Συνέχεια από: Τρίτη, 12 Μαΐου 2015
Αιώνιος έφηβος και δημιουργικός - Genius Ewiger Jüngling und kreativer Genius
Μέρος πρώτο: “Ο μικρός πρίγκηπας”(Saint-Exupery)
3. Ο αποχαιρετισμός (6)
Με έχουν ρωτήσει, αν το βάσανο που γίνεται αποδεκτό, μπορεί να γίνει ένα μέσο επικοινωνίας με τον εαυτό. Αυτό εξαρτάται από το εάν η αποδοχή γίνεται με τον σωστό τρόπο. Αν η αποδοχή είναι αποτέλεσμα παραίτησης, τότε δεν ενεργεί. Πολλοί άνθρωποι αποδέχονται τα βάσανα τους, αλλά ωθούνται από την παραίτηση. Τα βολεύουν λοιπόν έτσι, και η αποδοχή είναι άχρηστη. Πρέπει να είναι μια θετική αποδοχή. Το νόημα εμφανίζεται μόνο τότε όταν η αποδοχή είναι πραγματική. Η γενική εικόνα της διαδικασίας αυτής είναι αυτή ενός ατελείωτου αγώνος τον οποίο ακολουθεί η στιγμή τής χάρης, κατά την οποία η αποδοχή καθίσταται ξαφνικά δυνατή και το νόημα αποκαλύπτεται. Δεν μπορούμε να πούμε τι προηγείται. Κάποτε προηγείται το νόημα και ακολουθεί η αποδοχή. Άλλοτε αποφασίζει κανείς να το αποδεχθεί, και την στιγμή αυτή ξεκαθαρίζει το νόημα.
Ας στραφούμε τώρα στην τελευταία εικόνα του βιβλίου μας, την πιο τραγική απ' όλες, που είναι χωρίς χρώμα, και που εκτός από το άστρο περιέχει μόνο δυο γραμμές που υπονοούν το τοπίο. Είναι χωρίς ζωή και χωρίς συναισθηματική συμμετοχή. Αυτή έχει αποτραβηχτεί. Από που έχει αποτραβηχτεί; Στην αρχή υπήρχαν ακόμα πολύ χρωματιστές εικόνες. Και ήταν πάνω απ' όλες εκείνη, που και ο Saint-Exupery ονόμασε “διεισδυτική”, αυτή με τα Baobab (δέντρο που ο καρπός τους λέγεται και ψωμί των πιθήκων), και για την οποία λέει πως την έχει ζωγραφίσει πολύ καλύτερα και έχει πιο πολύ χρώμα. Και τώρα έχουμε μια ζωγραφιά χωρίς καθόλου χρώμα. Είναι μια εικόνα τής μοναξιάς μετά τον αποχαιρετισμό. Η εικόνα δείχνει το σημείο διασταύρωσης δυο αμμόλοφων, και το άστρο, όπου υπονοείται πως γύρισε ο μικρός πρίγκηπας. Είναι μια εικόνα της μοναξιάς η οποία έχει παραμείνει. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεται κανείς μόνος και χωρίς ζωτικότητα, μετά την φυγή του μικρού πρίγκηπα. Δεν είναι κανένα άσχημο σύμπτωμα, αλλά κάτι φυσιολογικό: μια έρημος χωρίς ζωή-αυτή είναι η αίσθηση που μένει όταν φύγει η θεότης! Θα έλεγα πως η ζωγραφιά αυτή εκφράζει την απογοήτευσή του, και γι' αυτό ορθώς μεταδίδει το κενό και την λύπη. Είναι μια λιτή και αταίριαστη παράσταση τής απογοήτευσης και τής μοναξιάς. Πρέπει να το σκεφτεί πρώτα κανείς, γιατί δεν βιώνει κατευθείαν τον τόνο του συναισθήματος. Προσπαθήστε μια φορά να σχεδιάσετε το πως αισθάνεσθε, όταν σας έχουν εγκαταλείψει οι θεοί, και θα δείτε -το ελπίζω για το καλό σας- πως η φαντασία σας εκφράζεται με πιο πολύ ζωντάνια απ' ότι εδώ. Απαιτείται μια καλλιτεχνική προσπάθεια -και ο Saint-Exupery ήταν καλλιτέχνης- για να εκφρασθεί η μοναξιά τής ερήμου. Ζωγραφίστε μια πλατιά πεδιάδα και βάλτε το αίσθημα της ατμόσφαιρας εκεί μέσα, το τίποτα, και προσπαθήστε να εκφράσετε την λυπηρή ψύχρα του ουρανού, απ' όπου μόνο ένα αστέρι κοιτάει την γη με το ψυχρό του φως. Όλοι σας έχετε δει εικόνες χαμού και απογοήτευσης, που σας σφίγγουν την καρδιά, όπου αισθανθήκατε την απώλεια, την απογοήτευση και το κενό, αλλά δεν είναι έτσι. Εδώ πρέπει να βάλετε ολόκληρη την φαντασία σας σε λειτουργία για να αισθανθείτε τι θέλει να εκφράσει. Σκέφτεστε πως πρέπει να είναι η μοναξιά, αλλά δεν σας αγγίζει και δεν σφίγγεται η καρδιά σας, γιατί η εικόνα δεν έχει χρώμα. Γιατί δεν την έκανε γκρίζα; Αν είχε χρησιμοποιήσει ένα λυπηρό γκρίζο, ίσως θα σας έπιανε ένα αίσθημα λύπης. Γιατί δεν έκανε τον ουρανό να φαίνεται σαν ένας άπειρος χρωματιστός κύκλος, η θέα του οποίου σε παγώνει; Εδώ δεν αισθάνεσθε ούτε παγωμένοι ούτε λυπημένοι. Πρέπει να αντικαταστήσετε την αντίδραση αυτή με την σκέψη. Κάτι λείπει. Είναι απλά νεκρό-ούτε καν μια απογοήτευση, ούτε λύπη! Η περιγραφή μέσα στο βιβλίο είναι βέβαια γεμάτη νοσταλγία, αλλά όχι η ζωγραφιά. Αν και η ζωγραφιά δείχνει μια λαχτάρα, είναι πολύ παιδιάστικη. Εκεί είναι απλά η ελπίδα ότι θα πάρει πίσω αυτό που έχασε: “Σε παρακαλώ, γράψε μου το γρηγορότερο δυνατό...” Μπορεί να φανταστεί κανείς πως κάποιος χρησιμοποιεί μια κάρτα, το πιο φτηνό μέσο, παρακαλώντας να πληροφορηθεί πχ από τήν αστυνομία για κάποιον που αγνοείται. Πέραν όμως από την επιθυμία του παιδιού να ξαναπάρει πίσω το παιχνίδι του, και την φτωχή έκφραση αυτού του αισθήματος, ο αποχαιρετισμός δεν έχει καθόλου ένταση. Ίσως να μην είχε συνειδητοποιήσει πως ήταν θεός. Αλλιώς δε θα παρακαλούσε να τον πληροφορήσουν με τον τρόπο αυτό. Φανταζόμαστε μια έκκληση στον κόσμο, να με πληροφορήσει, “αν βρείτε τον θεό μου”. Και πάλι ερχόμαστε αντιμέτωποι με το σβηστό ηφαίστειο. Η συναισθηματική ένταση δεν είναι αρκετή, και αυτός είναι ο κίνδυνος-μια κατάσταση χαρακτηριστική για ένα πρόσωπο, η αντίδραση τού οποίου σε τέτοιες καταστάσεις είναι απλά να πει “ωχ, ναι, ναι”. Μερικές φορές είναι απλά μια προσποίηση και υποτυπώδης αντίδραση. Δείχνετε πως δεν έχετε κανένα συναίσθημα, από τα κρύα σας όμως χέρια και άλλα συμπτώματα συμπεραίνεται πως το συναίσθημα είναι παρόν. Αλλά δεν έχει κάποια ενέργεια, γιατί είναι προσποίηση. Αλλά αν πράγματι δεν έχετε κανένα συναίσθημα -όταν το ηφαίστειο είναι καμένο- τότε τα πράγματα είναι επικίνδυνα.
Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς πως ο Saint-Exupery ήταν διαισθητικός, και είχε θεωρήσει την εμπειρία αυτή ως ένα επεισόδιο που έπρεπε να τελειώσει, όπως και η καταναγκαστική του προσγείωση στην έρημο. Δεν διαποτίζει ολόκληρο το βιβλίο ένα αίσθημα πως η εμπειρία θα διαρκέσει για λίγο και μετά θα τελειώσει; Δε θα μπορούσε η φτώχεια της εικόνας μαζί με την εμπειρία, να αφήσει ένα αίσθημα, πως δεν υπάρχει απογοήτευση, πως όλα έπρεπε να φτάσουν σε ένα τέλος και πως ο ίδιος δεν μπορεί να κάνει τίποτα; Αυτή η υπόθεση όμως θα έδινε μεγάλο βάρος στην διάνοια, και αυτό θα ήταν μια ανώμαλη αντίδραση για τον Saint-Exupery. Φανταστείτε πως αγαπάτε κάποιον, και αυτός πεθαίνει από μια ανίατη ασθένεια. Η διάνοια σας το ξέρει! Ξέρει πως η εμπειρία αυτή πρέπει να τελειώσει. Η σχέση πρέπει να τελειώσει, ο γιατρός σας είχε προειδοποιήσει πως ο ασθενής έχει μόνο τρεις βδομάδες ζωή, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχετε καμιά συναισθηματική αντίδραση. Ακόμα και όταν γνωρίζετε πως η σχέση σας αναπόφευκτα τελειώνει, το συναίσθημα σας δεν παύει εξαιτίας αυτού. Αυτό είναι το θέμα. Είναι σαφές πως, μια εμπειρία όπως αυτή που ο Saint-Exupery είχε στην έρημο με τον μικρό πρίγκηπα, έπρεπε να τελειώσει. Η εμπειρία μας διδάσκει πως τα πράγματα είναι έτσι. Αλλά αυτή ακριβώς είναι η αδυναμία μιας προσωπικότητας όπως ήταν ο Saint-Exupery. Άνθρωποι οι οποίοι αποκόπτονται από τα αισθήματα τους και το συναισθηματικό τους επίπεδο, για να αποφύγουν τον πόνο, ή επειδή είναι ανίκανοι να αισθανθούν και να πονέσουν, τα αντικαθιστούν όλα αυτά με τον συλλογισμό. Λένε απλά: “εντάξει, έπρεπε να τελειώσει”. Αυτό είναι ένα διανοητικό επιχείρημα, και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που λείπει η συναισθηματική ένταση. Το να είναι κανείς συνεχώς διαποτισμένος από το αίσθημα τής προσκαιρότητος της ζωής, και για τον λόγο αυτό να ετοιμάζεται διαρκώς για το τέλος, πριν αυτό πράγματι να έχει φτάσει, είναι ένα χαρακτηριστικό του Puer aeternus. Όταν πιάνει πχ φιλία με ένα κορίτσι, ο Puer γνωρίζει πως το τέλος θα είναι απογοήτευση και αποχαιρετισμός. Έτσι λοιπόν δεν δίνεται με όλη του την καρδιά στην εμπειρία. Αντί αυτού είναι πάντα έτοιμος να πει το αντίο. Όσον αφορά την διάνοια, έχει δίκαιο, αλλά δεν ζει. Η διάνοια έχει μεγάλη σημασία στην ζωή του, και δεν λαμβάνει υπόψη την μη διανοητική πλευρά του ανθρώπου, η οποία δεν σκέφτεται συνεχώς την οπισθοδρόμηση, απλά και μόνο γιατί αναμένεται μια απογοήτευση. Γιατί δεν μπορούμε να πούμε: “Θα επέλθει φυσικά μια απογοήτευση, γιατί όλες οι εμπειρίες τής ζωής είναι πρόσκαιρες, και μπορούν να τελειώσουν με μια απογοήτευση, αλλά δε θέλουμε να το προδικάσουμε. Θέλουμε να αφοσιωθούμε στην κατάσταση με όλη μας την αγάπη, για όσο διαρκέσει.” Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς τρελός, και να πιστεύει μόνο στην τύχη, και να πέφτει από τα σύννεφα όταν συμβεί κάτι, αλλά είναι μια τυπική και αρρωστημένη αντίδραση, όταν κάποιος-με την προοπτική της οδύνης-οπισθοδρομεί όντας στην αρχή ακόμα. Είναι κάτι που κάνουν πολλοί νευρωτικοί. Προσπαθούν να προπονηθούν να μην υποφέρουν, με το να υποθέτουν πως κάθε τι θα καταλήξει σε οδύνη. Το εν λόγω πρόσωπο λέει: “Πάντα προ-βλέπω την οδύνη που έρχεται, και έτσι είμαι εξοπλισμένος εναντίον της. Προσπαθώ να την παραστήσω στην φαντασία μου.” Αυτό όμως κρατάει τον άνθρωπο μακριά από την ζωή. Απαιτείται μια διπλή στάση: να γνωρίζει κανείς πως θα εξελιχθούν τα πράγματα, και παρόλα αυτά να αφήνεται ολοκληρωτικά στην εμπειρία. Αλλιώς δεν είναι ζωή αυτό το πράγμα. Η διάνοια τα οργανώνει πριν συμβούν, ώστε να είναι κανείς προστατευμένος από την οδύνη-ώστε να μην είναι απροετοίμαστος. Στην περίπτωση αυτή, η διάνοια και η συνείδηση αφαίρεσαν πολλά από την ζωή. Αυτό ακριβώς προσπαθεί να κάνει όλη την ώρα ο Puer aeternus. Δε θέλει να δοθεί στη ζωή και προσπαθεί να την μπλοκάρει, με το να την προγραμματίζει με την διάνοια του.
Μερικές φορές σκέφτομαι, πόσο πιο ζωντανοί θα ήταν αυτοί οι άνθρωποι αν μπορούσαν να υποφέρουν! Αν δεν μπορούν να είναι ευτυχείς, ας είναι τουλάχιστο δυστυχείς, πραγματικά δυστυχείς, και τότε θα ήταν ανθρώπινοι. Αλλά πολλοί Pueri aeterni δεν μπορούν να είναι πραγματικά δυστυχείς! Δεν έχουν την μεγαλοψυχία και το θάρρος, να εκτεθούν σε μια κατάσταση, που θα μπορούσε να τους κάνει δυστυχείς. Σαν δειλοί χτίζουν εκ των προτέρων γεφύρια, τα οποία θα χρησιμοποιήσουν για να δραπετεύσουν. Υποψιάζονται την απογοήτευση για να μην δεχθούν το χτύπημα, και αυτό είναι η άρνηση τους να ζήσουν.
Πως θα μπορούσε να εκφρασθεί το περιτειχισμένο, απαρνημένο συναίσθημα; Αν και το αρνείται κανείς, είναι όμως εκεί. Δεν το βλέπω όμως, εκτός στον θερμό αυθορμητισμό της τριανταφυλλιάς και στα ξεσπάσματα της, στα οποία εγκαταλείπεται. Όταν επιδεικνύεται, το κάνει έντονα, όταν θυμώνει επίσης, και όταν υψηλοφρονεί, το κάνει μέχρι τα άκρα. Έχει μια κάποια απολυτότητα στην έκφραση. Είναι ευθύς όσον αφορά στην στιγμιαία διάθεση της, και αυτό είναι κάτι. Προφανώς η γυναίκα του Saint-Exupery ήταν έτσι. Ήταν εκπληκτικά αυθόρμητη, μέχρι σοκαρίσματος. Στο βιβλίο βέβαια αυτό εκδηλώνεται αρνητικά ως ελαφρά συναισθηματικότητα, η οποία υπονοεί πάντα μια έλλειψη συναισθήματος, το οποίο δεν μπορεί να υποκαταστήσει. Αυτή είναι μια άλλη πτυχή της ζωγραφιάς.
Πρέπει να διερωτηθούμε, τι σημαίνει το ότι ο μικρός πρίγκηπας θέλει ένα φίμωτρο για το πρόβατο, ώστε να μην μπορεί να φάει την τριανταφυλλιά. Βλέπετε πως πρέπει να λειτουργήσει όλη η ιστορία: θέλει ένα πρόβατο που θα τρώει τις παραφυάδες των baobab. Αν όμως το αφήσει ελεύθερο πάνω στο άστρο του δε θα μπορεί φυσικά να ξεχωρίσει μεταξύ της τριανταφυλλιάς και των παραφυάδων, και θα τα φάει όλα. Ο μικρός πρίγκηπας σχεδιάζει πιθανόν, να τοποθετήσει μια γυάλα πάνω από την τριανταφυλλιά, και μετά να αφήσει το πρόβατο να φάει τις παραφυάδες. Θα βάλει μετά στο πρόβατο ένα φίμωτρο, και θα μπορέσει να αφαιρέσει την γυάλα από την τριανταφυλλιά. Με τον, πολύ αφελή, τρόπο αυτόν μπορεί να κρατήσει το πρόβατο και την τριανταφυλλιά χωρισμένα. Επειδή στον κόσμο του, το ζωγράφισμα είναι ένα είδος δημιουργίας, ζητά από τον Saint-Exupery να του ζωγραφίσει ένα φίμωτρο, το οποίο θα βάλει στο κουτί μαζί με την εικόνα του προβάτου, και με τον τρόπο αυτό θέλει να προφυλάξει την τριανταφυλλιά. Στην αναταραχή του αποχαιρετισμού, ξεχνά το λουρί, και όταν ο Saint-Exupery αργότερα το θυμάται ξαφνικά, λέει: “Τι θα γίνει τώρα;” Και μετά σκέφτεται, πως μέχρι το τέλος της ζωής του θα τον βασανίζει το ερώτημα, αν το πρόβατο έφαγε την τριανταφυλλιά ή όχι. Στο ερώτημα αυτό δεν δέχεται καμιά απάντηση, είναι ένας λογισμός που από δω και πέρα θα τον βασανίζει.
Όταν προηγουμένως είχα αρχίσει να ερμηνεύω το πρόβατο, είπα πως, μπορεί να είναι ένα από τα πιθανά μικρά λάθη, που μπορεί να προκαλέσουν θανάσιμα ατυχήματα. Αν πχ πρόβατα βόσκουν στον διάδρομο προσγείωσης, και ένα αεροπλάνο που προσγειώνεται χτυπήσει ένα από αυτά και ανατραπεί. Είπα επίσης πως το πρόβατο παριστάνει τον μαζάνθρωπο, την ψυχή που ανήκει στο κοπάδι. Στην αρνητική του πλευρά είναι η συλλογικότητα του ενστικτώδους στρώματος της ψυχής. Παλιά έβαζαν μαζί με τα πρόβατα και μερικά γίδια, γιατί αυτά δεν τα χάνουν αν επιτεθεί λύκος. Με τον τρόπο αυτό γλίτωναν και τα πρόβατα. Με ένα κριάρι αρχηγό, όλο το κοπάδι θα έπεφτε στον πανικό και θα τον ακολουθούσε. Για να ισοσταθμιστεί η βλακεία των προβάτων έτρεφαν και μερικά γίδια μαζί. Οι λύκοι όμως έμαθαν πως πρώτα πρέπει να φάνε τις γίδες για να μπορέσουν να πανικοβάλουν τα πρόβατα. Αν το πρόβατο είναι το συλλογικό στοιχείο που καταστρέφει την διαδικασία εξατομίκευσης λόγω της συλλογικότητας του, δεν θα προκαλούσε απορία αν έτρωγε την τριανταφυλλιά. Ως μαντάλα, η τριανταφυλλιά είναι ο πυρήνας της διαδικασίας εξατομίκευσης, και το τρομακτικό στοιχείο του βιβλίου είναι πως στην άλλη πλευρά, στο επέκεινα, η διαδικασία αυτή καταστρέφεται. Πάνω στην γη το πρόβατο δεν είναι εντελώς αρνητικό, γιατί ο Puer aeternus χρειάζεται μια προσαρμογή στο συλλογικό. Συνήθως πάσχει από μια εσφαλμένη ατομικότητα, και δεν προσαρμόζεται επαρκώς στα συλλογικά. Οι περισσότεροι Pueri αποφεύγουν την στρατιωτική θητεία, γιατί δε θέλουν να είναι πρόβατα. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι καλό να είναι κανείς πρόβατο, και να προσαρμοστεί στα κοινά. Αλλά στην περίπτωση του Saint-Exupery, η συλλογικότητα εξαπλώνεται μέχρι το άστρο, όπου κανονικά δεν θα έπρεπε να ζουν πρόβατα. Αυτός είναι ένας τραγικός μηχανισμός: αν είναι κανείς ακραίος στην άρνηση του να προσαρμοστεί στην συλλογικότητα, εξαναγκάζεται κατά κάποιο τρόπο από πίσω και από μέσα να προσαρμοστεί. Αν το παίζετε πιο εξατομικευμένοι απ' όσο είστε, αν αποφεύγετε την προσαρμογή, γιατί νομίζετε πως είστε κάτι ιδιαίτερο, με όλη την νευρωτική ματαιοδοξία που χαρακτηρίζει κάποιον που νομίζει πως είναι ιδιαίτερος και από όλους παρεξηγημένος, ενώ έχει μια ευαίσθητη ψυχή-αν έχετε λοιπόν αυτές τις εσφαλμένες απαιτήσεις και για τον λόγο αυτό δεν προσαρμόζεστε στην ανθρωπότητα, τότε είστε ακριβώς ένα πρόσωπο που στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα προσωπικό.
Έχω ήδη αναφέρει πως οι άνθρωποι έχουν πάντα την ίδια αντίδραση όταν μιλώ για τον Puer aeternus: όλοι γνωρίζουν πολλούς τέτοιους άνδρες και έχουν μπροστά στα μάτια τους ένα σωρό παραδείγματα, από όπου γίνεται φανερό, πως ο Puer aeternus δεν είναι σε καμιά περίπτωση αυθεντικός. Στην πραγματικότητα, ο Puer aeternus είναι ένας πολύ κοινός τύπος, και τίποτε άλλο. Και όσο επιμένει να παίζει τον ρόλο του πρίγκηπα, με την πίστη πως είναι κάτι ιδιαίτερο, τόσο πιο σαφές είναι πως δεν είναι άλλο παρά ένας συνηθισμένος νευρωτικός. Ένας τύπος που μπορεί να περιγραφεί κλινικά, και η προσωπικότητα του οποίου μπορεί να οριστεί πλήρως, σχεδόν αποκλειστικά, με ιατρικούς όρους. Επειδή ακριβώς ο Puer aeternus καλλιεργεί αυτές τις εσφαλμένες απαιτήσεις, γίνεται μέσα του κοινότυπος-με αποτέλεσμα καμιά από τις αντιδράσεις του να είναι πραγματικά προσωπική ή ιδιαίτερη. Γίνεται κατά κάποιο τρόπο αρχέτυπο, και όταν γίνει κανείς αρχέτυπο, δεν είναι αυθεντικός, ούτε ο εαυτός του, και για τον λόγο αυτό δεν είναι ιδιαίτερος. Για τον λόγο αυτό, αν βρεθείτε με ένα Puer aeternus, μπορείτε να του πείτε: “Δεν είναι αυτές και αυτές οι αντιλήψεις σας; Δεν έχετε προβλήματα σε τούτα και κείνα τα σημεία; Και δεν αφορούν τα κορίτσια; Δεν έχετε αυτές και αυτές τις εμπειρίες με τα κορίτσια;” Και θα απαντήσει: “Πράγματι! Πως το ξέρετε; Πως με γνωρίζετε τόσο καλά;” Αν ταυτίζεστε με ένα αρχέτυπο, μπορώ να περιγράψω όλες τις αντιδράσεις σας, γιατί ένα αρχέτυπο έχει συγκεκριμένο σύνολο αντιδράσεων. Μερικές φορές είναι δυνατόν να προβλεφθεί πως φαίνεται και πως αισθάνεται ο Puer aeternus. Είναι απλά το αρχέτυπο του αιώνιου έφηβου θεού, και για τον λόγο αυτό φέρει όλα τα χαρακτηριστικά του: έχει μια νοσταλγική επιθυμία θανάτου, θεωρεί πως είναι κάτι ιδιαίτερο, είναι το ένα ευαίσθητο μεταξύ όλων των αναίσθητων προβάτων. Θα έχει προβλήματα με μια βίαιη, καταστροφική σκιά, την οποία δεν θέλει να ζήσει, αλλά να προβάλει.,κτλ. Αυτό δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο. Όσο πιο δυνατή η ταύτιση με τον έφηβο θεό, τόσο λιγότερο προσωπικός είναι ο εν λόγω άνθρωπος, αν και ο ίδιος θεωρεί πως είναι πολύ ιδιαίτερος. Όταν σχιζοφρενείς άνθρωποι πιστεύουν πχ, πως είναι ο Ιησούς Χριστός, όλοι τους λένε το ίδιο πράγμα. Ο Γιουνγκ είχε μια φορά στο νοσοκομείο δυο Ιησούς, τους οποίους έφερε μια φορά σε επαφή και τους σύστησε λέγοντας: “Εδώ ο κύριος Müller. Πιστεύει πως είναι ο Ιησούς Χριστός. Και εδώ ο κύριος Meier, ο οποίος επίσης πιστεύει πως είναι ο Ιησούς Χριστός.” Μετά βγήκε ο Γιουνγκ κι τους άφησε μόνους. Μετά από λίγο βρήκε τον ένα καθήμενο σε μια γωνιά, και χτυπούσε με τα δάκτυλα το τραπέζι. Ο άλλος στεκόταν στο παράθυρο και κτυπούσε με τα δάκτυλα το τζάμι. Τους ρώτησε τότε αν αποφάσισαν ποιος είναι ο αληθινός Ιησούς Χριστός. Και οι δυο τότε, κοιτώντας και δείχνοντας ο ένας τον άλλο είπαν: “Αυτός είναι εντελώς μεγαλομανής!”. Και οι δυο τους το έβλεπαν το πρόβλημα ξεκάθαρα στον άλλο. Η διάγνωση ήταν ορθή, μόνο όταν αφορούσε τον άλλο.
Τέλος του κεφαλαίου που αφορά το έργο “Ο μικρός πρίγκηπας”.
Μετάφραση : Πέτρος
(συνεχίζεται)
Αμέθυστος
Αιώνιος έφηβος και δημιουργικός - Genius Ewiger Jüngling und kreativer Genius
Μέρος πρώτο: “Ο μικρός πρίγκηπας”(Saint-Exupery)
3. Ο αποχαιρετισμός (6)
Με έχουν ρωτήσει, αν το βάσανο που γίνεται αποδεκτό, μπορεί να γίνει ένα μέσο επικοινωνίας με τον εαυτό. Αυτό εξαρτάται από το εάν η αποδοχή γίνεται με τον σωστό τρόπο. Αν η αποδοχή είναι αποτέλεσμα παραίτησης, τότε δεν ενεργεί. Πολλοί άνθρωποι αποδέχονται τα βάσανα τους, αλλά ωθούνται από την παραίτηση. Τα βολεύουν λοιπόν έτσι, και η αποδοχή είναι άχρηστη. Πρέπει να είναι μια θετική αποδοχή. Το νόημα εμφανίζεται μόνο τότε όταν η αποδοχή είναι πραγματική. Η γενική εικόνα της διαδικασίας αυτής είναι αυτή ενός ατελείωτου αγώνος τον οποίο ακολουθεί η στιγμή τής χάρης, κατά την οποία η αποδοχή καθίσταται ξαφνικά δυνατή και το νόημα αποκαλύπτεται. Δεν μπορούμε να πούμε τι προηγείται. Κάποτε προηγείται το νόημα και ακολουθεί η αποδοχή. Άλλοτε αποφασίζει κανείς να το αποδεχθεί, και την στιγμή αυτή ξεκαθαρίζει το νόημα.
Αν και η αντίληψη πως η οδύνη είναι πολύτιμη, έχει στον Χριστιανισμό μια μακρά και πλούσια παράδοση, μεταξύ των Χριστιανών συναντά κανείς παρατημένους. Είναι εν τέλει θέμα πίστης: άνθρωποι με ζωντανή πίστη αποδέχονται την οδύνη χωρίς παραίτηση, γιατί την καταλαβαίνουν, και αυτό τους αρκεί. Όπου όμως μια ξύλινη πίστη προσπαθεί να αποδεχθεί την οδύνη -έτσι όπως κηρυσσόταν και κηρύττεται ακόμα-, “επειδή ο Χριστός έπαθε πάνω στον σταυρό”, η αποδοχή δεν έχει καμιά χρησιμότητα, και ο εν λόγω άνθρωπος (που υποφέρει) δεν έχει καταλάβει τίποτα, αφού κηρύττει αναφερόμενος μόνο στην συνείδησή του, και πίσω από το κήρυγμα δεν υπάρχει καμιά εμπειρία.
Ας στραφούμε τώρα στην τελευταία εικόνα του βιβλίου μας, την πιο τραγική απ' όλες, που είναι χωρίς χρώμα, και που εκτός από το άστρο περιέχει μόνο δυο γραμμές που υπονοούν το τοπίο. Είναι χωρίς ζωή και χωρίς συναισθηματική συμμετοχή. Αυτή έχει αποτραβηχτεί. Από που έχει αποτραβηχτεί; Στην αρχή υπήρχαν ακόμα πολύ χρωματιστές εικόνες. Και ήταν πάνω απ' όλες εκείνη, που και ο Saint-Exupery ονόμασε “διεισδυτική”, αυτή με τα Baobab (δέντρο που ο καρπός τους λέγεται και ψωμί των πιθήκων), και για την οποία λέει πως την έχει ζωγραφίσει πολύ καλύτερα και έχει πιο πολύ χρώμα. Και τώρα έχουμε μια ζωγραφιά χωρίς καθόλου χρώμα. Είναι μια εικόνα τής μοναξιάς μετά τον αποχαιρετισμό. Η εικόνα δείχνει το σημείο διασταύρωσης δυο αμμόλοφων, και το άστρο, όπου υπονοείται πως γύρισε ο μικρός πρίγκηπας. Είναι μια εικόνα της μοναξιάς η οποία έχει παραμείνει. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεται κανείς μόνος και χωρίς ζωτικότητα, μετά την φυγή του μικρού πρίγκηπα. Δεν είναι κανένα άσχημο σύμπτωμα, αλλά κάτι φυσιολογικό: μια έρημος χωρίς ζωή-αυτή είναι η αίσθηση που μένει όταν φύγει η θεότης! Θα έλεγα πως η ζωγραφιά αυτή εκφράζει την απογοήτευσή του, και γι' αυτό ορθώς μεταδίδει το κενό και την λύπη. Είναι μια λιτή και αταίριαστη παράσταση τής απογοήτευσης και τής μοναξιάς. Πρέπει να το σκεφτεί πρώτα κανείς, γιατί δεν βιώνει κατευθείαν τον τόνο του συναισθήματος. Προσπαθήστε μια φορά να σχεδιάσετε το πως αισθάνεσθε, όταν σας έχουν εγκαταλείψει οι θεοί, και θα δείτε -το ελπίζω για το καλό σας- πως η φαντασία σας εκφράζεται με πιο πολύ ζωντάνια απ' ότι εδώ. Απαιτείται μια καλλιτεχνική προσπάθεια -και ο Saint-Exupery ήταν καλλιτέχνης- για να εκφρασθεί η μοναξιά τής ερήμου. Ζωγραφίστε μια πλατιά πεδιάδα και βάλτε το αίσθημα της ατμόσφαιρας εκεί μέσα, το τίποτα, και προσπαθήστε να εκφράσετε την λυπηρή ψύχρα του ουρανού, απ' όπου μόνο ένα αστέρι κοιτάει την γη με το ψυχρό του φως. Όλοι σας έχετε δει εικόνες χαμού και απογοήτευσης, που σας σφίγγουν την καρδιά, όπου αισθανθήκατε την απώλεια, την απογοήτευση και το κενό, αλλά δεν είναι έτσι. Εδώ πρέπει να βάλετε ολόκληρη την φαντασία σας σε λειτουργία για να αισθανθείτε τι θέλει να εκφράσει. Σκέφτεστε πως πρέπει να είναι η μοναξιά, αλλά δεν σας αγγίζει και δεν σφίγγεται η καρδιά σας, γιατί η εικόνα δεν έχει χρώμα. Γιατί δεν την έκανε γκρίζα; Αν είχε χρησιμοποιήσει ένα λυπηρό γκρίζο, ίσως θα σας έπιανε ένα αίσθημα λύπης. Γιατί δεν έκανε τον ουρανό να φαίνεται σαν ένας άπειρος χρωματιστός κύκλος, η θέα του οποίου σε παγώνει; Εδώ δεν αισθάνεσθε ούτε παγωμένοι ούτε λυπημένοι. Πρέπει να αντικαταστήσετε την αντίδραση αυτή με την σκέψη. Κάτι λείπει. Είναι απλά νεκρό-ούτε καν μια απογοήτευση, ούτε λύπη! Η περιγραφή μέσα στο βιβλίο είναι βέβαια γεμάτη νοσταλγία, αλλά όχι η ζωγραφιά. Αν και η ζωγραφιά δείχνει μια λαχτάρα, είναι πολύ παιδιάστικη. Εκεί είναι απλά η ελπίδα ότι θα πάρει πίσω αυτό που έχασε: “Σε παρακαλώ, γράψε μου το γρηγορότερο δυνατό...” Μπορεί να φανταστεί κανείς πως κάποιος χρησιμοποιεί μια κάρτα, το πιο φτηνό μέσο, παρακαλώντας να πληροφορηθεί πχ από τήν αστυνομία για κάποιον που αγνοείται. Πέραν όμως από την επιθυμία του παιδιού να ξαναπάρει πίσω το παιχνίδι του, και την φτωχή έκφραση αυτού του αισθήματος, ο αποχαιρετισμός δεν έχει καθόλου ένταση. Ίσως να μην είχε συνειδητοποιήσει πως ήταν θεός. Αλλιώς δε θα παρακαλούσε να τον πληροφορήσουν με τον τρόπο αυτό. Φανταζόμαστε μια έκκληση στον κόσμο, να με πληροφορήσει, “αν βρείτε τον θεό μου”. Και πάλι ερχόμαστε αντιμέτωποι με το σβηστό ηφαίστειο. Η συναισθηματική ένταση δεν είναι αρκετή, και αυτός είναι ο κίνδυνος-μια κατάσταση χαρακτηριστική για ένα πρόσωπο, η αντίδραση τού οποίου σε τέτοιες καταστάσεις είναι απλά να πει “ωχ, ναι, ναι”. Μερικές φορές είναι απλά μια προσποίηση και υποτυπώδης αντίδραση. Δείχνετε πως δεν έχετε κανένα συναίσθημα, από τα κρύα σας όμως χέρια και άλλα συμπτώματα συμπεραίνεται πως το συναίσθημα είναι παρόν. Αλλά δεν έχει κάποια ενέργεια, γιατί είναι προσποίηση. Αλλά αν πράγματι δεν έχετε κανένα συναίσθημα -όταν το ηφαίστειο είναι καμένο- τότε τα πράγματα είναι επικίνδυνα.
Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς πως ο Saint-Exupery ήταν διαισθητικός, και είχε θεωρήσει την εμπειρία αυτή ως ένα επεισόδιο που έπρεπε να τελειώσει, όπως και η καταναγκαστική του προσγείωση στην έρημο. Δεν διαποτίζει ολόκληρο το βιβλίο ένα αίσθημα πως η εμπειρία θα διαρκέσει για λίγο και μετά θα τελειώσει; Δε θα μπορούσε η φτώχεια της εικόνας μαζί με την εμπειρία, να αφήσει ένα αίσθημα, πως δεν υπάρχει απογοήτευση, πως όλα έπρεπε να φτάσουν σε ένα τέλος και πως ο ίδιος δεν μπορεί να κάνει τίποτα; Αυτή η υπόθεση όμως θα έδινε μεγάλο βάρος στην διάνοια, και αυτό θα ήταν μια ανώμαλη αντίδραση για τον Saint-Exupery. Φανταστείτε πως αγαπάτε κάποιον, και αυτός πεθαίνει από μια ανίατη ασθένεια. Η διάνοια σας το ξέρει! Ξέρει πως η εμπειρία αυτή πρέπει να τελειώσει. Η σχέση πρέπει να τελειώσει, ο γιατρός σας είχε προειδοποιήσει πως ο ασθενής έχει μόνο τρεις βδομάδες ζωή, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχετε καμιά συναισθηματική αντίδραση. Ακόμα και όταν γνωρίζετε πως η σχέση σας αναπόφευκτα τελειώνει, το συναίσθημα σας δεν παύει εξαιτίας αυτού. Αυτό είναι το θέμα. Είναι σαφές πως, μια εμπειρία όπως αυτή που ο Saint-Exupery είχε στην έρημο με τον μικρό πρίγκηπα, έπρεπε να τελειώσει. Η εμπειρία μας διδάσκει πως τα πράγματα είναι έτσι. Αλλά αυτή ακριβώς είναι η αδυναμία μιας προσωπικότητας όπως ήταν ο Saint-Exupery. Άνθρωποι οι οποίοι αποκόπτονται από τα αισθήματα τους και το συναισθηματικό τους επίπεδο, για να αποφύγουν τον πόνο, ή επειδή είναι ανίκανοι να αισθανθούν και να πονέσουν, τα αντικαθιστούν όλα αυτά με τον συλλογισμό. Λένε απλά: “εντάξει, έπρεπε να τελειώσει”. Αυτό είναι ένα διανοητικό επιχείρημα, και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που λείπει η συναισθηματική ένταση. Το να είναι κανείς συνεχώς διαποτισμένος από το αίσθημα τής προσκαιρότητος της ζωής, και για τον λόγο αυτό να ετοιμάζεται διαρκώς για το τέλος, πριν αυτό πράγματι να έχει φτάσει, είναι ένα χαρακτηριστικό του Puer aeternus. Όταν πιάνει πχ φιλία με ένα κορίτσι, ο Puer γνωρίζει πως το τέλος θα είναι απογοήτευση και αποχαιρετισμός. Έτσι λοιπόν δεν δίνεται με όλη του την καρδιά στην εμπειρία. Αντί αυτού είναι πάντα έτοιμος να πει το αντίο. Όσον αφορά την διάνοια, έχει δίκαιο, αλλά δεν ζει. Η διάνοια έχει μεγάλη σημασία στην ζωή του, και δεν λαμβάνει υπόψη την μη διανοητική πλευρά του ανθρώπου, η οποία δεν σκέφτεται συνεχώς την οπισθοδρόμηση, απλά και μόνο γιατί αναμένεται μια απογοήτευση. Γιατί δεν μπορούμε να πούμε: “Θα επέλθει φυσικά μια απογοήτευση, γιατί όλες οι εμπειρίες τής ζωής είναι πρόσκαιρες, και μπορούν να τελειώσουν με μια απογοήτευση, αλλά δε θέλουμε να το προδικάσουμε. Θέλουμε να αφοσιωθούμε στην κατάσταση με όλη μας την αγάπη, για όσο διαρκέσει.” Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς τρελός, και να πιστεύει μόνο στην τύχη, και να πέφτει από τα σύννεφα όταν συμβεί κάτι, αλλά είναι μια τυπική και αρρωστημένη αντίδραση, όταν κάποιος-με την προοπτική της οδύνης-οπισθοδρομεί όντας στην αρχή ακόμα. Είναι κάτι που κάνουν πολλοί νευρωτικοί. Προσπαθούν να προπονηθούν να μην υποφέρουν, με το να υποθέτουν πως κάθε τι θα καταλήξει σε οδύνη. Το εν λόγω πρόσωπο λέει: “Πάντα προ-βλέπω την οδύνη που έρχεται, και έτσι είμαι εξοπλισμένος εναντίον της. Προσπαθώ να την παραστήσω στην φαντασία μου.” Αυτό όμως κρατάει τον άνθρωπο μακριά από την ζωή. Απαιτείται μια διπλή στάση: να γνωρίζει κανείς πως θα εξελιχθούν τα πράγματα, και παρόλα αυτά να αφήνεται ολοκληρωτικά στην εμπειρία. Αλλιώς δεν είναι ζωή αυτό το πράγμα. Η διάνοια τα οργανώνει πριν συμβούν, ώστε να είναι κανείς προστατευμένος από την οδύνη-ώστε να μην είναι απροετοίμαστος. Στην περίπτωση αυτή, η διάνοια και η συνείδηση αφαίρεσαν πολλά από την ζωή. Αυτό ακριβώς προσπαθεί να κάνει όλη την ώρα ο Puer aeternus. Δε θέλει να δοθεί στη ζωή και προσπαθεί να την μπλοκάρει, με το να την προγραμματίζει με την διάνοια του.
Μερικές φορές σκέφτομαι, πόσο πιο ζωντανοί θα ήταν αυτοί οι άνθρωποι αν μπορούσαν να υποφέρουν! Αν δεν μπορούν να είναι ευτυχείς, ας είναι τουλάχιστο δυστυχείς, πραγματικά δυστυχείς, και τότε θα ήταν ανθρώπινοι. Αλλά πολλοί Pueri aeterni δεν μπορούν να είναι πραγματικά δυστυχείς! Δεν έχουν την μεγαλοψυχία και το θάρρος, να εκτεθούν σε μια κατάσταση, που θα μπορούσε να τους κάνει δυστυχείς. Σαν δειλοί χτίζουν εκ των προτέρων γεφύρια, τα οποία θα χρησιμοποιήσουν για να δραπετεύσουν. Υποψιάζονται την απογοήτευση για να μην δεχθούν το χτύπημα, και αυτό είναι η άρνηση τους να ζήσουν.
Πως θα μπορούσε να εκφρασθεί το περιτειχισμένο, απαρνημένο συναίσθημα; Αν και το αρνείται κανείς, είναι όμως εκεί. Δεν το βλέπω όμως, εκτός στον θερμό αυθορμητισμό της τριανταφυλλιάς και στα ξεσπάσματα της, στα οποία εγκαταλείπεται. Όταν επιδεικνύεται, το κάνει έντονα, όταν θυμώνει επίσης, και όταν υψηλοφρονεί, το κάνει μέχρι τα άκρα. Έχει μια κάποια απολυτότητα στην έκφραση. Είναι ευθύς όσον αφορά στην στιγμιαία διάθεση της, και αυτό είναι κάτι. Προφανώς η γυναίκα του Saint-Exupery ήταν έτσι. Ήταν εκπληκτικά αυθόρμητη, μέχρι σοκαρίσματος. Στο βιβλίο βέβαια αυτό εκδηλώνεται αρνητικά ως ελαφρά συναισθηματικότητα, η οποία υπονοεί πάντα μια έλλειψη συναισθήματος, το οποίο δεν μπορεί να υποκαταστήσει. Αυτή είναι μια άλλη πτυχή της ζωγραφιάς.
Πρέπει να διερωτηθούμε, τι σημαίνει το ότι ο μικρός πρίγκηπας θέλει ένα φίμωτρο για το πρόβατο, ώστε να μην μπορεί να φάει την τριανταφυλλιά. Βλέπετε πως πρέπει να λειτουργήσει όλη η ιστορία: θέλει ένα πρόβατο που θα τρώει τις παραφυάδες των baobab. Αν όμως το αφήσει ελεύθερο πάνω στο άστρο του δε θα μπορεί φυσικά να ξεχωρίσει μεταξύ της τριανταφυλλιάς και των παραφυάδων, και θα τα φάει όλα. Ο μικρός πρίγκηπας σχεδιάζει πιθανόν, να τοποθετήσει μια γυάλα πάνω από την τριανταφυλλιά, και μετά να αφήσει το πρόβατο να φάει τις παραφυάδες. Θα βάλει μετά στο πρόβατο ένα φίμωτρο, και θα μπορέσει να αφαιρέσει την γυάλα από την τριανταφυλλιά. Με τον, πολύ αφελή, τρόπο αυτόν μπορεί να κρατήσει το πρόβατο και την τριανταφυλλιά χωρισμένα. Επειδή στον κόσμο του, το ζωγράφισμα είναι ένα είδος δημιουργίας, ζητά από τον Saint-Exupery να του ζωγραφίσει ένα φίμωτρο, το οποίο θα βάλει στο κουτί μαζί με την εικόνα του προβάτου, και με τον τρόπο αυτό θέλει να προφυλάξει την τριανταφυλλιά. Στην αναταραχή του αποχαιρετισμού, ξεχνά το λουρί, και όταν ο Saint-Exupery αργότερα το θυμάται ξαφνικά, λέει: “Τι θα γίνει τώρα;” Και μετά σκέφτεται, πως μέχρι το τέλος της ζωής του θα τον βασανίζει το ερώτημα, αν το πρόβατο έφαγε την τριανταφυλλιά ή όχι. Στο ερώτημα αυτό δεν δέχεται καμιά απάντηση, είναι ένας λογισμός που από δω και πέρα θα τον βασανίζει.
Όταν προηγουμένως είχα αρχίσει να ερμηνεύω το πρόβατο, είπα πως, μπορεί να είναι ένα από τα πιθανά μικρά λάθη, που μπορεί να προκαλέσουν θανάσιμα ατυχήματα. Αν πχ πρόβατα βόσκουν στον διάδρομο προσγείωσης, και ένα αεροπλάνο που προσγειώνεται χτυπήσει ένα από αυτά και ανατραπεί. Είπα επίσης πως το πρόβατο παριστάνει τον μαζάνθρωπο, την ψυχή που ανήκει στο κοπάδι. Στην αρνητική του πλευρά είναι η συλλογικότητα του ενστικτώδους στρώματος της ψυχής. Παλιά έβαζαν μαζί με τα πρόβατα και μερικά γίδια, γιατί αυτά δεν τα χάνουν αν επιτεθεί λύκος. Με τον τρόπο αυτό γλίτωναν και τα πρόβατα. Με ένα κριάρι αρχηγό, όλο το κοπάδι θα έπεφτε στον πανικό και θα τον ακολουθούσε. Για να ισοσταθμιστεί η βλακεία των προβάτων έτρεφαν και μερικά γίδια μαζί. Οι λύκοι όμως έμαθαν πως πρώτα πρέπει να φάνε τις γίδες για να μπορέσουν να πανικοβάλουν τα πρόβατα. Αν το πρόβατο είναι το συλλογικό στοιχείο που καταστρέφει την διαδικασία εξατομίκευσης λόγω της συλλογικότητας του, δεν θα προκαλούσε απορία αν έτρωγε την τριανταφυλλιά. Ως μαντάλα, η τριανταφυλλιά είναι ο πυρήνας της διαδικασίας εξατομίκευσης, και το τρομακτικό στοιχείο του βιβλίου είναι πως στην άλλη πλευρά, στο επέκεινα, η διαδικασία αυτή καταστρέφεται. Πάνω στην γη το πρόβατο δεν είναι εντελώς αρνητικό, γιατί ο Puer aeternus χρειάζεται μια προσαρμογή στο συλλογικό. Συνήθως πάσχει από μια εσφαλμένη ατομικότητα, και δεν προσαρμόζεται επαρκώς στα συλλογικά. Οι περισσότεροι Pueri αποφεύγουν την στρατιωτική θητεία, γιατί δε θέλουν να είναι πρόβατα. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι καλό να είναι κανείς πρόβατο, και να προσαρμοστεί στα κοινά. Αλλά στην περίπτωση του Saint-Exupery, η συλλογικότητα εξαπλώνεται μέχρι το άστρο, όπου κανονικά δεν θα έπρεπε να ζουν πρόβατα. Αυτός είναι ένας τραγικός μηχανισμός: αν είναι κανείς ακραίος στην άρνηση του να προσαρμοστεί στην συλλογικότητα, εξαναγκάζεται κατά κάποιο τρόπο από πίσω και από μέσα να προσαρμοστεί. Αν το παίζετε πιο εξατομικευμένοι απ' όσο είστε, αν αποφεύγετε την προσαρμογή, γιατί νομίζετε πως είστε κάτι ιδιαίτερο, με όλη την νευρωτική ματαιοδοξία που χαρακτηρίζει κάποιον που νομίζει πως είναι ιδιαίτερος και από όλους παρεξηγημένος, ενώ έχει μια ευαίσθητη ψυχή-αν έχετε λοιπόν αυτές τις εσφαλμένες απαιτήσεις και για τον λόγο αυτό δεν προσαρμόζεστε στην ανθρωπότητα, τότε είστε ακριβώς ένα πρόσωπο που στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα προσωπικό.
Έχω ήδη αναφέρει πως οι άνθρωποι έχουν πάντα την ίδια αντίδραση όταν μιλώ για τον Puer aeternus: όλοι γνωρίζουν πολλούς τέτοιους άνδρες και έχουν μπροστά στα μάτια τους ένα σωρό παραδείγματα, από όπου γίνεται φανερό, πως ο Puer aeternus δεν είναι σε καμιά περίπτωση αυθεντικός. Στην πραγματικότητα, ο Puer aeternus είναι ένας πολύ κοινός τύπος, και τίποτε άλλο. Και όσο επιμένει να παίζει τον ρόλο του πρίγκηπα, με την πίστη πως είναι κάτι ιδιαίτερο, τόσο πιο σαφές είναι πως δεν είναι άλλο παρά ένας συνηθισμένος νευρωτικός. Ένας τύπος που μπορεί να περιγραφεί κλινικά, και η προσωπικότητα του οποίου μπορεί να οριστεί πλήρως, σχεδόν αποκλειστικά, με ιατρικούς όρους. Επειδή ακριβώς ο Puer aeternus καλλιεργεί αυτές τις εσφαλμένες απαιτήσεις, γίνεται μέσα του κοινότυπος-με αποτέλεσμα καμιά από τις αντιδράσεις του να είναι πραγματικά προσωπική ή ιδιαίτερη. Γίνεται κατά κάποιο τρόπο αρχέτυπο, και όταν γίνει κανείς αρχέτυπο, δεν είναι αυθεντικός, ούτε ο εαυτός του, και για τον λόγο αυτό δεν είναι ιδιαίτερος. Για τον λόγο αυτό, αν βρεθείτε με ένα Puer aeternus, μπορείτε να του πείτε: “Δεν είναι αυτές και αυτές οι αντιλήψεις σας; Δεν έχετε προβλήματα σε τούτα και κείνα τα σημεία; Και δεν αφορούν τα κορίτσια; Δεν έχετε αυτές και αυτές τις εμπειρίες με τα κορίτσια;” Και θα απαντήσει: “Πράγματι! Πως το ξέρετε; Πως με γνωρίζετε τόσο καλά;” Αν ταυτίζεστε με ένα αρχέτυπο, μπορώ να περιγράψω όλες τις αντιδράσεις σας, γιατί ένα αρχέτυπο έχει συγκεκριμένο σύνολο αντιδράσεων. Μερικές φορές είναι δυνατόν να προβλεφθεί πως φαίνεται και πως αισθάνεται ο Puer aeternus. Είναι απλά το αρχέτυπο του αιώνιου έφηβου θεού, και για τον λόγο αυτό φέρει όλα τα χαρακτηριστικά του: έχει μια νοσταλγική επιθυμία θανάτου, θεωρεί πως είναι κάτι ιδιαίτερο, είναι το ένα ευαίσθητο μεταξύ όλων των αναίσθητων προβάτων. Θα έχει προβλήματα με μια βίαιη, καταστροφική σκιά, την οποία δεν θέλει να ζήσει, αλλά να προβάλει.,κτλ. Αυτό δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο. Όσο πιο δυνατή η ταύτιση με τον έφηβο θεό, τόσο λιγότερο προσωπικός είναι ο εν λόγω άνθρωπος, αν και ο ίδιος θεωρεί πως είναι πολύ ιδιαίτερος. Όταν σχιζοφρενείς άνθρωποι πιστεύουν πχ, πως είναι ο Ιησούς Χριστός, όλοι τους λένε το ίδιο πράγμα. Ο Γιουνγκ είχε μια φορά στο νοσοκομείο δυο Ιησούς, τους οποίους έφερε μια φορά σε επαφή και τους σύστησε λέγοντας: “Εδώ ο κύριος Müller. Πιστεύει πως είναι ο Ιησούς Χριστός. Και εδώ ο κύριος Meier, ο οποίος επίσης πιστεύει πως είναι ο Ιησούς Χριστός.” Μετά βγήκε ο Γιουνγκ κι τους άφησε μόνους. Μετά από λίγο βρήκε τον ένα καθήμενο σε μια γωνιά, και χτυπούσε με τα δάκτυλα το τραπέζι. Ο άλλος στεκόταν στο παράθυρο και κτυπούσε με τα δάκτυλα το τζάμι. Τους ρώτησε τότε αν αποφάσισαν ποιος είναι ο αληθινός Ιησούς Χριστός. Και οι δυο τότε, κοιτώντας και δείχνοντας ο ένας τον άλλο είπαν: “Αυτός είναι εντελώς μεγαλομανής!”. Και οι δυο τους το έβλεπαν το πρόβλημα ξεκάθαρα στον άλλο. Η διάγνωση ήταν ορθή, μόνο όταν αφορούσε τον άλλο.
Τέλος του κεφαλαίου που αφορά το έργο “Ο μικρός πρίγκηπας”.
Μετάφραση : Πέτρος
(συνεχίζεται)
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου