Η προσφυγική κρίση επιστρέφει για να εκδικηθεί την Ευρώπη

Tου Tony Barber 
Financial Times 

Με φουσκωτά σκάφη και σαραβαλιασμένες ξύλινες βάρκες, πρόσφυγες και μετανάστες ρίσκαραν τις ζωές τους στη Μεσόγειο αυτή την εβδομάδα σε απανωτές επικίνδυνες εξορμήσεις. Αυτά τα ταξίδια περιπαίζουν την αντίληψη ότι η ΕΕ έχει τον απόλυτο έλεγχο της επικίνδυνης κατάστασης που περικλείει τα νότια σύνορά της. Από το Σάββατο και μετά, η ιταλική ακτοφυλακή και άλλες υπηρεσίες διάσωσης έχουν σώσει περίπου 13.000 ανθρώπους που προσπάθησαν να μεταβούν από τη βόρεια Αφρική στην Ιταλία.

Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, περισσότεροι από 106.000 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στην Ιταλία από την 1η Ιανουαρίου μέχρι τις 28 Αυγούστου. Πάνω από 2.700 άλλοι έχασαν τη ζωή τους αυτούς τους μήνες, στην προσπάθεια να διασχίσουν την κεντρική Μεσόγειο. Η θάλασσα που είναι γνωστή ως η γενέτειρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, δεν κινδυνεύει να χάσει τον επαίσχυντο τίτλο της πιο θανάσιμης θαλάσσιας περιοχής στον κόσμο για πρόσφυγες και μετανάστες.

Πέραν της Ιταλίας, αυτές οι δυσάρεστες αλήθειες διαφεύγουν την προσοχή πολλών Ευρωπαίων. Υπάρχουν μερικές εξηγήσεις γι' αυτό. Η πρώτη έχει να κάνει με τις μεγάλες περσινές ροές λαθρομεταναστών από την Τουρκία στην Ελλάδα και από την Ελλάδα προς τα Βαλκάνια και από εκεί στην ενδοχώρα της ΕΕ. Αυτές οι ροές σχεδόν εξαλείφθηκαν αφότου η ΕΕ και η Τουρκία έφτασαν σε συμφωνία το Μάρτιο ώστε να περιορίσουν τη μετακίνηση των ανθρώπων.

Αυτή η ηρεμία, όμως, είναι ψευδαίσθηση. Η συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία είναι εύθραυστη και μπορεί σύντομα να καταρρεύσει, ιδιαίτερα αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κάνουν πίσω στην -ποτέ απόλυτα ειλικρινή- υπόσχεσή τους να χορηγήσουν στους Τούρκους βίζα για ελεύθερη διέλευση στη Σένγκεν. Σε κάθε περίπτωση, μεγάλοι αριθμοί λαθρομεταναστών φτάνουν ξανά στην Ελλάδα, όπου περίπου 59.000 άνθρωποι έχουν ήδη στριμωχτεί σε άθλια στρατόπεδα.

Στη βόρεια Αφρική, οι πιέσεις από πρόσφυγες και μετανάστες έχουν αυξηθεί λόγω της κατάρρευσης της Λιβύης και της άρνησης από άλλα παράκτια κράτη να γίνουν ασπίδα της Ευρώπης, διαχειριζόμενα τα εξωτερικά της σύνορα για λογαριασμό της. Το επίκεντρο της προσφυγικής κρίσης έχει μετατοπιστεί από τις θαλάσσιες οδούς της Ελλάδας και της Τουρκίας στην κεντρική Μεσόγειο, με τέτοια ταχύτητα, που έχει μακράν ξεπεράσει τον παρωχημένο μηχανισμό λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Για να αναληφθεί δράση απαιτείται η σύμφωνη γνώμη και των 28 κυβερνήσεων, αλλά, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, καθεμία βλέπει την κρίση μέσα από ένα «εθνικό πρίσμα», παραλύοντας τη συλλογική προσέγγιση που τελικά αποτελεί τη μοναδική μέθοδο που θα μπορούσε να φέρει αποτελέσματα με διάρκεια.

Ένας δεύτερος παράγοντας που περιορίζει την κατανόηση της κατάστασης από τον κόσμο, είναι ότι ένας καταιγισμός θανατηφόρων τρομοκρατικών επιθέσεων που ξεκίνησαν από τη Γαλλία και εξαπλώθηκαν στο Βέλγιο και τη Γερμανία, έχει ταρακουνήσει σε τεράστιο βαθμό τους Ευρωπαίους τους τελευταίους 10 μήνες.

Πολλοί πλέον συνδέουν τις τρομοκρατικές απειλές στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, με τα ανεπίλυτα πολιτικά, θρησκευτικά, ανθρωπιστικά, οικονομικά και δημογραφικά προβλήματα της βόρειας Αφρικής, της υποσαχάριας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της νότιας Ασίας. Στο πλαίσιο έρευνας του Pew Research Center, η οποία διενεργήθηκε σε 10 ευρωπαϊκά κράτη και δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο, το 58% των συμμετεχόντων εξέφρασε την άποψη ότι οι πρόσφυγες θα αυξήσουν τον κίνδυνο της τρομοκρατίας στη χώρα του.

Μια τρίτη εξήγηση είναι η δηλητηριώδης πολιτική της Ευρώπης. Κατά τους τελευταίους 18 μήνες, η πλειονότητα των προσφύγων και μεταναστών που έχουν φτάσει στην ΕΕ έχουν έρθει από ισλαμικές χώρες, κυρίως από το Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Συρία. Μέσα στο πυρετώδες προεκλογικό κλίμα σε ευρωπαϊκά κράτη όπως η Αυστρία, η Γαλλία και η Ολλανδία, κάποιοι πολιτικοί προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους περιγράφοντας το Ισλάμ ως απειλή για την εθνική ταυτότητα.

Δεν ανήκουν όλοι αυτοί στην άκρα δεξιά. Ο Νικολά Σαρκοζί, ο πρώην Γάλλος πρόεδρος, διεξάγει την προεκλογική του καμπάνια θερίζοντας το έδαφος που όργωνε για χρόνια το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν. Ο Βίκτορ Όρμπαν, ο συντηρητικός εθνικιστής πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, αναμένει μια ηχηρή νίκη τον επόμενο μήνα, σε ένα δημοψήφισμα που έχει προγραμματίσει ώστε να απορριφθούν οι ποσοστώσεις που έχει θεσπίσει η ΕΕ για την μετεγκατάσταση των προσφύγων. Αλλού στην κεντρική Ευρώπη, οι κυρίαρχοι πολιτικοί ηγέτες στην Τσεχική Δημοκρατία, την Πολωνία και τη Σλοβακία βλέπουν τις προσπάθειες της δυτικής Ευρώπης να αφομοιώσει τους μουσουλμάνους στη δομή της εθνικής ζωής, ως βεβήλωση του χριστιανικού πολιτισμού.

Η Γερμανία φαινόταν απρόσβλητη σε αυτού του είδους το δηλητήριο, μέχρι που η Ανγκελα Μέρκελ, η χριστιανοδημοκρατική καγκελάριος, άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της χώρας σε ένα εκατομμύριο πρόσφυγες πριν από ένα χρόνο. Ωστόσο, το δεξιό, λαϊκίστικο, αντιισλαμικό AfD, αναμένεται να σημειώσει ισχυρές επιδόσεις στις 4 Σεπτεμβρίου, σε μια εκλογική αναμέτρηση στο ανατολικό κρατίδιο Mecklenburg-Vorpommern. Ενόψει των εκλογών αυτών, ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και αντικαγκελάριος, οπορτουνιστικά επέκρινε τις πολιτικές της κ. Μέρκελ για τους πρόσφυγες, ωθώντας τον Πέτερ Τάουμπερ, γενικό γραμματέα του CDU, να σχολιάσει ότι «η ξεδιαντροπιά (του κ. Γκάμπριελ) δεν έχει όρια».

Δεν υπάρχουν απλές απαντήσεις στo θέμα της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης. Αλλά αν οι Ευρωπαίοι απέρριπταν το φόβο και τη μισαλλοδοξία, ίσως αντιλαμβάνονταν ότι είναι η ίδια η ανικανότητά τους να αναπτύξουν μια κοινή προσέγγιση, που κάνει την κρίση τόσο δύσκολο να τεθεί υπό έλεγχο.

Πηγή Euro2day
kostasxan.