Γιατί επιβάλλεται να συγκληθεί η Πανορθόδοξη Σύνοδος

του θεολόγου-φιλολόγου Κωνσταντίνου Νούση

Η επιλογική τούτη, όπως εύχομαι, παρέμβασή μου αναφορικά με την Πανορθόδοξη σκοπό έχει να σχολιάσει τα πράγματα με τη μέγιστη δυνατή νηφαλιότητα και συγχρονική προσέγγιση της πραγματικότητας, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι παρακάμπτουμε ή αδιαφορούμε για την Παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η αφορμή και πάλι δόθηκε από πρόσφατες παρεμβάσεις Ιεραρχών και Πανεπιστημιακών, οι οποίες αλληλοσυγκρουόμενες τι άλλο, πλην συγχύσεως, θα μπορούσαν να επιφέρουν.

Θα ξεκινήσω με μια γενικότερη παρατήρηση. Αυτό που κρύβεται στο βάθος της προκείμενης διαφωνίας είναι η διαχρονική διελκυστίνδα μεταξύ θρησκευτικότητας και εκκλησιαστικότητας, νεωτερικότητας και παραδοσιαρχίας, ευσεβισμού και ορθοδοξίας, φονταμενταλισμού και ορθοπραξίας. 0 Χριστός ήταν και είναι πάντοτε εχθρός των δύο άκρων, της απιστίας και της θρησκευτικότητας, της αθεΐας και του άκριτου ζηλωτισμού, ο οποίος μπορεί άνετα να οδηγήσει στις ψευδαισθήσεις και υποκριτικότητες του φαρισαϊσμού. Ο Χριστός δεν βόλεψε ούτε το θρησκευτικό κατεστημένο της εποχής του ούτε φυσικά αναπαύει ποτέ τους ηθικιστές, τους ευσεβιστές και τους όποιους διαχρονικά αυτοθεωρούμενους «καθαρούς».

Βλέπουμε μια γενικότερη άρνηση κατά της Πανορθόδοξης, είτε φωναχτά είτε σιωπηρά, είτε άμεσα είτε έμμεσα, είτε θαρρετά είτε με δειλά και μασημένα υπονοούμενα. Το ένα θέμα είναι ότι οι περισσότεροι εκ των διαφωνούντων αναπαράγουν ο ένας τα επιχειρήματα του άλλου. Το δεύτερο ζήτημα είναι πόσο έχει περάσει στις συνειδήσεις των περισσοτέρων η πολωτική κατηγοριοποίηση: υπέρ της συνόδου ίσον οικουμενιστές, κατά της συνόδου ίσον (υπερ)ορθόδοξοι. Ένα πράγμα ακόμη που πρέπει να συνυπολογισθεί είναι κατά πόσο παρασύρονται οι πολλοί από μερικά κέντρα, τα οποία έχουν σαφή ή υποδόριο φονταμενταλιστικό χαρακτήρα. Εξάπαντος οιοσδήποτε τάσσεται κατά της συνόδου αυτής δεν θα πρέπει a priori να θεωρηθεί ζηλωτής ή φονταμενταλιστής. Και στην τελική, όλοι μας κρύβουμε μέσα μας βαθιά - ή και πιο προς τα έξω - έναν μικρό φονταμενταλιστή, ζηλωτή και ευσεβιστή.

Θα αρχίσω με τον όσιο Πορφύριο - αγαπημένο μου άγιο και κατά τη γνώμη μου κανόνα σύγχρονης εκκλησιολογίας. Όταν ρωτήθηκε για το θέμα του 666, των ταυτοτήτων και του αντίχριστου, συνέστησε να «κάνουμε υπακοή στη Σύνοδο εκείνης της εποχής».[1] Αυτό είναι πολύ σημαντικό, όχι τόσο γιατί το είπε ένας άγιος - η Εκκλησία εξάπαντος είναι πάνω από τη γνώμη οποιουδήποτε - όσο επειδή συνάδει προς τη Συνοδική-Ευχαριστιακή παράδοση της Εκκλησίας μας. Σύμφωνα με αυτήν η κάθε Ευχαριστιακή σύναξη συνιστά την Καθολική Εκκλησία. Επομένως ο προϊστάμενος εκάστης Συνάξεως - ο Επίσκοπος δηλαδή - εκπροσωπεί τον απόντα δια γυμνών οφθαλμών Χριστό στην κοινότητα και εκφράζει το φρόνημα και τη συνείδηση της τελευταίας κατά τις συνοδικές διασκέψεις των απανταχού Τοπικών Επισκοπών. Οι Επίσκοποι έτσι εκ των (χαρισματικών εν Πνεύματι) πραγμάτων καθίστανται ίσοι μεταξύ τους και φυσικοί εκπρόσωποι του Σώματος της οικείας Επισκοπής. Δεν χωράει εδώ φυσικά συζήτηση για την αυτονόητη «αξιοσύνη» τους, εφόσον τοποθετήθηκαν από την Τοπική Σύνοδο - που εκπροσωπεί την ευρύτερη εκκλησιαστική επαρχία - στη θέση αυτή. Και τούτο ισχύει ανεξάρτητα από την προσωπική τους αγιότητα ή αμαρτωλότητα. Άλλωστε, σε περίπτωση κανονικού κωλύματος καθαιρούνται συνοδικώς.

Τα πιο πάνω, φυσικά, δεν θα πρέπει να εκληφθούν μαγικώ τω τρόπω και τω πνεύματι. Δηλαδή όταν χειροτονείται ένας Επίσκοπος, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει φτάσει και στη θέωση. Ας προσγειωθούμε στην πραγματικότητα εκάστης εποχής και περιοχής. Ας μη φτάσουμε στα άκρα του μακαριστού π. Ρωμανίδη, που σταμάτησε, όσο ξέρω τουλάχιστο, να λειτουργεί, εφόσον δεν είχε θεοπτικές εμπειρίες. Το δέον δεν μπορεί πάντα να είναι και εφικτό, αλλά και δεν μπορεί και δεν πρέπει σε κάθε περίπτωση να μετριέται με αντικειμενικά κριτήρια.

Διάβαζα με έκπληξη σε επισκοπική ανακοίνωση περί της συνόδου υπονοούμενα για τη δυνατότητά της να εκφράσει προφητικώς την Εκκλησία σήμερα. Πέρα από το αντιφατικό και παράδοξο της υπόθεσης -αμφισβητεί έμμεσα ένα χαρισματικό σώμα στο οποίο ανήκει και ο ίδιος- αναρωτιέται κανείς αναγινώσκοντας παρόμοια κείμενα -ευχολόγια καλύτερα- εάν η Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί το χαρισματικό Σώμα στο οποίο κεφαλή είναι ο Ιησούς και το οποίο εμπνέεται αδιάλειπτα από το Πανάγιο Πνεύμα. Σε τελευταία ανάλυση, γιατί τόση ανασφάλεια για μια σύνοδο, από τη στιγμή που η εκκλησιαστική ιστορία απέδειξε ότι εκ των υστέρων η σύνολη Εκκλησία -κλήρος και λαός- επικυρώνει την αρτιότητα (οικουμενική) ή τον κίβδηλο χαρακτήρα μιας συνόδου (ληστρική):

Παρασυνάξεις, αγχωτικές προσευχές επί προσευχών για μια Ελλάδα και Εκκλησία που δεν πάνε καλά -λες και η κινδυνολογία και η ατέλεια έλειψε από καμιά εποχή!- ενστάσεις διάσπαρτες παντού σε συνέδρια και ανακοινώσεις. Και πάλι θα αναρωτηθώ απλά και εύλογα. Οι κρίνοντες (αρνητικώς και κασσανδρικώς) ομιλούν από ποια ακριβώς θέση και με ποια ιδιότητα; Δεν εστιάζω σε κανένα πρόσωπο, διότι ούτε με ενδιαφέρει ούτε έχει και σημασία. Φαίνεται σαν οι ίδιοι με κάποια αυθεντία -αγιότητα το λέμε στην εκκλησιαστική γλώσσα- να μπορούσαν ή να ήθελαν να συγκαλέσουν αυτοί τη μέλλουσα Πανορθόδοξη. Επίσης, ποιος μπορεί να καταθέσει αντικειμενικά τεκμήρια -θαύματα και θεοπτικές εμπειρίες- ώστε να κριθεί άξιος (τουτέστιν θεοφόρος) να εκλεγεί επίσκοπος και δη για μια τέτοια σύνοδο; Απλές σκέψεις, τις οποίες μάλλον πολλοί ούτε καν ανέβασαν στο νου τους...

Θα επανέλθω στην Παράδοση, στη λογική και στα λόγια του οσίου Πορφυρίου. Πρέπει να εμπιστευόμαστε τους Επισκόπους μας. Πρόκειται για Σύνοδο, όχι για εξατομικευμένες παρουσίες. Πρόκειται για την Εκκλησία, στην οποία πνέει πάντοτε ο Παράκλητος και παρίσταται ο ίδιος ο Χριστός (Ματθ. 28, 20). Θα καταθέσω μια απλή ανακοίνωση του Ποιμαντικού της Θεολογικής Θεσσαλονίκης.[2] Τη θεωρώ υπεραρκετή απόκριση στους όποιους ενιστάμενους. Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι, παρά τα όποια προβλήματα και τις ελλείψεις, επιβάλλεται να γίνει αυτή η πρώτη συνοδική κίνηση σε πανορθόδοξο επίπεδο. Τουλάχιστο να δείξουμε προς τα έξω ότι μπορούμε να λειτουργούμε πανορθοδόξως σε συνοδικό επίπεδο. Τουλάχιστον...

[1] Ο γέροντάς μου ο π. Πορφύριος

[2] Σημαντικό Ψήφισμα του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ. για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο

Πηγή: amen.gr/

ΣΧΟΛΙΟ: ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΑΝΟΥΣΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ.
Γενικολογίες χωρίς περιεχόμενο. Συγχέοντας αδιακρίτως καί παραπλανητικώς τό Θεσμικό μέ τό Χαρισματικό στοιχείο. Ενας Αγουρος εξυπνάκιας πού εδώ καί χρόνια επαναλαμβάνει τό μονόπρακτο, Πέφτοντας από τά σύννεφα στίς ακρογιαλιές τής Πάτρας. Βάλε γιά λέκτορας φίλε, μπορείς. Τήν εξουσία πολλοί αγάπησαν. Ο Αγιος Πορφύριος εκμυστηρεύτηκε ότι κανείς δέν τού ζήτησε τόν Κύριο. Ενα κοινό χαρακτηριστικό διαθέτουν οι εραστές τής εξουσίας. Αγαπούν τά γλειπτά. Καί τούς έρχεται φυσικός ο παπισμός, ο παράδεισος τού γλειπτού, τού ομιλούντος αγάλματος. 

Αμέθυστος