Εγώ. Το παιχνίδι της ζωής (56)--Ο νέος άνθρωπος τής νέας αιρέσεως- Ο homo oeconomicus, ο χρεωμένος, ο δούλος πού κατασκευάζει καί συντηρεί τίς πυραμίδες τών νέων Φαραώ.

Συνέχεια από : Τρίτη 25 Ιουνίου 2019

Μαζική παράνοια γ

Αφθονία, πλούτος για όλους και η κοινωνία της γνώσης

Οι Ray Kurzweil (technofuturist), Richard Branson (ιδρυτής της Virgin), Jeff Skoll (συνιδρυτής του Ebay), Arianna Huffington(Huffington Post) επαινούν σήμερα την «Αφθονία», μια από τις πιο σύγχρονες Βίβλους της Silicon Valley: «Αφθονία σημαίνει δημιουργία ενός κόσμου των δυνατοτήτων: ένας κόσμος όπου οι μέρες του καθενός είναι πλήρεις από όνειρα και πράξεις, και όχι από καταστροφή και συμμάζεμα»³⁰⁴.

Ένα μεγάλο μέρος τής θεωρίας ότι ο καθένας μπορεί να έχει τα πάντα, καταλαμβάνει και η περιγραφή τών καλών έργων, που οι προαναφερθέντες έκαναν για τον κόσμο.

Το ότι το ονείρεμα είναι πράξη, θα περίμενε κανείς να το ακούσει ως υπόθεση τού οποιουδήποτε τυχαίου. Δεν περιμένεις να το ακούσεις από δεξαμενές σκέψεις τού Palo Alto και της Wall Street.«Σαν τις πρωτόγονες φυλές, οι περισσότεροι άνθρωποι προσεύχονται σε πράγματα, τα οποία βλέπουν και αισθάνονται», γράφει σε ένα βιβλίο που ήθελε να προσελκύσει επενδυτές, όχι στην Greenpeace αλλά στον Greenspan³⁰⁵.

Κοιτάζοντας προς τα πίσω, ήταν μια ιδιοφυής κίνηση σκακιού, μετά το τέλος τού κομμουνισμού, να προσπεραστούν οι κριτικοί τού ακραίου υλιστικού αμερικάνικου συστήματος. Και τους προσπέρασαν στο υποατομικό επίπεδο, σαν τα φωτεινά κύματα τής κβαντικής φυσικής: όπου δεν υπάρχει ύλη, και όλα είναι πληροφορία, «οι άνθρωποι αποκτούν μια μεγάλη δύναμη, με την οποία μπορούν να δημιουργήσουν πλούτο.»

Όλα αυτά είναι το μάτριξ μιας ιδεολογίας, που κάποτε ξεκίνησε ως «καλιφορνέζικη», και η οποία παρά τα σαφή χτυπήματα και θύματα, έχει στερεωθεί μέσα στα κεφάλια τών ανθρώπων και έχει παγκοσμιοποιηθεί.

Και πως είναι τα πράγματα εκεί, από όπου κατάγεται η νέα αλχημεία; Το ότι η νέα αλχημεία δεν λειτουργεί στην Καλιφόρνια, το έχουν μάθει στο μεταξύ οι πάντες.

«Αρχίζεις να διερωτάσαι: τι συνιστά μια πόλη; Γιατί ζούμε μαζί;» Αυτά ρωτά ο απελπισμένος δήμαρχος μιας από της πιο πλούσιες κοινότητες της Silicon Valley. Ο δήμαρχος αυτός προβλέπει, χωρίς ίχνος ειρωνείας, ότι σύντομα για την πόλη θα εργάζεται μόνο ένας υπάλληλος, και αυτός θα είναι υπεύθυνος για την αποπληρωμή όλων των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων.

Σε μια κοινότητα, οι ελίτ της οποίας γράφουν βιβλία όπως «Αφθονία. Το μέλλον είναι καλύτερο απ’ότι νομίζεις», είναι σχεδόν αδύνατο να σκεφτεί κανείς ότι υπάρχει μια δημόσια υπηρεσία που να υπηρετεί το κοινό καλό.

Τα εγκώμια για τούς ευεργέτες, τούς «τέχνο-φιλάνθρωπους», οι οποίοι τα κατάφεραν στην ζωή τους, γεμίζουν πολλά Gigabyte. Στο νότιο ακρωτήριο όμως της Valley, ένας δημοσιογράφος που καταλαβαίνει από οικονομικά συναντά τον δήμαρχο του San Jose, γιατί θέλει να διερευνήσει, εάν αυτό που βρήκε την Ευρώπη, μπορεί σύντομα να χτυπήσει και τι ΗΠΑ. Η ανεπαρκής χρηματοδότηση τού δημόσιου προϋπολογισμού, οι συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις που έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, η πολιτική αδυναμία, που δεν επιτρέπει την αύξηση φόρων, έχουν οδηγήσει την πόλη να σκέφτεται να κηρύξει «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Σημειωτέον, αυτά συμβαίνουν σε μια κοινότητα, που μετά την Νέα Υόρκη,έχει το υψηλότερο κατά κεφαλή εισόδημα στις ΗΠΑ.

Και εδώ, όπου γεννήθηκε η «οικονομία του πνεύματος», και όπου σύμφωνα με τον Reid Hoffman«ζούμε τον κόσμο του αύριο», μπορούμε να δούμε πως ο οίκος (ελληνικά στο κείμενο) μεταβλήθηκε ξαφνικά σε στοιχειωμένο σπίτι. Γιατί αντίθετα προς την διδασκαλία, υπάρχουν πέτρες και τσιμέντο, αλλά δεν υπάρχουν άνθρωποι. «Χρεοκοπία των υπηρεσιών» το ονομάζει ο δήμαρχος: το νέο κοινοτικό οίκημα έχει χτιστεί και είναι έτοιμο, αλλά δε θα ανοίξει ποτέ, γιατί δεν υπάρχουν χρήματα για τους υπαλλήλους. Οι βιβλιοθήκες, που δεν είναι και άσχημοι τόποι για μια κοινωνία της γνώσης, θα παραμένουν για τρεις μέρες την εβδομάδα κλειστά. «’Πιστεύω πως υποπέσαμε σε μια μαζική παράνοια’, είχε πει. Δεν κατάλαβα τι ήθελε να πει με αυτό. ‘Θα γίνουμε όλοι πλούσιοι’ εξήγησε. ‘θα ζήσουμε αιώνια. Όλες οι δυνάμεις του κράτους συμμαχούν για να διατηρήσουν αυτήν την ψευδαίσθηση. Και εδώ, στον τόπο αυτό, μας χτυπά η πραγματικότητα’»³⁰⁷.

Αργότερα, στα βιβλία τής ιστορίας, θα διαπιστώσουν πως κατά την πρώτη δεκαετία τής νέας χιλιετηρίδας, είχε λάβει χώρα ένας αγώνας δρόμου, μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούσαν τις νέες τεχνολογίες για κοινωνικούς σκοπούς (οι χρήστες, user) και εκείνων που τις χρησιμοποιούσαν για οικονομικούς σκοπούς και οι οποίοι είχαν κεφαλαιοποιήσει το κοινωνικό.

Κέρδισαν όπως φαίνεται, εκείνοι που κατείχαν τις πλατφόρμες για την διεξαγωγή της νέας επικοινωνίας. Είχαν δημιουργήσει  κάτι που δεν κατάφερε να δημιουργήσει κανένας σκληρός καπιταλιστής: κάτω από τις ζητωκραυγές εκείνων που θα έπρεπε να είναι αντίπαλοι τους, πουλούν μια ιδέα που δεν τους αντιπροσωπεύει, ως ένα επιχειρηματικό μοντέλο.

Ισχύει πως το ίντερνετ είναι μια πηγή άπειρης γνώσης, και πως υπάρχουν εντυπωσιακά παραδείγματα συλλογικής ευφυίας. Αλλά όπως συμβαίνει πάντα στην κοινωνία της πληροφορίας, η εικόνα αυτή αλλάζει μόλις ο κυβερνοχώρος προσαρτηθεί από τις αγορές. Όσο πιο αδύνατοι γίνονται οι κοινωνικοί θεσμοί, οι οποίοι καθορίζουν την αξία της παιδείας που δεν έχει σκοπό το κέρδος, και όσο πιο πολλά αφήνουν στις αγορές του δικτύου, τόσο λιγότερες διεξόδους έχει το άτομο. Λείπει η αυτοπεποίθηση μιας προσωπικής γνώσης, για το πως λειτουργεί ο κόσμος.

Η αναζήτηση τής προσωπικής ταυτότητας, που στην Γερμανία είχε αναδείξει η παράδοση τού «εκπαιδευτικού μυθιστορήματος», είναι μια δύναμη, το ίδιο ισχυρή όσο και η τεχνολογική μεταβολή, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Manuel Castells. Και ενώ ο Castells, θεωρητικός δικτύων, ο σημαντικότερος ίσως της εποχής μας, μιλά περί «δομικής σχιζοφρένειας» μεταξύ του ατόμου και του δικτύου308, το χάσμα αυτό είναι για μερικούς μεγιστάνες του λογισμικού ήδη τετελεσμένο.Λένε πως, η επιμονή στην προσωπική ταυτότητα είναι ο δρόμος των χαμένων, λες και δημιούργησαν μια φιλοσοφία ζωής βασιζόμενοι στις νεοκλασικές διδασκαλίες περί του «νούμερο 2».

Στο τέλος μένει το ερώτημα, σε τι τρανς πέσαμε και το παιχνίδι για το «νούμερο 2» είχε καταστεί τόσο εύκολο. Γιατί βρίσκεται παντού; Ο Nassim Taleb, στο επίμετρο του βιβλίου του «Μαύρος κύκνος», είχε θέσει ένα ερώτημα που λογικά προκύπτει: γιατί ένας τεχνολογικός πολιτισμός καταλήγει να σκεφτεί, πώς θέλει να διευκρινίσει ακριβώς το γιατί κάποιος έχει σκέψεις; Την απάντηση την βρήκε σε μια ήπια μορφή αυτισμού, στο σύνδρομο Asperger.

Μπορεί κανείς να διαφωνεί, αν οι αυτιστικοί έχουν πράγματι πρόβλημα να μπουν στην θέση των άλλων, και πως αναπτύσσουν μια τάση προς ποσοτικοποίηση ανθρώπων και πραγμάτων, από όλες τις απόψεις. Ο Taleb περιγράφει επίσης, πως η υποτιθέμενη κοινωνία της γνώσης δημιουργεί συνεχώς νέες γραμματικές, ώστε να κόψει και να ράψει το σύμπαν έτσι, ώστε να ταιριάζει στα μοντέλα της.

Και όταν χρειάστηκε μια απόδειξη, πήρε τον λόγο ένας σημαντικός οικονομολόγος, ο Tyler Cowen, και είπε πως τά συμπτώματα της κρίσης της νέας οικονομίας δεν προκλήθηκαν από τον υπερβολικό, αλλά από τον ελλειπή αυτισμό. Στην ιστορία τής οικονομίας (με αρχή το εργοστάσιο βελονών για ράψιμο του Adam Smith, όπου για πρώτη φορά εκτελούνται οι ίδιες επαναλαμβανόμενες κινήσεις), αυτός βλέπει την αναζήτηση τής «διανοητικής δύναμης του αυτισμού». Οι υπολογιστές δεν είναι τίποτε άλλο παρά εργαλεία που μιμούνται τις ικανότητες ενός αυτιστικού. Μας προπονούν για ένα κόσμο, όπου επιβιώνει μόνο εκείνος που έχει μόνο ένα σκοπό,όπως σε ένα παιχνίδι όπου το αποτέλεσμα είναι ζωή ή θάνατος. Γράφει ο Cowen: «Στις μέρες μας, ένα νέο είδος ανθρώπου δημιουργεί μέσα στο κεφάλι του, την δική του ή την δική τους, πολύ προσωπική οικονομία»309.

Συνεχίζεται.

Σχόλιο: Ο Κάντ είχε δώσει το θανατηφόρο χτύπημα στο πνεύμα του ανθρώπου, λέγοντας ότι γνωρίζουμε μόνον ότι φτιάχνουμε. Σήμερα με την τεχνολογία που προέκυψε από τη φιλοσοφική επανάσταση του Κάντ, κατοικούμε στον κόσμο που φτιάχνουμε. Αυτή είναι η εξέλιξη του υποκειμένου. Το κέντρο του κόσμου που δημιουργείται από το υποκείμενο είναι το αληθινό, το Θεϊκό Εγώ. Το οποίο εικονίζει το κατ'εικόνα και το καθ'ομοίωσιν. ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ. Σήμερα λοιπόν, δεν υπάρχει πλέον η πραγματικότης, ούτε το σώμα. Στην εικονική πραγματικότητα που ζούμε υπάρχει μόνον η "σάρκα" και η λογική της.  Σήμερα δε ο ανθρωπόθεος προχωρά στην δημιουργία δικής του Εκκλησίας, δια της οποίας θα σώσει τον κόσμο που δημιουργεί και τον παλαιό Θεό, που δυστυχώς απεδείχθη ικανός μόνον για την δημιουργία πολέμων. 

Γι' αυτό σήμερα είναι αδύνατον να κατανοηθούν οι Πατέρες της εκκλησίας, διότι έζησαν και αγίασαν στην πραγματικότητα τής δημιουργίας τού Θεού καί τού δημιουργημένου ένθεου ανθρώπου. Σήμερα κατασκευάζουμε τόν εαυτό μας μόνοι μας. 

Αμέθυστος.

Σημειώσεις

304. Peter H. Diamandis and Steven Kotler, Abundance: The Future Is Better Than You Think, σ. 13.

305. Gilder, Microcosm, σ. 21.

306. Michael Lewis, Boomerang, σ. 197.

307. Michael Lewis, Boomerang, σ. 199.

308. Castells, The Rise of the Network Society.

309. Tyler Cowen, The Age of the Infovore: Succeeding in the Information Economy, σ. 13.