Οι κίνδυνοι της άρσης των ελέγχων κεφαλαίων

Εκτός από τα αμιγώς ελληνικά προβλήματα, όπως είναι οι μη υγιείς τράπεζες, οι αρνητικές ειδήσεις από την παγκόσμια οικονομία πολλαπλασιάζονται – με σημαντικότερη τον κίνδυνο χρεοκοπίας της Αργεντινής, παρά το θηριώδες ποσόν των 56 δις $, με το οποίο στηρίχθηκε από το ΔΝΤ.  Ειδικότερα, οι προβλέψεις τόσο για το ΑΕΠ, όσο και για τον πληθωρισμό της είναι απογοητευτικές – ενώ υπάρχει φόβος να μην είναι σε θέση να πληρώσει τη δόση των 5,3 δις $ τον επόμενο μήνα. Τυχόν χρεοκοπία της όμως δεν θα σήμαινε μόνο απώλεια χρημάτων και κύρους για το ΔΝΤ, πόσο μάλλον για την κυρία Lagarde που φιλοδοξεί να διοικήσει την ΕΚΤ – αλλά ενδεχομένως την αφετηρία ενός παγκοσμίου κραχ, γνωρίζοντας πως υπάρχουν σημαντικά προβλήματα σε πολλές άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, μεταξύ των οποίων η Τουρκία (η λίρα έχασε κάποια στιγμή το 10% της αξίας της απέναντι στο δολάριο), ενώ ο εμπορικός/νομισματικός πόλεμος των Η.Π.Α. εναντίον της Τουρκίας μαίνεται.

.

Επικαιρότητα 

Οι έλεγχοι κεφαλαίων, αν και ασφαλώς παράδοξοι σε χώρες που ανήκουν σε μία νομισματική ένωση, δεν είναι πάντοτε αρνητικοί – ειδικά όταν προστατεύουν το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία από τη μαζική έξοδο κεφαλαίων, η οποία ήταν η βασική αιτία της ασιατικής κρίσης στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Στα πλαίσια αυτά, το πρώτο μέτρο που θα έπρεπε να πάρει το ΔΝΤ πριν ακόμη γίνει γνωστό το αίτημα διάσωσης της Ελλάδας εκ μέρους του το 2010, ήταν ο έλεγχος των κεφαλαίων – κάτι που δεν συνέβη, με αποτέλεσμα να διαφύγουν από την Ελλάδα καταθέσεις της τάξης των 100 δις €, προκαλώντας τεράστια προβλήματα στη χώρα μας. Το ΔΝΤ φυσικά το γνώριζε, οπότε ο μόνος λόγος που δεν επέβαλλε ελέγχους κεφαλαίων ήταν η προστασία των ξένων τραπεζών – με την έννοια πως φρόντισε να τους επιτραπεί η μεταφορά των χρημάτων τους σε άλλες χώρες.

Το ίδιο περίπου σκηνικό παρατηρήθηκε το 2014/15 (γράφημα), ενόψει της ανάληψης της κυβέρνησης από την αριστερά – όπου εγκατέλειψαν τη χώρα σχεδόν 40 δις €, δίνοντας τη χαριστική βολή στις τράπεζες.Προηγήθηκαν οι ανεύθυνες δηλώσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας στα τέλη του 2014, καθώς επίσης στελεχών της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης – ενώ η μη επιβολή ελέγχων κεφαλαίων εκ μέρους του νέου υπουργού οικονομικών ήταν το κορυφαίο λάθος του, εάν πραγματικά προγραμμάτιζε τη σύγκρουση με τη Γερμανία. Σε κάθε περίπτωση, αποτέλεσε το πρόσχημα για να κλείσει η ΕΚΤ τις τράπεζες, προφανώς παράνομα – με τελική κατάληξη των αφελληνισμό τους που θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα.

Μετά από τέσσερα χρόνια τώρα, η κυβέρνηση της ΝΔ αποφάσισε την άρση των ελέγχων κεφαλαίων – η οποία ασφαλώς θεωρείται ως μία θετική ενέργεια. Για να το πετύχει εξασφάλισε τη σύμφωνη γνώμη της Τράπεζας της Ελλάδας, της ένωσης των τραπεζών, της ΕΚΤ και προφανώς της Γερμανίας – ενώ αιτιολόγησε την ενέργεια της με την αύξηση των καταθέσεων, με το μηδενισμό του ELA, με την πτώση του επιτοκίου δανεισμού της χώρας (δεκαετή ομόλογα) που συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του δανεισμού των τραπεζών κλπ.

Εν τούτοις, οι τράπεζες παραμένουν μη υγιείς, κρίνοντας κυρίως από τα πλασματικά τους κεφάλαια (συμπεριλαμβάνονται τα περίπου 17 δις € των αναβαλλομένων φόρων που στη ουσία είναι αέρας), καθώς επίσης από τα κόκκινα δάνεια που παραμένουν στο 45% περίπου των συνολικών – αν και πιθανότατα η κυβέρνηση υποσχέθηκε επιτάχυνση των πλειστηριασμών (παράλληλα με το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας που ασφαλώς ενδιαφέρει περισσότερο τους δανειστές). Εκτός αυτού, οι οικονομικοί δείκτες της Ελλάδας συνεχίζουν να είναι προβληματικοί, με κριτήριο τη μειωμένη ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο (1,3%), την άνοδο του εμπορικού ελλείμματος το πεντάμηνο στο -16,5% κοκ. – ενώ οι ευρωπαϊκές και παγκόσμιες συνθήκες επιδεινώνονται, με μία μεγάλη ύφεση προ των πυλών.

