Ισχυρή πλειοψηφία – για να μιλήσουμε με
όρους πολιτικής επικαιρότητος – των σημερινών Νεοελλήνων αξιώθηκε όχι απλά να
μάθει, αλλά και να γνωρίσει εκ του σύνεγγυς τον νεοκαταταγέντα όσιο της
Εκκλησίας μας Παΐσιο τον αγιορείτη (†1994). Μεταξύ αυτών καυχάται εν Κυρίω και
η ελαχιστότητα του γράφοντος για την τιμή που του επεφύλαξε η θεία πρόνοια να
συναντήσει πολλάκις και να συνομιλήσει με την τεράστια και εμβληματική αυτή
μορφή της Ορθοδοξίας των εσχάτων χρόνων που διανύουμε.
Όποιος είδε από κοντά τον Άγιο,
κατάλαβε πρώτα και πάνω από όλα, τι εστί Άνθρωπος στο ουσιώδες περιεχόμενό του
και εν ταυτώ διαισθάνθηκε – προσέψαυσε, έστω και επ’ ελάχιστον και αμυδρώς, τι
εστί Θεός, μάλλον ο Θεός μας, της αρχοντικής, της ακριβής, της πατρικότατης
αγάπης.
Δεν είναι σκοπός μας εδώ να απαριθμήσουμε τις προσωπικές μας εμπειρίες
από την αγιότητα του ανδρός, όπως ενδεικτικά αναφέρουμε την εκπλήσσουσα
επίκληση του ονόματος τού κατά σάρκα αδερφού όταν τον συνάντησε πρώτη φορά,
χωρίς φυσικά να τον γνωρίζει εκ των προτέρων, την προφητεία του για τη
μελλοντική κοίμηση συγγενικού προσώπου, η οποία εξεπληρώθη θαυμαστώ τω τρόπω, ή
και την απάντηση σε ερωτήματα, πριν ακόμη εκφρασθούν λεκτικά προς τον αγιορείτη
ασκητή. Όλα τούτα είναι απλώς εν(απο)δεικτικά της δαψιλούς Χάριτος
του πατρός και μείζονα σημασία έχουν μάλλον για τους πιστούς παρά για τους
εκτός και κατά της Εκκλησίας και του Θεού. Στόχος μας, όμως, εν προκειμένω
είναι να (δια)λύσουμε τόσο αναδρομικά, όσο και προληπτικά, κάποιες παρερμηνείες
των λόγων και των έργων του νεοφανούς Οσίου, χωρίς φυσικά να έχουμε την
εσφαλμένη εντύπωση ότι χρήζει της δικής μας ασθενέστατης απολογητικής η φήμη
του αγίου Παϊσίου.
Αφορμή, λοιπόν, του παρόντος αποτέλεσε ένα
μικρό κείμενο στο fb, αλλά και μια πρόσφατη συζήτηση με φίλο αμφισβητία της
ορθοδόξου παραδόσεως, σύμφωνα με τα οποία διαμορφώθηκε κάποια άποψη επί των
βασικών αξόνων πάνω στους οποίους κινούνταν – εργάζονται – και θα δρουν
εξάπαντος όσοι προσπαθούν να παραχαράττουν, να καπηλεύονται και να
εκμεταλλεύονται εκνόμως το τίμιο όνομα, τη διδασκαλία και τη δόξα του μεγάλου
αυτού ασκητή. Θα συμπύκνωνα σε τρεις λέξεις την πλαστογράφηση τούτη:
εθνικιστής, ομοφοβικός, μισογύνης. Ίσως τα δυο τελευταία θα αποτελούσαν
κάλλιστα μαζί μια ενότητα. Η ουσία πάντως όλων αυτών εστιάζεται στην κατάφωρη
παραποίηση της αλήθειας και της αγιότητας του γερο Παϊσίου.
Ξεκινάω από το τελευταίο. Μου παρέθεσαν
ένα απόσπασμα από επιστολές του Οσίου σε αρχάριους και υποψήφιους μοναχούς, στο
οποίο εντόπισαν, υποτίθεται, μισογυνισμό. Η προφανής πραγματικότητα των
εξωκειμενικών στοιχείων της επιστολής – ήτοι των παραληπτών και της στοχοθεσίας
της να προφυλάξει τους άπειρους και νέους από τη σφοδρότητα των σαρκικών παθών
και πειρασμών – είτε παραλείφθηκε εσκεμμένα είτε και αγνοείται από τους
επικριτές του λόγω άγνοιας γενικότερης και προπαντός των ορθόδοξων και
ασκητικών προϋποθέσεων του χριστιανισμού. Θα παρένθετα απλά για την ιστορία τη
γνωστή προτροπή του αγίου Κοσμά του Αιτωλού να προτιμήσουμε την πλευρά του
διαβόλου παρά της γυναικός, το οποίο θα τον κατέτασσε σε υψηλότερο βάθρο
μισογυνισμού από τον σύγχρονό μας όσιο! Αλλά αν δεν ξέρει, ή, καλύτερα, αν δεν
θέλει κανείς να κρίνει ορθώς… Για την ιστορία πάντως να υπομνήσουμε απλά ότι ο
Γέροντας είχε για πολλά χρόνια άριστες πνευματικές σχέσεις με μοναχές και με
απλές πιστές γυναίκες του λαού και εν τέλει κοιμήθηκε στο μοναστήρι της
Σουρωτής, κάτω από τη φροντίδα τής εκεί ευρισκομένης γυναικείας αδελφότητας.
Περιττό να πούμε ότι και εδώ βρέθηκαν
καλοθελητές να τον επικρίνουν, θεωρώντας την κοίμησή του εκτός Αγίου Όρους
σημείο μη ευαρέστησης του Κυρίου, εξαιτίας μιας άγραφης παράδοσης ότι οι
αγιορείτες είναι θεάρεστο να πεθαίνουν μέσα στο Περιβόλι της Παναγίας. Και δεν
σκέφτηκαν οι εν λόγω λαϊκοί και μοναχοί και ιερωμένοι κατήγοροί του το
αυτονόητο: πως ο Θεός επέτρεψε να κοιμηθεί στον κόσμο, ακριβώς για να καταστεί
το μοναστήρι προσκύνημα, για να βοηθιέται πιο εύκολα και άμεσα ο παγκόσμιος
λαός του Θεού. Ήδη από όλη την υφήλιο προσέρχονται να προσκυνήσουν και να
προσευχηθούν στον τάφο του Οσίου.
Ερχόμαστε στην ομοφοβία. Αυτό
οπωσδήποτε «βαρύνει» τη σύνολη χριστιανική παράδοση και φυσικά όχι μόνο τον
όσιο Παΐσιο. Θα έλεγα ότι τον αδικεί κιόλας σε πολύ μεγάλο βαθμό, καθώς
γνωρίζουμε πόσοι ομοφυλόφιλοι βρήκαν τη σωτηρία και την ανάπαυση της ψυχής τους
κοντά στον Γέροντα. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά ένα μικρό παράδειγμα. Κάποτε ένα
ομοφυλόφιλος που αισθανόταν ντροπή για το πάθος του και αδιέξοδο εκ της
αδυναμίας του να το ξεπεράσει, πήγε κατά θεία πρόνοια σαν έσχατη λύση να δει
«κάποιον Παΐσιο» για τον οποίο άκουσε. Όταν πήγε και χωρίς να προλάβει να
μιλήσει, ο Όσιος τον χαστούκισε δυνατά. Ο άνθρωπος έπεσε στα γόνατα χαμένος και
αναλύθηκε σε δάκρυα απόγνωσης. Ο γέροντας μετ’ ολίγον έσκυψε, τον αγκάλιασε,
τον ασπάσθηκε, τον ανασήκωσε και του είπε: «δεν σε χτύπησα για αυτό που κάνεις,
αλλά για αυτό που σκέπτεσαι να κάνεις». Διότι σκεπτόταν σοβαρά την αυτοκτονία.
Του εξήγησε ότι με την τραγική αυτή κατάληξη θα έχανε την ψυχή του, ενώ η οδύνη
για το πάθος του θα ήταν στεφάνι και το κλειδί της εισόδου του στην αιωνιότητα.
Εθνικιστής άραγε; Εδώ θα προσέθετα και
«την εσχατολογική τρομοκρατία και παραφιλολογία» που του προσάπτονται. Θα
μπορούσε κάποιος να κολλήσει εν προκειμένω και μια γενικότερη εις βάρος του
μομφή επί μισαλλοδοξία, επί παραδείγματι έναντι των αλλοδόξων χριστιανών. Ας
ξεκινήσω με το πρώτο. Ο Όσιος ως γνωστόν ήταν Καππαδόκης, πρόσφυγας από τα
αρχαιότατα πατρογονικά χώματα της Μικρασίας. Έζησε όλο το δράμα του ξεριζωμού
και βίωσε μέσα από συγγενείς και φίλους τον πόνο, το αίμα, τον ατιμασμό, το
μένος και το μίσος των Τούρκων σε βάρος των συμπατριωτών του, των αδελφών όλων
μας. Στο σημείο αυτό δικαιολογούνται όλα όσα είπε και «προφήτεψε» για μια νέα
Μεγάλη Ελλάδα και για την Πόλη. Ίσως εδώ ανακατεύτηκαν οι ευσεβείς του πόθοι με
κάποιους χρησμούς του παρελθόντος, τους οποίους εξάπαντος ποτέ δεν έκανε
δεκτούς η Εκκλησία μας. Δεν μπορούμε φυσικά να είμαστε απόλυτα σίγουροι για το
αν πρόκειται τωόντι περί γνησίων προρρήσεων, ωστόσο θα κατανοούσαμε και θα
αμνηστεύαμε πολύ εύκολα τα σχετικά «λάθη» του οσίου, τα οποία έκανε από τον
πολύ πόνο και την υπερβάλλουσα αγάπη του για την Ελλάδα μας και για τις πολλές
ιστορικές αδικίες που υπέστη τους τελευταίους αιώνες. Δεν πρέπει ποτέ να
ξεχνάμε πως ο Όσιος προσευχόταν για όλο τον κόσμο και η ευεργεσία του
επεκτεινόταν πολυτρόπως προς κάθε κατεύθυνση, σε μουσουλμάνους, Τούρκους,
Βεδουίνους, σε κάθε φυλή και έθνος. Αν δεν το έκανε αυτό, απλά δεν θα ήταν
Άγιος, σίγουρα δεν θα έπαιρνε τόση πολλή Χάρη από τον Θεό…
Για εθνικισμό μάλιστα θα μπορούσε να
κατηγορήσει κάποιος και τον ίδιο τον Χριστό. Αν διαβάσει κατά γράμμα, επιπόλαια
και με αντιεπιστημονικό τρόπο τα καινοδιαθηκικά κείμενα, θα βρει έναν Ιησού σε
άλλα σημεία μισογύνη και σε άλλα σοβινιστή! Μπορεί κάποιος να παραθέσει σχετικά
πλείστα όσα χωρία (π.χ. Ματθ. 15:26). Βέβαια, την ίδια ώρα υποφώσκει ή φαίνεται
καθαρά η παγκοσμιότητα του θείου μηνύματος και σχεδίου (Ματθ. 28:19). Έτσι,
αναλογικώ τω τρόπω θα πρέπει να δούμε και την περίπτωση του π. Παϊσίου. Κρατάει
μια διακριτική μέση οδό ανάμεσα στην ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης και στη
γνήσια, την υγιή αγάπη για το ελληνικό Έθνος, για το Γένος των Ρωμηών, για την
Πατρίδα. Ειδικά στις μέρες μας, όπου στο όνομα του φιλελευθερισμού
υποσκελίζεται και απαξιούται η εθνική συνείδηση, καλό είναι να αναμιμνησκόμεθα
του ηρωικού και υψηλού φρόνηματος του Γέροντα και να αφυπνιζόμαστε από τον
περιρρέοντα εθνικό λήθαργο, στον οποίο περιήλθαμε οιαδήποτε προφάσει, έστω και
εύλογη. Ο υγιής πατριωτισμός εξάπαντος δεν ταυτίζεται με τον σε κάθε περίπτωση
αντιχριστιανικό και αντιευαγγελικό εθνικισμό.
Η εσχατολογία του Οσίου αφωρμάτο
πάντοτε από το άγιο πάθος και τον ένθεο ζήλο του για την
Εκκλησία, από τη σωτηριώδη του μέριμνα και αγωνία για τους πειρασμούς και τους
διωγμούς των χριστιανών των εσχάτων. Σε αυτό το σημείο ήρθε μάλιστα σε ήπια
διαφωνία με τον έτερο μεγάλο των ημερών μας, τον όσιο Πορφύριο.[1] Αν
ανατρέξουμε στους εκδοθέντες λόγους του για τα σχετικά θέματα, θα δούμε πιθανότατα
ένα «λάθος» ερμηνευτικό εκείνου, το οποίο βέβαια απλούστατα δείχνει τον μεγάλο
του πόθο για την παγκόσμια λάμψη της Ορθοδοξίας και τίποτε παραπάνω. Ο ίδιος,
μάλιστα, υπογραμμίζει ότι δεν το εκφέρει με δογματικό τρόπο και προφητικό
κύρος, αλλά ότι το αναφέρει «σαν λογισμό του».[2] Μιλάει
εν προκειμένω κατά κάποιον τρόπο για μια αναλαμπή της Ορθοδοξίας μετά την
καθαίρεση του Αντιχρίστου, κάτι ωστόσο που δεν φαίνεται να υποστηρίζεται στη
Γραφή και ιδίως στην Αποκάλυψη. Αλλά το τονίζω και πάλι, ο ίδιος ο Όσιος το
αναφέρει ως δική του σκέψη και όχι ως τελεσίδικη και αυθεντική ερμηνεία.
[1] https://www.youtube.com/watch?v=bFbYg3MWGeI.
Βλ. επίσης στο Κ. Νούση, Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, Εκκλησιολογία –
Θεολογία, εκδ. Γρηγόρη, 2014, σσ. 156-157.
[2] Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι
Β’, Πνευματική αφύπνιση, εκδ. Ησυχαστηρίου Σουρωτής, 1999, σελ. 188.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου