Ποια η διαφορά ουσίας και Φύσεως?-επανάληψη

Η ανθρώπινη Φύση έχει σώμα και λογική ψυχή.

Όσο για την Θεία Φύση άς την περιγράψουμε με τον λόγο του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου: Λόγος ΚΘ’ 19 : Ο τώρα άνθρωπος υπήρχε τότε απλούς (ώς Θεός). Παρέμεινεν ότι ήτο και ό,τι δέν ήτο, το απέκτησεν. Είς την αρχήν ήτο ως αναίτιος διότι ποιά είναι η αιτία του Θεού; Αλλά αργότερον έγινεν άνθρωπος διά μίαν αιτίαν (Και αυτή η αιτία ήτο να σωθούμε εμείς). Και έχων ως σύνδεσμον τον νούν ηνώθη με την σάρκα (διά μέσου νοός ομιλήσας σαρκί, και γενόμενος άνθρωπος, ο κάτω Θεός), και έγινε άνθρωπος ο επί γής Θεός. Αφού ο άνθρωπος ηνώθη με τον Θεόν και έγινεν ένας με υπεροχήν της ανωτέρας φύσεως, ώστε να γίνω τόσον Θεός όσον εκείνος άνθρωπος. Εγεννήθη μέν, αλλ’ήτο και γεννημένος, απο γυναίκα μέν αλλά και παρθένον. Αυτό είναι ανθρώπινον, εκείνο είναι θεϊκόν, χωρίς Πατέρα εδώ κάτω, αλλά και χωρίς μητέρα εκεί επάνω. Όλον τούτο Θεότης (Δηλαδή η Θεϊκή Φύση).

Φύσις των Τριών της Αγίας Τριάδος μία, Θεός.

Η Φυσις ή ουσία σημαίνει το κοινόν.

Η υπόσταση ή το πρόσωπο σημαίνει το ιδιαίτερο, το ένα και μοναδικό.

Ο δέ μόνον Θεού και ίδιον, τούτο Ουσία (Γι’αυτό λέγεται υπερούσιος, Διότι δέν αναλογεί στην ανθρώπινη ουσία).

Με μία απίστευτη απλότητα και γι’αυτό δυσνόητα, εκφράζει κάποιες πολύτιμες νύξεις για το θέμα ο Άγιος Γρηγόριος στον 42ο Λόγο του, στην παρ. 15! Η οποία είναι μία διευκρίνηση επίσης της Ομολογίας πίστεως.

«Το άναρχον και η αρχή και το μετά (με την αρχή) της αρχής εις Θεός. Ούτε του ανάρχου είναι το άναρχον φύσις, ή το αγέννητον. Διότι ουδεμία Φύσις είναι κάτι αρνητικό, κάτι που δέν είναι, αλλά μόνον αυτό που είναι! Φύσις είναι η του όντος θέσις, και όχι η αναίρεσις του μή όντος. Ούτε η αρχή είναι χωρισμένη απο το άναρχον, διότι δέν είναι φύσις αυτού η αρχή, όπως δέν είναι ούτε εκείνου το άναρχον. Περί γάρ την Φύσιν ταύτα (γύρω απο την Φύσιν, σχετίζονται με την Φύσιν) αλλά δέν είναι Φύσις! Και εκείνο που είναι μαζί (το μετά του ανάρχου) με το άναρχο και την αρχή δέν είναι άλλο τι, αλλά όπως εκείνα. Το όνομα δέ του ανάρχου Πατήρ, τής δέ αρχής Υιός, αυτού δέ που είναι μαζί με την αρχή (μετά της αρχής ότι έπειτα απο την αρχή) Πνεύμα Άγιον. Φύσις δέ των Τριών μία, Θεός. Ένωσις είναι δέ ο Πατήρ, εξ’ού και πρός όν ανάγονται όσα ακολουθούν (τα εξής): Ούχ ώς συναλείφεσθαι (και όχι σαν να είναι διαλυμένα μεταξύ τους) αλλ’ ώς έχεσθαι (αλλά για να διατηρούνται πάντοτε μαζί), χωρίς να μπορούν να τα χωρίσουν, ούτε ο χρόνος, ούτε η θέληση, ούτε η δύναμη. Διότι αυτά χωρίζουν εμάς στην πολλαπλότητα, διότι κάθε στοιχείο πολεμά εναντίον του άλλου (στασιάζουν το ένα κατά του άλλου). Αλλά αυτά στα οποία μία απλή Φύσις και το Είναι είναι ταυτόν, είναι το ΈΝ Κυρίαρχο, κυριαρχεί η ενότης. 

ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ-Ο ΜΕΓΑΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ 2-επανάληψη

«Είναι αδύνατον πάντως να πούμε πώς στον Θεό, όπως και στην περίπτωση των ανθρωπίνων υπάρξεων, η φύσης προηγείται του προσώπου. Ομοίως και για τους ίδιους λόγους, είναι αδύνατον να πούμε πώς στον Θεό κάποιο από τα τρία πρόσωπα υπάρχει ή μπορεί να υπάρξει ξεχωριστά από τα άλλα πρόσωπα. Τα τρία αποτελούν μια τόσο αδιάσπαστη ενότητα, που ο ατομικισμός είναι απολύτος αδιανόητος στην περίπτωση τους. Το μυστήριο του ΕΝΟΣ Θεού σε τρία πρόσωπα στοχεύει σε έναν τρόπο ζωής ο οποίος απαγορεύει τον ατομικισμό και τον χωρισμό (ή την αυτάρκεια και την αυτύπαρξη) σάν κριτήριο της πολλαπλότητος. Το ένα όχι μόνο δέν προηγείται των πολλών αλλά αντιθέτως απαιτεί τα πολλά απ’την αρχή για να εξασφαλίσει την ύπαρξη του».

ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. ΤΟ ΕΝΑ ΓΕΝΝΑ ΤΑ ΠΟΛΛΑ. ΕΝΩ ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΤΟ ΕΝΑ ΔΕΝ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΚΑΝ. ΕΠΙΔΙΩΚΕΤΑΙ Η ΕΝΟΤΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ.

«Ένα πρόσωπο ορίζεται μέσω ιδιοτήτων οι οποίος είναι απολύτως μοναδικές και με αυτήν την άποψη διαφέρουν βασικώς από την φύση ή την ουσία. Όμως αυτή η ακοινωνησία των υποστατικών ιδιοτήτων δέν σημαίνει πώς τα πρόσωπα στην τριάδα πρέπει να κατανοηθούν σαν αυτόνομα άτομα. Οι Καππαδόκες ονόμασαν τα πρόσωπα με ονόματα που δείχνουν σχέσεις. Κανένα από τα τρία πρόσωπα δέν γίνεται κατανοητό χωρίς αναφορά στα άλλα δύο λογικώς και οντολογικώς. Το πρόβλημα είναι πώς θα κατορθώσουμε να ξανασυνδυάσουμε ακοινωνησία με σχέση. Αυτό πάντως παραμένει μια προσπάθεια να απελευθερώσουμε την Θεία ύπαρξη από την υποδούλωση των προσώπων στην ουσία, μια υποδούλωση η οποία αντιστοιχεί μόνον στην κτιστή ύπαρξη. Λόγω της άκτιστης υπάρξεως των τα τρία πρόσωπα δέν αντικρύζουν μια προϋπάρχουσα ουσία αλλά υπάρχουν ελεύθερα. Η ύπαρξις είναι ταυτόχρονα σχέση, σχεσιακή και υποστατική».

Νομίζουμε πώς είναι ξεκάθαρη πλέον η ανθρωπολογική του κατεύθυνση. Η βασική αδυναμία της Δύσεως, η οποία προσπάθησε να θεολογήσει μόνον βάσει της οικονομικής αποκαλύψεως, υπερβαίνεται, βαθαίνει και ολοκληρώνεται στην ανθρωπολογία, ανοίγοντας ακόμη περισσότερο το χάος που την χωρίζει από την Πατερική Θεολογία.

Ας δούμε όμως σε αυτό το σημείο τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, ξεκινώντας από την σκλαβιά των προσώπων στην ουσία, το μεγάλο σύνθημα του Ζηζιούλα.

Λόγος 29,2: Ημίν δέ μοναρχία το τιμώμενον, μοναρχία δέ ούχ ην έν περιγράφει πρόσωπον, εστι γαρ και το έν στασιάζον προς εαυτό πολλά καθίστασθαι, αλλ’ην φύσεως ομοτιμία συνίστησι, και γνώμης σύμπνοια, και ταυτότης κινήσεως, και προς το έν τον εξ άυτού σύννευσις ώστε κάν αριθμώ διαφέρει, τή γε ουσία μή τέμνεσθαι.

Λόγος 42,15 : Άναρχον και αρχή και μετά της αρχής είς Θεός. Ούτε του ανάρχου το άναρχον φύσις ή το αγέννητον. Ουδεμία γαρ φύσις ότι μή τόδε έστιν, αλλ’ότι τόδε.

Όνομα το μέν ανάρχο Πατήρ, τη δέ αρχή Υιός, το δέ μετά της αρχής Πνεύμα Άγιον. Φύσις δέ τοις τρισι μία, ΘΕΟΣ. ΕΝΩΣΙΣ δε ο Πατήρ, εξ’ού και πρός όν ανάγεται τα εξής : Ούχ ώς συναλειφεσθαι, αλλ’ώς έχεσθαι. (Χωρίς να είναι σε σύγχυση το ένα με το άλλο, αλλά σαν να κρατούνται μαζί).

Λόγος 29,15 : Ότι ούτε ουσία όνομα ο Πατήρ, ούτε ενεργίας. Σχέσεως δέ και του πώς έχει προς τον Υιόν ο Πατήρ ή ο Υιός προς τον Πατέρα. Ώς γάρ παρ’ημίν αι κλήσεις αύται το γνήσιον και οικείον γνωρίζουσιν, ούτω κακεί την του γεγεννημένου προς το γεγεννηκός ομοφυίαν σημαίνουσιν.

Έτσι λοιπόν εάν η Σύναξη είναι σχέσεις και εάν τα πάντα είναι σχέσεις, όπως διατείνεται η νεο-ορθόδοξη θεολογία, κάθε νεο-ορθόδοξος πρέπει να είναι θέσει Πατήρ και οι υπόλοιποι Υιοί τους, για να μπορεί να υπάρξει σχέση. Υιοί οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να πραγματοποιούν το θέλημα του Πατρός των για να υπάρξουν.

ΜΙΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΚΩΜΩΔΙΑ