Roberto Pecchioli - Ο Τζορτζ Σόρος και η Ανοιχτή Κοινωνία (2)

Συνέχεια από: Δευτέρα 14 Αυγούστου 2023

KATA ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ (ΤΟ ΑΝΤΙΦΩΝΟ ΤΟΥ ΣΟΡΟΣ)

 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Επιμέλεια Lorenzo Maria Pacini

Υπάρχει επίσης μια εθνοεπιστημονική προοπτική που πρέπει να ληφθεί υπόψη, η οποία είναι επίσης γλωσσική και δημολογική. Γίναμε μάρτυρες μιας μαζικής και αναγκαστικής εισαγωγής πολλών νέων όρων στη γλώσσα των μαζών σύμφωνα με ένα ακριβές χρονικό μοτίβο, μια αναγκαία ακολουθία που έχει φορτώσει πολλά λήμματα από το σημασιολογικό μητρώο του κόσμου της υγείας, με εσχατολογική αξία, και αυτό επειδή η Μεγάλη Επαναφορά θα έρθει μόνο μετά από αυτή την υποχρεωτική μετάβαση, ακολουθώντας την πορεία που υπέδειξε ο ήδη γνωστός γκουρού του Νταβός, Klaus Schwab, πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, αλλά ακόμη νωρίτερα μας το διηγήθηκαν οι "προφήτες" και οι "ακόλουθοι" της ανοικτής κοινωνίας, μεταξύ των οποίων ο Ζακ Αττάλι, ο Μπιλ Γκέιτς και ο Τζορτζ Σόρος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Πολλές ήταν, στην πραγματικότητα, οι προφητικές προειδοποιήσεις, που είχαν προαναγγελθεί όλα αυτά τα χρόνια, και τώρα αυτή η μορφοποίηση προτείνεται ως κάτι αναπόφευκτο, μάλιστα θετικό και απαραίτητο, για να βγούμε από την κρίση της υγείας, που ακολούθησε την οικονομική, η οποία μέσα σε τριάντα χρόνια συνέτριψε εντελώς τα πορτοφόλια των ανθρώπων. Αυτοί οι χαρακτήρες αλλάζουν τη γλώσσα, γιατί αλλάζοντάς την αλλάζουν τους ανθρώπους, επαναπρογραμματίζοντας τις νευρολογικές τους διαμορφώσεις μέσω της εισαγωγής λέξεων που έχουν πολύ ισχυρή σημασία, με διάφορα οξύμωρα, αναδεικνύοντας μια αφήγηση γεγονότων που ανατρέπει την καθιερωμένη τάξη πραγμάτων της κοινωνίας. Ας σκεφτούμε, για να δώσουμε ένα παράδειγμα, την έννοια της κρίσης, ετυμολογικά θετική, αλλά κοινωνικά μετασχηματισμένη σε αρνητική, σε σημείο που να χρησιμοποιείται σαν να ήταν μια πολιτική αναγκαιότητα, ο μόνος τρόπος για να αλλάξει ο κόσμος. Μια διαφορετική γλώσσα, αυτή της ανοιχτής κοινωνίας, η οποία είναι χαρακτηριστική της μαγείας, των αποκρυφιστικών πρακτικών, επειδή είναι προσιτή μόνο σε λίγους, εσωτεριστική στο αυθεντικό της νόημα και εξωτεριστική στην εμμονική της εφαρμογή, με αποτέλεσμα στην πλειοψηφία των ανθρώπων να εμφανίζεται ασαφής και ενίοτε τρομακτική. Εδώ είναι που ο φόβος γίνεται το κατ' εξοχήν όργανο της εξουσίας, μια δικαιολογία που υιοθετείται για να στερήσει από τον πληθυσμό την ατομική και συλλογική ελευθερία. Εκεί που το μοντέλο του Popper δεν έφτασε με μακροπρόθεσμες αλλαγές, εδώ έρχονται οι βραχυπρόθεσμες στρατηγικές κοινωνικής μηχανικής, που απευθύνονται στα αρχετυπικά ανθρώπινα συναισθήματα.

Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης εύκολο να κάνει κανείς μια σύγκριση μεταξύ των νομικών αλλαγών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών και απότομης νομοθεσίας "έκτακτης ανάγκης" που μας συνοδεύει τα τελευταία δύο χρόνια. Στην πρώτη περίπτωση, παρατηρούμε έναν μετασχηματισμό από το κράτος δικαίου στο κράτος των δικαιωμάτων, μια πραγματική δοκιμασία της ποππεριανής γυμναστικής, διότι εδώ είναι που έλαβε χώρα το πιο εμφανές άνοιγμα, αυτό που διεύρυνε τις ρωγμές του κοινωνικού ιστού στον καμβά των αξιών και των αρχών, οδηγώντας μας στον καθαγιασμό κάθε ιδιοτροπίας, στο όνομα μιας απαραβίαστης προσωπικής ελευθερίας που αξίζει να διεκδικηθεί ακόμη και πολεμικά, όταν είναι απαραίτητο. Στη δεύτερη περίπτωση, η λεγόμενη πανδημία είδε, αντιθέτως, μια καταστροφή των βεβαιοτήτων του δικαίου, κάνοντας όλες τις υποτιθέμενες επιτυχίες του αρχικού ανοίγματος να εξαφανιστούν με ένα μόνο χτύπημα. Στο όνομα των έτοιμων δικαιωμάτων φτάσαμε στην άρνηση των δικαιωμάτων· επικαλούμενοι την ελευθερία για όλους, βρεθήκαμε να βιώνουμε την ελευθερία κανενός. Μια τυχαία επακόλουθη διαδικασία ή το υπολογισμένο αποτέλεσμα ενός ακριβούς προγράμματος;

Σε αυτό το βιβλίο, ο συγγραφέας μάς δίνει μια εις βάθος ανάλυση ορισμένων από τα πιο ενδιαφέροντα στάδια του μετασχηματισμού της ανοικτής κοινωνίας, δίνοντας έμφαση στην καθαρά πολιτική, και μάλιστα βιοπολιτική πτυχή της πρόσφατης ιστορίας. Όπου ο άνθρωπος δεν θεωρείται πια βιος αλλά απλή ζωή, ο βιοπολιτικός έλεγχος γίνεται η συνήθης διοίκηση σε ένα κράτος, το οποίο μοιάζει περισσότερο με ζωοτεχνικό εργοστάσιο, όπου το κατεστημένο σηματοδοτεί και ελέγχει κάθε στιγμή και διαδικασία της ύπαρξης των αντικειμένων που περιέχονται εντός του περιβόλου των εργαστηριακών ορίων. Από την άλλη πλευρά, ένα εμφανές πλέον ρίζωμα της μετανεωτερικότητας είναι η εξάλειψη των ορίων με την ανάμειξη ζωής και θανάτου, που γεννά μια νεκρή ζωή, το bios necros, υποβαθμίζοντας την αξιοπρέπεια του πνευματικά εμψυχωμένου σώματος, στα ελληνικά bios, σε εκείνη της απλής ύλης, το zoe. Η ζωή δεν είναι πια το υπερβατικό άνοιγμα αλλά η οριζόντια, ριζωματική υπόσταση, που ρίχνεται δραματικά στην πεπερασμένη υπόσταση κάποιου πράγματος που δεν έχει ελπίδα ή δυνατότητα να πάει πέρα από αυτήν.

Έτσι, οι μή-νεκροί γίνονται κύριοι ενός νέου συλλογικού φαντασιακού μαζί με τους μή-θνητούς: είναι η εποχή των ζόμπι, των cyborgs, της τεχνητής νοημοσύνης, όλων εκείνων των υβριδικών ή καλύτερα των εντελώς τεχνικών μορφών που προσομοιάζουν τη ζωή αλλά δεν την περιέχουν. Εκεί που κηρύξαμε την υπέρβαση του υλομορφικού αναγωγισμού του Αριστοτέλη, θέλοντας να υπερβούμε τη φαινομενική απλοποίηση της "κίνησης" ως αρχής της ζωής και κεντρικού σημείου της υπαρξιακής τοπογραφίας μέσα στις γνωστές διαστατικές συντεταγμένες, φτάσαμε όχι μόνο να μήν υπερβούμε αλλά να συρρικνώσουμε ακόμη περισσότερο τα κριτήρια αναγνώρισης της ζωής, απορρίπτοντάς την μόνο στην τεχνική πτυχή, στο ζώο, απορρίπτοντας κάθε άλλο στοιχείο, φτάνει κανείς να μισεί τη ζωή από την αρχή της μέχρι την ολοκλήρωσή της, επειδή δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί ζωή, αφού δεν εμπίπτει στον νέο αξιωματικό ορισμό. Η ζωή είναι τώρα byte, είναι δεδομένo, είναι παρόρμηση. Τίποτα απρόβλεπτο δεν επιτρέπεται. Μόνο ό,τι είναι ελέγξιμο και ελεγχόμενο είναι αποδεκτό ως υπάρχον.

Η ζωή έχει μετατραπεί σε αρρώστια· η ίδια η ζωή είναι ένας ιός, ειδικά όταν εξετάζεται υπό το πρίσμα του "πράσινου" οικολογισμού (κάτι εντελώς διαφορετικό από την οικολογία), ο οποίος ερμηνεύει τον άνθρωπο ως παράσιτο που πρέπει να εξαλειφθεί από τον πλανήτη Γη, αλλά και αυτό μόνο σε βάρος μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ανθρώπων, αφήνοντας ανέγγιχτη την ελίτ που κηρύττει από άμβωνος την υποταγή σε καθεστώτα αυτοεξόντωσης, ενώ οι ίδιοι χορταίνουν στις δικές τους πολυτελείς ανέσεις. Με αυτόν τον τρόπο, είναι προφανές ότι όλοι είμαστε άρρωστοι ή δυνητικά άρρωστοι, ακόμη και χωρίς να το γνωρίζουμε, και η υγεία γίνεται προνόμιο μιας πιστοποίησης της οποίας το νομικό καθεστώς δεν δίνεται πλέον από εμπειρικά αξιολογήσιμες ιατρικές αποδείξεις, αλλά από τη θεσμοθετημένη εξουσία μιας φαρμακευτικής εταιρείας, ενός υπουργείου, ενός γραμμωτού κώδικα ή ενός κώδικα QR που μπορεί να κατεβεί στο τηλέφωνο.

Εύλογα, μπορούμε να μιλάμε για βιοκρατία, για την κυβέρνηση της ζωής, όχι με την υποκειμενική αλλά με την αντικειμενική έννοια, κάνοντας μια γλωσσική αντιστροφή, διότι δεν είναι η ζωή που κυβερνά, αλλά η ζωή που κυβερνάται.

Η θριαμβευτική επιτυχία της βιοπολιτικής της Φουκωικής μνήμης, μάς εισάγει στη δεύτερη λειτουργία που ανιχνεύεται στις μπατονέτες: στό να επηρεάζουν συμβολικά τη συλλογική φαντασία. Αυτό συμβαίνει μέσω της ιερής επικοινωνίας που γίνεται γι' αυτές και της άμεσης σύνδεσης με την πρακτική τους χρήση, επειδή η μπατονέτα (του rapid test) παραμένει η τελευταία λύση για την απόκτηση της πράσινης άδειας, επιβάλλοντας τον εαυτό της -ή μάλλον γινόμενη αποδεκτή- ως συμβιβασμός "του μικρότερου κακού". Η βιοασφάλεια έχει γίνει η μεθοδολογία ανατροπής των φιλελεύθερων αστικών δημοκρατιών, οι οποίες δίνουν τη θέση τους σε μια νέα δεσποτεία λίγων ολιγαρχών, οι οποίοι, υπό τον ήχο των αμφίβολων διαταγμάτων, κατεδαφίζουν την έννομη τάξη των κρατών. Μια διαδικασία, αυτή της αποδόμησης της φιλελεύθερης δημοκρατίας, η οποία έχει πράγματι τη θετική και μοιραία κατεύθυνσή της, αλλά το πρόβλημα που ανακύπτει είναι: προς ποιες νέες μορφές βαδίζουμε; Εδώ ο Pecchioli θέτει το θέμα: η ανοιχτή κοινωνία του Soros, μια επικαιροποιημένη εκδοχή της κοινωνίας του προγόνου του Popper, από τι αποτελείται; Μπροστά στην κατάλυση των σημαντικότερων δικαιωμάτων και ελευθεριών του ατόμου, στην εκμηδένιση της μεταφυσικής του διάστασης στο όνομα μιας ζωής που στήνεται ως απόλυτο, και στην επιβολή νέων τεχνοκρατικών και οικολογικο-χρηματοοικονομικών μοντέλων, δεν υπάρχει σίγουρα καμία ελπίδα για μια νέα παγκόσμια αναγέννηση. Εξαιρετική κοινωνική μηχανική, πρέπει να αναγνωριστεί. Οι προτάσεις που μας προαναγγέλλονται ως ήδη αποφασισμένες άνωθεν είναι αυτές του ολοκληρωμένου τρανσουμανισμού, η αποθέωση του ανοίγματος χωρίς αν και αλλά, σενάρια που μέχρι πριν από λίγα χρόνια αποτελούσαν προνόμιο μόνο μιας ορισμένης δυστοπικής και πρωτοεπιστημονικής λογοτεχνίας, και που τώρα παίζονται με ανατροπές στα διάφορα θέατρα των ανθρωπιστικών επιστημών. Η υπαρξιακή γεωπολιτική συνδέεται επίσης με τη γεωγραφία, όπως είναι λογικό. Όσο περισσότεροι λαοί καταρρέουν, τόσο περισσότερα κράτη εξαφανίζονται, και αυτό αποτελεί ένα νόστιμο μεζέ για τους αδηφάγους συνωμότες της νέας διακυβέρνησης. Η εχθρότητα απέναντι σε κάθε ταυτότητα απαιτεί τη ρευστοποίηση κάθε πολιτικής μορφής εκτός από εκείνη που προτιμούν οι λίγοι ανέγγιχτοι. Η διεισδυτικότητα, από την άλλη πλευρά, είναι ένα οντολογικό χαρακτηριστικό του υπερανθρωπισμού, διότι έχει ακραία ανάγκη αφενός για ασυνείδητη προσκόλληση και αφετέρου για ανθρώπινο "κρέας για σφαγή", ως πρακτικό εργαστήριο, προκειμένου να μπορέσει να αυτοεκπληρωθεί. Οι ίδιες οι διαδικασίες πειθούς και πολιτικής κυριαρχίας που τίθενται σε εφαρμογή μας υπενθυμίζουν την ανάγκη του συστήματος για προσκόλληση και τροφή: αν οι άνθρωποι άρχιζαν να ξυπνούν, όλα θα κατέρρεαν σύντομα, διότι η βάση της πολιτικής εξουσίας είναι η ανάθεση που λαμβάνουν από τα μέλη της κοινωνίας. Όλα αυτά είναι ανιχνεύσιμα από εκείνα τα περιπτωσιολογικά παραδείγματα που αποτελούν την αρχή της έρευνας όλων των επιστημών. 

Ο Pecchioli σε αυτό το βιβλίο μας υπενθυμίζει ότι αυτό που είναι εμφανές σήμερα είναι ότι υπάρχει ένας νέος κόσμος, με νέους κανόνες κοινωνικής ζωής, με τους οποίους πρέπει να αναμετρηθούμε με την περιρρέουσα πραγματικότητα, όσο υποκειμενικά και αν την αντιλαμβάνεται κανείς. Το να το αρνούμαστε αυτό σημαίνει ότι δεν λαμβάνουμε υπόψη μας την περιρρέουσα πραγματικότητα και μερικές φορές υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να φανεί ως μια ένοχη άγνοια για την οποία η ιστορία θα μας θέσει προ των ευθυνών μας. "Η γνώση είναι δύναμη", δίδασκαν στα σχολεία: εδώ, μέσω αυτού του κειμένου, η ελπίδα είναι ότι πολλοί άνθρωποι θα μάθουν όχι μόνο πώς λειτουργεί ένα μέρος του κόσμου, αλλά κυρίως τι καλούμαστε, όλοι μας, να κάνουμε. Η πιο επαναστατική πράξη είναι να αγωνιστούμε για την ελευθερία του πολιτισμού, της πληροφόρησης, της κοινωνικοποίησης. Η αφετηρία για την αντιμετώπιση των μεφιστοφελικών ψεμάτων της ανοιχτής κοινωνίας και την έξοδο των μυαλών από τον ύπνο της λογικής είναι, για άλλη μια φορά σε όλους τους αιώνες της ανθρωπότητας, ο πολιτισμός, με επίγνωση της μεγάλης ευθύνης, τής εποχικής σημασίας, που ο καθένας μας ενσαρκώνει αυτή τη στιγμή. Μια αλλαγή που ξεκινάει από εμάς. Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εμείς, τότε ποιος;