ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΟΛΟΓΙΑΣ-Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (27)

Συνέχεια από:Δευτέρα, 28 Μαρτίου 2016

Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ

 τού Jean- Pierre  Torrell
         

Ο Ακινάτης τοποθετεί την διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και το υπόλοιπο σύμπαν στο επίπεδο των πιό αγαπητών του θέσεων απο την σύνθεσή του, τήν ομοιότητα τού αποτελέσματος στην αιτία του, κατά πρώτον, αλλά πάνω απ'όλα στήν εικόνα του Θεού! Μόνον το νοερό πλάσμα έχει αυτή την ικανότητα να μπορεί να γνωρίσει και να αγαπήσει τον Θεό και επομένως να τον προσλάβει με συνειδητό τρόπο!

          "Το σύμπαν, λόγω έκτασης και καθολικότητος, είναι ένα αγαθό πιό τέλειο της νοητής κτίσεως[;;]. Αλλά σε ένταση και βάθος η ομοιότης με την θεία τελειότητα είναι πιό τονισμένη στην νοητή κτίση, η οποία είναι ικανή να αποκτήσει το sommo bene!"

          Εάν λοιπόν ο μεγάλος νόμος σύμφωνα με τον οποίο το αγαθό τού παντός είναι ανώτερο απο εκείνο ενός μόνου, παραμένει σε ισχύ, δέν είναι αληθινός παρά μόνον στο μέτρο στο οποίο παραμένει στην τάξη πραγμάτων συγκρίσιμων.

          "Το αγαθό τού σύμπαντος είναι μεγαλύτερο απο το ιδιαίτερο αγαθό ενός ατόμου εάν το ένα και το άλλο είναι του ιδίου γένους. Αλλά το αγαθό ενός ατόμου στην τάξη τής χάριτος είναι ανώτερο απο το φυσικό αγαθό όλου του σύμπαντος".

          Με την χάρη και την μετοχή στην θεία φύση, εισερχόμαστε σε εντελώς άλλη τάξη, της οποίας το μέγεθος χαρακτηρίστηκε απο τον Ακινάτη με μία διάσημη φράση!

          "Η δικαίωση του αμαρτωλού, η οποία έχει σαν τέλος το αιώνιο αγαθό τής δικής μας θείας συμμετοχής, είναι ένα έργο πολύ μεγαλύτερο τής δημιουργίας του ουρανού και της γής, η οποία έχει σαν τέλος της ένα αγαθό ευμετάβλητο".

          Η ενότητα τού κειμένου ήταν αφιερωμένη στην δικαίωση τού αμαρτωλού, αλλά στην πραγματικότητα η αλήθεια αυτής τής φράσεως επαληθεύεται κάθε φορά που ένας άνθρωπος εισέρχεται στην χάρη για πρώτη φορά. Εάν η αντίθεση ανάμεσα στην αμαρτία και την θεία ζωή η οποία μετέχεται με την χάρη, τονίζει ακόμη περισσότερο το χάσμα, η πρόσβαση στην Θεία ζωή παραμένει εξίσου ακατόρθωτη στις κτιστές δυνάμεις και μόνον, ακόμη και χωρίς την αμαρτία! Δέν είναι λοιπόν ένας απλός ανθρωποκεντρισμός λίγο αγαθός-ο άνθρωπος θεωρημένος στο κέντρο τού σύμπαντος όπως μία φορά η γή εθεωρείτο το κέντρο του κόσμου-που επιβάλλει αυτή την έννοια της αξιοπρέπειας τού ανθρωπίνου προσώπου, αλλά το γεγονός τής συμμετοχής του στην Θεία ζωή. Ο Ακινάτης δέν θα μπορούσε να βεβαιώσει τίποτε πιό δυνατό και είναι ακόμη αυτό που του επιτρέπει να εκφράσει ακριβώς την σχέση τού προσώπου με την κοινότητα:

          "Ο άνθρωπος δέν είναι ενταγμένος στην πολιτική κοινωνία σύμφωνα με όλο του το Είναι και όλα του τα αγαθά...Αλλά όλο αυτό που είναι, όλο αυτό που έχει και όλο αυτό που μπορεί, ο άνθρωπος πρέπει να το αναφέρει στον Θεό..."

          Η αξιοπρέπεια τού ανθρωπίνου προσώπου πραγματοποιείται λοιπόν σύμφωνα με μία διπλή κατεύθυνση : σε σχέση με το φυσικό σύμπαν, το οποίο υπερβαίνει τόσο ώς πρός την υλική του πλευρά, όσο και ώς πρός την κοινωνική οργάνωση, σε σχέση με τον Θεό, απο τον οποίο προσλαμβάνει όλο αυτό που είναι και όλο αυτό που έχει και τον καλεί να μοιραστεί την ζωή του. Ακολουθώντας τον Ακινάτη θα προσπαθήσουμε να συλλάβουμε την έκφραση που προτιμά σε δύο απο τις μεγαλύτερες δραστηριότητες του. Την μία στο ηθικό πεδίο, όπου ο άνθρωπος συμπεριφέρεται σαν ένα ελεύθερο υποκείμενο και επιπλέον υπεύθυνο σύμφωνα με την συνείδησή του. Την άλλη στο πεδίο της Θεολογίας, στο οποίο αυτή η υπέρτατη αξιοπρέπεια βρίσκεται εξαγιασμένη απο την πρόσκληση στην κοινωνία τήν οποία τού απευθύνει ο Θεός. Μέσω αυτής της κοινωνίας η οποία ήδη ξεκίνησε σ'αυτόν τον κόσμο, το ανθρώπινο πρόσωπο βρίσκεται τοποθετηνένο σε μία εσχατολογική κατάσταση η οποία οδεύει πρός την πραγματοποίησή της.

         
 ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ.

           
Αυτή η έκφραση χρησιμοποιείται πολύ συχνά στον καιρό μας και θα μπορούσαμε να πούμε πώς θα μπορούσε να είναι μία εύκολη είσοδος στο πνεύμα του Ακινάτη! Αυτός δέ δέν παύει να επαναλαμβάνει ότι πρέπει πάντοτε να ακολουθούμε την συνείδησή μας-ακόμη και όταν κάνει λάθος-Αλλά είναι απαραίτητο να δούμε τα πράγματα απο πιό κοντά. Εκτός του γεγονότος ότι η λέξη αυτή δέν έχει την ίδια σημασία γι'αυτόν που έχει για μας, χρησιμοποιείται επίσης σ'ένα βαθύτατα  διαφορετικό πλαίσιο. Για μάς η συνείδηση σημαίνει κάτι κυρίως υποκειμενικό. Καθώς θεωρείται το τελευταίο σημείο απέναντι στο οποίο είμαστε υπεύθυνοι, θεωρείται επίσης και πολύ συχνά μ'έναν πολύ απλοϊκό τρόπο, σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι απλοϊκώς ταυτισμένη με αυτό που σκεπτόμαστε αυθόρμητα, ή με τις αντιδράσεις τού περιβάλλοντος τής καταγωγής μας! Και έτσι να ζούμε σύμφωνα με την συνείδησή μας σημαίνει σήμερα να συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με την γενική συμμόρφωση, με τον γενικό κομφορμισμό.

          Για τον Ακινάτη  τα πράγματα δέν είναι τόσο απλά και διαθέτει μία πολύ υψηλή ιδέα του μεγαλείου τού ανθρώπου και της συνειδήσεώς του. Συνιστά μία αναφορά εναντίον τής οποίας δέν μπορούμε να πάμε, αλλά δέν είναι η τελευταία αναφορά. Η αξιοπρέπειά μας σαν πρόσωπα ανθρώπινα δέν συνίσταται σε μία ομιχλώδη διεκδίκηση απόλυτης αυτονομίας σε σχέση με τον Θεό, αλλά στην αποδοχή τής εξαρτήσεως μας απέναντί του. Εάν θέλουμε να κατανοήσουμε σ'αυτό το σημείο την διδασκαλία του Ακινάτη πρέπει να επιστρέψουμε λίγο πρός τα πίσω. Χωρίς να θέλουμε να κάνουμε μία πλήρη έκθεση και ακόμη λιγότερο να εισέλθουμε στις σύγχρονες διενέξεις, πρέπει να θυμηθούμε τουλάχιστον με οση μεγαλύτερη ακρίβεια μπορούμε για τί πράγμα πρόκειται και να προσπαθήσουμε να πετύχουμε την ανάδυση τού ενδιαφέροντος για την πνευματική θεολογία!

          Είναι αναγκαίο λοιπόν πρώτα απ'όλα να θυμηθούμε αυτό που είπαμε μέχρι τώρα για τον φυσικό νόμο, την συμμετοχή στο λογικό δημιούργημα τού αιωνίου νόμου, για την Θεία πρόνοια. Μία τέτοια μετοχή πραγματοποιείται μέσω ενός ιδιαίτερου ενδύματος το οποίο ο Ακινάτης ονομάζει η "sinderesi". Αυτός ο όρος, τον οποίο παρέλαβε απο τον άγιο Ιερώνυμο ο οποίος τον ορίζει "σπίθα" τής συνειδήσεως και για την οποία βεβαιώνει ότι δέν έσβυσε ούτε στην καρδιά του Κάϊν μετά το έγκλημά του-είναι η απλή μεταγραφή κατά πάσαν πιθανότητα λανθασμένη ενός ελληνικού όρου. [είναι μία παραμόρφωση του όρου συνείδησις]. Η λειτουργία τού όρου όμως, παρόλες τις ιστορικές του περιπέτειες, είναι πολύ πιό σημαντική, καθότι εξαρτάται απο την sinderesi ολη η ηθική ζωή του προσώπου. [λέγεται και Apex mentis].

          "Στις ανθρώπινες πράξεις, για να μπορέσουν να έχουν κάποια ορθότητα, είναι αναγκαίο να υπάρχει μία σταθερή αρχή η οποία θα έχει μία αναλλοίωτη ορθότητα, στο φώς τής οποίας όλα τα ανθρώπινα έργα ερευνώνται και αναλύονται, ώστε εκείνη η σταθερή αρχή να αντιστέκεται σε κάθε κακό και να επιτρέπει κάθε αγαθό. Αυτή είναι η sinderesi, ο σκοπός τής οποίας είναι να διαλύει το κακό και να στρέφει πρός το καλό και επομένως επιτρέπουμε σ'αυτή την αρχή να μήν υπάρχει το κακό".

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.