Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2016

Β. Καραποστόλης: Το νέο ιδεώδες της Δύσης και η προσήλωση στο φθαρτό

Βασίλης Καραποστόλης
 
Με πολλούς στεναγμούς ο δυτικός άνθρωπος ξαναγυρίζει σήμερα εκεί από όπου θέλησε να αποδράσει. Αναγκάζεται να ξαναμπεί στην τροχιά του μόχθου, την κυκλική κίνηση που τον έκανε κάποτε να ιδρώνει και να βαρυγκομά. Το είχε θεωρήσει σαν θεϊκή κατάρα να πρέπει να εξασφαλίζει με τέτοιους κόπους ακόμη και το δικαίωμα να αναπνέει, κι έφθασε να πιστέψει ότι ήταν το «αντίτιμο της αμαρτίας του». Για να ελαφρύνει το βάρος του αποφάσισε να γίνει πιστός: ήλπιζε έτσι ότι θα μαλακώσει η αυστηρότητα του Κριτή του και ότι θα μπορέσει κάποτε ως καλός προτεστάντης ή καθολικός να ζητήσει άφεση από τα κρίματά του.
 
Προτού απαντήσει στους αιτούντες ο Θεός, πρόλαβε και τους καθησύχασε ο καπιταλισμός. Τους έδωσε όλες τις ευκαιρίες για να ξεχαστούν, για να πείσουν τον εαυτό τους ότι χάρη στη σκληρή εργασία θα είχαν το προνόμιο να απολαύσουν χίλια δυο αγαθά και να περιμένουν ακόμη ότι τα χίλια θα γίνονταν πολύ περισσότερα. Χαλάλι ο κόπος, αφού η ζωή θα ανταμειβόταν με το παραπάνω. Ετσι η ζωή αναγορεύτηκε σε ύψιστο αγαθό. Λησμονήθηκε το ζήτημα της «σωτηρίας της ψυχής». Αφέθηκε στην άκρη κάθε έγνοια για το τι πρέπει να πράττει κανείς και ήρθε σε πρώτη μοίρα η μέριμνα για το πώς θα αυξηθούν τα ευχάριστα και πώς τα δυσάρεστα θα περιοριστούν στο ελάχιστο.
 
Αλλά αυτό δεν ήταν τίποτα άλλο από μια νέα δουλεία. Τι συνέβη; Από τα μέσα κιόλας του προηγούμενου αιώνα οι άνθρωποι έπεσαν με τα μούτρα στην καινούργια αναγκαστική ασχολία τους - έξω από τα επαγγέλματα και πέρα από τα ωράρια. Εψαχναν το πώς και με τι θα γεμίσουν τον περιβόητο «ελεύθερο χρόνο» τους. Ηταν ένας χρόνος δεσμώτης μιας νέας αγοράς όπου κυκλοφορούσαν αδιάκοπα εντυπώσεις, παιχνίδια, θεάματα. Δεν προσφέρονταν όμως δωρεάν∙ έπρεπε να τα αγοράσει κανείς, έπρεπε συνεπώς να δουλέψει και πάλι, να δουλέψει προκειμένου να μην αναρωτιέται: «προς τι» οι προσπάθειες; Για ποιον λόγο να επιδιώκονται αυτή η παραζάλη και αυτό το καταβρόχθισμα των στιγμών;
 
Ολα τούτα μαρτυρούν πώς ο δυτικός κόσμος ενώ κάποτε διεκδίκησε την απαλλαγή από τον μόχθο, τελικά ξαναμπήκε ηθελημένα στον ζυγό. Δεν δικαιούται συνεπώς σήμερα να παραπονείται. Η οικονομική στενότητα τον πιέζει, τον εξουθενώνει. Εκείνο όμως που φαίνεται να θλίβει το σύγχρονο άτομο είναι περισσότερο το ότι οι ανέσεις που είχε χάνονται παρά το ότι οι ευκαιρίες λιγοστεύουν για να αναπτύξει τις ανώτερες ικανότητές του. Δεν έχει πια το κουράγιο να πιστέψει ότι διαθέτει τέτοιες ικανότητες. Αλλωστε, η ίδια η λέξη «ανώτερο» σχεδόν τον ξενίζει. Τι πάει να πει αυτό; Η μαζική κοινωνία στους κόλπους της οποίας κινείται, αρνείται τις όποιες εξάρσεις του πνεύματος, σαρκάζει οτιδήποτε άλλοτε το αποκαλούσαν «έμπνευση» ή «σύλληψη», δυσπιστεί επίσης στη δυνατότητα του ατομικού νου να εποπτεύσει τα όσα συμβαίνουν καθημερινά. Επόπτευση; Μα, αυτό είναι αφ' υψηλού αυταπάτη των ελαχίστων εκείνων που νομίζουν πως ξεχωρίζουν από τους πολλούς. Δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση, λένε. Ολοι πάνω-κάτω στο ίδιο επίπεδο βρίσκονται, με τις ίδιες αντιλήψεις, με τις ίδιες συνήθειες, την ίδια τεμπελιά που τους κρατάει δεμένους στις συνήθειές τους.
 
Αυτή ήταν λοιπόν η εξέλιξη; Από την ορμητική ώθηση του 19ου αιώνα να φθάσει η Δύση, έπειτα από δύο αιώνες, στο σημείο να παραιτείται από όλα όσα θα μπορούσε να κάνει; Εκεί φαίνεται, πράγματι, πως οδηγήθηκε. Είναι το σημείο της σύγχρονης πεζότητας. Η Δύση είναι πια προσκολλημένη στον εαυτό της, στην πιο φθαρτή του πλευρά. Ζει την κάθε της μέρα με το άγχος εκείνου που δεν διανοείται να κοιτάξει λιγάκι μακρύτερα. Αυτό είναι η πεζότητα: το σκυμμένο κεφάλι, όχι τόσο από τη σκλαβιά της ανάγκης όσο από τη συνήθεια να αρπάζεις οτιδήποτε βρίσκεται μπροστά σου, αυτό μόνο, αυτό διαρκώς.
 
Ηδη στην εποχή του ο Χέγκελ είχε χαρακτηρίσει τον ρωμαϊκό πολιτισμό κατά βάση πεζό. Αυτός ο πολιτισμός φαίνεται πως επέζησε στη συνείδηση της νεότερης Ευρώπης πολύ περισσότερο από τον αρχαιοελληνικό. Οι θεότητες της Ρώμης φρόντιζαν για το νοικοκυριό, για τις σοδειές, για τους γάμους και τους τοκετούς. Οι σημερινές θεότητες έχουν ανάλογο προορισμό: είναι μηχανισμοί υπηρεσιών που με μιαν απλή πληκτρολόγηση αναλαμβάνουν να τακτοποιήσουν τις υποθέσεις μας.
 
Τώρα όμως διαπιστώνεται πως ούτε αυτό ισχύει στον επιθυμητό βαθμό. Η τεχνολογία αρχίζει να απογοητεύει, η αίγλη της φεύγει, αλλά η πεζότητα μένει. Αν είχαν κρατηθεί στην ευρωπαϊκή παράδοση περισσότερα από την Αθήνα παρά από τη Ρώμη, τα πράγματα ίσως ήταν διαφορετικά. Η σκέψη τότε δεν αποκλείεται να ξανάβρισκε μερικούς εραστές ακόμη και μέσα στις τάξεις των πολιτικών. Οι ηγεσίες θα ξανάρχιζαν να εκπονούν σχέδια αντί να μπαλώνουν τις τρύπες που ανοίγουν οι ίδιες. Και η Δύση απέναντι στο νέο πάθος της Ανατολής θα αντέτασσε το δικό της έλλογο πάθος, που σήμερα της λείπει τόσο πολύ.
 
 
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του βρετανού Laurence Stephen Lowry.

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Τί είναι ο "Αμέθυστος"; Ένας πολυσυλλεκτικός ιστότοπος. Που 'μαζεύει' κείμενα από παντού, τα διαλέγει, και τα προσφέρει στη νοημοσύνη μας. Για να μην παύσουμε να 'σκεφτόμαστε', ακόμα και σ' αυτούς τους εξαιρετικά απαίδευτους καιρούς. - Κι ακόμα, ένα μεγάλο ανθολόγιο των πατέρων και των αγίων μας, στήριγμα σε τούτον τον πολυδαίδαλο και τόσο κουραστικό ψυχικά και πνευματικά πολλές φορές βίο. Απαντοχή, για την αιωνιότητα. - Κι επίσης, μια συνεχής μεταφραστική περιδιάβαση στα σημαντικώτερα κείμενα του αιώνα μας, που φωτίζουν άπειρες πλευρές του σύγχρονου ανθρώπου. Ζητώ συγγνώμη για την 'επαινετική' περιγραφή, απλώς συσσωρεύτηκε μια επιθυμία ανταπόδοσης στον κόπο... Κι ας μην ξεχνάμε: "Άλλος εστίν ο σπείρων, και άλλος ο θερίζων"...

Ανώνυμος είπε...

Χαίρομαι όταν διαβάζω τέτοια σχόλια ανθρώπων που καταλαβαίνουν. Δυστυχώς σήμερα περισσότεροι είμαστε αγράμματοι. Ο παλαιοημερολογιτισμός έκανε μεγάλο κακό. Το φρόνημά του, το οποίο υιοθετήθηκε από πολλούς χριστιανούς, σήμερα θεωρείται ευσέβεια. Ενώ απέχει από την ορθοδοξία όσο και η αίρεση.

amethystos είπε...

Βασανισμένη ιστορία οι παλαιοημερολογίτες καί οι αποτειχισμένοι. Τήν αποτύπωσε ακόμη καί ο Αίσωπος γιά νάχουμε τό νού μας σέ ημέρες κρίσεως. Εμφανίζεται καί διαδίδεται σάν επιδημία. Στό "φίδι καί η ουρά του". Επαναστάτησε λέει η ουρά στήν κεφαλή της. Ολο εσύ πάς μπροστά, εσύ μάς κατευθύνεις καί εμείς πιστά πάντοτε σέ ακολουθούμε. Φτάνει πιά θά μείνεις πίσω. Καί η ουρά πήρε τόν δρόμο της καί γκρεμοτσακίστηκαν όλοι τους. Ακόμη καί τό φίδι, η γήινη σοφία, ο ρεαλισμός, μπαίνει σέ κρίση καί τότε οι πολιτισμοί αλλάζουν σελίδα. Οπως συνέβη στήν χρυσή εποχή τού Περικλέους, όταν τά ηνία ανέλαβε η δύναμις.

Ι.Ζ. είπε...

Οι διαχειριστές του ιστολογίου,αυτοί οι ''μεθύοντες τον νούν'',τολμούν και διαφωνούν με τον ίδιο τον Κύριο,τους Αποστόλους,τους Αγίους και τις Αγίες Συνόδους.Ο Κύριος μας ,μας προειδοποίησε:"Βλέπετε και μη πλανηθήτε,πολλοί γάρ ελεύσονται επί τω ονόματί μου''(Λουκ.κα'8).

Ο Άγιος Μάξιμος θέτει ως προϋπόθεση για να ανήκει κάποιος στην Εκκλησία,όχι το να είναι ενωμένος με τον Επίσκοπο,αλλά με την Αλήθεια.Με τον Επίσκοπο επιβάλλεται να ενωθεί κανείς,εφόσον αυτός είναι ενωμένος με την Αλήθεια.(P.G.132 AC).Πολλοί Επίσκοποι διδάσκουν τα αντίθετα με τα λόγια και με τα έργα τους.Μοιάζουν με αστέρια που ξέφυγαν απ'την τροχιά τους και πλανώνται εδώ και εκεί εξαπατώντας τους ταξιδιώτες που ζητούν να οδηγηθούν από αυτούς.Οι περισσότεροι Επίσκοποι στις ημέρες μας τείνουν να γίνουν αθεϊστές.

Ο Αρχιερεύς είναι η κεφαλή του λαού,αλλά κατά τη χειροτονία του τίθεται επί της κεφαλής το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού για να μάθει ο χειροτονούμενος(αλλά και ο λαός)ότι,αν και είναι η κεφαλή του λαού,όμως κεφαλή του ιδίου είναι οι νόμοι του Χριστού.
Όταν η αίρεση καταπιεί τους Ποιμένες και Επισκόπους και δεν υπάρχουν Ορθόδοξοι Επίσκοποι σε κάποιο τόπο,η Εκκλησία και οι πιστοί συνεχίζουν την ζωή τους(Εκκλησία υπάρχει και χωρίς Επίσκοπο).

Ο ψευδεπίσκοπος Περγάμου ''κ''.Ι.Ζηζιούλας,άνθρωπος αλλόδοξος,ταυτίζει την Εκκλησία με την Ευχαριστιακή σύναξη,για να κατευθυνθεί στο συμπέρασμα ότι ο Επίσκοπος είναι η πηγή της Ευχαριστίας.Ο Άγιος Συμεών λέει ότι η ενότητα της Εκκλησίας εν τω επισκόπω είναι αδύνατη, αν δεν υπάρχει ενότητα πρωτίστως στην πίστη.Στην μελέτη του ο καθηγητής του Α.Π.Θ. κ.Ι.Λίλης αποδεικνύει την κακοδοξία του Περγάμου(Ι.Λίλη,Τα όρια και το περιεχόμενο της Εκκλησίας κατά τον Άγιο Ιγνάτιο Αντιοχείας).Ο βαθμός του Επισκόπου προέκυψε από τις πρακτικές ανάγκες της Εκκλησίας και δεν γέννησε ο Επίσκοπος την Εκκλησία.Στην Εκκλησία δεν υπάρχουν πρόσωπα ανώτερα και κατώτερα,αλλά όλα τα πρόσωπα είναι ιερά,με διαφορετικά χαρίσματα.

Όταν ο Νεστόριος εκφώνησε τις κακοδοξίες του,ο Όσιος Υπάτιος( ηγούμενος μοναστηριού στην Χαλκηδόνα) έσβησε το όνομά του από τα Δίπτυχα(έπαψε να τον μνημονεύει)λέγοντας:"Δεν είναι πιά Επίσκοπος,παύω την επικοινωνια μαζί του''.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς,στην αναίρεσι του γράμματος του Πατριάρχου Ιγνατίου,αμφισβητεί ευθέως το αξίωμα του Επισκόπου,όταν αυτός δεν βρίσκεται υποταγμένος στην Αλήθεια.

amethystos είπε...

Mαλλον περνούσες είδες φώς καί μπήκες.Προσέχουμε τούς ψευδοπροφήτες, Τρικαμηνάρες καί σία, ευχαριστούμε. Οι σημερινοί επίσκοποι δέν διδάσκουν. Φλώροι είναι. Διαβάζουν ότι τούς στείλουν. Καίς πετρέλαιο φίλε, βρωμάει η εξάτμιση. Έλεος.