RAIMON PANIKKAR.
Ο Διάλογος πρέπει να είναι ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΣ
Θα
πρέπει να είναι ήδη ξεκάθαρο από όσα έχουμε πει μέχρι στιγμής, πως η
συνάντηση των θρησκειών δεν είναι μόνον μια υποχρέωση για τους ειδικούς.
Η πράξη του διαλόγου είναι ένας τρόπος υπάρξεως θρησκευτικός, μια
θρησκευτική δραστηριότης και αυτό ισχύει ακόμη και για τους θεωρητικούς
στοχασμούς πάνω στον διάλογο. Σήμερα, που τόσες ανθρώπινες
δραστηριότητες έχουν υπερ-ειδικευθεί, αυτό τονίζεται με ιδιαίτερη έμφαση
και με ιδιαίτερο τρόπο.Τρεις σύντομοι παράγραφοι επαρκούν ξανά:
Ο διάλογος είναι μια ολιστική προσέγγιση…
Κανείς δεν είναι ένας έμπειρος του διαλόγου, διότι κάθε διάλογος είναι μοναδικός. Δεν είναι δυνατόν να ειδικευθούμε στον θρησκευτικό διάλογο. Ο διάλογος ανήκει στην ίδια την τρέχουσα θρησκευτική ζωή. Ο ολόκληρος άνθρωπος και ιδιαιτέρως καθότι άνθρωπος, εμπλέκεται σε αυτόν. Σε έναν καθαρό διάλογο, δεν υπερασπιζόμαστε ιδεολογίες ή ορθοδοξίες, αλλά είμαστε εκεί, γυμνοί και αδύναμοι, χωρίς προϋποθέσεις ούτε κρυφές προθέσεις. Να αγαπήσουμε στα αλήθεια τον πλησίον απαιτεί να τον γνωρίσουμε αληθινά. Σαν πρόσωπα που συναντούν άλλα πρόσωπα, εκφράζουμε τις πιο βαθειές μας πεποιθήσεις και προσπαθούμε να προσαρμοστούμε στο όραμα του κόσμου τού άλλου, έτσι ώστε να γίνουμε κατανοητοί και να υπερβούμε τον σολιπσισμό μας.
Ο διάλογος των θρησκειών δεν είναι ένα κοινοβούλιο όπου η τάξη του κόμματος είναι ο κανόνας και τα μέλη ομιλούν υπέρ του κόμματός των ή των συμμαχιών τους. Είναι κάτι πιο σημαντικό, γιατί στ’ αλήθεια όλα παίζονται. Η σκηνή του διαλόγου είναι η ζωή, η ζωή με τους κινδύνους της και τις εκπλήξεις της. Τα υπόλοιπα είναι αναπαράσταση, παιχνίδι ρόλων, ψυχολογικό ή κοινωνιολογικό, εάν δεν είναι παιχνίδι καριέρας. Όποιος δεν τολμά να αντιμετωπίσει αυτούς τους κινδύνους δεν θα έπρεπε να μπει στην αγορά του διαλόγου.
Φυσικά κανένας από αυτούς τους λόγους δεν εμποδίζει την τοποθέτηση κάποιας τάξης ή την επιλογή ενός θέματος για κάποιον διάλογο. Αλλά η υποχρέωση να μείνουμε στο θέμα, πρέπει να είναι αυθόρμητη και από τα δύο μέρη, έτσι ώστε κάποιος να μπορεί να απομακρυνθεί από το θέμα εάν το νομίζει απαραίτητο. Επί πλέον ακόμη και αν το θέμα μπορεί να είναι πολύ ειδικό, κάθε συμμετέχων εισέρχεται στον διάλογο με όλη του την προσωπικότητα. Πόσο συχνά βεβαίως πέφτουμε σε ένα διάλογο καθαρά ακαδημαϊκό που καταλήγει στην πολιτική ή προσωπικά στον καθέναν. Δεν είναι οπωσδήποτε κάτι κακό. Απλώς αποδεικνύει πως ο διάλογος δεν μπορεί να είναι τεχνητά περιορισμένος. Η προετοιμασία για τον διάλογο πρέπει να είναι πρακτική και θεωρητική, αλλά και προσωπική. Ο διάλογος εμπλέκει τον άνθρωπο στην ολότητά του.
Ο διάλογος έχει μια λειτουργική Φύση…
Οι σύγχρονες Δυτικές γλώσσες, στην αποιεροποίησή τους, δεν διαθέτουν πλέον μια λέξη κατάλληλη γι’ αυτό το θέμα. Εάν εκφραστώ λέγοντας πως ο διάλογος θα έπρεπε να είναι μια ιεροτελεστία ή να αντιπροσωπεύει μια πράξη λατρείας, θα έπρεπε να εξηγήσω τι πράγμα εννοείται με «ιεροτελεστία» ή με «λατρεία». Προτιμώ λοιπόν να μιλήσω για λειτουργική πράξη, γνωρίζοντας πως και αυτή ακόμη η έκφραση χρειάζεται εξηγήσεις. Λειτουργία λοιπόν, κατανοημένη με ακρίβεια, σημαίνει έργο του λαού, όπου αυτό το έργο εμπνέεται από το πνεύμα. Είναι μια συνέργεια που -επανενώνει και τους «τρεις κόσμους»- τον κοσμικό, τον ανθρώπινο και τον θείο.
Ο διάλογος των θρησκειών σαν λειτουργική πράξη φανερώνει την έλλειψη δυαλισμού ανάμεσα στην θεωρία και στην πράξη, ανάμεσα στο άτομο και την κοινότητα, την πολιτική και την θρησκεία, τον θεό και τον άνθρωπο. Ο διάλογος δεν είναι μια νέα θρησκεία. Είναι λειτουργία, στην οποία κάθε πρόσωπο και θα μπορούσαμε να πούμε κάθε πράγμα, είναι προσκεκλημένο, στον σκοπό της μεταμόρφωσης όλων των πραγμάτων, ενώ ταυτόχρονα θα διατηρείται η ταυτότητα όλων των μερών και όλων των συμμετεχόντων. Κάθε λειτουργία είναι μια διαδικασία μεταμορφώσεως ή μεταλλάξεως.[ Θ. Ευχαριστία θά έλεγε ο Ζηζιούλας]
Οι θρησκείες εισέρχονται στον διάλογο όπως θα εισέρχονταν σε μια λειτουργία, για να γιορτάσει –καθεμιά με τον τρόπο της– το θαύμα της ζωής (ή όπως θέλει κάθε θρησκεία να το ονομάσει). Κάθε μία από τις θρησκείες μπορεί να πιστέψει ότι αντιπροσωπεύει την υψηλότερη αλήθεια, και πως παίζει τον κυριότερο ρόλο, αλλά καθεμιά πρέπει να είναι έτοιμη να ακούσει την άλλη και να αφήσει το παιχνίδι της ζωής να συνεχιστεί χωρίς βία και πονηριά. Στον διάλογο συμβαίνει κάτι που δεν ελέγχεται από κανένα από τα δύο μέρη. Ο κίνδυνος αντιμετωπίζεται βεβαίως διότι υπάρχει εμπιστοσύνη. Έτσι ώστε πολλές υποψίες και συκοφαντίες σβήνουν από μόνες τους.
Κάθε διάλογος είναι μία κοινωνία αγίων, μια αγία κοινωνία, χωρίς την οποία δεν είναι δυνατόν να ενυπάρξει καμία ανθρώπινη κοινωνία.
Ο διάλογος παίζει έναν συμπαντικό ρόλο…
Συνάντηση των θρησκειών; Περί τίνος πρόκειται; Πρόκειται για την συνάντησή μου, σαν ενός Ινδουϊστού, με το Ισλάμ. Έχει σχέση με όλα εκείνα τα βιβλία που έχουν τυπωθεί γύρω από τις διάφορες όψεις του κόσμου; Αφορά μια μόδα των νέων ή μια κρίση των γερόντων; Είναι πολύ περισσότερο –και όχι λιγότερο– από αυτό.
Το πρόσφατο διαζύγιο επιστημολογίας και οντολογίας, το οποίο προκάλεσε ο λεγόμενος Διαφωτισμός, φέρνει κάποια δυσκολία στον δυτικοποιημένο μοντέρνο άνθρωπο, να κατανοήσει πως η συνάντηση των θρησκειών σημαίνει κάτι παραπάνω από μια απλή συνάντηση ιδεών, συστημάτων ή ατόμων. Είναι όλα αυτά οπωσδήποτε, αλλά είναι επίσης και συνάντηση θρησκειών, με την έννοια της γενικής του υποκειμένου. Οι ίδιες οι θρησκείες συναντώνται η μία με την άλλη σαν ιστορικές και συμπαντικές μορφές. Η συνάντηση ανήκει ουσιωδώς στην θρησκεία. Κάθε θρησκεία είναι μία συνάντηση. Οι θρησκείες είναι ισχυρές δυνάμεις στην ανθρώπινη ιστορία και τον κόσμο. Η συνάντηση των θρησκειών είναι σαν την συνάντηση γαλαξιών και αντιπροσωπεύει εξίσου ένα γεγονός «αστρολογικής» εκτάσεως. Η ίδια η ιστορία του σύμπαντος επηρεάζεται από τον διάλογο. Η ίδια η μοίρα του κόσμου μπορεί να επηρεαστεί από αυτή την συνάντηση. Διαφορετικά προκαλείται μια καταστροφή, μια σύγκρουση των αστέρων (dis-astrum).
Εάν πάρουμε στα σοβαρά τις θρησκείες, όπως το έκαναν και αυτές, για να γεννηθούν, αμοιβαίως στα καλύτερά τους χρόνια, εάν δεν ξεχνούμε πως κάθε θρησκεία φέρει μαζί της την δική της αντίστοιχη θεωρία του κόσμου, εάν δεν προσλαμβάνουμε τον μύθο της Ιστορίας σαν τον μοναδικό ισχύοντα μύθο, τότε η συνάντηση των θρησκειών είναι επίσης και μια συμπαντική πράξη για τους χρόνους μας, είναι ένα γεγονός που συμβαίνει με την συνεργασία μας, αλλά μόνον με την συνεργασία μας. Ανήκει στον καιρό του κόσμου μας, στην πρόκληση της συγχρόνου Ιστορίας. Δεν είναι αλήθεια πως μερικά άτομα με νοημοσύνη ανακάλυψαν πως δεν είναι δυνατόν πλέον να πάμε μπροστά όπως πριν. Μάλλον καλύτερα μερικοί ανακάλυψαν κάτι που είναι ήδη γραμμένο στα άστρα, αισθάνθηκαν το ανανεωτικό πνεύμα μια καινούργιας αυγής έτοιμης να λάμψει, ανακάλυψαν πως η ανάπτυξη του ανθρώπου απαιτεί ένα σημείο στροφής, πως οι ίδιες οι θρησκείες ανοίγουν και ποθούν να πετύχουν μαζί αυτό το καινούργιο βήμα προς τα βάθη και τα ύψη της πραγματικότητος.
Στ’ αλήθεια κάτι κινείται σε εκείνες τις σφαίρες, κάτι που ανήκει στον ίδιο τον δυναμισμό του Είναι. Εξάλλου η ανθρώπινη Ιστορία και η Ιστορία της ζωής πάνω στην γη είναι και οι δύο ακατανόητες χωρίς τις θρησκείες. Τι ξεκαθάρισμα και πόσες αλλαγές δεν έγιναν στον ισλαμικό κόσμο, στον χριστιανικό και στον κόσμο των παραδόσεων του ανιμισμού. Και αυτό δεν έγινε χάρη στην ενέργεια κανενός μοναδικού χαλίφη ή πάπα ή αρχηγού φυλής, υπήρξε η επιτυχία μιας προσπάθειας που πραγματοποιήθηκε από αυτό που ονομάζουμε θρησκεία.
Κάθε κουλτούρα εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο. Δεν πρέπει όμως να απολυτοποιήσουμε καμία ξεχωριστή κοσμολογία. Η συνάντηση των θρησκειών είναι κάτι πολύ παραπάνω από μικρές συζητήσεις εδώ και εκεί. Μπορεί να είναι δύσκολο να το πιστέψουμε αλλά αυτό που συμβαίνει μπρος στα μάτια μας έχει συμπαντικές διαστάσεις.[ Κυριαρχεί δυστυχώς η ταύτιση πολιτισμού καί κουλτούρας]
(Συνεχίζεται)
ΣΧΟΛΙΟ: Είναι τό Μανιφέστο τού διαλόγου τών Θρησκειών. Ολα όσα κηρύττουν οι διάφοροι ευνούχοι τής εκκλησίας, όπως ο Αναστάσιος, αντλούνται από εδώ. Δυστυχώς οι Ελληνες δέν μπορούν νά τό χρησιμοποιήσουν λόγω προχωρημένης μωρίας. Ακόμη καί οι αποτειχισμένοι πού έχουν κηρύξει τόν πόλεμο στούς πάντες μιλούν γιά τήν ειρήνη τού Χριστού σάν αντεπιχείρημα. Αποκτήστε την λοιπόν εσείς πρώτοι καί εμείς πρόθυμα θά τήν επιδιώξουμε.
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου