AΒΕΛΑΡΔΟΣ, ο πρώτος μοντέρνος άνθρωπος (3)

Συνέχεια απο : Παρασκευή, 18 Μαρτίου 2011

MARIE DOMINIQUE CHENU

Abelard, le premier home modern

Μιά άλλη θέση του Αβελάρδου, η οποία απορρέει απο την άκαμπτη λογική του αξιώματος του είναι και η επόμενη: Το προπατορικό αμάρτημα δέν είναι, εννοείται, ένα αμάρτημα, εάν το κρίνουμε απο την εσωτερικότητα και απο την ενοχή της συνειδήσεως.

Χωρίς να σταθούμε πάρα πολύ στην αμφισημία της λέξεως αμαρτία, που είναι ακόμη ένα ανοιχτό πρόβλημα, θα ολοκληρώσουμε αυτή την αναδρομή στον Αβελάρδο και θα μετρήσουμε την ιδιοφυία του κατα μήκος της ιστορίας, λογαριάζοντας την πρωτοβουλία του σαν το πρώτο μεγάλο επεισόδιο στη Δύση, πρός μια ηθική του προσώπου, απελευθερωμένης απο μία ηθική της φύσεως. Ο Αβελάρδος δέν είναι καθόλου ένας «φυσικός» όπως υπήρξαν οι σύγχρονοι του της σχολής της Σάρτρ, μεγάλοι οπαδοί του Τίμαιου.

Ο χώρος του είναι οι επιστήμες του πνεύματος και όχι οι επιστήμες της Φύσεως. Το ανθρώπινο σύμπαν του, δέν χωρά μέσα στο ιεραρχικό όραμα του κόσμου, που συμπεριλαμβάνει το σύνολο των όντων, και προσφέρει επομένως τον εξωτερικό και εσωτερικό κανόνα του καθενός. Ο άνθρωπος είναι μέσα στο σύμπαν σαν ένας «μικρόκοσμος». Η τελευταία περίοδος του Μεσαίωνος, ακόμα και στους πιό μεγάλους δασκάλους (στον μεγαλύτερο απο όλους, Άνσελμο, σχεδόν σύγχρονο του Αβελάρδου), και ξεκινώντας απο τις αρχές της κοινωνικής του ζωής, προσπαθούσε να στερεώσει αυτή την απεικόνιση, σαν να είναι ο νόμος αυτού του ίδιου του ανθρώπου. Ο Αβελάρδος στην αποθέωση του ιεραρχημένου ανθρωπίνου υποκειμένου, εισάγει μια ασυνέχεια σε αυτή την αλυσσίδα: το ανθρώπινο όν, διαθέτει την ικανότητα και το ρίσκο μιας πρωτοβουλίας. Η πρόθεσις του είναι δημιουργός ηθικής αξίας ακόμη και εναντίον των πραγμάτων. Ο άνθρωπος είναι ένα πρόσωπο, ένα αμείωτο πρωτότυπο υποκείμενο, το οποίο πραγματοποιεί ένα τρόπο ζωής και του οποίου η παρεμβολή ξεφεύγει κατα κάποιο τρόπο απο την φύση.

Ο Αβελάρδος δέν έγραψε το υπέροχο ποίημα του Alano di Lilla, στην Δέσποινα φύση, υποστασιοποιημένη σαν μια Χριστιανή Θεά. Χωρίς αμφιβολία δέν πρέπει να υπερβάλλουμε αυτή την ασυνέχεια στην αλυσσίδα των όντων και των αξιών. Ο Ακινάτης θα δημιουργήσει μια ηθική στην οποία ο ανθρώπινος νόμος εισδύει στους γενικούς νόμους της φύσεως, με την αντικειμενικότητα τους. Αλλά ο Ακινάτης θα κατανοήσει επίσης την αμείωτη πρωτοτυπία του υποκειμένου και θα επεξεργασθεί μια φιλοσοφία του προσώπου. Ο Αβελάρδος υπήρξε ο Πρόδρομος. Ο πρώτος μοντέρνος άνθρωπος.

Τέλος

Αμέθυστος