ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ, Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (6)

Συνέχεια από:Σάββατο, 17 Ιανουαρίου 2015

ΔΥΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ SUMMA ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΑΚΙΝΑΤΗ.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ, ΕΡΩΤΗΜΑ 36ο, ΑΡΘΡΟ 2.

Εάν το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Υιό.

       

   Φαίνεται πώς το Άγιο Πνεύμα δέν προοδεύει (εκπορεύεται) απο τον Υιό.

          1) Σύμφωνα με τον Άγιο Διονύσιο "δέν πρέπει να έχουμε την τόλμη να δηλώνουμε κάτι για την υπερούσια Θεότητα, εκτός εκείνου που λέγεται στην Αγία Γραφή". Έτσι λοιπόν η Αγία Γραφή δέν λέει πώς το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται απο τον Υιό, αλλά μόνον απο τον Πατέρα, όπως προκύπτει απο το χωρίο: "Το πνεύμα τής αληθείας το εκ του πατρός εκπορευόμενο". Επομένως το Άγιο Πνεύμα δέν εκπορεύεται εκ του Υιού.

          2) Στο Σύμβολο της Οικουμενικής συνόδου τής Κωνσταντινουπόλεως διαβάζουμε :"Πιστεύουμε στο Άγιο Πνεύμα το Κύριον το ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το σύν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον". Δέν έπρεπε λοιπόν με κανένα τρόπο να προστεθεί στο δικό μας Σύμβολο πώς το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού. Μάλιστα δέ φαίνονται άξιοι αφορισμού όσοι πρόσθεσαν ένα τέτοιο πράγμα.

          3) Λέει ο Δαμασκηνός: "Δηλώνουμε πώς το Άγιο Πνεύμα είναι εκ του Πατρός και το ονομάζουμε πνεύμα του Πατρός, αλλά δέν δηλώνουμε όμως πώς το Άγιο Πνευμα είναι εκ του Υιού, παρότι το ονομάζουμε πνεύμα του Υιού" [θολό τοπίο, δημιουργημένο απο τις κακές μεταφράσεις. Εδώ αναφέρεται στο γεγονός ότι είναι "πνεύμα ο Θεός". Φυσικά και οι υποστάσεις. Αυτά είναι τα κοινά. Επειδή όμως έχουν ταυτίσει την ουσία με το πρόσωπο, εγκαταλείποντας τελικώς την ουσία, σαν υπερβολή, εφόσον υπάρχει το πρόσωπο, και αφού δέν κατόρθωσαν να κατανοήσουν τις άκτιστες ενέργειες της ουσίας, οι οποίες ουσιώνουν, αλλά δέν υποστασιάζουν, δέν κατορθώνουν να κατανοήσουν τα ακοινώνητα της Αγίας Τριάδος]. Έτσι λοιπόν το Άγιο Πνεύμα δέν εκπορεύεται απο τον Υιό.

4) Ένα πράγμα δέν προοδεύει απο το υποκείμενο (όπου) παραμένει σταθερό. Λέγεται λοιπόν πώς το Άγιο Πνεύμα παραμένει σταθερό στον Υιό. Λέγεται ακριβώς στον θρύλο του Αγίου Ανδρέα:" Ειρήνη σε σάς, και σε όλους όσους πιστεύουν στον μοναδικό Θεό Πατέρα και στον μοναδικό του Υιό και στον μόνο Κύριο μας τον Ιησού Χριστό και στο μοναδικό Άγιο Πνεύμα το οποίο εκπορεύεται απο τον Πατέρα και στον Υιό στέκει". Επομένως το Άγιο Πνεύμα δέν προοδεύει απο τον Υιό.

          5) Ο Υιός προοδεύει σαν λόγος (ή λέξη). Βλέπουμε όμως πώς το πνεύμα μας (ή η αναπνοή μας) δέν προοδεύει απο την λέξη μας. Επομένως ούτε το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Υιό.

          6) Το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται τέλεια ήδη απο τον Πατέρα. Επομένως είναι περιττό να πούμε πως εκπορεύεται απο τον Υιό.

