ΠΕΡΙ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΕΩΣ -τελευταία επανάληψη

ΠΕΡΙ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΕΩΣ 

Του A.J. NIJK.
  11)Η Χρήση του όρου εκκοσμίκευση: Κριτική προσέγγιση.

           

    Όποιος γνωρίζει έστω και λίγο τις ιδιαιτερότητες της Θεολογικής σκέψης, θα κατορθώσει μάλλον να ακολουθήσει μία παρόμοια λογική, ακόμη και μέσα στην διαλεκτική της διαδρομή. Αυτό όμως δεν θα σημαίνει πώς θα κατανοήσει και σε τι πράγμα ακριβώς αναφέρεται. Πώς πρέπει να φανταστούμε μία "τάξη του κόσμου" η οποία θα ήταν προσβάσιμη στην λογική, καθότι μπορούμε να κάνουμε το "καλό και το τέλειο και το αναμενόμενο", χωρίς να προλάβουμε και να προεξοφλήσουμε την σωτηρία;Παρενθετικά ας παρατηρήσουμε πώς ο Γκογκάρτεν έχει κάθε δικαίωμα να αναφέρει τον Παύλο σ'αυτή την περίπτωση, αλλά θα ήταν προς το συμφέρον μας να σημειώσουμε ότι για τον Παύλο αυτό "το καλό και το συμφέρον και το τέλειο" αποτελεί καθαρά το "θέλημα του Θεού’’ και πώς ο Απόστολος στην ίδια φράση μας καλεί να μην συμμορφωθούμε μ'αυτόν τον κόσμο (τον αιώνα), Ρωμ 12,1.

                Εδώ όμως και αλλού χανόμαστε αμέσως μόλις αναρωτηθούμε ποια θα μπορούσε να είναι η σημασία των σκέψεων του Γκογκάρτεν όσον αφορά την πραγματική ζωή των συγκεκριμένων ανθρώπων. Ένας "ιδανικός" τύπος, ένα "μοντέλο" θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε μία αναφορά, ακόμη και αν στην καθαρότητα του δεν μπορεί να βρεθεί σε κανένα μέρος της πραγματικότητος. Ας σταθούμε ξανά στην ιδέα, σύμφωνα με τον Γκογκάρτεν , ότι αυτό δεν μπορεί να ισχύει για ένα Θεολογικό μοντέλο, διότι αυτό θα αντιπροσώπευε υποτίθεται μία εμπειρική πραγματικότητα ανώτερη, η οποία σαν τέτοια δεν θα μπορούσε να διασταυρωθεί στην εμπειρική πραγματικότητα. Και πράγματι ανακοινώνει ξεκάθαρα πώς η μελέτη του θα διαπραγματευθεί την βαθειά μετάλλαξη τού ανθρώπου και τού κόσμου, η οποία συνέβη στον κόσμο και στην ιστορία. Αλλά τότε για ποια εμπειρική πραγματικότητα μας μιλά, αναπτύσσοντας το μοντέλο τού ανθρώπου ο οποίος λόγω της πίστης του στον Θεό δεν έχει, δεν πρέπει να κάνει καμία σκέψη για τον Θεό, επειδή είναι ήδη σωσμένος; Δεν μπορούμε να αποφύγουμε λοιπόν την ιδέα πώς εδώ πρόκειται για την πραγματικότητα ανθρώπων οι οποίοι στον σύγχρονο κόσμο δεν ξέρουν πλέον τι να κάνουν με την Χριστιανική τους πίστη και όμως παρ'όλα αυτά δεν μπορούν να παραιτηθούν. Σκεπτόμενοι την εκκοσμίκευση με τον τρόπο που την διδάσκει ο Γκογκάρτεν, θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν την ακραία ασημαντότητα της Χριστιανικής πίστης σαν το υπέρτατο μέτρο σπουδαιότητος και όλο αυτό χωρίς κόστος ή κάποια προσπάθεια.

                Όπως και να'χει το πράγμα όλες οι μελέτες που κυκλοφόρησαν μετά το 1953, εξαρτώνται σε γενικές γραμμές από την σύλληψη του Γκογκάρτεν. Δεν έγινε καμία προσπάθεια να τεθεί με καινούργιο τρόπο το θέμα της Φύσεως των ιστορικών μεταλλάξεων οι οποίες με την βοήθεια του όρου εκκοσμίκευση πιστεύτηκε ότι επιβεβαιώθηκαν κατά κάποιο τρόπο, και επί πλέον δεν τίθενται πλέον ερωτήσεις ούτε για την χρήση του ίδιου του όρου.

                Αυτή η απουσία δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Ακόμη και εάν είχε επιχειρηθεί να τεθεί μία τέτοια ερώτηση, θα ήταν πολύ πιθανό πώς δεν θα κατόρθωναν να πραγματευθούν για την εκκοσμίκευση. Δεν είναι ένας τυχαίος όρος. Η λέξη εκκοσμίκευση συνδέει την δική μας άποψη των αλλαγών, στις οποίες υποτίθεται ότι αναφέρεται a'priori, με μία εννοιολόγηση ακριβέστατη της πραγματικότητος.Και το κατορθώνει μ'έναν τέτοιο θρασύτατο και αυθάδη τρόπο, που δεν κατορθώνουμε πλέον να ξεκολλήσουμε εντελώς από μία τέτοια σύλληψη της πραγματικότητος, από την στιγμή που επιτρέψουμε να νικηθούμε από την γοητεία του όρου εκκοσμίκευση.

                Κατά πάσαν πιθανότητα, όμως, αυτή η αντίληψη ανήκει εξ'αρχής σ'εκείνον τον ίδιο κόσμο των εμπειριών τις οποίες ακριβώς, λόγω των μεταλλάξεων που καταδεικνύει η λέξη εκκοσμίκευση, αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε. Και έτσι είναι εξίσου αδύνατον μία τέτοια αντίληψη η οποία έχει ήδη ξεπεραστεί από την πραγματικότητα, να κατορθώσει να μας εισάγει στην Φύση των αλλαγών λόγω των οποίων ξεπεράστηκε. Όποιος επιθυμεί να βρει μία πρόσβαση σ'αυτές τις αλλαγές, πρέπει να ελευθερωθεί τελείως από τα μπλεξίματα του όρου εκκοσμίκευση και να θέσει μ'έναν νέο τρόπο την ερώτηση γύρω από την φύση αυτών των αλλαγών.

                Θα προσπαθήσουμε να το πετύχουμε στην συνέχεια, στοχαζόμενοι σε μία σημαντική ανάπτυξη που σημειώθηκε, στην κοινωνιολογία της θρησκείας.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.