Η ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΔΡ. ΑΛ. ΠΑΠΑΔΕΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΠΡΟΣΩΠΟΝ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΝ» ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ--Αποσπάσματα

 «Τί ἀνταποδώσω τῷ Κυρίῳ περί πάντων, ὧν άνταπέδωκέ μοι;»

Με αυτό το ενδόμυχο αίσθημα οφειλής για πλήθος δωρεών πολυεύσπλαχνης θείας προνοίας, με ευχαριστία προς όλους εσάς τους παρόντες, με ευγνωμοσύνη προς μακαριστούς διδασκάλους, ευεργέτες και φίλους στην αγαπητή μου Θεσσαλονίκη, ευρίσκομαι απόψε ενώπιό σας..........

1. ΠΡΟΣΩΠΟΝ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΝ. Επέλεξα να σας ενημερώσω για ένα πρόγραμμα της Ακαδημίας μας, με την ελπίδα ότι θα είναι ευπρόσδεκτο αυτή την ξεχωριστή ακαδημαϊκή αποσπερίδα.

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, με τίτλο ΠΡΟΣΩΠΟΝ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΝ. Δεν θα σας απασχολήσω με την ορθόδοξη Θεολογία του προσώπου, η οποία ανέκτησε ιδιαίτερη επικαιρότητα με αφορμή την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, που φιλοξενήθηκε στην Ακαδημία μας. Περιορίζομαι σε επιλογή και συνοπτικό σχολιασμό εικόνων κυρίως καί τινων κειμένων του  προγράμματος.

Ήταν φθινόπωρο του 1983. Κατά τη συνήθειά μου, άνοιξα το απομεσήμερο  προς αναψυχή ένα βιβλίο. Ήταν το ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ.[1] Αποφθέγματα Αγίων Γερόντων. Εκείνων, που με τις ροές των δακρύων τους της ερήμου το άγονον εγεώργησαν και συνεχίζουν να στηρίζουν την Εκκλησία, να διδάσκουν και να εμπνέουν. Στη σελίδα του βιβλίου που άνοιξα, διάβασα το ακόλουθο Απόφθεγμα του Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου. Έζησε τον 4^ον αιώνα.

«Εἶπεν ὁ ἀββᾶς Μακάριος, ὅτι περιπατῶν ποτε εἰς τὴν ἔρημον, εὗρον κρανίον εἰς τὸ ἔδαφος νεκροῦ ἐῤῥιμένον· καὶ σαλεύσας αὐτὸ τῇ βαΐνῃ ῥάβδῳ, ἐλάλησέ μοι τὸ κρανίον· καὶ λέγω αὐτῷ· σὺ τίς εἶ; ἀπεκρίθη μοι τὸ κρανίον· ἐγὼ ἤμην ἀρχιερεὺς τῶν εἰδώλων, καὶ τῶν μεινάντων Ἑλλήνων ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ· σὺ δὲ εἶ Μακάριος ὁ πνευματοφόρος· οἵαν ὥραν σπλαγχνισθῇς τοὺς ἐν τῇ κολάσει, καὶ εὔχῃ περὶ αὐτῶν, παραμυθοῦνται ὀλίγον. λέγει αὐτῷ ὁ γέρων· ποία ἐστὶν ἡ παραμυθία, καὶ τίς ἡ κόλασις; λέγει αὐτῷ· ὅσον ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τῆς γῆς, τοσοῦτόν ἐστιν πῦρ ὑποκάτωθεν ἡμῶν, ἀπὸ ποδῶν ἕως κεφαλῆς ἑστηκότων ἡμῶν μέσον τοῦ πυρός· καὶ οὐκ ἔστι πρόσωπον πρὸς πρόσωπον θεάσασθαί τινα, ἀλλά τὸ πρόσωπον ἑκάστου πρὸς τὸν ἑτέρου νῶτον κεκόλληται. ὡς οὖν εὔχῃ ὑπὲρ ἡμῶν, ἐκ μέρους τις θεωρεῖ τὸ πρόσωπον τοῦ ἑτέρου· αὕτη ἐστίν ἡ παραμυθία….

Το απόφθεγμα προσεγγίζει το μέγα, καθολικό και διαχρονικό θέμα της ακοινωνησίας των προσώπων, κατ’ επέκταση, θα έλεγα, των κοινωνικών, φυλετικών, εθνικών, διαπολιτισμικών, διαθρησκειακών και πάσης άλλης μορφής κρίσεων και αντιπαραθέσεων.