          7) Στα αιώνια πράγματα, όπως λέει και ο Αριστοτέλης, δέν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο Είναι και στο δύναμαι, όπως λέει στο ΙΙΙ Φυσικά, ιδιαιτέρως δέν στα Θεία πράγματα. Αλλά το Άγιο Πνεύμα θα μπορούσε να διακριθεί εξίσου απο τον Υιό ακόμη και αν δέν προόδευε απο αυτόν. Και πράγματι ο Άγιος Άνσελμος λέει: "Τόσο ο Υιός όσο και το Άγιο Πνεύμα λαμβάνουν το Είναι απο τον Πατέρα, αλλά με δύο διαφορετικούς τρόπους: διότι ενώ ο πρώτος το αποκτά διά της γεννήσεως, το άλλο το διαθέτει διά της εκπορεύσεως, έτσι ώστε μ'αυτόν τον τρόπο να διακρίνονται μεταξύ τους". Και προσθέτει: "Εάν ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα δέν διακρίνονταν απο κάτι άλλο, μόνον γι'αυτό θα διακρίνονταν ήδη". Γι'αυτό το Άγιο Πνεύμα διακρίνεται απο τον Υιό παρότι δέν προοδεύει απο αυτόν.

          ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ: Ο Άγιος Αθανάσιος δηλώνει στο σύμβολο "Το Άγιο Πνεύμα είναι απο τον Πατέρα και απο τον Υιό, ούτε κατασκευασμένο, ούτε δημιουργημένο, ούτε γεννηθέν, αλλά εκπορευόμενο".

          ΑΠΑΝΤΩ: Είναι αναγκαίο να δηλώσουμε πώς το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Υιό. Και πράγματι εάν δέν προόδευε (και) απο αυτόν, δέν θα μπορούσε με κανένα τρόπο να διακριθεί σαν πρόσωπο, απο αυτόν. Αυτό προκύπτει φανερά απο όσα εξηγήσαμε ήδη. Διότι δέν μπορούμε να πούμε πώς τα Θεία πρόσωπα διακρίνονται μεταξύ τους λόγω κάτι απόλυτου: διότι τότε θα είχε καταργηθεί η ενότης της ουσίας των τριών προσώπων. [Εδώ βρίσκεται όλος ο Αυγουστίνος. Και η αδυναμία διακρίσεως ανάμεσα στο ΕΝΑ και στην ΕΝΟΤΗΤΑ]. Καθότι ό,τιδήποτε λέγεται στον Θεό με έναν απόλυτο τρόπο ανήκει στην ενότητα της ουσίας. Απομένει λοιπόν να πούμε πώς τα Θεία πρόσωπα διακρίνονται το ένα απο το άλλο μόνον διά των σχέσεων. Όμως οι σχέσεις δέν μπορούν να διακρίνουν τα πρόσωπα μεταξύ τους, παρά μόνον καθότι είναι αντιτιθέμενες. Και αυτό αποδεικνύεται απο το γεγονός ότι παρότι είναι δύο οι σχέσεις οι οποίες αναφέρονται στον Πατέρα, δηλαδή η μία με τον Υιό και η άλλη με το Άγιο Πνεύμα, αυτές επειδή ακριβώς δέν είναι αντίθετες μεταξύ τους δέν συνιστούν δύο πρόσωπα διακεκριμένα, αλλά ανήκουν στο μοναδικό πρόσωπο του Πατρός. Εάν τώρα στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα δέν υπήρχαν παρά μόνον οι δύο αυτές σχέσεις, με τις οποίες καθένα απο αυτά αναφέρεται στον Πατέρα, αυτές οι σχέσεις δέν θα ήταν αντίθετες μεταξύ τους. Όπως δέν είναι και οι δύο με τις οποίες ο Πατήρ αναφέρεται σ'αυτά (τα πρόσωπα). Γι'αυτό, όπως το πρόσωπο του Πατρός είναι ένα (παρόλες τις δύο σχέσεις), έτσι ένα θα'πρεπε να είναι το πρόσωπο του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, με δύο σχέσεις αντίθετες στις δύο σχέσεις του Πατρός. Αυτό το συμπέρασμα όμως είναι αιρετικό, διότι καταστρέφει την πίστη στην Τριάδα. Και γι'αυτό είναι αναγκαίο ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα να αναφέρονται το ένα στο άλλο με αντίθετες σχέσεις. Όμως, στον Θεό δέν μπορούν να είναι (υπάρχουν) άλλες σχέσεις αντίθετες μεταξύ τους παρά μόνον αυτές οι καταγωγικές, όπως έχουμε ήδη εξηγήσει. Αλλά οι αντίθετες σχέσεις της καταγωγής πηγάζουν ή απο το γεγονός πώς ένα υποκείμενο είναι αρχή, ή απο το γεγονός πώς προέρχεται απο μία αρχή. Επομένως δέν απομένει τίποτε άλλο παρά να δεχθούμε είτε πώς ο Υιός προοδεύει απο το Άγιο Πνεύμα, κάτι που δέν δέχεται κανένας, είτε πώς το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Υιό, όπως το ομολογούμε εμείς.