Θα μπορούσε βέβαια να θεωρηθεί θετική εξέλιξη η μικρή πτώση του δημοσίου χρέους στο 2ο τρίμηνο του 2019 που αναφέρουν τα ΜΜΕ (πηγή) – κατά 1,14 δις € σε σχέση με το Μάρτιο και κατά 2,4 δις € συγκριτικά με το Δεκέμβριο του 2018, στα 356,55 δις € (κεντρική διοίκηση). Εν τούτοις, η μείωση αυτή είναι πλασματική, αφού τα ταμειακά διαθέσιμα περιορίσθηκαν στα 20,82 δις € από 22,46 δις € στα τέλη Μαρτίου – δηλαδή κατά 1,64 δις €.

Επομένως το καθαρό χρέος αυξήθηκε ουσιαστικά κατά 500 εκ. € (1,14 μείον 1,64), παρά τα πρωτογενή πλεονάσματα και το ξεπούλημα – γεγονός που σημαίνει πως ούτε εδώ διαπιστώνεται καλυτέρευση των οικονομικών δεικτών, με εξαίρεση μόνο τη διάρκεια του χρέους που επεκτάθηκε έως το 2070 (μέση σταθμική διάρκεια στα 21,08 έτη από 18,06 έτη), μετά την επιμήκυνση των δανείων ύψους 96 δις € που πέτυχε ο ΣΥΡΙΖΑ, με αντάλλαγμα το ξεπούλημα της Μακεδονίας.

Επίλογος

Συμπερασματικά λοιπόν, πόσο μάλλον αφού γνωρίζουν πλέον οι αποταμιευτές πως οι καταθέσεις τους είναι στην ουσία δάνειο προς τις τράπεζες που θα μπορούσαν να χάσουν εάν τυχόν χρεοκοπήσουν, εφόσον είναι υψηλότερες από το εγγυημένο ποσόν, η άρση των ελέγχων κεφαλαίων αποτελεί δίκοπο μαχαίρι – μία κίνηση εντυπωσιασμού που μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα, αλλά τίποτα δεν τα εγγυάται. Το ίδιο συμβαίνει με όλα τα υπόλοιπα μέτρα που υιοθετεί η κυβέρνηση, με την έννοια πως όλα στηρίζονται σε πήλινα πόδια – ενώ έχει δώσει «γη και ύδωρ» στους δανειστές για να τα εξασφαλίσει.

Από την άλλη πλευρά, οι αρνητικές ειδήσεις από την παγκόσμια οικονομία πολλαπλασιάζονται, με σημαντικότερη σήμερα τον κίνδυνο χρεοκοπίας της Αργεντινής – παρά το θηριώδες ποσόν των 56 δις $, με το οποίο στηρίχθηκε από το ΔΝΤ (πηγή). Ειδικότερα, οι προβλέψεις τόσο για το ΑΕΠ, όσο και για τον πληθωρισμό της είναι απογοητευτικές (γράφημα) – ενώ υπάρχει φόβος να μην είναι σε θέση να πληρώσει τη δόση των 5,3 δις $ τον επόμενο μήνα.

Τυχόν χρεοκοπία της όμως δεν θα σήμαινε μόνο απώλεια χρημάτων και κύρους για το ΔΝΤ, πόσο μάλλον για την κυρία Lagarde που φιλοδοξεί να διοικήσει την ΕΚΤ – αλλά ενδεχομένως την αφετηρία ενός παγκοσμίου κραχ, γνωρίζοντας πως υπάρχουν σημαντικά προβλήματα σε πολλές άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, μεταξύ των οποίων η Τουρκία (η λίρα έχασε κάποια στιγμή το 10% της αξίας της απέναντι στο δολάριο), ενώ ο εμπορικός/νομισματικός πόλεμος των Η.Π.Α. εναντίον της Τουρκίας μαίνεται.

Ολοκληρώνοντας, ευχόμαστε να μη λειτουργήσει αρνητικά για την Ελλάδα η άρση των ελέγχων κεφαλαίων, αλλά να βοηθήσει στην αύξηση των επενδύσεων, όπως ελπίζει η κυβέρνηση – αν και θεωρούμε πως με τεχνάσματα και με μαγικές συνταγές δεν λύνονται τα προβλήματα της οικονομίας μας. Κατά την άποψη μας θα ήταν προτιμότερο να επικεντρωθεί στην παραγωγή πλούτου με κέντρο βάρους τον πρωτογενή τομέα και τα 5 δις € ετήσια που δικαιούμαστε από τα ΕΣΠΑ έως το 2023 (μπορούν να αυξήσουν το ΑΕΠ μας έως και 15 δις € ετησίως), καθώς επίσης στη διεκδίκηση των πολεμικών επανορθώσεων που μας οφείλει η Γερμανία – σταματώντας το ξεπούλημα της Ελλάδας ως αντάλλαγμα για τις παραχωρήσεις που ζητάει από τους ξένους, όπως είναι ασφαλώς η άρση των ελέγχων κεφαλαίων.

analyst.