Πατερική ή πατρομάχος η «μεταπατερική θεολογία»;

Πατερική ή πατρομάχος η «μεταπατερική θεολογία»;Του Ιωάννη Τάτση, Θεολόγου

Η ημερίδα που διοργάνωσε στα μέσα Φεβρουαρίου η Μητρόπολη Πειραιώς με θέμα «Πατερική θεολογία και μεταπατερική αίρεση» αποκάλυψε σε όλο του το μέγεθος τον αιρετικό χαρακτήρα της λεγόμενης «μεταπατερικής θεολογίας». Σε μια προσπάθεια να αποδείξουν υπερβολικά και λανθασμένα τα συμπεράσματα της ημερίδας αυτής, τις επόμενες ημέρες ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος προέβησαν σε δύο πραγματικά πρωτότυπες ερμηνείες της «μεταπατερικής θεολογίας»...

Ο Μητροπολίτης Δημητριάδος στην εγκύκλιό του για την Κυριακή της Ορθοδοξίας τόνισε σχετικά: «Δεν υπάρχει μεταπατερικότητα ξεκομμένη από τη διαχρονική διδασκαλία των Αγίων Πατέρων, ξεκομμένη από την αιώνια Αλήθεια της Ορθοδοξίας. Αυτό, που κάποτε καλούμε «μεταπατερική», δεν είναι «αντιπατερική» θεολογία, αλλά θεολογία «μετά», δηλ. μ α ζ ί με τους Αγίους Πατέρες».

Μια τέτοια ερμηνεία σύνθετης ελληνικής λέξης προφανώς κινείται έξω από τα όρια των κανόνων της ελληνικής γλώσσας και είναι τουλάχιστον ατυχής.

Λίγες μέρες αργότερα ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος μιλώντας στη Σχολή Ευελπίδων είπε: «Η εποχή μας έχει βγάλει κι αυτή Πατέρες. Η νεοπατερική, την είπανε μεταπατερική, δεν είναι άλλη θεολογία, είναι χρονικό πράγμα. Όπως θα λέγαμε η σύγχρονη θεολογία, οι σύγχρονοι θεολόγοι».

Απλοϊκός τρόπος για να δικαιολογηθούν μεγάλα θεολογικά ολισθήματα. Ποιοι είναι άραγε «οι σύγχρονοι θεολόγοι» στους οποίους αναφέρεται ο Αρχιεπίσκοπος; Οι θεολογούντες διανοητές της «Ακαδημίας» του Βόλου ή μήπως οι σύγχρονοι άγιοι όπως ο Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς και οι άγιοι Γέροντες Παΐσιος, Πορφύριος κ.α.;

Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα δεν βρίσκεται στις λέξεις αλλά στο περιεχόμενο που αυτές έχουν ή στους λόγους για τους οποίους εισάγεται η χρήση τους. Για να ανεύρουμε το πραγματικό περιεχόμενο της «μεταπατερικής θεολογίας» της «Ακαδημίας» του Βόλου αρκεί να θυμηθούμε όσα υποστήριζε ο Διευθυντής της «Ακαδημίας» Παντελής Καλαϊτζίδης: «H «επιστροφή στους Πατέρες» … είχε όμως και ορισμένες αρνητικές συνέπειες όπως…την έξαρση του αντιθετικού άξονα Ανατολή-Δύση και την καλλιέργεια αντιδυτικού, αντιοικουμενικού πνεύματος». Αποφαινόταν μάλιστα ότι «Οι παραπάνω διαπιστώσεις καθιστούν επείγον το αίτημα της νέας σάρκωσης του λόγου και της συναφειακής ανάγνωσης των Πατέρων, θέτοντας ταυτόχρονα το ερώτημα της δυνατότητας ύπαρξης μιας μετα-πατερικής ορθόδοξης θεολογίας» που θα προχωρήσει στην ανάλυση θεμάτων όπως «Επανεξέταση του ζεύγους καθολικότητα-αίρεση, εν σχέσει προς τα ζεύγη ετερότητα-αίρεση, διαφορά-ενότητα. Ανοχή και καταδίωξη των «αιρετικών» στα πατερικά κείμενα και στη σημερινή πολιτισμική συνθήκη» αλλά και την, κατά Π. Καλαϊτζίδη «ατελή ανθρωπολογία των Πατέρων: προβληματικές ανθρωπολογικές απόψεις της πατερικής θεολογίας π. χ. για την γυναίκα (το κατ' εικόνα Θεού αποδίδεται σε αυτήν μόνο δια μέσου του άνδρα)… διάχυτος αντιφεμινισμός της Εκκλησίας και της πατερικής θεολογίας, νέες ανθρωπολογικές προκλήσεις της βιοηθικής και βιοτεχνολογίας, κλπ». Κατέληγε δε ότι «Τα παραπάνω θέτουν επιτακτικά το αίτημα μιας σύγχρονης ορθόδοξης μετα-πατερικής θεολογίας, και επανερμηνείας της πιστότητας στην πατερική παράδοση, καθώς στον ερμηνευτικό ορίζοντα της παρούσας εισήγησης, το «επόμενοι τοις αγίοις Πατράσιν» δεν σημαίνει απλώς την συνέχιση, την επικαιροποίηση ή και την επανερμηνεία της παράδοσης αυτής, αλλά -κατά το προηγούμενο της πρωτοχριστιανικής και της πατερικής υπέρβασης- και την υπέρβασή της όπου και όταν χρειάζεται».

Αυτά και άλλα παρόμοια υποστήριζε ο Παντελής Καλαϊτζίδης το 2010 στο συνέδριο εκείνο για την «μεταπατερική θεολογία». Τα επαναλάβαμε γιατί κάποιοι προσπαθούν να αμνηστεύσουν την «μεταπατερική θεολογία» και τους εισηγητές της και να εμφανίσουν τα πάντα ως αποτέλεσμα παρανοήσεων. Η «μεταπατερική θεολογία» του Βόλου όμως δεν είναι άλλο τι παρά προσπάθεια υπέρβασης των αγίων Πατέρων και αμφισβήτησης όσων διδασκαλιών τους δεν «βοηθούν» τα σχέδια της οικουμενιστικής ψευτοενότητας.

Λόγω των χαρακτηριστικών της η «μεταπατερική θεολογία» είναι πράγματι πατρομάχος, αντιπατερική και για τούτο δεν μπορεί να της αποδίδεται το όνομα της θεολογίας αλλά της αίρεσης. Στο εξής όσοι θέλουν να είναι «επόμενοι τοις αγίοις πατράσιν» ας κάνουν χρήση του δόκιμου όρου πατερική θεολογία. Η μεταπατερικότητα συνδέεται άρρηκτα με τον οικουμενισμό και αποτελούν μαζί σύμπλεγμα αιρέσεως και κακοδοξίας.