυτό; Τι να σας πω, με τέτοιους που μας κυβερνούν, μπορεί ακόμα να είναι και τυχαίο. Δηλαδή, απλώς  μπορεί να είναι μια αντανάκλαση της δικής τους πνευματικής κατάστασης. Βέβαια τίποτα δεν αποκλείει να είναι και κάτι προσχεδιασμένο. Δεν είναι δυνατόν να μη καταλαβαίνει κανείς, ότι πολιτισμός δεν είναι μόνον τα καλλιτεχνικά θεάματα, αλλά πρωτίστως είναι, τι συζητείται μέσα στα σπίτια, για πια πράγματα μιλάνε οι γονείς στα παιδιά τους, ποιες είναι οι κοινωνικές συμπεριφορές, τι συζητούν μέσα στα καφενεία, τι είναι αυτό που πραγματικά γεμίζει τις καρδιές των πολιτών. Αυτή  είναι  η έννοια  του πολιτισμού.  

      Διάβαζα τις προάλλες  το εξής περιστατικό : Όταν ο Μέγας Βασίλειος έφθασε στην Κωνσταντινούπολη και έκανε μια περιοδεία μέσα στην πόλη, μετά, παραπονέθηκε στους γνωστούς του ότι , ίσως δεν είναι σωστό να μιλούν μέσα στα κουρεία για το... Ομοούσιον. Σκεφτείτε για τι υψηλές έννοιες συζητούσαν την εποχή του «σκότους», μέσα στα κουρεία. Σήμερα, στον αιώνα του «φωτός», ξέρουμε για τι συζητάνε μέσα στα κουρεία. Ο Πολιτισμός υφαίνεται όπως η αράχνη υφαίνει  τον ιστό της: με ένα σχολείο που πρέπει να μεταγγίζει ουσία και όχι μόνον πληροφορία, αλλά και να θεμελιώνει σωστές συμπεριφορές,  με την Ενορία που στο παρελθόν έπαιζε σημαντικό κοινωνικό ρόλο, με τα πρότυπα  που ο τύπος πρέπει να καλλιεργεί, με το παράδειγμα των τοπικών πολιτειακών θεσμών.  Στην εποχή μας, ο ισχυρότερος μεταφορέας πολιτιστικών μοντέλων είναι η τηλεόραση.  Αντί  λοιπόν να εκμεταλλευτούν αυτήν την δυνατότητα με τον κατάλληλο τρόπο, έτσι ώστε να  δώσουν στους πολίτες πνευματική και  ψυχική τροφή, δηλαδή πραγματική ψυχαγωγία, τους βομβαρδίζουν με κάθε ποταπό θέαμα, με κάθε ηλιθιότητα  που μπορεί να ανακαλύψουν. Και το καταπληκτικό είναι ότι δεν μιλά κανείς· κυβέρνηση, αντιπολίτευση, «δεξιοί», αριστεροί: Τίποτα! τσιμουδιά! Ολοκληρωτική μουγγαμάρα!

Είδατε εσείς ποτέ καμιά πορεία διαμαρτυρίας ενάντια στην πολιτιστική παρακμή; Μάλλον το αντίθετο: Πορείες για να αυξηθεί η παρακμή  γίνονται συνεχώς και αδιαλείπτως. Είναι απίστευτα πράγματα. Σε αυτή την χώρα, σε λίγο καιρό, θα γεννιέται ένας άνθρωπος, και όταν πλέον θα είναι ενήλικας , δεν θα ξέρει ποιος είναι, τι κάνει σε αυτό τον τόπο, πώς βρέθηκε εδώ, δεν θα καταλαβαίνει τι σημαίνει να είσαι Έλληνας, Γιαπωνέζος, Πακιστανός, Τούρκος. Θα μπορεί να είναι όλα και τίποτα, δεν θα ξέρει τι πιστεύει, αν πρέπει να πιστεύει, πως να πιστεύει, θα είναι ένας άνθρωπος χωρίς ταυτότητα. Συγγνώμη , λάθος!

Ταυτότητα  θα έχει: την ηλεκτρονική. Θα είναι, με λίγα λόγια, απλώς...

 Ο άνθρωπος εμπόρευμα...

Θεόδοτος