H πνευματική σωματικότης (2) - Friedrich Christoph Oetinger

 Συνέχεια από: Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2022

 Friedrich Christoph Oetinger 

 Και η πνευματική σωματικότης.

3. Βιβλικός ρεαλισμός.

         
 Διαφωτιστική είναι όμως και η γενεαλογία τής σκέψης τού Oetinger η οποία περιλαμβάνει-περιληπτικά-την προσωκρατική φιλοσοφία και την Γραφή, την Kabbalah και τον Μπαίμε, την πρώτη πατριστική, δεμένη ακόμη στην προ-Κωσταντίνειο αποστολική κοινότητα και στην κεντρικότητα τής Θεολογίας του Σώματος και η αλχημεία, ο μυστικισμός, ιδιαιτέρως οι καθαροί, ένας κάποιος υλισμός θεραπευτικός και ο βιβλικός ρεαλισμός του Bengef, ο οραματικός προφητισμός τού Σβέντενμποργκ και άλλα πολλά ακόμη! Πρόκειται για έναν στοχαστικό εκλεκτισμό ακατανόητο σχεδόν για τους συγχρόνους του, αλλά τον οποίο θεωρεί απαραίτητο για όποιον προσπαθεί έναν πανσοφισμό, έξω απο τον απονευρωμένο εσωτερισμό τών καθαρών στην αφηρημένη και συστηματοποιημένη λογικο-απαγωγική όπως επίσης και στις λεπτότητες τών εμπειριών πέρα απο το κοινό αίσθημα και απο την κοινή ζωή.

          Είναι μία έρευνα τής "βεβαιότητος" (συνειδήσεως) βασισμένης σε μία εμπειρική διατύπωση που βρίσκεται κατ'αρχάς στον Παύλο-πρός Θεσ. Ι, πάντα δέ δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε-πρίν γίνει όμως η διατύπωση-οδηγός τού αντιδογματικού εκλεκτισμού ανάμεσα στην Μεταρρύθμιση και τον Διαφωτισμό. Μία διατύπωση η οποία δέν αποκλείει την αξιολόγηση τών δικών μας και των άλλων πνευματικών βιογραφικών, αλλά μόνον στο μέτρο κατά το οποίο αυτά χρειάζονται για να γίνει κατανοητή ποιά ακριβώς σωματικότης αντιστοιχεί στο βασίλειο του Θεού (υπολογίζοντας το "γράμμα" της Αποκαλύψεως) και η οποία βρίσκεται σήμερα εν δυνάμει! Εάν ολόκληρος ο γήϊνος κόσμος είναι μία εικόνα τού κόσμου τών πνευμάτων" τόσο περισσότερο θα είναι όμως-εξαιρώντας μία Θεοδικία σαν μία εξαιρετική επέμβαση, κάτι που θα επέφερε και προϋποθέτει ένα κενό ανάμεσα στον Θεό και στον κόσμο), στην εποχή τού χρυσού, η οποία θα προηγηθεί τής Κρίσεως και η οποία, όπως ισχύει ήδη στην παράδοση τού Παράκελσου, ταυτίζεται με την αλχημικο-μεσσιανική φιγούρα ενός τεχνίτη Ηλία, ο οποίος καλείται να ανανεώσει όλες τις γνώσεις. Ένας Χιλιασμός βιβλικά νομιμοποιημένος, τού οποίου ο κριτικο-ουτοπικός χαρακτήρας επιβάλλεται εύκολα με μία έννοια εξ ορισμού κριτικής τού Status quo όπως είναι η έννοια της ζωής και απο την βεβαιότητα ότι θα πραγματοποιηθεί οπωσδήποτε στον γήϊνο κόσμο η τοσο αναμενόμενη με περισσή αγωνία εποχή της ειρήνης, της επιστημονικής και οντολογικής τελειότητος.

