Δημήτριος Κεραμιδάς: "Η Ορθόδοξη θεώρηση του επανευαγγελισμού σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον"

Ακολουθεί η ομιλία του Δρος Ιεραποστολικής Δημητρίου Κεραμιδά στο ΙΔ' Διαχριστιανικό Συμπόσιο για τον επανευαγγελισμό, με τίτλο "Ευαγγελισμός και Επανευαγγελισμός στην Ευρώπη του 21ου αιώνα".

Η ομιλία του Δρος Δημητρίου Κεραμιδά είχε τίτλο, "Η Ορθόδοξη θεώρηση του επανευαγγελισμού σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον (με βάση τα κείμενα της Πανορθόδοξης Συνόδου)". 

Ακολουθεί περίληψη του κειμένου της ομιλίας:

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας θέλησε ν’ ανοίξει τον ορίζοντα της Ορθοδοξίας στη «σύγχρονη πολύμορφη οικουμένη», προσαρμοζόμενη στις συνθήκες αλλά και τις δυνατότητες του 21ου αιώνα, τονίζοντας την «μέσα στον χώρο και τον χρόνο» ευθύνη της να μεταφέρει την ελπίδα της σωτηρίας. Στον εναρκτήριο λόγο του ο οικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος τόνισε πως «κατά τους τελευταίους χρόνους ενεφανίσθησαν νέα προβλήματα, απαιτούντα την διαμόρφωσιν κοινής γραμμής και στάσεως των επί μέρους Ορθοδόξων Εκκλησιών», σημειώνοντας μεταξύ αυτών την πρόκληση της εκκοσμίκευσης και τον κλονισμό των παραδοσιακών κοινωνικών αξιών, που «δεν ημπορούν να αφήσουν αδιάφορον την Ορθόδοξον Εκκλησίαν».

Η έννοια του επανευαγγελισμού στα συνοδικά κείμενα

Ποιά είναι η ορθόδοξη αντίληψη του επανευαγγελισμού με βάση τις αποφάσεις της Κρήτης; Τα συνοδικά έγγραφα υπενθυμίζουν πως μέριμνα των χριστιανών δεν είναι μόνο ο ευαγγελισμός εκείνων που δεν έχουν ακόμη γνωρίσει τον Χριστό αλλά και ο επανευαγγελισμός «του λαού του θεού στις σύγχρονες εκκοσμικευμένες κοινωνίες». Το έργο του επανευαγγελισμού αφορά, λοιπόν, κοινωνίες που έχουν απωλέσει τις χριστιανικές αναφορές τους. Ως βασικό χαρακτηριστικό αυτής της μετάλλαξης ορίζεται η αυτονόμηση του ανθρώπου και η διάσπαση της σχέσης του με το θεό που με τη σειρά της οδηγεί σε πνευματική ατροφία και ρήξη της οργανικής ενότητας της ανθρωπότητας. Η διαταραχή της θεανθρώπινης ενότητας προκαλεί το κακό στις διάφορες μορφές του και ο δημόσιος βίος επαναθεωρείται με τρόπο που, έχοντας πλέον απωλέσει τον θεοκεντρικό προσανατολισμό του, παραμελεί τις πνευματικές και υπαρξιακές ανάγκες του ανθρώπου, εσωκλειόμενος σε μια ανθρωποκεντρική αντίληψη για τη ζωή. Η εκκοσμίκευση αποτελεί μια κατάσταση «λήθης» του θεού, επιζητώντας την εγκόσμια αυτοδικαίωση του ανθρώπου και όχι την υπέρβαση των πόνων και των οδυνών της ιστορίας μέσω της μετοχής στην Ανάσταση, όπως κηρύσσει το Ευαγγέλιο.

Το κύριο χαρακτηριστικό της εκκοσμίκευσης εντοπίζεται στην υπαρξιακή αυτονόμηση του ανθρώπου, που οδηγεί στην παρερμηνεία της χριστιανικής παράδοσης και στην αυθαίρετη ταύτιση της Εκκλησίας με τον συντηρητισμό. Για την εκκοσμικευμένη εγωκεντρική λογική, η θυσιαστική αγάπη του Ευαγγελίου και ο ασκητικός χαρακτήρας της Ορθοδοξίας θεωρούνται «ασύμβατες» αρχές και «αφόρητες» προκλήσεις. Παραδεχόμενη, όμως, αυτό η Ορθοδοξία αναγνωρίζει την ανάγκη για ιεραποστολική επανενεργοποίηση και έξοδο από την εκκλησιαστική στατικότητα.

Η προφητική φύση της Εκκλησίας τής επιβάλλει ν' αναδείξει την ετερότητα της χριστιανικής πίστης έναντι των κοσμικών πεποιθήσεων και την μοναδικότητα της αποκεκαλυμμένης εν Χριστώ αλήθειας έναντι του μετανεωτερικού ιδεολογικού σχετικισμού. Μήπως, όμως, το αίτημα του επανευαγγελισμού δικαιολογεί την άρνηση των κοσμικών ιδεολογιών ή μήπως αντίθετα η επικαιροποίηση της χριστιανικής μαρτυρίας μπορεί να γίνει με δεκτικό τρόπο; Η συνοδική άποψη είναι πως:

Η κήρυξη του Ευαγγελίου του Χριστού αποτελεί τη διαχρονική και αμετακίνητη αποστολή της Εκκλησίας. Καμία προσπάθεια επανευαγγελισμού δεν μπορεί ν' αγνοήσει το πρόσωπο του Ιησού. Το Ευαγγέλιό Του προσφέρεται «εαυτούς και αλλήλους» ως οδηγός προκειμένου να λυτρώσει τον κόσμο από τις οδύνες του.

Η Ορθοδοξία δεν αδιαφορεί «για τα προβλήματα του ανθρώπου της εκάστοτε εποχής» αλλά, αντιθέτως, «συμμετέχει εις την αγωνία και τα υπαρξιακά προβλήματά του, αίρουσα, όπως ο Κύριός της, την οδύνην και τα πληγάς, τας οποίας προκαλεί το κακόν εις τον κόσμον» και αποβλέπει «όχι εις το να κρίνη και να καταδικάση τον κόσμον, αλλά εις το να προσφέρη ως οδηγόν το Ευαγγέλιον της Βασιλείας του Θεού».

Η ευαγγελική μαρτυρία οφείλει να διανέμει και όχι να αποκρύπτει τα δώρα του Θεού: την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την αγάπη, το θυσιαστικό ήθος του Εσταυρωμένου Κυρίου, την μεταξύ των λαών και ανθρώπων αλληλεγγύη.

Ο επανευαγγελισμός Εκκλησίας και κόσμου

Τα συνοδικά κείμενα παρουσιάζουν συγκεκριμένες αποτυπώσεις της απο-ιεροποιημένης θεώρησης της ζωής: εθνοφυλετισμός, πόλεμοι, καταπίεση κοινωνικών ομάδων και των θρησκευτικών κοινοτήτων, περιορισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αθέμιτη διακίνηση των ανθρώπων και προσφυγική κρίση κτλ. Ωστόσο, η Σύνοδος μάς βεβαιώνει πως η αποστολή της Εκκλησίας οφείλει να εκπληρώνεται «όχι επιθετικώς, αλλ’ ελευθέρως, εν αγάπη και εν σεβασμώ προς την πολιτιστικήν ταυτότητα ατόμων και λαών» μέσω της κλήσης για προσωπική μετοχή εν ελευθερία στη ζωή και χάρη του Χριστού, δίχως «την άσκησιν διαφόρων μορφών προσηλυτισμού». Αντί, λοιπόν, του μοντέλου της θεσμικής θωράκισης του Χριστιανισμού η Σύνοδος επέμεινε ιδιαίτερα στην ανάδειξη της αμοιβαιότητας της ευθύνης του ανθρώπου έναντι του κόσμου αλλά και της Ορθοδοξίας για την αξιόπιστη μαρτυρία της εκκλησιαστικής πίστης. Μπροστά στην «αλαζονική αποθέωση» και τα ελλείμματα της ιδεολογίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η Σύνοδος ήρθε να υπενθυμίσει «τις υποχρεώσεις και ευθύνες των πολιτών και την ανάγκη συνεχούς αυτοκριτικής πολιτικών και πολιτών προς ουσιαστική βελτίωση της κοινωνίας». Η συνοδική διδασκαλία μίλησε για την ευθύνη των χριστιανών του 21 ου αιώνα να είναι ενεργά μέλη των κοινοτήτων τους, ώστε ν' ανακαλύψουν εκ νέου την προσωπική τους αποστολή εντός του κόσμου.

Η ιδιαιτερότητα του επανευαγγελισμού είναι πως εκδηλώνεται όχι μόνο ως μια κίνηση προς τους εκτός αλλά και ως μια κίνηση προς τους εντός (και προς τα μέλη που έχουν απομακρυνθεί απ' αυτήν) και της ίδιας της Εκκλησίας. Επειδή, λοιπόν, ο σύγχρονος άνθρωπος εμπιστεύεται τη νέα ζωή που ευαγγελίζεται ο Χριστιανισμός, επειδή πείθεται και για τις λογικές του αιτίες, ώστε να μπορεί να συγκεκριμενοποιήσει την πίστη του υπεύθυνα, με ανοιχτό και θετικό προς την πραγματικότητα τρόπο αλλά και γνωρίζοντας πως στη σημερινή Ευρώπη ο Χριστιανισμός, από θεσμός του πολιτειακού οικοδομήματος, αναδεικνύεται ως ο κατεξοχήν μεταθεσμός που εντάσσει την ιστορία στην αιωνιότητα του βιβλικού «καιρού», πέρα από το απατηλό τώρα της ιδεολογίας, της επιστήμης αλλά και την ψευδαίσθηση της εγκόσμιας επικράτησης του Χριστιανισμού. Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ο επανευαγγελισμός προκαλεί την μετάβαση από έναν θεσμικό Χριστιανισμό (που υπήρξε, μεταξύ άλλων, αιτία της αποστασίας του ανθρώπου από το Θεό), σ' έναν Χριστιανισμό που επανευαγγελίζεται χαρισματικά, συνοδεύοντας τον εκκοσμικευμένο μετανεωτερικό κόσμο στον πνευματικό λιμένα του Χριστού.

Ενας ορθόδοξος επανευαγγελισμός, λοιπόν, σημαίνει την «απεθνικοποίηση» της Ορθοδοξίας, την μετάβασή της από θεσμό κρατικής προστασίας σε μεταθεσμό που φανερώνει τον καινό τρόπο ύπαρξης της σχέσης εν τη διακονία[1]. Η χριστιανική ιεραποστολή δεν νομιμοποιεί μήτε την ιδεολογικοποίηση της πίστης μήτε την ανάπτυξη μιας απολογητικής στάσης έναντι του κόσμου, μήτε έναν Χριστιανισμό που δογματοποιεί την ιστορία και δεν προσφέρει στον άνθρωπο την ελπίδα της Ανάστασης. Η Σύνοδος θέλησε να αναδείξει την προσωπική ευθύνη του κάθε χριστιανού στον κόσμο του νέου αιώνα και την υπέρβαση του μοντέλου «εκ γενετής χριστιανός» μέσω του τύπου «χριστιανός λόγω κλήσης και ελεύθερης επιλογής».

Η Εκκλησία «δίδει» μαρτυρία όχι του εαυτού της αλλά του ζώντος Τριαδικού Θεού. «Ζων» Θεός σημαίνει αγιασμός εντός του σώματος του Χριστού αλλά και εντοπισμός αυτού που παράγει ζωντανούς καρπούς, μολονότι βρίσκεται εκτός του ορατού σώματος της Εκκλησίας, έστω και προσωρινά! Ο επανευαγγελισμός θέτει επί τάπητος αυτήν την σπουδαία ολιστική διάσταση του Χριστιανισμού, την πλέον ριζοσπαστική μεταξύ όλων, στο βαθμό που ο λόγος πλέον γίνεται για μια ιεραποστολή συνεχώς σε κίνηση και με διαρκώς αναζωογονημένο δυναμισμό.

Σημειώσεις

[1] Ο Αρχ. Αλβανίας αποκάλεσε «μητέρα των αιρέσεων» τον εγωκεντρισμό που «δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις και κάθε μορφή αρμονικής και δημιουργικής συνύπαρξης [...] το αντίθετο της ειρήνης δεν είναι ο πόλεμος αλλά ο εγωκεντρισμός ατόμων, κρατών, διαφόρων συνόλων». ([Ομιλία στην] Εναρκτήρια Συνεδρίαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, 20 Ιουνίου 2016).

Πηγή: http://www.amen.gr/

ΣΧΟΛΙΟ: Οπως είδαμε καί στό κείμενο τού Παπαθανασίου καί τού Βασιλειάδη δέν έχει απομείνει πολύ ορθοδοξία πλέον στήν Ελλάδα. Θά παρατηρήσουμε μόνον τά εξής: κατά πρώτον : αφού ο επανευαγγελισμός "προκαλεί την μετάβαση από έναν θεσμικό Χριστιανισμό (που υπήρξε, μεταξύ άλλων, αιτία της αποστασίας του ανθρώπου από το Θεό), σ' έναν Χριστιανισμό που επανευαγγελίζεται χαρισματικά,.." γιατί τό πατριαρχείο καταδιώκει θεσμικά όσους διαφωνούν  μέ τά μεγάλα ΘΑ τού οικουμενισμού; Καί δεύτερον: Πώς θά γίνεται ο εντοπισμός αυτού πού παράγει ζωντανούς καρπούς, μολονότι βρίσκεται εκτός τού ορατού σώματος τής εκκλησίας, μέ τόν τρόπο μέ τόν οποίο ο Αγουρίδης εντόπισε τόν Κορεάτη Μούν; Αφησε κάποια μέθοδο σάν παρακαταθήκη;

Αμέθυστος