Πηγή : ΙΕΡΕΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Πώς, άραγε, ο ίδιος ο Χριστός προσδιόρισε τη σάρκωσή του και την είσοδό του στην ανθρώπινη ιστορία; Το ευαγγέλιο του Λουκά μας πληροφορεί ότι ο Ιησούς ξεκίνησε τη δημόσια δράση του αναγγέλοντάς την ως αποστολή απελευθερωτική. Βρισκόταν στη συναγωγή της Ναζαρέτ και, όπως συνήθιζαν οι συναγμένοι Ιουδαίοι, διάβασε φωναχτά ένα απόσπασμα της Γραφής. Επρόκειτο για κείμενο του προφήτη Ησαΐα, το οποίο ο Λουκάς παραθέτει ως εξής:
Θανάσης Ν. Παπαθανασίου
Πώς, άραγε, ο ίδιος ο Χριστός προσδιόρισε τη σάρκωσή του και την είσοδό του στην ανθρώπινη ιστορία; Το ευαγγέλιο του Λουκά μας πληροφορεί ότι ο Ιησούς ξεκίνησε τη δημόσια δράση του αναγγέλοντάς την ως αποστολή απελευθερωτική. Βρισκόταν στη συναγωγή της Ναζαρέτ και, όπως συνήθιζαν οι συναγμένοι Ιουδαίοι, διάβασε φωναχτά ένα απόσπασμα της Γραφής. Επρόκειτο για κείμενο του προφήτη Ησαΐα, το οποίο ο Λουκάς παραθέτει ως εξής: "Το Πνεύμα του Κυρίου με κατέχει, γιατί ο Κύριος με έχρισε και μ' έστειλε ν' αναγγείλω το χαρμόσυνο μήνυμα στους φτωχούς, να θεραπεύσω τους τσακισμένους ψυχικά· στους αιχμαλώτους να κηρύξω λευτεριά και στους τυφλούς ότι θα βρουν το φως τους· να φέρω λευτεριά στους τσακισμένους, να αναγγείλω του καιρού τον ερχομό που ο Κύριος θα φέρει τη σωτηρία στο λαό του." [1]
Ευθύς μόλις ανέγνωσε το χωρίο, ο Ιησούς το συνέδεσε απερίφραστα με τον εαυτό του: "Σήμερα", τους είπε, "βρίσκει την εκπλήρωσή της η προφητεία που μόλις ακούσατε".
Καθαυτή η επιλογή του κειμένου είχε πολύ σημαντικά συμφραζόμενα. Μιλώντας για την ανατολή μιας εποχής απελευθέρωσης, παρέπεμπε σε έναν πολύτιμο και ριζοσπαστικό ιουδαϊκό θεσμό, το Ιωβηλαίο έτος. Κατ' εντολή του Θεού, κάθε πενήντα χρὀνια η υποθηκευμένη για χρέη περιουσία επιστρεφόταν στους ιδιοκτήτες της και ελευθερώνονταν οι δούλοι (Λευιτ. 25: 8-34). Επρόκειτο, δηλαδή, για μια ασφαλιστική δικλείδα κατά της συσσώρευσης πλούτου, κατά της τοκογλυφικής οικονομίας, κατά της απανθρωπιάς, κατά της κοινωνικής αδικίας. Έτσι, ο Χριστός δηλώνει ότι αυτό που εγκαινιάζει είναι μια στάση ζωής προεχόντως αλληλεγγύης. Η σύνταξη με το μέρος των οδυνομένων γίνεται σημάδι ότι η Βασιλεία, ο νέος κόσμος του Θεού ξεμύτισε.Στο σημείο αυτό, ωστόσο, υπάρχει άλλο ένα ζήτημα, εξαιρετικής σπουδαιότητας. Το κείμενο που παραθέτει ο Λουκάς, δεν είναι στην πραγματικότητα ατόφιο απόσπασμα του Ησαΐα, αλλά μια σύνθεση! Ολόκληρο είναι ειλημμένο από το το 61ο κεφάλαιο του προφητικού βιβλίου (στ. 1-2), πλην της φράσης "να φέρω λευτεριά στους τσακισμένους". Αυτήν ο Λουκάς την πρόσθεσε στο απόσπασμα, προφανώς εμπνεόμενος από άλλο σημείο του Ησαΐα (τρία κεφάλαια παραπάνω), όπου διευκρινίζεται ποια είναι η αυθεντική νηστεία, η οποία και ευχαριστεί τον Θεό [2]. Η αυθεντική νηστεία, λέει εκεί ο Ησαΐας, δεν έγκειται στην τήρηση εξωτερικών λατρευτικών τύπων: "Μ' αυτό τον τρόπο που προσεύχεστε, δεν πρόκειται να εισακουστεί η προσευχή σας. Η νηστεία, όπως εγώ τη θέλω [λέει ο Θεός δια γραφίδος Ησαΐα], δεν είναι να κακουχείστε για μια μέρα, και το κεφάλι κάτω να το σκύβετε, καθώς το βούρλο, με ρούχα πένθιμα να κάθεστε στη στάχτη". Αντιθέτως, η αυθεντική νηστεία έγκειται σε δράση απελευθερωτική: "Να σπάτε των αδικημένων τα δεσμά, να λύνετε τα φορτία που τους βαραίνουν, τους καταπιεσμένους ν' απελευθερώνετε και να συντρίβετε κάθε ζυγό" (58: 5-6). Με τη σύνθεση, λοιπόν, που πραγματοποίησε ο Λουκάς, υπογραμμίζεται ακόμη εντονότερα το απελευθερωτικό πρόταγμα.
Ο ιωβηλαίος θεσμός αφορούσε την πράξη. Όχι κάποιον ανιστορικό εσωτερισμό. Και η σάρκωση δεν αποτελεί χημεία (δηλαδή απλώς την ανάκραση δυο υλικών - της θείας και της ανθρώπινης ουσίας), αλλά το αντάμωμα του ζείδωρου Θεού με την ανθρώπινη πληρότητα, άρα και με την ευθύνη, και με την πράξη, και με τις σχέσεις. Η διακήρυξη του Χριστού (διακήρυξη που αντανακλάται σε πλήθος σημεία του ευαγγελίου του, όπως η συγκλονιστική αντίθεσή του προς τον Μαμωνά και τη μετατροπή του ναού σε χρηματιστήριο) προσκαλεί τους Χριστιανούς σε πράξη που αλλάζει τον κόσμο, που απελευθερώνει, που έρχεται σε ρήξη με τις δυνάμεις οι οποίες λεηλατούν την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. Από τη δεκαετία του 1970, η διακήρυξη αυτή έγινε αφετηριακό σημείο της θεολογίας της απελευθέρωσης [3], η οποία όρισε ως ευαγγελικό καθήκον και ως αποστολή της Εκκλησίας την καταπολέμηση των κοινωνικών δομών που παράγουν αδικία και εξαθλίωση. Ωστόσο, η οπτική αυτή έχει τα ριζώματα της στην ίδια την εκκλησιαστική παράδοση - άσχετα αν οι ίδιοι οι εκκλησιαστικοί άνθρωποι συχνά την θέτουν σε καταστολή ή αγανακτούν μόνον όταν θιγεί η ατομική τους ευμάρεια, κι όχι επειδή η πλουτοκρατία είναι ακραιφνής ειδωλολατρία και σε καλούς και σε κακούς καιρούς! Ήδη τον 14ον αιώνα ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς επικαλέστηκε ακριβώς το περί νηστείας και συντριβής των ζυγών χωρίο του Ησαΐα, για να συνηγορήσει υπέρ της πράξης εκείνης, η οποία ταυτόχρονα αποτελεί κορυφαία πνευματική στάση. Και κατέληγε:
"Οι άρπαγες και οι άδικοι δεν θα αναστηθούν για να έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με τον Χριστό και να κριθούν, αλλά ευθύς για να καταδικαστούν [...], διότι και στην εδώ ζωή ποτέ δεν είχαν έρθει πραγματικά πρόσωπο με πρόσωπο με τον Χριστό [...]. Οι τεράστιες περιουσίες είναι στην πραγματικότητα κοινές, αφού προέρχονται από τα κοινά ταμεία της φύσης που έφτιαξε ο Θεός [...]. Κανείς δεν θα μπορέσει να αποφύγει την ποινή, αν δεν δεχτεί στη ζωή του τους φτωχούς"[4]
Μήπως η χριστιανική συμμετοχή σε ένα παγκόσμιο κίνημα διαγραφής των καταχρηστικών και τοκογλυφικών χρεών δεν είναι τίποτα παραπάνω από απαίτηση του ίδιου του μυστηρίου της πίστης; Αποστολή των Χριστιανών (αν αυτοί αντέχουν το βάρος της ταυτότητάς τους) είναι να μαρτυρήσουν με λόγο και πράξη στον δημόσιο χώρο αυτό που ο σαρκωμένος Θεός τους το πρωτοανήγγειλε σε μια συναγωγή. Ο ίδιος τους ζήτησε ακροτελευτίως να γίνουν μάρτυρές του "ως τα πέρατα της γης" (Πράξ. 1:8).
Θανάσης Ν. Παπαθανασίου
Σημειώσεις
1 Λουκ. 4: 18-19. Οι μεταφράσεις είναι από τις εκδόσεις Η Καινή Διαθήκη. Το πρωτότυπο κείμενο με μετάφραση στη δημοτική, και Η Παλαιά Διαθήκη. Μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα, εκδ. Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, Αθήνα 1989 και 1997 αντίστοιχα.
2 Βλ. Jacques Matthey, "Luke 4: 16-30. The Spirit's mission manifesto: Jesus' hereneutics and Luke's editorial", στο: Internalional Review of Miasion 352 (2000), σσ. 3-11.
3 Λ.χ. Gustavo Gutierrez, The God of Life, εκδ. Orbis Books, Maryknoll, New York 1991, σσ. 6-9.
4 Γρηγόριος Παλαμάς, PG 151, 161C-165B. Βλ. Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Κοινωνική δικαιοσύνη και Ορθόδοξη θεολογία, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 32006, σσ. 42-46.
4 σχόλια:
Λόγος κατά τη σχολική εορτή των Χριστουγέννων κατά το Σχολικό Έτος 2003-2004(από την Αγγέλη Αικατερίνη,φιλόλογο).
Κάθε χρόνο,'στις 25 του Δεκέμβρη,'στην καρδιά του χειμώνα,για αιώνες τώρα,οι χριστιανοί 'σ'ολόκληρη τη Γη,εορτάζουμε τη Γέννηση του Θεού.'Γεννήθηκε άνθρωπος,θείο Βρέφος 'στη Βηθλεέμ από τη Μαρία,κόρη σεμνή και ταπεινή που 'στο πέρασμα του καιρού έγινε η Μητέρα όλων των ανθρώπων,ιδιαιτέρως των πονεμένων και των αδικημένων,έγινε ο γλυκασμός όσων υποφέρουν,η πηγή από την οποία ρέει ''μέλι και γάλα''.Εκεί,λοιπόν,από τη Μαρία,τη Μητέρα του Θεού των ανθρώπων,'στη Βηθλεέμ,'σε μια φάτνη,ανάμεσα 'στις ανάσες των ζώων,ο Θεός γίνεται άνθρωπος,για να διδάξη με το παράδειγμά του τη διαφορά του τρόπου ζωής με αγάπη ή με μίσος.Βέβαια,εμείς εορτάζουμε με πλούτη το γεγονός,με φώτα,με φαγητά ατελείωτα,με ρούχα ακριβά αλλά 'στην Εορτή τούτη,τη Μεγάλη,όπου ο Θεός γίνεται άνθρωπος 'σ'ένα σταύλο φτωχό,τον πρώτο λόγο τον έχει ο λόγος μας που πηγάζει απ'την καρδιά μας.Άλλωστε,γι'αυτό εορτάζουμε αιώνες πολλούς τα Χριστούγεννα,για να βιώνουμε κάθε φορά και περισσότερο πως το Θείο Βρέφος δεν ήλθε κοντά μας ηχηρά,βασιλικά και πλούσια αλλά απλά,φτωχικά και ήσυχα ανάμεσα 'σε βοσκούς απλο'ι'κούς,με προβλήματα πολλά,με καλή καρδιά.Διότι μόνο με καλή καρδιά οι σχέσεις μας είναι ειρηνικές και οι τυχόν παρεξηγήσεις μας λύνονται,το χριστουγεννιάτικο δένδρο με τα στολίδια του είναι όμορφο και το φαγητό μας νόστιμο,η πόλη ομορφαίνει 'στολισμένη και η χαρά έρχεται ως ευλογία παντού.
Γιατί μόνο με τη θέλησή μας διώχνουμε την κακία απ'τη γλώσσα μας,δεν κρίνουμε το διπλανό μας για ό,τι κάνει και σοβαροί και συνετοί και σώφρονες δοκιμάζουμε τον εαυτό μας 'στην αγάπη.Η Γέννηση του Θεού συνέβη πριν από είκοσι αιώνες,όταν οι άνθρωποι δεν ήξεραν και ούτε 'πίστευαν πως με την αγάπη κάνεις θαύματα,πως με την αγάπη δημιουργείς τραγούδια και ανθόκηπους,με την αγάπη η καρδιά σου ανθίζει όπως το περιβόλι και χωρεί πολλά,πάρα πολλά,'βρίσκει τη δύναμη να συγχωρή και δίνει την ευκαιρία 'στο συνάνθρωπο να συνέλθη και να γιατρευθή από την κακία που τον δέρνει...
Με τη Γέννηση του Θεού είκοσι αιώνες μετά,'στην εποχή μας,υπάρχει το κακό και οικογένειες διαλύονται και τα μίση φέρνουν πολέμους και ο άνθρωπος ''αρρωσταίνει'' εξ αιτίας του.Μόνο που 'στην εποχή μας εορτάζουμε τη Γέννηση του Θεού και Τον έχουμε,πια,ακούση που φωνάζει 'σ'όλους τους αιώνες πως ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν,πως ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται,ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ,ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται,οὐ φυσιοῦται,οὐκ ἀσχημονεῖ,οὐ ζητεῖ τὰ ἐαυτῆς,οὐ παροξύνεται,οὐ λογίζεται τὸ κακόν,οὐ χαίρει τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ·πάντα στέγει,πάντα ἐλπίζει,πάντα ὑπομένει,ἡ άγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει.
Σήμερα 'βρισκόμαστε ανάμεσα 'σε αμέτρητες πληροφορίες που ασταμάτητα δεχόμαστε,ανάμεσα 'σε αδιάκοπα μηνύματα που δίνουμε,που παίρνουμε,το Μήνυμα των Χριστουγέννων το φανερό 'δικό μας μυστικό,να ευπρεπίζη την καρδιά μας ως φάτνη.Από 'κεί να βλασταίνη και να ανθίζη 'στο πρόσωπό μας την εμπιστοσύνη πως η Αγάπη είναι δύναμη που δεν αλλάζει τον κόσμο αλλά τον άνθρωπο και πως η Αγάπη που τα Χριστούγεννα γεννάται συντροφιά με τους Αγγέλους,φέρνει την ειρήνη.
Ας σημειωθή,μάλιστα,εδώ,επ'ευκαιρία και το εξής:η συγκεκριμένη φιλόλογος είχε 'σε ιδιαίτερη εκτίμηση και έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθεια για και προς τον Α υ γ ο υ σ τ ί ν ο.Ιδιαίτατα,δε,τη μ η τ έ ρ α του.Ε ά ν αυτό σημαίνει μερικά πράγματα και παραπέμπει κάπου,'σε μερικά άλλα που αφορούν αμέσως-εμμέσως την πίστι μας,σήμερα,με την κατάληξη της παράδοσής της 'σε Ιησουίτες και προσωπικότητες της σύγχρονης υπερμετανεωτερικής ανυπαρξίας της τραγωδίας(έως -και- τραγελάφου..)για την ανθρωπότητα 'στο σύνολό της.
Εικονικοί και φανταστικοί άνθρωποι.Ζώντας με τα είδωλα και τους μύθους του παρελθόντος των.Λησμονώντας,ωστόσον,αν και τι και κατά τι και πόσον ήσαν.Ερχόμενοι από το παρόν,οδεύοντας 'σε αυτό και επαναπορευόμενοι προς αυτό.Υπολαμβάνοντας και υπολογίζοντας τη μαμά(δυτική συνήθεια),αντιμέτωποι διαρκώς και συνεχώς με τον Π(π)ατέρα και τον Υ(υ)ιό Τ(τ)ου 'σε έναν κόσμο πλήρη αντιφάσεων,'σε έναν κόσμο οινο-πνευματώδη,τουρκαραβικών αμανέδων και καρσιλαμ(π)άδων,καλαμαράδων και γραφιάδων,σχολαστικών και συντηρητικών,με τουπέ και υπεράφθονον α(γ)έρα δ(Δ)ρυός,κοπανιστόν(όλως τυχαίως ολωσδιόλου προπάντων τελοσπάντων..).
Δημοσίευση σχολίου