Η ψυχή της σιλικόνης δ

Συνέχεια από: Tρίτη 1 Σεπτεμβρίου 2020

The soul of Silicon

Ο κύκλος τού δοσίματος

Ο ηθικός πυρήνας τού καπιταλισμού είναι ο ουσιαστικός αλτρουισμός τής επιχείρησης. Τα ανθρωπολογικά δεδομένα δείχνουν πως το σύστημα δεν ξεκινά με την απληστία που προκαλεί πολέμους μεταξύ των φυλών, αλλά με τα δώρα που αποτρέπουν τους πολέμους. Ο καπιταλισμός δεν ξεκινά με το πάρσιμο αλλά με το δόσιμο. Οι καπιταλιστές των φυλών δεν ήταν πολεμιστές ή αρπακτικά. Ήταν αυτοί που έκαναν γιορτές, συσσίτια-οι λεγόμενοι μεγάλοι άνδρες που υπερέβαιναν τα όρια της ανταλλαγής, δίνοντας δώρα στους γείτονες τους.

Τέτοια δώρα, άφθονες είναι οι μαρτυρίες στην βιβλιογραφία τού κλάδου της ανθρωπολογίας, επέβαλλαν χρέη στους αποδέκτες τους, οι οποίοι προσπαθούσαν να ανταποδώσουν επίσης με δώρα. Με τον τρόπο αυτό επεκτάθηκαν και επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες ανταλλαγής, οι οποίες είχαν μείνει στάσιμες λόγω των περιπλοκών του προκαθορισμένου εμπορίου ή λόγω αντιφάσεων τής προκαπιταλιστικής νοοτροπίας που είχε ως κανόνα το άθροισμα να είναι μηδέν. Στο παιχνίδι αυτό όπου το άθροισμα είναι μηδέν, το κέρδος για τον ένα παίκτη υπάρχει μόνο όταν ο άλλος ζημιώνεται. Κατά τις εθελοντικές καπιταλιστικές ανταλλαγές, και δυο συμμετέχοντες, είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι πριν την ανταλλαγή. Αλλιώς δε θα έκαναν εθελοντικά την ανταλλαγή.

Τα πιο πετυχημένα δώρα, είναι αυτά που αποφέρουν το μεγαλύτερο κέρδος. Τα δώρα εκείνα δηλαδή που για αυτόν που τα αποδέχεται έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία απ’ ότι για αυτόν που τα δωρίζει. Οι πετυχημένοι δωρητές είναι και οι πιο αλτρουιστές, αυτοί δηλαδή που ανταποκρίνονται με τον πιο έντονο τρόπο στις επιθυμίες των άλλων. Με τα πιο ανταποδοτικά και καταλυτικά δώρα, ο δωρητής εκπληρώνει μια άγνωστη, ανέκφραστη, ή και ασυνείδητη ανάγκη, με ένα εκπληκτικό τρόπο. Ο αποδέκτης παραλυμένος και ευγνώμων από την ανέλπιστη συμπάθεια του δωρητή, έχει ζήλο να του το αποπληρώσει. Για να τον αποπληρώσει όμως, ο αποδέκτης πρέπει να κατανοήσει τον δωρητή. Με τον τρόπο αυτό, το αγώνισμα αυτό του δοσίματος, μπορεί να οδηγήσει στην επέκταση των συμπαθειών.

Ο κύκλος αυτός του δοσίματος(τα κέρδη της οικονομίας) θα αυξάνει για όσο τα δώρα θα εκτιμούνται περισσότερο από τον αποδέκτη παρά από τον δωρητή. Κατά την απόφαση τους, για το ποια νέα δώρα να συνθέσουν ή να δημιουργήσουν, οι δωρητές πρέπει να εστιαστούν περισσότερο στις ανάγκες των άλλων παρά στις δικές τους. Πρέπει να παραιτηθούν από την δική τους άμεση ευχαρίστηση για να μπορέσουν να κατασκευάσουν αγαθά που έχουν αξία για τους άλλους.

Ο καπιταλισμός σήμερα εμμένει ακόμα στις ίδιες αρχές τού φανταστικού δοσίματος σε συνθήκες ειρήνης. Ως δώρο ορίζεται κάτι όχι στην περίπτωση μη ανταπόδοσης, αλλά στην περίπτωση μη προκαθορισμένης ανταπόδοσης. Αντίθετα προς τις επενδύσεις στον σοσιαλισμό, οι επενδύσεις σε συνθήκες καπιταλισμού αναλογούν σε δώρα, αφού οι ανταποδώσεις δεν είναι προκαθορισμένες, και εξαρτώνται εξολοκλήρου από την κατανόηση των αναγκών των άλλων.

Όπως τα επιτυχημένα δώρα εκτιμούνται περισσότερο από τους αποδέκτες παρά από τους δωρητές, οι επενδύσεις επιτυγχάνουν μόνο όταν τα προϊόντα που προκύπτουν από αυτές, εκτιμούνται περισσότερο από τους αγοραστές παρά από τους παραγωγούς.

Αυτή η διαφορά μεταξύ της τιμής παραγωγής και της τιμής της ανταλλαγής είναι το κέρδος του συστήματος. Το κέρδος είναι ένας δείκτης αλτρουισμού του προϊόντος-ένα μέτρο του κατά πόσο μια επένδυση αντικατοπτρίζει την ακριβή κατανόηση των αναγκών των άλλων, όπως και ένα μέτρο απώθησης των άμεσων αναγκών και επιθυμιών του παραγωγού.

Εγωκεντρικοί παραγωγοί, που προσανατολίζονται περισσότεροι στην αυτό-έκφρασή τους παρά στην υπηρεσία των άλλων, συχνά ισχυρίζονται πως έχουν μια κάποια ιδιαίτερη αρετή και απαιτούν δημόσια οικονομική στήριξη για τα προϊόντα τους που δε θέλει κανείς, είτε είναι εναλλακτική ενέργεια, πλεόνασμα βουτύρου, ανόητα ποιήματα και μουσική, ή ανεπιθύμητες υπηρεσίες προσωπικών συμβουλών. Αυτοί περιφρονούν τους επιχειρηματίες για την «άλλη κατεύθυνση» που ακολουθούν. Αυτοί όμως οι επιχειρηματίες που προσανατολίζονται προς την αγορά, είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν τα προσωπικά τους συμφέροντα και την αυτοέκφραση τους για να υπηρετήσουν τους άλλους.

Ακόμα και τότε, το κέρδος δεν αντικατοπτρίζει απλώς τον υπολογισμό των αναγκών που επιδεικνύουν οι άλλοι, αλλά και μια εμπνευσμένη πρόβλεψη για το μέλλον τους. Το κέρδος είναι το υπολειμματικό εισόδημα, πέρα από το προβλεπόμενο εισόδημα. Αν τα εισοδήματα είναι με ακρίβεια προβλέψιμα, είναι κάτω από την δυνατή τιμή-και ο καπιταλιστής θα έχει κέρδη που σπάνια ξεπερνούν τον πληθωρισμό και τους φόρους.

Στην πραγματικότητα, οι ιδιοκτήτες των περισσότερων μεγάλων εταιριών στην Ευρώπη, είχαν πολύ λίγα κέρδη από τις μετοχές τους, για σχεδόν δυο δεκαετίες. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ενώσεις εργατών αντιτίθενται στα σχέδια διαμοιρασμού του κέρδους με τον τρόπο που γίνεται σε μεγάλες εταιρίες, που πολλοί κριτικοί τις βλέπουν ως αντιπροσώπους του καπιταλισμού.

Οι μεγάλες εταιρίες βέβαια είναι συχνά το σκληρωτικό πρόσωπο του εν παρακμή καπιταλισμού, οι οποίες ζητούν χάρες από την κυβέρνηση, για να καλύψουν τα κέρδη τα οποία δεν έχουν πια γιατί δεν υπηρετούν τους άλλους. Η καρδιά του συστήματος πρέπει πάντα να δίνει, όχι να παίρνει, γιατί το σώμα θα εξουθενωθεί και θα σαπίσει.

Ο αλτρουισμός του καπιταλισμού πάει πιο πέρα. Ο επιχειρηματίας δεν πρέπει απλά να κατανοήσει τις ανάγκες των άλλων. Πρέπει να συνεργαστεί με άλλους στη δουλειά του. Και πάνω απ’ όλα πρέπει να επιθυμεί την επιτυχία των άλλων. Ο επιχειρηματίας πρέπει να είναι γεμάτος αισιοδοξία και ελπίδα για τους πιθανούς πελάτες του. Πρέπει να επιθυμεί την ευημερία τους.

Πάνω απ’ όλα, πρέπει να θέλει οι φτωχοί νά ευημερήσουν, έστω και για ένα μόνο λόγο: οι φτωχοί αποτελούν πάντα την παγκοσμίως μεγαλύτερη αγορά, η οποία δεν έχει ακόμα συνδεθεί με το σύστημα. Πρέπει να αρχίσει εξοικονομώντας, θυσιάζοντας, την προσωπική κατανάλωση για να υπηρετήσει τους άλλους. Και πρέπει να ελπίζει για τήν επιτυχία των άλλων, και να χαίρεται για αυτήν.

Συνεχίζεται