          Και αυτό βρίσκεται σε συμφωνία με τον χαρακτήρα των δύο προόδων. Έχει λεχθεί ήδη πώς ο Υιός προοδεύει με νοητή πρόοδο σαν Λόγος, και το Άγιο Πνεύμα με πρόοδο της θελήσεως σαν αγάπη. Έτσι λοιπόν είναι αναγκαίο ή αγάπη να προοδεύει απο τον Λόγο. Καθότι δέν αγαπάται παρά  μόνον εκείνο που γνωρίζεται. Είναι λοιπόν φανερό πώς το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Υιό.

          Ακόμη και η τάξη που βλέπουμε στην κτίση οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα. Και πράγματι δέν συμβαίνει ποτέ απο την ίδια αιτία να απορρέουν πολλαπλά, πολλά αποτελέσματα, χωρίς τάξη, εκτός και αν πρόκειται για πράγματα που διαφέρουν μόνον υλικά. Όπως μπορεί να συμβεί με τα διάφορα μαχαίρια τα οποια παράγονται απο τον ίδιο βιοτέχνη και είναι αριθμητικά διακεκριμένα, χωρίς να υφίσταται καμμία τάξη μεταξύ τους. Αλλά στα πράγματα ανάμεσα στα οποία δέν υπάρχει μόνον υλική διάκριση, υπάρχει πάντοτε μία κάποια τάξη στο πλήθος των προϊόντων. Και γι'αυτό και στην τάξη των δημιουργημένων πραγμάτων [στην κτίση], λάμπει το κάλλος της Θείας σοφίας. Εάν λοιπόν απο το μοναδικό πρόσωπο τού Πατρός προοδεύουν ή απορρέουν δύο άλλα, δηλαδή ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, πρέπει να υπάρχει μία τάξη μεταξύ τους. Και δέν είναι δυνατόν να τους χρεώσουμε μίαν άλλη διαφορετική απο εκείνη της καταγωγής, δυνάμει της οποίας το ένα απορρέει απο το άλλο. Γι'αυτό αν δέν θέλουμε να δεχθούμε τον παραλογισμό μίας υλικής διακρίσεως (ανάμεσα στα Θεία πρόσωπα), δέν μπορούμε να πούμε πώς ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα προοδεύουν απο τον Πατέρα μ' έναν τέτοιο τρόπο ώστε το ένα απο αυτά να μήν προοδεύει και απο το άλλο. Επιπλέον και οι ίδιοι οι Έλληνες δέχονται πώς η πρόοδος του Αγίου Πνεύματος έχει μία κάποια τάξη στον Υιό. Και πράγματι, παραχωρούν πώς το Άγιο Πνεύμα είναι το πνεύμα του Υιού, και πως προοδεύει απο τον Πατέρα διά του Υιού. [παρανοεί πλήρως τον λόγο του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, πώς η Θεότης υπάρχει εκ του πατρός, διά του Υιού, στο Άγιο Πνεύμα. Εκ'του οποίου, διά του οποίου, εν τω οποίω].

          Μάλιστα δέ λέγεται ότι μερικοί απο αυτούς παραχωρούν πώς είναι απο τον Υιό ή πως απορρέει απο αυτόν, αλλά δέν αποδέχονται πώς προοδεύει. Και αυτό μπορεί να εξαρτάται ή απο άγνοια ή απο υπερηφάνεια. Διότι εάν προσέξουμε καλά δέν είναι δύσκολο να δούμε πώς η λέξη πρόοδος είναι η πιό γενική και αόριστη από όλες εκείνες που υπάρχουν για να δείξουν μία καταγωγή. Και πράγματι την χρησιμοποιούμε για να δεχθούμε κάθε καταγωγή και για παράδειγμα λέμε πώς η γραμμή προοδεύει απο το σημείο, η ακτίνα απο τον ήλιο, ο χείμαρρος απο την πηγή και έτσι σε κάθε άλλη περίπτωση. Γι'αυτό εάν αποδεχόμαστε κάθε άλλη λέξη που σημαίνει καταγωγή, μπορούμε και να συμπεράνουμε πώς το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Υιό.

Συνεχίζεται με την λύση των δυσκολιών.

Αμέθυστος.