Image result for αμερικανικες εκλογες
του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου*
“Αποκτήσαμε την εμπειρία, χάσαμε το νόημα”
Τόμας ‘Ελιοτ, Τέσσερα Κουαρτέτα
Χωρίς αμφιβολία, το ανθρώπινο Γένος αντιμετωπίζει σήμερα τις μεγαλύτερες απειλές στην ιστορία του
– την προοπτική μιας μη αναστρέψιμης καταστροφής του κλίματος και του όλου οικοσυστήματος
– την πιθανότητα, που πάλι αυξάνεται, μιας μείζονος πυρηνικής ανάφλεξης
– μια κοινωνική κατάσταση όπου το μακράν μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας ζει σε κατάσταση ενίοτε χειρότερη και από αυτή που ζούσε πριν από 500 χρόνια
– ένας πολύ περιορισμένος αριθμός υπερμεγέθων διεθνών τραπεζών, πολυεθνικών, κρατικών και “ιδιωτικών” υπηρεσιών και συσσωματώσεων, έχουν αποκτήσει τεράστια δύναμη και αναπτύσσονται όπως ο καρκίνος
Για πρώτη επίσης φορά στην Ιστορία, οι ανθρώπινες παραγωγικές δυνάμεις έχουν φτάσει σε ένα σημείο που μπορούν να καλύψουν τις “εύλογες” ανάγκες όλων των ανθρώπων και να τους επιτρέψουν μια αξιοπρεπή ζωή. Αλλά ταυτόχρονα, οι ανισότητες έχουν φτάσει στο απόλυτο ιστορικό τους μάξιμουμ.
Επίσης για πρώτη φορά στην Ιστορία, οι εξαιρετικά ολιγάριθμες ομάδες που ελέγχουν ήδη το μεγαλύτερο μέρος της εξουσίας, του χρήματος και της γνώσης, είναι στην πορεία προς την απόκτηση της τεχνολογικής δυνατότητας να επιβάλουν μια ολοκληρωτική τάξη, που θα’ κανε τον Χίτλερ να μοιάζει με μικρό παιδί, με αλχημιστή συγκρινόμενο με σύγχρονο χημικό.
‘Iσως όμως πιο ανησυχητικά από όλα αυτά τα ήδη πολύ ανησυχητικά “αντικειμενικά” γεγονότα, είναι το επίπεδο του λόγου που εκπέμπουν τα δύο πρόσωπα που επιδιώκουν να γίνουν Πρόεδροι της πιο ισχυρής χώρας στον κόσμο, κυβερνήτες της υπερδύναμης, αν όχι του πλανήτη. Δύσκολα θα βρείτε στις προσβολές που ανταλλάσσουν καθημερινά έστω και μια αξιοσημείωτη ιδέα για το πως θα αντιμετωπίσουν τις τόσο σημαντικές, “υπαρξιακές” προκλήσεις απέναντι στη χώρα τους και στον κόσμο.
Τα λόγια και οι ιδέες έχουν σημασία, ακόμα κι αν είναι εσφαλμένες ή ψεύτικες, όπως και η απουσία τους έχει σημασία. Ο Καρλ Μαρξ έλεγε ότι η Συνείδηση καθυστερεί εν σχέση με το Είναι. Αλλά και το αντίστροφο είναι αλήθεια. Οι ιδέες – ή η απουσία τους – συνιστά σαφή ένδειξη που πάει μια κοινωνία, τι διαλέγει να καταλάβει και τι να αγνοήσει, ποιές αλήθειες χρειάζεται και ποιές αυταπάτες της αρέσουν.
Ο αιώνας μας ξεκίνησε ως “αιώνας των καταστροφών”. Παραδοσιακοί πόλεμοι στη Μέση Ανατολή, λιγότερο παραδοσιακοί στην Ευρώπη, όπως αυτός που κατέστρεψε την  Ελλάδα, πυρηνικές καταστροφές όπως στην Φουκουσίμα (μια καταστροφή που οφείλεται στην υποταγή της πυρηνικής βιομηχανίας στις προτεραιότητες μιας άρρωστης κοινωνίας εν γένει και του χρήματος ειδικά, οι επιπτώσεις της οποίας έχουν, σε μεγάλη έκταση, αποκρυβεί).
Ζούμε το “τέλος της ελπίδας”, καθώς αντιμετωπίζουν σοβαρή κρίση ή κατάρρευση όλα τα μεγάλα σχέδια της νεώτερης εποχής που υπόσχονταν να κάνουν τους Ανθρώπους υποκείμενα της Ιστορίας τους (Διαφωτισμός και Δημοκρατία, Σοσιαλισμός, η τυφλή πίστη στα αυτόματα κοινωνικά οφέλη της Επιστήμης, Ψυχανάλυση). Στην Ανατολή κατέρρευσε ο “σοσιαλισμός”, στη Δύση αποδομείται καθημερινά ο “καπιταλισμός της ευμάρειας”.
Οι ιδέες του κόσμου μας φτιάχτηκαν, σε πολύ μεγάλο βαθμό, από την (θετική και αρνητική) επίδραση του Μαρξ, του Φρόιντ και του Αϊνστάιν. Και δεν μοιάζει να υπάρχει κανείς να τους αντικαταστήσει ή να τους “ξεπεράσει” (με την έννοια που το’ κανε η Νέα εν σχέση με την Παλαιά Διαθήκη, ή η σχετικότητα εν σχέση με τον Νεύτωνα).
Οι άνθρωποι όμως δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς ελπίδα, ούτε χωρίς νόημα (σχέδιο). Η καταστροφή του πολιτικού λόγου στα πιο ισχυρά κράτη του κόσμου, όπως οι ΗΠΑ, είναι μια περισσότερο από σαφής ένδειξη για την επιταχυνόμενη αποσύνθεση του σύγχρονου καπιταλισμού. Αν δηλαδή αυτή η λέξη είναι κατάλληλη για κάτι που στην ολοκλήρωσή του μοιάζει περισσότερο με μεταμοντέρνα φεουδαρχία. ‘Ένα τέτοιο σύστημα, αν αφεθεί στη φυσική του πορεία, οδηγεί στο τέλος του Ανθρώπου, την καταστροφή του πλανήτη και μια δικτατορία των Μηχανών. Ειδομένη σε μια τέτοια προοπτική, η καταστροφή του νοήματος μπορεί να αναγγέλλει τη δική μας καταστροφή.
Είναι φυσικό, σε μια τέτοια εποχή, νοιώθοντας από ένστικτο τις τρομερές προοπτικές μπροστά τους, οι άνθρωποι να γυρνάνε στις παλιές ταυτότητες, όπως το έθνος και η θρησκεία, ή να προσπαθούν να βρουν νέες ελπίδες (π.χ. το κοινωνικό κίνημα που αποκρυσταλλώθηκε γύρω από τον Σάντερς στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας). Προς το παρόν όμως, είναι οι δυνάμεις του “σκότους” που κυριαρχούν στη σκηνή.
Επιστρέφοντας στις αμερικανικές εκλογές τι βλέπουμε; ‘Έναν υποψήφιο που αντιπροσωπεύει το τέλος της Λογικής, μία άλλη που αντιπροσωπεύει το τέλος του Συναισθήματος, ενώ και οι δύο τους το τέλος κάθε είδους Ηθικής. Αυτά είναι ακριβώς τα τρία στοιχεία που, όταν συνυπάρχουν, και μόνο όταν συνυπάρχουν, ξεχωρίζουν τους ανθρώπους από ανθρωπόμορφα τέρατα. (Η κατάσταση στην Ευρώπη, ιδίως στη Γαλλία, που είναι η “μητέρα” της σύγχρονης Ευρώπης, σε ότι αφορά την πολιτική και τις ιδέες, δεν είναι καλύτερη, είναι πιθανώς χειρότερη από ότι στο αμερικανικό κέντρο της παγκόσμιας ισχύος).
Οι χαρακτήρες που κυριαρχούν στην πολιτική τάξη αντανακλούν την αρρώστια του “συστήματος”. ‘Ίσως αυτή η διαδικασία παρακμής δεν είναι τωρινή, πάει αρκετά πιο πίσω. Αλλά μετά το “τέλος” του Ψυχρού Πολέμου (που δεν τελείωσε άλλωστε) και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, φτάνει τώρα στο αποκορύφωμά της σχεδόν σε όλες τις “δυτικές δημοκρατίες”, ίσως προαναγγέλλοντας αλλαγή καθεστώτος.
Αξίζει ίσως να διαβάσει κανείς τα σχόλια που δημοσιεύουν δύο κριτικά αμερικανικά περιοδικά, το Nation και το Counterpunch, για το απερίγραπτο debate των Κλίντον και Τραμπ και που προσέφεραν την έμπνευση στον συγγραφέα αυτών των γραμμών. ‘Η ίσως, μπορείτε να παραλείψετε τις ειδήσεις και τα σχόλια. Δείτε ξανά τις ταινίες του Στάνλει Κιούμπρικ, ιδίως την τελευταία του. Η μεγαλοφυΐα του θα σας βοηθήσει να διακρίνετε τις δυνάμεις που κυβερνάνε σε μεγάλο βαθμό τον κόσμο μας και το (μη ανακοινώσιμο) σχέδιο που απεργάζονται γι’ αυτόν.
Ο μεγάλος Γάλλος γενετιστής Αλμπέρ Ζακάρ έγραψε ότι “το μεγαλύτερο εμπόδιο στην κατανόηση της πραγματικότητας, είναι τα όρια της φαντασίας μας”.
Σημ. Τα σχόλια μπορείτε να τα βρείτε στις εξής διευθύνσεις:
Δημοσιεύτηκε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