Επιβεβαιώνονται δυστυχώς τραγικά στην καθημερινότητά μας τόσον από την αρχαιότητα ο Plautus με το Homo homini lupus est, – ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος-, όσο και στους καιρούς μας ο  Jean Paul Sartre με τη ρήση: Ο άλλος είναι η κόλασή μου. Όχι, όχι, αντιτάσσει ο Μακάριος: Κόλαση δεν είναι η παρουσία του άλλου, είναι η απουσία του, η αδυναμία της διαπροσωπικής αγαπητικής κοινωνίας.

Το απόφθεγμα  με συγκλόνισε τότε. Το Συμβούλιο της Ακαδημίας, υπό την προεδρία του μακαριστού σοφού Γέροντά μας Μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου, ενέκρινε πρότασή μου για  καθιέρωση προγράμματος Λόγου και Τέχνης με τίτλο ΠΡΟΣΩΠΟΝ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΝ και αναφορά σε αυτή τη διήγηση. Απευθυνθήκαμε πρώτα σε Έλληνες Καλλιτέχνες και Λογοτέχνες. Όρος: Θα σας φιλοξενήσουμε το Πάσχα του 1984. Τις επόμενες ημέρες της Διακαινησίμου θα παρουσιάσετε τα έργα σας. Όσα επιλέξουμε θα τα κρατήσουμε ως φιλική δωρεά σας. Κρατήσαμε και τα 78! Όλα φιλικές προσφορές.

Απορίας άξιον είναι το πώς έγινε στη συνέχεια γνωστό  αυτό το πρόγραμμα μέχρι τα πέρατα της οικουμένης, δεδομένου ότι εκτός από ένα σύντομο σχετικό κείμενό μου σε περιοδικό του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, σε αγγλική γλώσσα,[2] και σποραδικές ανακοινώσεις στο Δελτίο της Ακαδημίας μας  ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΚΑΤΑΛΛΑΓΗΣ, δεν κάναμε καμιά άλλη ανακοίνωση για το πρόγραμμα αυτό. Μια εξήγηση για τη σχετικά γρήγορη διάδοσή του είναι ότι αυτό οφείλεται σε μέλη διεθνών συνεδρίων μας, στα οποία ενημερώνουμε βέβαια τους συνέδρους και για το πρόγραμμα αυτό.  Ένας αυστηρός όρος του προγράμματος είναι ότι δεχόμαστε μόνο μέχρι πέντε έργα από κάθε χώρα. Υποκύψαμε σε δυο εξαιρέσεις.  Η Νέα Ζηλανδία επέμεινε πεισματικά, ότι ο αγώνας και οι θυσίες στρατευμάτων της στη Μάχη της Κρήτης, της παρέχει το δικαίωμα να στείλει τουλάχιστον 10 έργα. Δεκτόν. ‘Ετσι και έγινε. Πολύ πιο δύσκολη υπήρξε η περίπτωση της τότε Δυτικής Γερμανίας. Επιτρέψατε, παρακαλώ, μια σχετική ενημέρωση. Στην περιοχή Χανίων υπάρχει το ΠΕΔΙΟΝ ΒΟΛΗΣ ΚΡΗΤΗΣ. Μονάδα του ΝΑΤΟ υπό ελληνική Διοίκηση.Παρέχει σε μονάδες αεράμυνας διαφόρων Κρατών τη δυνατότητα εκτέλεσης βολών διαφόρων τύπων οπλικών συστημάτων με επιτυχία και ασφάλεια. Πότε πότε συνοδεύουν τους ασκούμενους και αξιωματούχοι.

Μια μέρα π.χ. επισκέφθηκε την Ακαδημία ο Αρχηγός της Πολεμικής Αεροπορίας της Γερμανίας. Γευματίζομε στη βεράντα. Απέναντί μας βλέπουμε το παλιό αεροδρόμιο του Μάλεμε. Υπήρξε το επίκεντρο της Μάχης της Κρήτης, που άρχισε στις 20 Μαΐου 1941. Αυτό το μήνα γίνονται στα Χανιά τελετές μνήμης των της Μάχης εκείνης. Για πρώτη φορά στην Ιστορία της ανθρωπότητας χρησιμοποι- ήθηκε σε αυτό τον τόπο ο αλεξιπτωτιστής  ως  η κύρια δύναμη επίθεσης. Εκεί έχασε ο Χίτλερ το όπλο της πλέον αλαζονικής εγκαύχησής του. Σήμερα η περιοχή αυτή φιλοξενεί το Γερμανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο με χιλιάδες τάφους.

Στη διάρκεια του γεύματος λοιπόν, μια ερώτηση του επισκέπτη μας, σχετική με έργα τέχνης που είχε δει στην Ακαδημία, μου έδωσε την ευκαιρία να αναφέρω το απόφθεγμα του Αγίου Μακαρίου. Πρόσεξα δάκρυα στα μάτια του. Για κάμποση ώρα σιγή! Προφανώς είχε λάβει το μήνυμα!

Ο υψηλός επισκέπτης μας πήρε φεύγοντας  κάποια ενημερωτικά έντυπά μας. Μεταξύ αυτών και ένα με τη διήγηση του Μακαρίου. Χωρίς να μας ενημερώσει προκήρυξε διαγωνισμό για όλες τις στρατιωτικές μονάδες και για το πολιτικό προσωπικό του Υπουργείου Άμυνας της χώρας του με θέμα τη διήγηση αυτή. Από πάρα πολλά που είχαν υποβληθεί, επέλεξαν  130 έργα Λόγου και  κυρίως Τέχνης και οργάνωσαν Έκθεση στη Βόννη, υπό την αιγίδα του Προέδρου της Χώρας τους. Είχαν τυπώσει και ογκώδη Κατάλογο με φωτογραφίες καλλιτεχνικών έργων και με κείμενα.[3] Ακολούθησε  περιοδεία εκθεμάτων σε στρατιωτικές μονάδες και Σχολές. Αντιλαμβάνεσθε ότι δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε το αίτημά τους να δεχθούμε τουλάχιστον 30 από τα έργα αυτά.

3. Άγιος Μακάριος, ο Αιγύπτιος.
4. Την Ακαδημία μας κοσμούν σήμερα περίπου 350 έργα από όλες τις ηπείρους.
5. Όχι μόνον έργα τέχνης, αλλά και λόγου. Όπως αυτό το ποίημα από τη Γερμανία, με τίτλο Κρήτης πάθη.  Αναφέρεται σε δόξες και παθήματα της Μεγαλονήσου.

6.-7. Επειδή ο Άγιος Μακάριος ευλόγησε πλουσίως αυτό το πρόγραμμά μας, μετατρέψαμε ένα φυσικό καλλιτέχνημα, μια σπηλιά πλησίον της Ακαδημίας, σε «ΚΑΘΙΣΜΑ», δηλαδή μικρό εκκλησάκι, αφιερωμένο στον Άγιο  Μακάριο. Εορτάζεται στις 19 Ιανουαρίου, μαζί με τον Άγιο Μάρκο Εφέσου τον Ευγενικό.

8, 9, 10. Εκτός από την εκδοχή που ακούσατε στη διήγηση: τὸ πρόσωπον ἑκάστου πρὸς τὸν ἑτέρου νῶτον κεκόλληται,  την οποία ακολουθούν κάποια έργα, άλλα προτιμούν το «πλάτη με πλάτη», ως πιο παραστατική.

Δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί η άποψη, ότι «χωρίς ειρήνη μεταξύ των Θρησκειών δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στον κόσμο» (Hans Küng). Ούτε ασφαλώς η επισήμανση του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου  κ. κ. Βαρθολομαίου, ότι «Πόλεμος εις το όνομα του Θεού είναι πόλεμος κατά του Θεού».
panorthodoxcemes

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η ΟΠΟΙΑ  ΘΡΙΑΜΒΕΥΣΕ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΥΡΓΗΣΕ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΡΩΜΑΝΙΑΣ, ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ, ΘΕΜΕΛΙΩΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΚΑΠΠΑΔΟΚΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ.
ΣΗΜΕΡΑ ΛΟΙΠΟΝ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΘΕΜΕΛΙΩΘΕΙ ΣΤΗΝ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ Η ΡΩΣΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΑΜΟ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟ.

ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΝΤΑΣ ΟΜΩΣ ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΣΚΗΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ ΤΙ ΚΛΕΒΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΛΥΒΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΓΕΡΟΝΤΑΔΩΝ; 

ΚΛΕΒΕΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΘΟΥΜΕ. ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ, ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΙ ΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΩΝ ΚΟΛΑΣΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΥΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ.

Η ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΛΟΙΠΟΝ ΔΕΝ ΣΚΟΠΕΥΕΙ ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΩΝ ΚΟΛΑΣΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΓΗΣ ΕΙΣ ΤΥΠΟΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΜΙΜΟΥΜΕΝΗ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΤΟΥΣ ΧΑΡΙ.

Αμέθυστος