Η ενότητα τής ανθρώπινης φύσης εν τη υποστατική προσευχή

Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ

Κατά τας ώρας της κατά Πρόνοιαν Θεοεγκαταλείψεως διεγείρεται εντός ημών πυρίνη προσευχή, και εν τοις κόλποις αυτής το πνεύμα μετά χαράς ατενίζει την συγγένειαν αυτού μετά του Χριστού, η δε ομοίωσις προς Αυτόν αυξάνει.

Ο Κύριος έπλασεν ημάς κατ’ εικόνα Αυτού· συνεπώς και ημείς εν Αυτώ γινόμεθα «κύριοι». Στερεούμενοι δια της δυνάμεως Αυτού βλέπωμεν παν είδος κακού εν τω κτιστώ κόσμω, αλλά τούτο δεν έχει πλέον εξουσίαν εφ’ ημών. Εις τούτο έγκειται η «κυριότης» ημών, ήτις είναι απαραίτητος δια την «ασάλευτον Βασιλείαν».

«Έτι άπαξ Εγώ σείω ου μόνον την γην, αλλά και τον ουρανόν. Το δε έτι άπαξ δηλοί των σαλευομένων την μετάθεσιν ως πεποιημένων, ίνα μείνη τα μη σαλευόμενα» (Εβρ. 12,26-27). Αγνοούμεν εις ποίαν τελικώς δοκιμασίαν θα υποβληθή πάσα η κτίσις. Είναι απαραίτητος ο ευλαβής φόβος, έως ότου διέλθωμεν όλα τα κτιστά κατώφλια και πληρωθώμεν της εκ του Θεού εκπορευομένης ακτίστου Ζωής.

Η Εκκλησία διδάσκει περί του Ιησού Χριστού ότι ήρεν επ’ Αυτού τας αμαρτίας του κόσμου παντός. Και εκείνος όστις προσεύχεται εις Αυτόν «πρόσωπον προς Πρόσωπον», δέχεται εν Πνεύματι παρ’ Αυτού το «φρόνημα» και τα αισθήματα, άτινα συναντώμεν και εν Αυτώ τω Ιδίω. Ουχί μόνον ταύτα αλλά και προσευχήν ομοίαν προς την προσευχήν Αυτού εν Γεθσημανή. Και τούτο είναι εκείνο, όπερ ορίζομεν ως υποστατικήν προσευχήν.

Ο προσευχόμενος δια τοιούτου τρόπου εισέρχεται εις την σφαίραν της Θείας Ζωής. Και τούτο εισέτι πριν η προσευχή αυτού φθάση εις το πλήρωμα της δυνάμεως αυτής, τουτέστιν εις εκείνο το βάθος, εν τω οποίω η προσευχή τελείται μετά του ιδίου κλαυθμού ως περί αυτού του ιδίου, ενδεχομένως και πλείον τούτου. Δια τούτο και ο Άγιος Σιλουανός και έλεγε και έγραφεν ότι ευχόμενος δι’ εκείνους, οίτινες εμακρύνθησαν από του Θεού, εθρήνει πλείον ή δι’ εαυτόν.

Ο Χριστός-Θεός είναι άπειρος εν τη παντοδυναμία Αυτού: Το Πνεύμα Αυτού πληροί πάσαν άβυσσον. Αλλά και εν τη «κενώσει» Αυτού είναι ωσαύτως απρόσιτος εις ημάς. Όταν εν ανειδέω σιγή παριστάμεθα τω Θεώ εν πλήρει απογυμνώσει της όλης ημών υπάρξεως, τότε τα βάθη της φύσεως ημών διανοίγονται και δι’ ημάς αυτούς. Δια της ολοκληρωτικής αυτοσυγκεντρώσεως, δια της συναγωγής παντός εις τα έσω της προσωπικότητος ημών, δίδεται εις ημάς να ίδωμεν ότι το είναι απάσης της ανθρωπότητος κατά την προέλευσιν και την φύσιν αυτού αποτελεί έν είναι, ένα άνθρωπον. Ως εκ τούτου είναι «φυσική» η κίνησις του πνεύματος ημών προς προσευχήν υπέρ πάντων ανθρώπων, υπέρ όλου του Αδάμ ως περί εαυτού του ιδίου. Εκ τούτου δε έρχεται και η κατανόησις των λόγων του Χριστού: «Ίνα πάντες έν ώσι … καθώς ημείς έν εσμέν» (Ιωάν. 17,21-23).

Κατά την προσευχήν της μετανοίας δια τας αμαρτίας ημών διδασκόμεθα να ζώμεν την τραγωδίαν παντός του ανθρωπίνου γένους δια μέσου ημών των ιδίων. Εάν εγώ τοσούτον οδυνώμαι δι’ όλης της υπάρξεως μου ένεκα των παντός είδους απογοητεύσεων εις έκαστον βήμα, εάν όπισθεν πασών των πτώσεων μου κρύπτηται η πρωταρχική πτώσις εν τω προσώπω του Προπάτορος ημών, ήτις εχώρισεν όλην την ανθρωπότητα από του Θεού και Πατρός ημών, τότε είναι φυσικόν δια των προσωπικών μου παθημάτων να γνωρίσω υπαρξιακώς τα παθήματα πάντων των ανθρώπων. Είναι όμως δυνατόν και το αντίθετον: εν τη χαρά μου να αισθανθώ την χαράν όλου του κόσμου. Ούτως, όσοι εύρον την αληθινήν οδόν προς την εν Θεώ σωτηρίαν αυτών μανθάνουν να συμπάσχουν μετά πασών των πασχόντων, να συγχαίρουν μετά πάντων των χαιρόντων.

Εάν η αμαρτία κατά την βαθυτέραν αυτής ουσίαν είναι πάντοτε έγκλημα εναντίον της Πατρικής αγάπης, τότε η αποκατάστασις της απολεσθείσης αγάπης δεν είναι δυνατή άλλως, ει μη δια της ολοκληρωτικής μετανοίας, δια της οποίας θα εφανερούτο εις ημάς μέχρι τέλους, ει δυνατόν, η έννοια του εγκλήματος τούτου, όταν θεωρώμεν αυτό επί του επιπέδου της αιωνιότητος.

Πάτερ Αγαθέ, ίασαι με τον λελεπρωμένον·

ανακαίνισον με τον παραλελυμένον τη αμαρτία …

Πάτερ Άγιε, όλον με αγίασον: και νουν και καρδίαν και αυτό το σώμα μου …

Ήμαρτον ενώπιον Σου, και νυν αποθνήσκω μακράν Σου …

Δέξαι με κατά το πλήθος της ευσπλαγχνίας και του ελέους Σου.

Πηγή: "Περί Προσευχής" Αρχιμανδρίτου ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ (Σαχάρωφ). Μετάφρασις εκ του Ρωσικού Ιερομονάχου Ζαχαρίου. Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου. Έσσεξ Αγγλίας 1993.

ΤΡΕΛΟ-ΓΙΑΝΝΗΣ