ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ 2ου ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ «ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ»

Η διοργάνωση του παρόντος Συνεδρίου εκφράζει το συνεχές ενδιαφέρον της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας για τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις και το πώς αυτές επηρεάζουν άμεσα τη ζωή του χριστωνύμου πληρώματος και εγείρουν σοβαρά ηθικά, πολιτικά, ανθρωπολογικά, κοινωνικά ζητήματα και παράλληλα δηλώνει την επιθυμία της Μητρός Εκκλησίας για συμμετοχή στο διάλογο Επιστήμης και Θεολογίας. Σε αυτήν την προοπτική κινήθηκαν οι εισηγήσεις των ελλογιμωτάτων ομιλητών και οι γόνιμες σχετικές συζητήσεις. Στη βάση αυτή προτείνονται για περαιτέρω προβληματισμό και συζήτηση τα ακόλουθα πορίσματα:

Η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί το κορυφαίο σύγχρονο τεχνολογικό επίτευγμα, οι εφαρμογές του οποίου αγγίζουν σχεδόν όλες τις εκφάνσεις του ανθρωπίνου βίου, και είναι βέβαιο ότι θα δώσει νέες ωθήσεις και εφαρμογές στα επιστημονικά επιτεύγματα, τα οποία συγκροτούν την πλέον καθοριστική τομή στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού.
Η Εκκλησία χαρακτηρίζει την ικανότητα προς επιστημονική έρευνα «θεόσδοτον δῶρον εἰς τόν ἄνθρωπον» όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στην Αγία Γραφή «καὶ αὐτὸς ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην ἐνδοξάζεσθαι ἐν τοῖς θαυμασίοις αὐτοῦ» (Σοφ. Σειρ. 38, 6). Παράλληλα όμως «ἐπισημαίνει τούς κινδύνους πού ὑποκρύπτονται εἰς τήν χρῆσιν ὡρισμένων ἐπιστημονικῶν ἐπιτευγμάτων» (Αγία καί Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Η Απόστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις τον Σύγχρονον Κόσμον, Στ’, § 11). Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας δεν πρέπει να εκτυλίσσεται εις βάρος του ανθρωπίνου προσώπου και της ελευθερίας του. Παρά το γεγονός ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία δεν είναι «τεχνοφοβική», επισημαίνει τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την κατάχρηση ή την κακή χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως είναι η εξάρτηση από την τεχνολογία, η αποκοινωνικοποίηση, η αλαζονική αυτοαντίληψη και νοοτροπία, η αποδυνάμωση της πίστεως κ.α. Η επιθυμία της αποκτήσεως της απόλυτης γνώσεως, χωρίς Θεό, οδήγησε τους Πρωτοπλάστους στην Πτώση και η φιλοδοξία της τέλειας κατασκευής οδήγησε τους οικοδόμους του Πύργου της Βαβέλ, στην σύγχυση και την αποτυχία.
Εξ αρχής και έχοντας ενώπιόν μας τα όσα κατατέθηκαν στο Συνέδριο, δεν φαίνεται να προκύπτει κάποια θεμελιώδης και ουσιαστική συνάφεια της Τεχνητής Νοημοσύνης με τον «νοῦ», όπως τον κατανοεί διαχρονικά η σκέψη και η θεολογία των Πατέρων ή «ὁ νοῦς τῶν Πατέρων», κατά τη φράση της αγίας Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου (16ος Κανόνας). Η πατερική σκέψη θεωρεί τον νου ως το καθαρότερο και ακραιφνέστερο «μέρος» της ανθρωπίνης υποστάσεως, στο οποίο εντοπίζεται το «κατ᾽ εἰκόνα». Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Θεολογία και ανθρωπολογία οι δυνάμεις και εκδηλώσεις του νου δεν πρέπει να λειτουργούν μόνον για να προάγουν την επιστημονική και τεχνολογική γνώση, αλλά οφείλουν να συντονίζονται με την ανάβαση και εξύψωση του ανθρώπου στο «καθ᾽ ὁμοίωσιν». Ο νους οφείλει να υπερβαίνει το επίπεδο της λογικής διεργασίας και της «υπολογιστικής ευφυίας». Νους και καρδία αποτελούν το ζωτικό κέντρο της ανθρώπινης υπάρξεως στην αναφορά της προς τον Θεό.
Απέναντι στη συνάφεια Τεχνητής Νοημοσύνης, μετανθρωπισμού και «ψηφιακής υπερθρησκείας» τονίστηκε η εσχατολογική προοπτική του ανθρώπου που είναι η κατά Χάριν θέωση. Η Εκκλησία κομίζει το μήνυμα της εν Χριστώ ζωής, διδάσκουσα ότι η τελείωσή του ανθρώπου δεν είναι υπόθεση της επιστήμης και της «υπολογιστικής ευφυΐας» αλλά μετοχής στο μυστήριο και τα μυστήρια της Εκκλησίας δια των οποίων αποκτούμε «νοῦν Χριστοῦ» (Α’ Κορ. 2, 16).
Η λειτουργία της Τεχνητής Νοημοσύνης σε ευαίσθητους χώρους του ανθρωπίνου βίου (π.χ. υγεία, εργασία, παιδεία, απονομή δικαιοσύνης κ.ά.) πρέπει να είναι υποστηρικτική. Η μηχανιστική και αλγοριθμική αντίληψη των πραγμάτων παραθεωρεί σημαντικές, πνευματικές, κοινωνικές, ιστορικές και πολιτισμικές παραμέτρους της ανθρώπινης ζωής, καταξιωμένες αξίες και ιδανικά, τα οποία διέσωσαν τον πνευματικό πολιτισμό και με τα οποία συναρτάται το μέλλον της ανθρωπότητος.
Στην ταχύτατη ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, σημείο καμπής θα αποτελέσει η επερχόμενη δυνατότητά της να προγραμματίζει τον εαυτό της. Η αντιμετώπιση των σχετικών προβλημάτων μπορεί να δοθεί από μια πνευματική προσέγγιση, η οποία τρέφεται από την ακλόνητη πιστότητα στην Ευαγγελική διδασκαλία, τις Αποστολικές και Πατερικές Παραδόσεις για τον άνθρωπο, τη θεία προέλευση και τον εν Χριστώ αιώνιο προορισμό του. Η Θεολογία αναδεικνύει το περιεχόμενο και την αλήθεια της χριστιανικής εικόνας του ανθρώπου και την επικαιρότητά της εν όψει των σημείων των καιρών και τονίζει την ανάγκη αναγνώρισης ορίων και σταθερών αξιών επί τη βάσει των οποίων οφείλει να λειτουργεί και η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Παρά τη συμβολή της στην διευκόλυνση πολλών πρακτικών πτυχών της ζωής μας και τις εντυπωσιακές προόδους της, η Τεχνητή Νοημοσύνη αδυνατεί να προσφέρει απαντήσεις στα θεμελιώδη υπαρξιακά και τα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα. Στην Παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις στα σύγχρονα προβλήματα, υπάρχουν όμως θεμελιώδη θεολογικά κριτήρια πάνω στα οποία μπορούν να οικοδομηθούν απαντήσεις στα οριακά ζητήματα της ανθρωπίνης ζωής. Το πνευματικό θησαυροφυλάκιο της Ορθοδοξίας είναι μια ανεξάντλητη πηγή από την οποία αντλούμε έμπνευση και κατεύθυνση ενώπιον των μεγάλων προκλήσεων της εποχής μας.
Η ζώσα πίστη στον Χριστό στηρίζει την προσπάθεια του ανθρώπου να ανταποκριθεί στις αντιφάσεις της επιγείου ζωής του. Όπου ο άνθρωπος αυτονομείται και αυτοερμηνεύεται, εκεί συρρικνώνεται η ύπαρξή του και στερεύουν οι δημιουργικές του δυνάμεις. Δεν μπορεί η επιστήμη και η τεχνολογία να υποκαταστήσουν αυτήν την υπερβατική αναφορά του ανθρώπου. Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό «Οὐκ ἄνθρωπον ἀποθεωθέντα λέγομεν, ἀλλὰ Θεὸν ἐνανθρωπήσαντα», (Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, Γ’, 2. PG 94, 98.8).

Εκ της Γραμματείας του Συνεδρίου

Αναστάσιος: ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ 2ου ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ «ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ»

Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΚΑΤ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΟΥ ΤΗΣ. ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΗΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΔΥΝΑΜΗ, ΦΥΣΙΚΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΟΣ. Η ΟΠΟΙΑ ΕΧΕΙ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΕΙ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ Η Τ.Ν. ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΡΠΟΣ. 

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΕΠΙΔΙΔΕΤΑΙ ΑΚΟΜΗ ΣΤΗΝ ΓΕΝΙΚΟΛΟΓΗ  ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΑΠΟΔΙΔΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΜΙΑ ΜΗΧΑΝΙΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΠΟΚΤΗΣΕΩΣ ΝΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. 

ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΥΠΑΡΞΗ ΝΟΥ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΠΟΚΤΑΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ. Η ΟΠΟΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΑΓΝΟΕΙΤΑΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΗ ΣΤΗ ΛΗΘΗ ΤΗΣ ΧΕΡΟΤΟΝΗΜΕΝΗΣ ΘΕΩΣΕΩΣ.

Ανώνυμος είπε...

Αʹ Θεσ 2:20 – 3:8
Ἀδελφοί, ὑμεῖς ἐστε ἡ δόξα ἡμῶν καὶ ἡ χαρά. Διὸ μηκέτι στέγοντες εὐδοκήσαμεν καταλειφθῆναι ἐν Ἀθήναις μόνοι, καὶ ἐπέμψαμεν Τιμόθεον, τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν καὶ διάκονον τοῦ Θεοῦ καὶ συνεργὸν ἡμῶν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ, εἰς τὸ στηρίξαι ὑμᾶς καὶ παρακαλέσαι ὑμᾶς περὶ τῆς πίστεως ὑμῶν, τὸ μηδένα σαίνεσθαι ἐν ταῖς θλίψεσι ταύταις. αὐτοὶ γὰρ οἴδατε ὅτι εἰς τοῦτο κείμεθα· καὶ γὰρ ὅτε πρὸς ὑμᾶς ἦμεν, προελέγομεν ὑμῖν ὅτι μέλλομεν θλίβεσθαι, καθὼς καὶ ἐγένετο καὶ οἴδατε. διὰ τοῦτο κἀγὼ μηκέτι στέγων ἔπεμψα εἰς τὸ γνῶναι τὴν πίστιν ὑμῶν, μή πως ἐπείρασεν ὑμᾶς ὁ πειράζων καὶ εἰς κενὸν γένηται ὁ κόπος ἡμῶν. Ἄρτι δὲ ἐλθόντος Τιμοθέου πρὸς ἡμᾶς ἀφ᾽ ὑμῶν καὶ εὐαγγελισαμένου ἡμῖν τὴν πίστιν καὶ τὴν ἀγάπην ὑμῶν, καὶ ὅτι ἔχετε μνείαν ἡμῶν ἀγαθήν, πάντοτε ἐπιποθοῦντες ἡμᾶς ἰδεῖν καθάπερ καὶ ἡμεῖς ὑμᾶς, διὰ τοῦτο παρεκλήθημεν, ἀδελφοί, ἐφ᾽ ὑμῖν ἐπὶ πάσῃ τῇ θλίψει καὶ ἀνάγκῃ ἡμῶν διὰ τῆς ὑμῶν πίστεως· ὅτι νῦν ζῶμεν, ἐὰν ὑμεῖς στήκητε ἐν Κυρίῳ.

Λκ 20:27 – 44
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, προσελθόντες τῷ Ἰησοῦ τινες τῶν Σαδδουκαίων, οἱ λέγοντες μὴ εἶναι ἀνάστασιν, ἐπηρώτησαν αὐτὸν λέγοντες· διδάσκαλε, Μωϋσῆς ἔγραψεν ἡμῖν, ἐάν τινος ἀδελφὸς ἀποθάνῃ ἔχων γυναῖκα, καὶ οὗτος ἄτεκνος ἀποθάνῃ, ἵνα λάβῃ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα καὶ ἐξαναστήσῃ σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ. ἑπτὰ οὖν ἀδελφοὶ ἦσαν· καὶ ὁ πρῶτος λαβὼν γυναῖκα ἀπέθανεν ἄτεκνος· καὶ ἔλαβεν ὁ δεύτερος τὴν γυναῖκα, καὶ οὗτος ἀπέθανεν ἄτεκνος· καὶ ὁ τρίτος ἔλαβεν αὐτὴν ὡσαύτως· ὡσαύτως δὲ καὶ οἱ ἑπτά· οὐ κατέλιπον τέκνα, καὶ ἀπέθανον· ὕστερον δὲ πάντων καὶ ἡ γυνὴ ἀπέθανεν. ἐν τῇ ἀναστάσει οὖν τίνος αὐτῶν γίνεται γυνή; οἱ γὰρ ἑπτὰ ἔσχον αὐτὴν γυναῖκα. καὶ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τούτου γαμοῦσι καὶ ἐκγαμίζονται· οἱ δὲ καταξιωθέντες τοῦ αἰῶνος ἐκείνου τυχεῖν καὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς ἐκ νεκρῶν οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται· οὔτε γὰρ ἀποθανεῖν ἔτι δύνανται· ἰσάγγελοι γάρ εἰσι καὶ υἱοί εἰσι τοῦ Θεοῦ, τῆς ἀναστάσεως υἱοὶ ὄντες. ὅτι δὲ ἐγείρονται οἱ νεκροί, καὶ Μωϋσῆς ἐμήνυσεν ἐπὶ τῆς βάτου, ὡς λέγει Κύριον τὸν Θεὸν Ἀβραὰμ καὶ τὸν Θεὸν Ἰσαὰκ καὶ τὸν Θεὸν Ἰακώβ. Θεὸς δὲ οὐκ ἔστι νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων· πάντες γὰρ αὐτῷ ζῶσιν. ἀποκριθέντες δέ τινες τῶν γραμματέων εἶπον· διδάσκαλε, καλῶς εἶπας. οὐκέτι δὲ ἐτόλμων ἐπερωτᾶν αὐτὸν οὐδέν. Εἶπε δὲ πρὸς αὐτούς· πῶς λέγουσι τὸν Χριστὸν υἱὸν Δαυῒδ εἶναι; καὶ αὐτὸς Δαυῒδ λέγει ἐν βίβλῳ τῶν ψαλμῶν· εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου. Δαυῒδ οὖν αὐτὸν Κύριον καλεῖ· καὶ πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστιν;

Ρωμ 11:2 – 12
Ἀδελφοί, οὐκ οἴδατε ἐν Ἠλίᾳ τί λέγει ἡ γραφή, ὡς ἐντυγχάνει τῷ Θεῷ κατὰ τοῦ Ἰσραὴλ λέγων; Κύριε, τοὺς προφήτας σου ἀπέκτειναν καὶ τὰ θυσιαστήριά σου κατέσκαψαν, κἀγὼ ὑπελείφθην μόνος, καὶ ζητοῦσι τὴν ψυχήν μου. ἀλλὰ τί λέγει αὐτῷ ὁ χρηματισμός; κατέλιπον ἐμαυτῷ ἑπτακισχιλίους ἄνδρας, οἵτινες οὐκ ἔκαμψαν γόνυ τῷ Βάαλ. οὕτως οὖν καὶ ἐν τῷ νῦν καιρῷ λεῖμμα κατ᾿ ἐκλογὴν χάριτος γέγονεν. εἰ δὲ χάριτι, οὐκέτι ἐξ ἔργων· ἐπεὶ ἡ χάρις οὐκέτι γίνεται χάρις. εἰ δὲ ἐξ ἔργων, οὐκέτι ἐστὶ χάρις· ἐπεὶ τὸ ἔργον οὐκέτι ἐστὶν ἔργον. Τί οὖν; ὃ ἐπιζητεῖ Ἰσραήλ, τοῦτο οὐκ ἐπέτυχεν, ἡ δὲ ἐκλογὴ ἐπέτυχεν· οἱ δὲ λοιποὶ ἐπωρώθησαν, καθὼς γέγραπται· ἔδωκεν αὐτοῖς ὁ Θεὸς πνεῦμα κατανύξεως, ὀφθαλμοὺς τοῦ μὴ βλέπειν καὶ ὦτα τοῦ μὴ ἀκούειν, ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας. καὶ Δαυῒδ λέγει· γενηθήτω ἡ τράπεζα αὐτῶν εἰς παγίδα καὶ εἰς θήραν καὶ εἰς σκάνδαλον καὶ εἰς ἀνταπόδομα αὐτοῖς· σκοτισθήτωσαν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν τοῦ μὴ βλέπειν, καὶ τὸν νῶτον αὐτῶν διὰ παντὸς σύγκαμψον. Λέγω οὖν, μὴ ἔπταισαν ἵνα πέσωσι; μὴ γένοιτο· ἀλλὰ τῷ αὐτῶν παραπτώματι ἡ σωτηρία τοῖς ἔθνεσιν, εἰς τὸ παραζηλῶσαι αὐτούς. εἰ δὲ τὸ παράπτωμα αὐτῶν πλοῦτος κόσμου καὶ τὸ ἥττημα αὐτῶν πλοῦτος ἐθνῶν, πόσῳ μᾶλλον τὸ πλήρωμα αὐτῶν;