          Παρά το γεγονός ότι αναφέρεται σε διάφορες πηγές, το δόγμα της πνευματικής σωματικότητος αποτελεί στον Oetinger πάνω απ'όλα την αντίδραση στην Θεολογική είσοδο τουWolf, στην τυπική και μηχανική εννοιολόγηση της φιλοσοφίας  τής εποχής του, την οποία υπολόγιζε σαν πολύ λιγότερο ρεαλιστική απο εκείνη των αποστόλων και των προφητών και τυφλή γενικώς απέναντι στο γεγονός τής Γραφής, η οποία προσφέρει έννοιες πολύ σωματικές  καθορισμένες καί ακριβέστατες, ενώ οι σημερινοί φιλόσοφοι, ποταπώς, τις καθιστούν ασώματες! Αλλά την μεγάλη ώθηση αυτής τής θεωρίας την έδωσε η συνάντηση με τον Μπαίμε, στην οποία μυήθηκε πολύ νωρίς (1725) σαν την Ορθή Θεολογία απο διάφορους Καμπαλιστές και εκστασιακούς. Οι συνέπειες υπήρξαν τεράστιες: μετά απο ένα πρώτο διάστημα το οποίο σημαδεύτηκε απο την προκατάληψη πρός ο,τιδήποτε φαινόταν βάρβαρο, ο Oetinger εγκαταλείπει τον προμορφισμό στο όνομα μίας πιο επικίνδυνης μεταφυσικής "βουλησιαρχίας" τύπου Μπαίμε, στην οποία δέν είναι ξένα ούτε ο ενδοθεϊκός δυναμισμός, ούτε-και για μας πολύ πιό σημαντικό -η αξιοποίηση των σωματικών συνεπειών της Θεοφανούς βουλήσεως (θελήσεως). Μία αξιολόγηση που ισχύει και σαν το βασικό κλειδί ερμηνείας "καθότι στον Χριστό η Θεότης κατοικεί με σωματικό τρόπο, ο Θεός θέλει όλο αυτό που είναι πνευματικό να υφίσταται στο σωματικό, και πάνω σ'αυτή την βάση χρειάζεται να εξηγήσουμε τις μεγαλύτερες ιδέες της Π. και της Κ.Δ". Ακριβώς επειδή η σωματικότης δέν είναι "κάτι αταίριαστο" στον Θεό, αντιθέτως είναι η πιό υψηλή ιδιότητα, το "γράμμα", καθότι η σωματικότης τής Γραφής  δέν μπορεί με την σειρά του να είναι μία παραπλανητική εκδοχή του πνεύματος.Ερμηνευτικά και οντολογικά οργανική, καθαρή και σωματική, η Γραφή θα απέκλειε λοιπόν κάθε σχίσμα (αριστοτελικό) ανάμεσα στην μορφή και την ύλη, καί είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σωστό να την διαβάζουμε βασισμένοι στο νόημα (ακόμη και κάτω απο το υλικό-φυσιολογικό προφίλ) και τις αποδείξεις που υποχρεωτικώς συνεπάγεται απωθώντας έτσι απο το ένα μέρος την ιστορικο-κριτική μέθοδο της Θεολογίας του Διαφωτισμού και απο το άλλο την Ιερογλυφική ερμηνεία (δηλαδή την ενθουσιαστική-εικονική) του Σβέντενμποργκ. Τον σοβαρό επιστήμονα και τον ειλικρινή οραματιστή του οποίου τα δόγματα θα'πρεπε να ελευθερωθούν απο τις διακοσμητικές σκουριές και πάνω απ'όλα απο την τυφλότητα πρός το υλιστικό πνεύμα της Γραφής. Πιό μηχανικός παρά χημικός, ο Σβέντενποργκ τείνει να θέτει σε αμφιβολία τα σταθερά όντα τής πόλης του Θεού και να το εξηγεί μ'έναν καθαρά μεταφορικό τρόπο, καθιστώντας έτσι μπερδεμένη την ξεκάθαρη σημασία των λόγων τού Θεού. Πρέπει όμως να ελπίσουμε ότι θα αντισταθμιστούν αυτά τα λάθη με άλλον τρόπο, δεδομένου ότι δέν γνωρίζουμε εάν είναι δυνατόν να συμπεριληφθεί σ'αυτές τις οραματικές επιδόσεις η ακριβής μέθοδος ερμηνείας της λέξης κατά το γράμμα!

          Λόγω του υλοφοβικού αλληγορισμού του ο Σβέντενμποργκ θα κατέληγε να προσφέρει βοήθεια στον τρελλό ιδεαλισμό ο οποίος βαδίζει εναντίον τής αλήθειας των ουσιών όπως φιγουράρουν με προφανή τρόπο στην Αγία Γραφή και μόνον η Θεία οργή είναι σε θέση να μετακινήσει αυτό το κολασμένο εμπόδιο. Η αλήθεια του Ιησού Χριστού, αντί να ανυψωθεί γίνεται σαν κάθε άλλο σωματικό πράγμα, πρέπει να προσφερθεί, ξεκινώντας απο τον Θεό, στο εξωτερικό, χάρη στον Λόγο που έγινε σάρκα! 
Ο Σβέντενμποργκ ήταν ένας απο εκείνους τους σοφούς οι οποίοι "διαθέτουν μία μεταφυσική πολύ αφηρημένη και εστιάζουν τα σαλιγγάρια μέχρι του σημείου να μήν μένει πιά τίποτα, πεπεισμένοι ότι μπορούν να παρακάμψουν τον καθαρό λόγο, τον οποίο μειώνουν σε ένα απλό τσόφλι του καρπού, δηλαδή σε ιδιαίτερες αρετές και πάντως σε ακροάσεις και οράμαατα που δέν είναι δυνατόν να επαληθευθούν. Και όμως ο "σπόρος", δέν είναι κάτι "απλό", όπως απαιτούν οι μαθηματικοί, καθότι αποδεικνύεται σύνθετο απο 1) ένα χονδροϊδές σώμα το οποίο είναι το γήϊνο όχημα, απο 2) μία σπερματική αρχή η οποία σαν ένας ατμός νερού πεθαίνει και γεννιέται στην σπορά και τέλος, 3) απο το στήριγμα του πνεύματος ή απο το λεπτό έλαιο το οποίο στην απόσταξη ξαναδημιουργεί με ρευστότητα μέν αλλά με μεγάλη ακρίβεια την μορφή τής καταγωγής του σώματος στο οποίό περιείχετο! Με άλλους όρους, εάν το περιτύλιγμα φθίνει και η σπερματική αρχή μπορεί να χαθεί σε ένα μεγάλο μέρος, η εικόνα η οποία καθοδηγεί το σημείωμα, το σφράγισμα, παραμένει. Γι'αυτό το  νόημα του γράμματος και η εσωτερική σημασία δέν μπορούν παρά να είναι άλλο τόσο ίσα μεταξύ τους όσο είναι το λάδι μου τού μελισσόχορτου και το φυτό. Η αρχή η αλχημικο-εσχατολογική-παλιγγενέσεως τής "αναστάσεως της μορφής" μεταναστεύει εδώ στο ερμηνευτικό επίπεδο, διαγράφοντας την ύπαρξη μίας σωματικότητος λεπτής, αόρατης, εσωτερικής στην σωματικότητα τής λέξης (και του πράγματος) αλλά άγνωστης, μαζί με την αρχιερωσύνη του Χριστού η οποία εγγυάται στο Θεολογικό-αλχημικό επίπεδο την επεξήγηση και την επανενεργοποίηση απο τον αλληγορισμό και την υλοφοβία του Σβέντενμποργκ. Ο οποίος δέχεται την κριτική αυτή  όχι επειδή ξανάδωσε πραγματικότητα στις φιγούρες του κόσμου των πνευμάτων, μιάς και "η πνευματική ουσία" πρέπει να ενδυθεί μία βασική σωματικότητα και κάθε πράγμα είναι υποχρεωμένο να διαθέτει μία φιγούρα, όπως πρέπει να την έχει και στο επέκεινα, αλλά ο Σβέντενμποργκ παρουσιάζεται στα μάτια του Oetinger,στην ώριμη ηλικία του, ένα παράδειγμα ενάντιο στον Μπαίμε, ενός πνευματισμού που φεύγει απο τον κόσμο.

          Εξηγεί πολύ καλύτερα τον οντολογικό χαρακτήρα και τον ερμηνευτικό-επιστημονικό τής πνευματικής σωματικότητος το γεγονός ότι τα ίχνη του είναι προσβάσιμα σε όποιον διαθέτει την Κεντρική-Γνώση, αλλά πάνω απ'όλα δέν μπορούν νά υπερβούν τον ατελή βαθμό της γνώσεως που μας επιτρέπεται απο τον Θεία οικονομία. Συμπεραίνεται ότι πρόκειται για μία κατάσταση πρό ή έξτρα δυαλιστική, ενότητος αντιστοίχως πνεύματος και σώματος και διάνοιας και αισθήσεως, η οποία προοδεύει-το πνεύμα γίνεται σώμα και το σώμα γίνεται πνεύμα-στον Χριστό και στην συνέχεια σ'ολόκληρη την πραγματικότητα!

Συνεχίζεται