ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ A
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ π. ΣΥΜΕΩΝ ΚΡΑΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
...πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἄλλες ἀρρωστημένες καταστάσεις
μέσα στο μυστήριο τῆς σωτηρίας
Πανόραμα Θεσσαλονίκης, Ε΄ έκδοση
B΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16
Ειδικό Μέρος
Α. Ψυχαναγκασμός
Προσέγγιση μέ βάση τὴν πρός Φιλήμονα ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου
Ὁ Ονήσιμος ἦταν δοῦλος τοῦ Φιλήμονος. Ἔφυ-γε ἀπό τό σπίτι τοῦ κυρίου του, μᾶλλον ὕστερα ἀπὸ μια κλοπή πού ἔκανε. Στη Ρώμη, ὅπου πῆγε ὁ Ὀνή σιμος, για κάποιο λόγο φυλακίστηκε. Στή φυλακή γνωρίστηκε μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος τόν κατήχησε καὶ τὸν ἔκανε χριστιανό. Ὅταν ἀπολύθηκε ἀπό τή φυλακή, ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὸν ἔστειλε πίσω στον Φιλήμονα μαζί μέ αὐτή τή χαριτωμένη ἐπιστολή. Σὰν νὰ τοῦ λέει: «Σοῦ στέλνω τὸν Ὀνήσιμο νὰ τὸν δεχθεῖς καὶ νὰ τὸν συγχωρήσεις, δ,τι κι ἄν ἔκανε».
....ὂν ἐγώ ἐβουλόμην πρός ἐμαυτόν κατέχειν, ἵνα ὑπέρ σοῦ διακονῇ μοι ἐν τοῖς δεσμοῖς τοῦ Εὐαγγε λίου χωρίς δὲ τῆς σῆς γνώμης οὐδὲν ἠθέλησα ποιήσαι, ἵνα μὴ ὡς κατά ἀνάγκην τὸ ἀγαθὸν σου ή, ἀλλά κατά εκούσιοι (στίχ. 13-14) Ἤθελα νὰ τὸν κρατήσω, γιὰ νὰ μὲ διακονεῖ ἐδῶ στη φυλακή ποὺ εἶμαι. Όμως, χωρίς τη γνώμη τη δική σου, λέει, δὲν θέλησα νὰ ἐνεργήσω, γιὰ νὰ μὴ γίνεται κατ' ἀνάγκην το καλό που κάνεις, ἀλλὰ ἑκούσια.
Αὐτό εἶναι. Βλέπεις τὸν ἄλλο νὰ εἶναι πρόθυμος νὰ σοῦ κάνει κάποια ἐκδούλευση. Δέν τὸν ἀναγκά ζεις να κάνει τὴν ἐκδούλευση αὐτή, καὶ ἔχει ἀξία τὸ ὅτι δὲν τὸν ἀναγκάζεις. Ὅμως, βαθύτερα μπορεῖ νὰ ὑπάρχει πάλι ἕνας ἐξαναγκασμός, καὶ πρέπει κα νεῖς νὰ τὰ προλαμβάνει ὅλα αὐτά. Τελικά, ἑκουσίως κανείς να κάνει τὸ ἀγαθό, ἑκουσίως να κάνει την ὀποιαδήποτε θυσία. Εκουσίως.
Πόσες φορές κανείς προθυμότατα ὑποβάλλεται σε μια θυσία, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐξευμενίσει τὸν ἄλλο, για νὰ τὸν καλοπιάσει, ὁπότε στο βάθος ἔχουμε μια ἀνάγκη. Γίνονται πολλά τέτοια. Φαίνεται δηλαδή ὅτι κάνεις κάτι πρόθυμα καί με πολλή διάθεση θυ σίας, ἐνῶ ἔχεις ἔἕνα ἄλλο κίνητρο, πού δέν το κατα λαβαίνεις κι ἐσὺ ὁ ἴδιος. Ὅμως αὐτό γίνεται ἀντι-ληπτό ἀμέσως. Μόλις σὲ ἀποπάρουν, δὲν τὸ δέχεσαι καλά αὐτὸ· θίγεσαι, στενοχωριέσαι. Αὐτό δείχνει ὅτι βαθύτερα ἡ ὅλη προθυμία σου εἶχε κάποια ἰδιοτέλεια. Δέν σὲ ἀνάγκαζε ὁ ἄλλος, ἀλλά ἀπὸ τὴ δική σου πλευρά ἀναγκαζόσουν, ἰδιοτελῶς κινούμενος. Το καταλαβαίνετε;
Εἰ οὖν με ἔχεις κοινωνόν, προσλαβοῦ αὐτὸν ὡς ἐμέ. Εἰ δὲ τι ἠδίκησε σε ἡ ὀφείλει, τοῦτο ἐμοί ἐλλόγει· ἐγώ Παῦλος ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί, ἐγὼ ἀποτίσω... Πεποιθώς τη υπακοή σου έγραψα σου, εἰδώς ότι καὶ ὑπέρ ὁ λέγω ποιήσεις (στίχ. 17-19, 21)
Ἀκόμη μια φορά μοῦ κάνει ἐντύπωση τὸ ἐξῆς Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὁμιλεῖ ἔτσι ὅπως ὁμιλεῖ, ὡς ἐξουσίαν ἔχων. Ὁ Φιλήμων εἶναι αὐτὸς ποὺ τὸν ἀκούει τελείωσε. Δεν χρειάζεται δεύτερος λόγος. Παρά ταῦτα ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἐνῶ ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τοῦ ὁμιλεῖ μὲ αὐτὸν τὸν ἀέρα, μὲ τὴν καλή ἔννοια, μὲ αὐτὴ τὴν πειστικότητα, μὲ αὐτὴ τὴ βεβαιότητα ὅτι ὅλα θὰ γίνουν ἔτσι ὅπως τὰ λέει, ὅτι θὰ τὰ δεχθεῖ ὁ Φιλήμων, ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος όμως ἀφήνει ὅλη τὴν ἄνεση στον Φιλήμονα να λειτουρ γήσει μέσα στὴν ψυχή του ἡ ἀνταπόκριση ἑκουσίως, Θὰ μποροῦσα νὰ πῶ, λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι μοῦ χρωστᾶς καὶ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό σου. Ἀλλά πάλι ὅμως τὰ ἀφήνει τα πράγματα ἔτσι, ποὺ νὰ αἰσθανθεῖ ὁ Φιλήμων πλήρη ἐλευθερία και να κάνει ὅ,τι θα κάνει ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος καὶ ὄχι ὡς ἄνθρωπος ποὺ ἐνεργεῖ καταναγκαστικῷ τῷ τρόπω
Καταναγκαστικός τρόπος ἐνεργείας
Για να τελειώσω, θὰ ἤθελα δυό λόγια νὰ πῶ Κάποιες ψυχές –πολλές, λιγότερες, περισσότερες δὲν ξέρω, ὁ Θεός γνωρίζει- ἐνεργοῦν καταναγκαστικώ τῷ τρόπῳ. Ξέρετε, καταναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ κα νεἰς ἐνεργεῖ ὄχι μόνο ὅταν τὸν ὑποχρεώνουν
Σε κάποια ψυχὴ ποὺ ἔκανε μια πλήρη ἐξομολόγηση με πάρα πολλὴ εἰλικρίνεια, ἀξιοθαύμαστη έξο μολόγηση, εἶπα ὅτι εἶναι κάτι πολύ σημαντικό το να ἐξομολογηθεί κανείς τόσο εἰλικρινά, τόσο πλήρως, καί ὁ Θεός θα το λογαριάσει. Ἀλλὰ νὰ μοῦ ἐπιτρέψεις νὰ πῶ, εἶπα, ὅτι συγχρόνως φαίνεται πώς αὐτό ὅλο ἔγινε καὶ λίγο ψυχαναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ. Ὄχι γιατί κάποιος ἢ κάποια γεγονότα, κάποια περιστατικά συνετέλεσαν σ' αὐτό, ἀλλά διότι ἡ ψυχή λειτουργεί ψυ-χαναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ. Πρέπει νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπό αὐτὸ ἡ ψυχή. Ἢ, ἄν τὸ κάνει, νὰ τὸ ξέρει τουλάχιστον ὅτι ὑπάρχει μέσα της αὐτός ὁ μηχανισμός, αὐτό τὸ μπλοκάρισμα· καὶ εἶναι αὐτὸ ὑλικό για ταπείνωση. Τελικά θα βγεῖ σὲ καλό, ἅμα το ξέρει κανείς, Ὅπως ἀντιλαμβάνεσθε, ὅταν κανείς το ξέρει καὶ τὸ ἀποδέχεται ὅτι ἔτσι εἶναι, δέν ἀφήνεται θύμα σ' αὐτή την κατάσταση την ψυχαναγκαστική, ὥστε, ὅ,τι πεῖ ἡ ψυχαναγκαστική αὐτή κατάσταση καί ὅπως καὶ πρὸς ὅποια κατεύθυνση θα σπρώξει, να ἀφεθεῖ κανείς σ' αὐτό. Ὄχι· ἐλέγχει τον ἑαυτό του, τον κυβερνάει. Λειτουργεῖ βέβαια μέσα του αὐτός ὁ ψυχαναγκαστικός μηχανισμός, ἀλλά ἐλέγχει κανείς τὴν κατάσταση και σιγά-σιγά την ξεπερνάει, ἤ γί νεται αὐτὸ ὑλικό για ταπείνωση. Τὸ ἄσχημο εἶναι ὅταν, ἐνῶ ἐνεργεῖς ψυχαναγκαστικά, νομίζεις πώς ἐνεργεῖς σωστά. Ὅταν μάλιστα δέν παίρνεις καθό-λου εἴδηση τί σοῦ συμβαίνει καί θέλεις οἱ πάντες νὰ προσέξουν τὸ πῶς ἐνεργεῖς καὶ νὰ τὸ ἀναγνω ρίσουν σαν κάτι σωστό, ἐνῶ δὲν εἶναι –καὶ ἀλίμονο σ' ἐκείνους οἱ ὁποῖοι θὰ τὸ ἀμφισβητήσουν- τότε ἡ κατάσταση εἶναι ἀκόμη χειρότερη.
Ειδικό Μέρος
Α. Ψυχαναγκασμός
Προσέγγιση μέ βάση τὴν πρός Φιλήμονα ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου
Ὁ Ονήσιμος ἦταν δοῦλος τοῦ Φιλήμονος. Ἔφυ-γε ἀπό τό σπίτι τοῦ κυρίου του, μᾶλλον ὕστερα ἀπὸ μια κλοπή πού ἔκανε. Στη Ρώμη, ὅπου πῆγε ὁ Ὀνή σιμος, για κάποιο λόγο φυλακίστηκε. Στή φυλακή γνωρίστηκε μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος τόν κατήχησε καὶ τὸν ἔκανε χριστιανό. Ὅταν ἀπολύθηκε ἀπό τή φυλακή, ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὸν ἔστειλε πίσω στον Φιλήμονα μαζί μέ αὐτή τή χαριτωμένη ἐπιστολή. Σὰν νὰ τοῦ λέει: «Σοῦ στέλνω τὸν Ὀνήσιμο νὰ τὸν δεχθεῖς καὶ νὰ τὸν συγχωρήσεις, δ,τι κι ἄν ἔκανε».
....ὂν ἐγώ ἐβουλόμην πρός ἐμαυτόν κατέχειν, ἵνα ὑπέρ σοῦ διακονῇ μοι ἐν τοῖς δεσμοῖς τοῦ Εὐαγγε λίου χωρίς δὲ τῆς σῆς γνώμης οὐδὲν ἠθέλησα ποιήσαι, ἵνα μὴ ὡς κατά ἀνάγκην τὸ ἀγαθὸν σου ή, ἀλλά κατά εκούσιοι (στίχ. 13-14) Ἤθελα νὰ τὸν κρατήσω, γιὰ νὰ μὲ διακονεῖ ἐδῶ στη φυλακή ποὺ εἶμαι. Όμως, χωρίς τη γνώμη τη δική σου, λέει, δὲν θέλησα νὰ ἐνεργήσω, γιὰ νὰ μὴ γίνεται κατ' ἀνάγκην το καλό που κάνεις, ἀλλὰ ἑκούσια.
Αὐτό εἶναι. Βλέπεις τὸν ἄλλο νὰ εἶναι πρόθυμος νὰ σοῦ κάνει κάποια ἐκδούλευση. Δέν τὸν ἀναγκά ζεις να κάνει τὴν ἐκδούλευση αὐτή, καὶ ἔχει ἀξία τὸ ὅτι δὲν τὸν ἀναγκάζεις. Ὅμως, βαθύτερα μπορεῖ νὰ ὑπάρχει πάλι ἕνας ἐξαναγκασμός, καὶ πρέπει κα νεῖς νὰ τὰ προλαμβάνει ὅλα αὐτά. Τελικά, ἑκουσίως κανείς να κάνει τὸ ἀγαθό, ἑκουσίως να κάνει την ὀποιαδήποτε θυσία. Εκουσίως.
Πόσες φορές κανείς προθυμότατα ὑποβάλλεται σε μια θυσία, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐξευμενίσει τὸν ἄλλο, για νὰ τὸν καλοπιάσει, ὁπότε στο βάθος ἔχουμε μια ἀνάγκη. Γίνονται πολλά τέτοια. Φαίνεται δηλαδή ὅτι κάνεις κάτι πρόθυμα καί με πολλή διάθεση θυ σίας, ἐνῶ ἔχεις ἔἕνα ἄλλο κίνητρο, πού δέν το κατα λαβαίνεις κι ἐσὺ ὁ ἴδιος. Ὅμως αὐτό γίνεται ἀντι-ληπτό ἀμέσως. Μόλις σὲ ἀποπάρουν, δὲν τὸ δέχεσαι καλά αὐτὸ· θίγεσαι, στενοχωριέσαι. Αὐτό δείχνει ὅτι βαθύτερα ἡ ὅλη προθυμία σου εἶχε κάποια ἰδιοτέλεια. Δέν σὲ ἀνάγκαζε ὁ ἄλλος, ἀλλά ἀπὸ τὴ δική σου πλευρά ἀναγκαζόσουν, ἰδιοτελῶς κινούμενος. Το καταλαβαίνετε;
Εἰ οὖν με ἔχεις κοινωνόν, προσλαβοῦ αὐτὸν ὡς ἐμέ. Εἰ δὲ τι ἠδίκησε σε ἡ ὀφείλει, τοῦτο ἐμοί ἐλλόγει· ἐγώ Παῦλος ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί, ἐγὼ ἀποτίσω... Πεποιθώς τη υπακοή σου έγραψα σου, εἰδώς ότι καὶ ὑπέρ ὁ λέγω ποιήσεις (στίχ. 17-19, 21)
Ἀκόμη μια φορά μοῦ κάνει ἐντύπωση τὸ ἐξῆς Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὁμιλεῖ ἔτσι ὅπως ὁμιλεῖ, ὡς ἐξουσίαν ἔχων. Ὁ Φιλήμων εἶναι αὐτὸς ποὺ τὸν ἀκούει τελείωσε. Δεν χρειάζεται δεύτερος λόγος. Παρά ταῦτα ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἐνῶ ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τοῦ ὁμιλεῖ μὲ αὐτὸν τὸν ἀέρα, μὲ τὴν καλή ἔννοια, μὲ αὐτὴ τὴν πειστικότητα, μὲ αὐτὴ τὴ βεβαιότητα ὅτι ὅλα θὰ γίνουν ἔτσι ὅπως τὰ λέει, ὅτι θὰ τὰ δεχθεῖ ὁ Φιλήμων, ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος όμως ἀφήνει ὅλη τὴν ἄνεση στον Φιλήμονα να λειτουρ γήσει μέσα στὴν ψυχή του ἡ ἀνταπόκριση ἑκουσίως, Θὰ μποροῦσα νὰ πῶ, λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι μοῦ χρωστᾶς καὶ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό σου. Ἀλλά πάλι ὅμως τὰ ἀφήνει τα πράγματα ἔτσι, ποὺ νὰ αἰσθανθεῖ ὁ Φιλήμων πλήρη ἐλευθερία και να κάνει ὅ,τι θα κάνει ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος καὶ ὄχι ὡς ἄνθρωπος ποὺ ἐνεργεῖ καταναγκαστικῷ τῷ τρόπω
Καταναγκαστικός τρόπος ἐνεργείας
Για να τελειώσω, θὰ ἤθελα δυό λόγια νὰ πῶ Κάποιες ψυχές –πολλές, λιγότερες, περισσότερες δὲν ξέρω, ὁ Θεός γνωρίζει- ἐνεργοῦν καταναγκαστικώ τῷ τρόπῳ. Ξέρετε, καταναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ κα νεἰς ἐνεργεῖ ὄχι μόνο ὅταν τὸν ὑποχρεώνουν
Σε κάποια ψυχὴ ποὺ ἔκανε μια πλήρη ἐξομολόγηση με πάρα πολλὴ εἰλικρίνεια, ἀξιοθαύμαστη έξο μολόγηση, εἶπα ὅτι εἶναι κάτι πολύ σημαντικό το να ἐξομολογηθεί κανείς τόσο εἰλικρινά, τόσο πλήρως, καί ὁ Θεός θα το λογαριάσει. Ἀλλὰ νὰ μοῦ ἐπιτρέψεις νὰ πῶ, εἶπα, ὅτι συγχρόνως φαίνεται πώς αὐτό ὅλο ἔγινε καὶ λίγο ψυχαναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ. Ὄχι γιατί κάποιος ἢ κάποια γεγονότα, κάποια περιστατικά συνετέλεσαν σ' αὐτό, ἀλλά διότι ἡ ψυχή λειτουργεί ψυ-χαναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ. Πρέπει νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπό αὐτὸ ἡ ψυχή. Ἢ, ἄν τὸ κάνει, νὰ τὸ ξέρει τουλάχιστον ὅτι ὑπάρχει μέσα της αὐτός ὁ μηχανισμός, αὐτό τὸ μπλοκάρισμα· καὶ εἶναι αὐτὸ ὑλικό για ταπείνωση. Τελικά θα βγεῖ σὲ καλό, ἅμα το ξέρει κανείς, Ὅπως ἀντιλαμβάνεσθε, ὅταν κανείς το ξέρει καὶ τὸ ἀποδέχεται ὅτι ἔτσι εἶναι, δέν ἀφήνεται θύμα σ' αὐτή την κατάσταση την ψυχαναγκαστική, ὥστε, ὅ,τι πεῖ ἡ ψυχαναγκαστική αὐτή κατάσταση καί ὅπως καὶ πρὸς ὅποια κατεύθυνση θα σπρώξει, να ἀφεθεῖ κανείς σ' αὐτό. Ὄχι· ἐλέγχει τον ἑαυτό του, τον κυβερνάει. Λειτουργεῖ βέβαια μέσα του αὐτός ὁ ψυχαναγκαστικός μηχανισμός, ἀλλά ἐλέγχει κανείς τὴν κατάσταση και σιγά-σιγά την ξεπερνάει, ἤ γί νεται αὐτὸ ὑλικό για ταπείνωση. Τὸ ἄσχημο εἶναι ὅταν, ἐνῶ ἐνεργεῖς ψυχαναγκαστικά, νομίζεις πώς ἐνεργεῖς σωστά. Ὅταν μάλιστα δέν παίρνεις καθό-λου εἴδηση τί σοῦ συμβαίνει καί θέλεις οἱ πάντες νὰ προσέξουν τὸ πῶς ἐνεργεῖς καὶ νὰ τὸ ἀναγνω ρίσουν σαν κάτι σωστό, ἐνῶ δὲν εἶναι –καὶ ἀλίμονο σ' ἐκείνους οἱ ὁποῖοι θὰ τὸ ἀμφισβητήσουν- τότε ἡ κατάσταση εἶναι ἀκόμη χειρότερη.
Ερώτηση: Ἡ ἀγάπη δέν πειθαναγκάζει τὸν ἄνθρωπο μερικές φορές;
Νὰ τὸν ἀναγκάσει; Όχι. Δὲν ὑπάρχει πιὸ ἐλεύθερη πράξη ἀπὸ τὴν ἀγάπη. Γι' αὐτὸ καὶ εἶναι ἀγά πη. Τὸ ἄλλο δὲν εἶναι ἀγάπη. Εἶναι ἀδυναμία. Είτε ἰδιοτέλεια εἴτε ψυχαναγκαστική κατάσταση. Να σας φέρω ἕνα παράδειγμα. Δέν λένε καμιά φορά ὅτι μια σύζυγος ἀγαπᾶ παθολογικά τὸν ἄνδρα της. Τι θα πεῖ αὐτό; Ἐνῶ καὶ ἡ ἀγαπῶσα καὶ ὁ ἁγαπώμενος νομίζουν ποιός ξέρει τί εἶναι αὐτό, εἶναι ἀρρωστη μένα πράγματα. Κατ' ἀρχὴν, ἐκ φύσεως ἡ κάθε γυ ναίκα θέλει να πιαστεῖ ἀπό κάπου. Ὅταν αὐτό το αἰσθάνεται πολύ έντονα ἕνεκα παθολογικής καταστάσεως, ἀκόμη πιο πολύ γαντζώνεται. Καὶ τὸ «γαν τζώνεται» δὲν ἔχει μόνο τὴν ἔννοια μήν τυχόν τον χάσει καί ὅλο γαντζώνεται, ἀλλὰ ἔχει καὶ τὴν ἔννοια ὅτι κάνει κανείς τὸ πᾶν ἐδῶ δουλεύει ἡ ἐξυπνάδα με την κακή ἔννοια- νὰ μὴ χάσει τὸ ἀγαπώμενο πρόσωπο. Ἀλλά να μην το χάσει ἀπὸ ἰδιοτέλεια καὶ
ὄχι γιατί τὸ ἀγαπᾶ. Να θυμηθοῦμε μια περίπτωση ἀπὸ τὰ χρόνια τῶν διωγμῶν, ποὺ οἱ εἰδωλολάτρες έπιασαν ἕναν νέο εἴκοσι χρονῶν καὶ τὸν σταύρωσαν. Πηγαίνει ἡ μάνα κάτω ἀπὸ τὸν σταυρό τοῦ παιδιοῦ της, σφίγγει τὴν καρδιά της, ἀδιαφορεῖ γιὰ τὸν πόνο της καὶ ξη μερώνεται ἐκεῖ ἐνθαρρύνοντας το παιδί της, παρα-καλώντας το παιδί της μὴν τυχόν ἀρνηθεῖ τὸν Χρι στό, και το κατεβάσουν ἀπὸ τὸν σταυρό ὅπου το ἔχουν καρφωμένο, καί χάσει τη βασιλεία τὴν οὐρά νια, το στεφάνι τὸ οὐράνιο. Ἐδῶ ἔχουμε ἀγάπη δὲν ἔχουμε τίποτε τὸ παθολογικό. Αὐτή ἡ μάνα ἀγαπᾶ τὸ παιδί της. Καὶ ἀκριβῶς αὐτὴ ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη την κάνει να κινεῖται καί ἀντίθετα πρός το φυσικό, πρός τή φυσική παρόρμηση. Διότι τί φυσικότερο μια μάνα νὰ μὴ θέλει να πονάει το παιδί της;
Αὐτό εἶναι ἀληθινὴ ἀγάπη. Καί τὰ ἄλλα ύπο. φερτά εἶναι, ἀλλὰ νὰ ξέρει κανείς. Ὅταν δηλαδή μια γυναίκα δείχνει παθολογική ἀγάπη στον σύζυγό της καὶ τὸ καταλαβαίνει, τί να κάνει ἡ καημένη; Ἀλλὰ ὅταν δὲν το καταλαβαίνει ὅτι εἶναι παθολο γική ἡ ἀγάπη καὶ νομίζει μάλιστα ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀνώτερο ἀπό αὐτό, ἐκεῖ εἶναι ὁ φαῦλος κύκλος.
Ἐρώτηση: Εἶναι ἀναγκασμός;
Ναί, εἶναι ἀναγκασμός, δὲν εἶναι ἀγάπη. Άναγ-κάζεται ἀπὸ τὴν ἀδυναμία της, ἀπὸ τὴν ἀρρωστη-μένη κατάσταση πού ἔχει μέσα της. Κατ' ἀναλογίαν, ἡ μάνα πού ὑποφέρει δίπλα στο προσκεφάλι τοῦ παιδιοῦ της, θα μπορούσαμε να πούμε, με βάση αὐτά που λέμε τώρα, ὅτι ὑποφέρει για χάρη τοῦ ἑαυτοῦ της. Ξέρετε, ἄν ἐλευθερωθεῖ κανείς ἀπό αὐ-τὸν τὸν ἀναγκασμό, πόσο διαφορετικότερα, πόσο καλύτερα, πόσο σωστότερα θα δείξει τὴν ἀγάπη στο παιδί ἤ στὸν ἄρρωστο; Βέβαια, αὐτὰ τὰ ἔκανε ὁ Θεός νὰ εἶναι φυσικά, ἀλλά το καθετί φυσικό πού ἔχουμε μέσα μας ἔχει ἀλλοιωθεί.
Ερώτηση: Σε περιπτώσεις ἀνθρώπων για τους ὁποίους λένε: «Αὐτός εἶναι καλός ἄνθρωπος, γεμάτος ἀγάπη, καί ὅ,τι τοῦ ζητήσεις σοῦ τὸ δίνει», αὐτό εἶναι πειθαναγκασμός, εἶναι κόμπλεξ τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ;
Δέν ἀποκλείεται. Κατ' ἀρχήν, πρέπει νὰ δοῦμε τὸν κάθε ἄνθρωπο χωριστά. Καὶ δὲν ἀποκλείεται να δούμε τον ἄλφα καὶ νὰ ποῦμε ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος ὅ,τι κάνει, τὸ κάνει ἐπειδὴ ἔτσι εἶναι ἡ φύση του, Μιά κατάσταση ὄχι παθολογική. Ένας ἄλλος όμως μπορεῖ νὰ τὸ κάνει ἀπό κάποιον καταναγκασμό. Να θυμηθοῦμε ἐδῶ αὐτὰ που λέει ὁ ἀββᾶς Ίσα-ἀκ γιὰ τὴν ταπείνωση. Υπάρχει, λέει, ταπείνωση φυ σική. Εἶναι δηλαδή μερικοί ἄνθρωποι ἐκ φύσεως ταπεινοί. Οὔτε θέμα παθολογικό εἶναι οὔτε εἶναι κανένας καταναγκασμός εἶναι φυσικό. (Η μητέρα μου δὲν ἤξερε τίποτε ἄλλο αὐτό ἤξερε. Ήταν ή ψυχή της ἔτσι.) Ἡ φυσική ταπείνωση, λέει, εἶναι καλή, ἀλλὰ δὲν ἔχει ἀξία ὡς ἀρετή. Εἶναι καλή μέσα στη ζωή, ἀλλὰ ὄχι ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτός θα τιμηθεί ἰδιαίτερα ἀπό τὸν Θεό. Υπάρχει ἔπειτα ή ταπείνωση πού εἶναι γνώση. Δηλαδή, ὕστερα ἀπὸ τὴν ὅλη πείρα πού ἔχει κανείς μέσα ἀπὸ τοὺς πειρασμούς καὶ τὰ χτυπήματα τῆς ζωῆς, συνειδητοποιεί πλήρως τὴν ἄκρα ἀδυναμία του. Ὑπάρχει καὶ ἡ ταπείνωση που ἔρχεται πλέον ὡς χάρη Θεοῦ. Αὐτὴ δὲν εἶναι οὔτε θέμα γνώσεως ἁπλῶς οὔτε θέμα πείρας. Εἶναι χά-ρισμα Θεοῦ.
Το ἴδιο θα μπορούσαμε νὰ ποῦμε καὶ γιὰ τὴν ἀγάπη. Μερικοί ἄνθρωποι εἶναι καλοκάγαθοι ἐκ φύσεως· ὄχι καταναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ. Το βλέπουμε αὐτό. Καλό εἶναι, καί ὅλοι τους χαίρονται. Ἀλλὰ ὡς ἀρετή δέν μετράει. Εἶναι ἄλλοι ποὺ ἔφθασαν στην ἀγάπη κατόπιν μελέτης, κατόπιν πειρασμών, κατόπιν ἀσκήσεως καί εὐλογίας Θεοῦ. Αὐτὴ ἔχει ἀξία. Καὶ εἶναι καὶ ἡ ἀγάπη ποὺ ἔρχεται ὡς χάρισμα Θεοῦ.
Νὰ τὸν ἀναγκάσει; Όχι. Δὲν ὑπάρχει πιὸ ἐλεύθερη πράξη ἀπὸ τὴν ἀγάπη. Γι' αὐτὸ καὶ εἶναι ἀγά πη. Τὸ ἄλλο δὲν εἶναι ἀγάπη. Εἶναι ἀδυναμία. Είτε ἰδιοτέλεια εἴτε ψυχαναγκαστική κατάσταση. Να σας φέρω ἕνα παράδειγμα. Δέν λένε καμιά φορά ὅτι μια σύζυγος ἀγαπᾶ παθολογικά τὸν ἄνδρα της. Τι θα πεῖ αὐτό; Ἐνῶ καὶ ἡ ἀγαπῶσα καὶ ὁ ἁγαπώμενος νομίζουν ποιός ξέρει τί εἶναι αὐτό, εἶναι ἀρρωστη μένα πράγματα. Κατ' ἀρχὴν, ἐκ φύσεως ἡ κάθε γυ ναίκα θέλει να πιαστεῖ ἀπό κάπου. Ὅταν αὐτό το αἰσθάνεται πολύ έντονα ἕνεκα παθολογικής καταστάσεως, ἀκόμη πιο πολύ γαντζώνεται. Καὶ τὸ «γαν τζώνεται» δὲν ἔχει μόνο τὴν ἔννοια μήν τυχόν τον χάσει καί ὅλο γαντζώνεται, ἀλλὰ ἔχει καὶ τὴν ἔννοια ὅτι κάνει κανείς τὸ πᾶν ἐδῶ δουλεύει ἡ ἐξυπνάδα με την κακή ἔννοια- νὰ μὴ χάσει τὸ ἀγαπώμενο πρόσωπο. Ἀλλά να μην το χάσει ἀπὸ ἰδιοτέλεια καὶ
ὄχι γιατί τὸ ἀγαπᾶ. Να θυμηθοῦμε μια περίπτωση ἀπὸ τὰ χρόνια τῶν διωγμῶν, ποὺ οἱ εἰδωλολάτρες έπιασαν ἕναν νέο εἴκοσι χρονῶν καὶ τὸν σταύρωσαν. Πηγαίνει ἡ μάνα κάτω ἀπὸ τὸν σταυρό τοῦ παιδιοῦ της, σφίγγει τὴν καρδιά της, ἀδιαφορεῖ γιὰ τὸν πόνο της καὶ ξη μερώνεται ἐκεῖ ἐνθαρρύνοντας το παιδί της, παρα-καλώντας το παιδί της μὴν τυχόν ἀρνηθεῖ τὸν Χρι στό, και το κατεβάσουν ἀπὸ τὸν σταυρό ὅπου το ἔχουν καρφωμένο, καί χάσει τη βασιλεία τὴν οὐρά νια, το στεφάνι τὸ οὐράνιο. Ἐδῶ ἔχουμε ἀγάπη δὲν ἔχουμε τίποτε τὸ παθολογικό. Αὐτή ἡ μάνα ἀγαπᾶ τὸ παιδί της. Καὶ ἀκριβῶς αὐτὴ ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη την κάνει να κινεῖται καί ἀντίθετα πρός το φυσικό, πρός τή φυσική παρόρμηση. Διότι τί φυσικότερο μια μάνα νὰ μὴ θέλει να πονάει το παιδί της;
Αὐτό εἶναι ἀληθινὴ ἀγάπη. Καί τὰ ἄλλα ύπο. φερτά εἶναι, ἀλλὰ νὰ ξέρει κανείς. Ὅταν δηλαδή μια γυναίκα δείχνει παθολογική ἀγάπη στον σύζυγό της καὶ τὸ καταλαβαίνει, τί να κάνει ἡ καημένη; Ἀλλὰ ὅταν δὲν το καταλαβαίνει ὅτι εἶναι παθολο γική ἡ ἀγάπη καὶ νομίζει μάλιστα ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀνώτερο ἀπό αὐτό, ἐκεῖ εἶναι ὁ φαῦλος κύκλος.
Ἐρώτηση: Εἶναι ἀναγκασμός;
Ναί, εἶναι ἀναγκασμός, δὲν εἶναι ἀγάπη. Άναγ-κάζεται ἀπὸ τὴν ἀδυναμία της, ἀπὸ τὴν ἀρρωστη-μένη κατάσταση πού ἔχει μέσα της. Κατ' ἀναλογίαν, ἡ μάνα πού ὑποφέρει δίπλα στο προσκεφάλι τοῦ παιδιοῦ της, θα μπορούσαμε να πούμε, με βάση αὐτά που λέμε τώρα, ὅτι ὑποφέρει για χάρη τοῦ ἑαυτοῦ της. Ξέρετε, ἄν ἐλευθερωθεῖ κανείς ἀπό αὐ-τὸν τὸν ἀναγκασμό, πόσο διαφορετικότερα, πόσο καλύτερα, πόσο σωστότερα θα δείξει τὴν ἀγάπη στο παιδί ἤ στὸν ἄρρωστο; Βέβαια, αὐτὰ τὰ ἔκανε ὁ Θεός νὰ εἶναι φυσικά, ἀλλά το καθετί φυσικό πού ἔχουμε μέσα μας ἔχει ἀλλοιωθεί.
Ερώτηση: Σε περιπτώσεις ἀνθρώπων για τους ὁποίους λένε: «Αὐτός εἶναι καλός ἄνθρωπος, γεμάτος ἀγάπη, καί ὅ,τι τοῦ ζητήσεις σοῦ τὸ δίνει», αὐτό εἶναι πειθαναγκασμός, εἶναι κόμπλεξ τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ;
Δέν ἀποκλείεται. Κατ' ἀρχήν, πρέπει νὰ δοῦμε τὸν κάθε ἄνθρωπο χωριστά. Καὶ δὲν ἀποκλείεται να δούμε τον ἄλφα καὶ νὰ ποῦμε ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος ὅ,τι κάνει, τὸ κάνει ἐπειδὴ ἔτσι εἶναι ἡ φύση του, Μιά κατάσταση ὄχι παθολογική. Ένας ἄλλος όμως μπορεῖ νὰ τὸ κάνει ἀπό κάποιον καταναγκασμό. Να θυμηθοῦμε ἐδῶ αὐτὰ που λέει ὁ ἀββᾶς Ίσα-ἀκ γιὰ τὴν ταπείνωση. Υπάρχει, λέει, ταπείνωση φυ σική. Εἶναι δηλαδή μερικοί ἄνθρωποι ἐκ φύσεως ταπεινοί. Οὔτε θέμα παθολογικό εἶναι οὔτε εἶναι κανένας καταναγκασμός εἶναι φυσικό. (Η μητέρα μου δὲν ἤξερε τίποτε ἄλλο αὐτό ἤξερε. Ήταν ή ψυχή της ἔτσι.) Ἡ φυσική ταπείνωση, λέει, εἶναι καλή, ἀλλὰ δὲν ἔχει ἀξία ὡς ἀρετή. Εἶναι καλή μέσα στη ζωή, ἀλλὰ ὄχι ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτός θα τιμηθεί ἰδιαίτερα ἀπό τὸν Θεό. Υπάρχει ἔπειτα ή ταπείνωση πού εἶναι γνώση. Δηλαδή, ὕστερα ἀπὸ τὴν ὅλη πείρα πού ἔχει κανείς μέσα ἀπὸ τοὺς πειρασμούς καὶ τὰ χτυπήματα τῆς ζωῆς, συνειδητοποιεί πλήρως τὴν ἄκρα ἀδυναμία του. Ὑπάρχει καὶ ἡ ταπείνωση που ἔρχεται πλέον ὡς χάρη Θεοῦ. Αὐτὴ δὲν εἶναι οὔτε θέμα γνώσεως ἁπλῶς οὔτε θέμα πείρας. Εἶναι χά-ρισμα Θεοῦ.
Το ἴδιο θα μπορούσαμε νὰ ποῦμε καὶ γιὰ τὴν ἀγάπη. Μερικοί ἄνθρωποι εἶναι καλοκάγαθοι ἐκ φύσεως· ὄχι καταναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ. Το βλέπουμε αὐτό. Καλό εἶναι, καί ὅλοι τους χαίρονται. Ἀλλὰ ὡς ἀρετή δέν μετράει. Εἶναι ἄλλοι ποὺ ἔφθασαν στην ἀγάπη κατόπιν μελέτης, κατόπιν πειρασμών, κατόπιν ἀσκήσεως καί εὐλογίας Θεοῦ. Αὐτὴ ἔχει ἀξία. Καὶ εἶναι καὶ ἡ ἀγάπη ποὺ ἔρχεται ὡς χάρισμα Θεοῦ.
Ερώτηση: Αὐτοὺς τοὺς φύσει καλούς ἀνθρώπους, τό ὅτι οἱ ἄνθρωποι τοὺς ἐκμεταλλεύονται και τοὺς ἀδικοῦν, αὐτὸ δὲν θὰ τὸ ὑπολογίσει ὁ Θεός;
Ὁ Θεός δέν ἀδικεῖ κανέναν. Ἀσφαλῶς θά το ὑπολογίσει ὁ Θεός. Τώρα μιλοῦμε ἐμεῖς ἄσχετα ἀπό το τί τούς κάνουν οἱ ἄλλοι, ἀπό τό τί σταυρό ση κώνει ὁ καθένας καί τί πληρώνει ἄδικα. Μιλούμε τώρα γιὰ τὴν πορεία τῆς ψυχῆς, γιὰ τίς καταστάσεις τῆς ψυχῆς. Μπορεῖ νὰ εἶναι κάποιος καλός, και να εἶναι μια καλή κατάσταση μπορεῖ ὅμως ἕνας να φαίνεται πολύ ἐξυπηρετικός, ἀλλά ἀπό κόμπλεξ.
Ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι, ἀκριβῶς ἕνεκα κομπλεξικῆς καταστάσεως, δὲν αἰσθάνονται καλά νὰ τοὺς ποῦν κάποιο λόγο, νά τά χαλάσουν μέ κά-ποιον, να δημιουργηθεί μια δυσαρέσκεια. Τέτοιοι ἄνθρωποι πᾶνε να κοιμηθοῦν καὶ δὲν μποροῦν νὰ κοιμηθοῦν, ἐπειδή αἰσθάνονται ὅτι τὰ χάλασαν μέ κάποιον. Καί θά ἔλεγε κανείς: «Μπράβο. Αὐτός ἐφαρμόζει αὐτό πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, να μή βασιλεύσει ὁ ἥλιος, πρίν τακτοποιηθεῖτε». Ὅμως δέν το κάνει γι' αὐτόν τον λόγο. Το κάνει, διότι ἕνε-κα κομπλεξικῆς καταστάσεως δέν μπορεῖ νὰ ἡσυ χάσει, δέν μπορεῖ νὰ αἰσθάνεται ὅτι κάποιος κάτι ἔχει μαζί του. Θέλει νὰ αἰσθάνεται μέ ὅλους καλά, ἀλλὰ ἕνεκα κομπλεξικῆς καταστάσεως. Ὁπότε, αὐ-τός καί ὑποφέρει καί ἀρετή δέν ἔχει.
