Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (22)

Συνέχεια από: Σάββατο 28 Μαίου 2016

Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική Χριστολογία.

Του Xavier Tilliette.

5. Η Εγελιανή Χριστολογία.

        

  Η υπερβατική Χριστολογία είναι μία σημαντική βοήθεια της φιλοσοφίας στην Θεολογία, μία τοξωτή γέφυρα στημένη στο κενό που δημιούργησε ο Λέσσινγκ. Διακρίνεται απο την στοχαστική Χριστολογία του Nicola Cusano, η οποία έλκεται εξίσου απο το σύνταγμα του Ανθρώπου-Θεού και απο την υποστατική ένωση, απο το γεγονός ότι δέν προσπαθεί να προωθήσει και να νομιμοποιήσει έναν κατηγορηματικό ορισμό αλλά να εισάγει στο Είναι του ανθρώπου το εμφύτευμα τής ενσαρκώσεως ή μάλλον της δυνατής πλέον Θεότητος. Ο Κουζάνο χρησιμοποιεί λογικές παραμέτρους σε μία υποθετική επιχειρηματολογία. Για τον Ράνερ ο Ιησούς είναι η υψηλότατη περίπτωση, η μοναδική, το παράδειγμα μίας δυναμικής πραγμάτωσης σε κάθε άνθρωπο. Εξ ού η ενέργεια και το μεγαλειώδες ύφος των αποφθεγμάτων τής ωραιότατης παραγράφου "ο άνθρωπος σαν Ιεροφλυφικό του Θεού". Είναι ο οδηγός της υπερβατικής Χριστολογίας. Ο Γιάσπερς δέν θα δίσταζε να το υπογράψει. Ακόμη και για τον Φώϋερμπαχ η ανθρωπολογία είναι το κλειδί της Θεολογίας, αλλά σταματά εδώ και μειώνει την Χριστολογία σ'έναν ανθρωπολογικό συμβολισμό, ενώ για τον Ράνερ σαν Χριστολογία η ανθρωπολογία εξηγεί την Θεολογία.Ταυτοχρόνως δέ η προσπάθεια του Ράνερ θέλει να είναι σταθερά υποβοηθούμενη απο τις δογματικές Χριστολογίες, τις υπαρξιακές και τις ιστορικές.

          Ο φιλόσοφος δέν έχει αυτούς τους πόρους, δέν προϋποτίθεται ότι έχει υπ'όψιν του το αποτέλεσμα των εργασιών αυτών, για να κατευθύνει τον στοχασμό του. Υπογραμμίστηκε η ταλάντωση τού νεαρού Σέλλινγκ ανάμεσα στο εμπειρικό πρόσωπο του Ιησού και το συμβολικό πρόσωπο του Χριστού, άπειρο στο πεπερασμένο και καρδιά της ιστορίας. Η διχοτομία ανάμεσα στο ιστορικό (με την έννοια τής βιογραφίας) και το υπερβατικό είναι καταφανής. Η απόσταση ανάμεσα στο μεταφυσικό και το ιστορικό δέν είναι μικρότερη στον Φίχτε, με την επιφύλαξη ότι στο εκπληκτικό άτομο Ιησούς, στο ίδιο το επίπεδο του Θεού, η μεταφυσική ενσωματονόταν με το ιστορικό. Η υπερβατική Χριστολογία, συγκλίνοντας στην ιδέα του απολύτου Σωτήρος την προσμονή και την μοίρα της ιστορικής ανθρωπότητος στην αναζήτηση τού αγνώστου Θεού, εγκατέλειπε την ασυμπτωτική γραμμή τής φυγής για να σταθεροποιήσει την ελπίδα ενός καθοριστικού ξεκινήματος, κόμπο και εξοχή της ιστορίας της Σωτηρίας, αλλά άφηνε στους άλλους Χριστολογικούς κλάδους την μέριμνα να επαληθεύσουν την ιστορικότητα του Σωτήρος. 
Είτε εξυψώνεται στο εσωτερικό τής Χριστιανικής φιλοσοφίας, είτε αποστασιοποιείται, η φιλοοφική Χριστολογία, στοχεύοντας να μειώσει την απόσταση, πρέπει να χρησιμοποιήσει άλλα μέσα: είτε να επεξεργαστεί μία Χριστολογία πάνω στον Summus Philosophus σαν τον φορέα και το αποκορύφωμα της ΙΔΕΑΣ, αλλά αυτή η στάση συναντά τα όρια μέσα στην ίδια την φιλοσοφία και στον συμβολισμό με τον οποίο συνδέεται, είτε να κεντρώσει την Χριστολογία στην ιδέα η οποία ανεπτύχθη και ξεδίπλωσε με την βοήθεια της θρησκείας, μόνον που τότε η δυσκολία συνίσταται στην εξασφάλιση της τυχαίας υποστήριξης της υπερβολικής αυτής ιδέας. Το εντυπωσιακό παράδειγμα μίας Χριστολογίας που συνεκτείνεται με την φιλοσοφία είναι το σύστημα του Χέγκελ, το οποίο είναι στα σίγουρα ένα μνημείο όπως η πυραμίδα, η οποία ορίζεται στην Αισθητική "ένα κρύσταλλο όπου κατοικεί ένας νεκρός", μία εικόνα η οποία με διαφορετικό τρόπο ταιριάζει στο σύνολο του έργου.

          Η ογκώδης "Χριστολογία του Χέγκελ" του Emilio Brito, αποδεικνύει, εάν υπήρχε ανάγκη, την κεντρική θέση του Χριστού. Για την αλήθεια, όλο το σύστημα σε όλο του το εύρος στηρίζεται σε μία Χριστολογική σχηματοποίηση, δηλαδή διευθετείται σύμφωνα με την φιγούρα του σταυρού. Αυτό το σύστημα, ξεκινά ακριβώς απο την ημέρα κατά την οποία, ξεπερνώντας μία κάποια αντιπάθεια, ο Χέγκελ έθεσε την Χριστιανική αντίφαση-έξαρση /κένωση-κινητήρια δύναμη τής διαλεκτικής.

          Ο Jean Wahl, ευαισθητοποιημένος απο την ανάγνωση του Κίρκεγκαρντ, είχε την έμπνευση, μέσω των πρώτων γραπτών της Ιένα, μίας ταυτότητος ανάμεσα στον Χριστό και στην ιδέα-η καλύτερα στην ΕΝΝΟΙΑ (Begriff).

          Η ιδέα του Χριστού και η Εγελιανή έννοια ταυτίζονται : ο Χριστός είναι ένα άτομο που είναι μία γενικότης. Η έννοια πεθαίνει για να ξαναγεννηθεί. ο Χριστός είναι η έννοια. Μία γενικότης που αποκτά σώμα" (Η δυστυχής συνείδηση στην φιλοσοφία του Χέγκελ).

          Η ιδέα του Χριστού είναι λοιπόν ο σπόρος που είναι προορισμένος να αυξηθεί και να αναπτυχθεί σε σύστημα. Ο Σταυρός ο οποίος συμβολίζει τον θάνατο και την μεταμόρφωση γίνεται ο άξονας τής ολότητος, ξεδιπλωμένος σε μία απέραντη σταυρολογία, Philosophia  Crucis.

          Αλλά ο Χέγκελ δέν συνέλαβε απο την αρχή τήν Θεωρητική σημασία τής φιγούρας του Χριστού. Η πρώϊμη "ιστορία του Ιησού", προοδεύει και αναπτύσσεται ήσυχα πάνω στα ίχνη του Κάντ. Ο Ιησούς είναι το προσωποποιημένο ιδανικό τής αγαθής αρχής, ο διδάσκαλος της ηθικής, η αρετή η ίδια. Παρ' όλα αυτά ο διδάσκαλος τής ηθικής ή  η προσωποποιημένη αρετή δέν υπολογίζουν αρκετά την λάμψη αυτής της εκπληκτικής προσωπικότητος. Ο Χέγκελ πολύ γρήγορα επιλέγει την εκλεκτική λέξη "ωραία ψυχή", για να χαρακτηρίσει μία παραδειγματική μοίρα. Το στερεότυπο του Σίλλερ και του Γκαίτε ταιριάζει στον Ιησού στο μέτρο κατά το οποίο η αρετή δέν απαιτεί καμμία προσπάθεια, καμμία σύσφιξη: η όμορφη ψυχή ανυψώνεται ακέραιη στον εξαιρετικό της αιθέρα, έχει εσωτερικεύσει την μοίρα της, είναι άτρωτη στις καταστάσεις της ζωής. Το εγκώμιο της ωραίας ψυχής ραγίζει μόνον με μία υποψία κριτικής-η όμορφη ψυχή "μιμόζα", η υπερευαίσθητη, η μή-μου άπτου-που θα αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό στην "φαινομενολογία τού πνεύματος".

          Αλλά η όψη, ολοκληρωτικά εσωτερική, τής όμορφης ψυχής, ολοκληρώνεται και τυποποιείται απο την αναπαράσταση τού προφήτη, τού εκστατικού τού Θεού. Αυτός ο ενθουσιώδης ανήκει σ'ένα άλλο φυλλάδιο, τού "πνεύματος του Χριστιανισμού και τής μοίρας του" αλλά δέν είναι και πάλι αταίριαστο με την  ωραια ψυχή.

Συνεχίζεται

ΣΧΟΛΙΟ: Οι νεωτεριστές μετα-πατερικοί θεολογούντες οργάνωσαν ένα μικρό συνέδριο-ΚΑΙΡΟΣ-ΕΚΔΗΛΩΣΗ:Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ- χωρίς νά υποπτεύονται στήν απύθμενη ημιμάθειά τους ότι αναφέρονται - πάντα καί γιά πάντα- στήν Idea Christi καί όχι στόν Χριστό Σωτήρα τής Εκκλησίας Του.

Αμέθυστος.