Τώρα βέβαια θά πεῖτε: «Δέν θά τα λάβει ὁ Θεός ὑπ' ὄψιν ὅλα αὐτά» Θὰ τὰ λάβει ὑπ' ὄψιν. Ὁ Θεός δὲν ἀδικεῖ κανέναν, καὶ τίποτε δὲν ἀφήνει να πάει χαμένο. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν εἶναι ἀρετή.
Ερώτηση: Πρέπει να πιέσουμε τὸν ἑαυτό μας, γιὰ νὰ ἐφαρμόσει τὴν ἀρετή. Αὐτὸ δὲν εἶναι κατα-ναγκασμός;
Ὁ ἄνθρωπος που προηγουμένως ἀνέφερα ὅτι ἐξομολογήθηκε πλήρως, καὶ τοῦ εἶπα πώς ἡ ὅλη έξομολόγησή του εἶχε καὶ λίγη δόση ψυχαναγκασμού, ἀμέσως τὸ κατάλαβε. Ὄχι ἁπλῶς τὸ δέχθηκε, ἀλλά και το κατάλαβε ὅτι ἔτσι ήταν. Αὐτὸ εἶναι πολύ εὐχάριστο. Γιατί ἔτσι βοηθιέται κανείς, καὶ ὑπάρχει ἡ δυνατότητα, βοηθούμενος, ὅλο και περισσότερο να συνειδητοποιεῖ αὐτή την κατάσταση, ἡ ὁποία δὲν φεύγει βέβαια ἀμέσως, καὶ σιγά-σιγά να την ξεπεράσει.
Θὰ ἔλεγα λοιπόν ὅτι, ὅταν κανείς τὰ μπερδεύει αὐτὰ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ τὰ καταλάβει, ἐνῶ εἶναι ἁπλά, μπορεῖ νὰ συμβαίνει ἕνα ἀπὸ τὰ δύο: ἢ δέν ὑπάρχει μέσα στην ὕπαρξή του καθόλου αὐτό τό φαινόμενο τῆς ψυχαναγκαστικής λειτουργίας, ἐπομένως δέν ἔχει πείρα αὐτοῦ τοῦ πράγματος καὶ γι' αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ καταλάβει τί εἶναι, ἢ μπορεῖ νά ἔχει μεγάλη ἄγνοια ἐπάνω σ' αὐτὸ τὸ θέμα καί γι' αὐτό δυσκολεύεται καὶ τὰ μπερδεύει.
Ἐμεῖς, γιὰ νὰ ἐπανέλθουμε στο ἐρώτημα, μποροῦμε νὰ πιέσουμε τὸν ἑαυτό μας ὅσο θέλουμε, χωρίς νὰ εἶναι αὐτό ψυχαναγκασμός. Ὁ ψυχαναγκασμός εἶναι κάτι ἄλλο. Ὅταν ἐσὺ ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος βάζεις κάτω τὸν ἑαυτό σου καί τοῦ λές. «Ἑαυτέ μου, θα κάνεις αὐτό τελείωσε», αὐτό εἶναι μιὰ ἐλεύθερη πράξη. Ἀναγκάζεις μέν τὸν ἑαυτό σου, ἀλλὰ δὲν εἶναι είδος ψυχαναγκασμού. Ὄχι· ἐσὺ ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος, καθώς βλέπεις τον ἑαυτό σου να θέλει ἀπό δῶ καί ἀπό κεῖ νὰ ξεφύγει, να τεμπελιάζει, νὰ κυριεύεται ἀπὸ ὀκνηρία, ἀπό ἀδιαφορία, νὰ κάνει ὅτι δὲν καταλαβαίνει, τον καθίζεις κάτω καὶ τοῦ λὲς: «Θὰ κάνεις αὐτό». Καὶ φυσικά, στον πνευματικό ἀγώνα αὐτό ἔχει ἀξία· ὄχι νὰ σὲ ἀναγ κάζουν οἱ συνθῆκες νὰ τὸ κάνεις, ἀλλά ὅταν ἐσύ ἐλευθέρως κάνεις αὐτή την πράξη.
Μπορεῖς λοιπόν ὅσο θέλεις να πιέσεις τὸν ἑαυτό σου, φθάνει να γίνεται λελογισμένα αὐτό, και να μὴν ἔχει καὶ αὐτὸ τὸ «ὅσο θέλεις» ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα.
Ὅταν ἐσύ ὡς ὀντότητα, ὡς ὄν ἐλεύθερο με βού ληση, με γνώση, ἀποφασίζεις να πιέσεις τὸν ἑαυτό σου να κάνει αὐτό πού ὡς λογικός ἄνθρωπος και ὡς ἄνθρωπος που γνωρίζεις τὴν ἀλήθεια βρίσκεις ὅτι πρέπει να γίνει, αὐτό δὲν εἶναι ψυχαναγκασμός. Όπως πιέζεις τὸν ἑαυτό σου να διαβάσει, πιέζεις τὸν ἑαυτό σου να φάει, ὅταν δὲν ἔχει ὄρεξη, ὅμως πρέπει να φάει, ἔτσι πιέζεις τὸν ἑαυτό σου να δείξει ἀγάπη κτλ.
Τί εἶναι ψυχαναγκασμός;
Ὁ Θεός δέν ἀδικεῖ κανέναν. Ἀσφαλῶς θά το ὑπολογίσει ὁ Θεός. Τώρα μιλοῦμε ἐμεῖς ἄσχετα ἀπό το τί τούς κάνουν οἱ ἄλλοι, ἀπό τό τί σταυρό ση κώνει ὁ καθένας καί τί πληρώνει ἄδικα. Μιλούμε τώρα γιὰ τὴν πορεία τῆς ψυχῆς, γιὰ τίς καταστάσεις τῆς ψυχῆς. Μπορεῖ νὰ εἶναι κάποιος καλός, και να εἶναι μια καλή κατάσταση μπορεῖ ὅμως ἕνας να φαίνεται πολύ ἐξυπηρετικός, ἀλλά ἀπό κόμπλεξ.
Ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι, ἀκριβῶς ἕνεκα κομπλεξικῆς καταστάσεως, δὲν αἰσθάνονται καλά νὰ τοὺς ποῦν κάποιο λόγο, νά τά χαλάσουν μέ κά-ποιον, να δημιουργηθεί μια δυσαρέσκεια. Τέτοιοι ἄνθρωποι πᾶνε να κοιμηθοῦν καὶ δὲν μποροῦν νὰ κοιμηθοῦν, ἐπειδή αἰσθάνονται ὅτι τὰ χάλασαν μέ κάποιον. Καί θά ἔλεγε κανείς: «Μπράβο. Αὐτός ἐφαρμόζει αὐτό πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, να μή βασιλεύσει ὁ ἥλιος, πρίν τακτοποιηθεῖτε». Ὅμως δέν το κάνει γι' αὐτόν τον λόγο. Το κάνει, διότι ἕνε-κα κομπλεξικῆς καταστάσεως δέν μπορεῖ νὰ ἡσυ χάσει, δέν μπορεῖ νὰ αἰσθάνεται ὅτι κάποιος κάτι ἔχει μαζί του. Θέλει νὰ αἰσθάνεται μέ ὅλους καλά, ἀλλὰ ἕνεκα κομπλεξικῆς καταστάσεως. Ὁπότε, αὐ-τός καί ὑποφέρει καί ἀρετή δέν ἔχει.
Τώρα βέβαια θά πεῖτε: «Δέν θά τα λάβει ὁ Θεός ὑπ' ὄψιν ὅλα αὐτά» Θὰ τὰ λάβει ὑπ' ὄψιν. Ὁ Θεός δὲν ἀδικεῖ κανέναν, καὶ τίποτε δὲν ἀφήνει να πάει χαμένο. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν εἶναι ἀρετή.
Ερώτηση: Πρέπει να πιέσουμε τὸν ἑαυτό μας, γιὰ νὰ ἐφαρμόσει τὴν ἀρετή. Αὐτὸ δὲν εἶναι κατα-ναγκασμός;
Ὁ ἄνθρωπος που προηγουμένως ἀνέφερα ὅτι ἐξομολογήθηκε πλήρως, καὶ τοῦ εἶπα πώς ἡ ὅλη έξομολόγησή του εἶχε καὶ λίγη δόση ψυχαναγκασμού, ἀμέσως τὸ κατάλαβε. Ὄχι ἁπλῶς τὸ δέχθηκε, ἀλλά και το κατάλαβε ὅτι ἔτσι ήταν. Αὐτὸ εἶναι πολύ εὐχάριστο. Γιατί ἔτσι βοηθιέται κανείς, καὶ ὑπάρχει ἡ δυνατότητα, βοηθούμενος, ὅλο και περισσότερο να συνειδητοποιεῖ αὐτή την κατάσταση, ἡ ὁποία δὲν φεύγει βέβαια ἀμέσως, καὶ σιγά-σιγά να την ξεπεράσει.
Θὰ ἔλεγα λοιπόν ὅτι, ὅταν κανείς τὰ μπερδεύει αὐτὰ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ τὰ καταλάβει, ἐνῶ εἶναι ἁπλά, μπορεῖ νὰ συμβαίνει ἕνα ἀπὸ τὰ δύο: ἢ δέν ὑπάρχει μέσα στην ὕπαρξή του καθόλου αὐτό τό φαινόμενο τῆς ψυχαναγκαστικής λειτουργίας, ἐπομένως δέν ἔχει πείρα αὐτοῦ τοῦ πράγματος καὶ γι' αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ καταλάβει τί εἶναι, ἢ μπορεῖ νά ἔχει μεγάλη ἄγνοια ἐπάνω σ' αὐτὸ τὸ θέμα καί γι' αὐτό δυσκολεύεται καὶ τὰ μπερδεύει.
Ἐμεῖς, γιὰ νὰ ἐπανέλθουμε στο ἐρώτημα, μποροῦμε νὰ πιέσουμε τὸν ἑαυτό μας ὅσο θέλουμε, χωρίς νὰ εἶναι αὐτό ψυχαναγκασμός. Ὁ ψυχαναγκασμός εἶναι κάτι ἄλλο. Ὅταν ἐσὺ ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος βάζεις κάτω τὸν ἑαυτό σου καί τοῦ λές. «Ἑαυτέ μου, θα κάνεις αὐτό τελείωσε», αὐτό εἶναι μιὰ ἐλεύθερη πράξη. Ἀναγκάζεις μέν τὸν ἑαυτό σου, ἀλλὰ δὲν εἶναι είδος ψυχαναγκασμού. Ὄχι· ἐσὺ ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος, καθώς βλέπεις τον ἑαυτό σου να θέλει ἀπό δῶ καί ἀπό κεῖ νὰ ξεφύγει, να τεμπελιάζει, νὰ κυριεύεται ἀπὸ ὀκνηρία, ἀπό ἀδιαφορία, νὰ κάνει ὅτι δὲν καταλαβαίνει, τον καθίζεις κάτω καὶ τοῦ λὲς: «Θὰ κάνεις αὐτό». Καὶ φυσικά, στον πνευματικό ἀγώνα αὐτό ἔχει ἀξία· ὄχι νὰ σὲ ἀναγ κάζουν οἱ συνθῆκες νὰ τὸ κάνεις, ἀλλά ὅταν ἐσύ ἐλευθέρως κάνεις αὐτή την πράξη.
Μπορεῖς λοιπόν ὅσο θέλεις να πιέσεις τὸν ἑαυτό σου, φθάνει να γίνεται λελογισμένα αὐτό, και να μὴν ἔχει καὶ αὐτὸ τὸ «ὅσο θέλεις» ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα.
Ὅταν ἐσύ ὡς ὀντότητα, ὡς ὄν ἐλεύθερο με βού ληση, με γνώση, ἀποφασίζεις να πιέσεις τὸν ἑαυτό σου να κάνει αὐτό πού ὡς λογικός ἄνθρωπος και ὡς ἄνθρωπος που γνωρίζεις τὴν ἀλήθεια βρίσκεις ὅτι πρέπει να γίνει, αὐτό δὲν εἶναι ψυχαναγκασμός. Όπως πιέζεις τὸν ἑαυτό σου να διαβάσει, πιέζεις τὸν ἑαυτό σου να φάει, ὅταν δὲν ἔχει ὄρεξη, ὅμως πρέπει να φάει, ἔτσι πιέζεις τὸν ἑαυτό σου να δείξει ἀγάπη κτλ.
Τί εἶναι ψυχαναγκασμός;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου