H ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΟΛΟΒΙΕΦ (7)επανάληψη

Του NYNFA BOSCO

Έκλειψη και παραμόρφωση της σοφιολογίας.

Εμείς πιστεύουμε στην δεύτερη υπόθεση. Της απογοητεύσεως. Σε κάθε περίπτωση όμως το Ιστοριογραφικό θέμα που τίθεται είναι εάν η σοφιολογία του Σολόβιεφ απονευρώθηκε τελικώς διότι ήταν αταίριαστη με την θεολογία του Σταυρού, κτήμα ιδιαίτερο ενός ριζικού Χριστιανισμού, ή εάν εισήλθε σε κατάσταση ύπνου, όπως οι άγιοι οι οποίοι σύμφωνα με την ανατολική Παράδοση «κοιμούνται κάτω από το Θυσιαστήριο», [μάλλον αναφέρεται σε λαϊκή παράδοση της Ρωσίας] αναμένοντας την ανάσταση της "τελευταίας ημέρας", [τόσο ξεχασμένη είναι πλέον η Βασιλεία των ουρανών, η Βασιλεία του Θεού], (τόσο ριζωμένη είναι δε αυτή η παράδοση που η λειτουργική εορτή η οποία στην δύση ονομάζεται της αναλήψεως της Μαρίας [μάλλον είναι η μητέρα του], στην ανατολή ονομάζεται της Κοιμήσεως), [της Θεοτόκου παραλείπεται], η σαν τον Ευαγγελικό σπόρο σιταριού, που βλασταίνει νέα ζωή στην σκοτεινή αγκαλιά της Γής. Με πιο θεωρητικούς όρους, το θέμα είναι αν ο αυθεντικός Χριστιανισμός είναι ο τραγικός και έτσι δεν είναι δυνατόν να ισχύσει ποτέ ο Χριστιανικός Ιδεαλισμός, ακόμη και αν είναι μυστικός, η αν υπάρχει μια τρίτη φιλοσοφική οδός πιο ταιριαστή στον Χριστιανισμό, και Ικανής να αντικρούσει την εναλλακτική λύση του Ιδεαλισμού. Ακόμη και την επιλογή: ή μυστικός Ιδεαλισμός, ή (δεν ξέρω πώς να εκφρασθώ καλύτερα) Χριστιανικός μηδενισμός, αποκαλυπτική. Αυτό τον τελευταίο δρόμο δεν κατόρθωσε να τον προχωρήσει ο Σολόβιεφ διότι πέθανε νέος, πριν τα πενήντα του, αμέσως μετά την ολοκλήρωση του γραπτού του "οι τρείς διάλογοι", στο αποκορύφωμα της προσωπικής του αποκάλυψης.

Κατά την γνώμη μας υπάρχουν πολλά πειστήρια για την αλήθεια αυτής της θέσεως. Κατ' αρχάς εάν ο τραγικός Χριστιανισμός ήταν ο μοναδικός δυνατός, ή έστω ο πιο αυθεντικός, ολόκληρος ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός, με την πασχαλιάτικη πνοή του και την Θαβώρεια Φωτεινότητά του, θα 'πρεπε να διαγραφεί. Γνωρίζουμε όμως πως ακόμη και το 1896 ο Σολόβιεφ έγραφε σ' ένα γράμμα προς τον Τσάρο Νικόλαο τον ΙΙο, πως η ορθοδοξία είναι ο πιο αληθινός και τελικός Χριστιανισμός και κανένα σημάδι δεν μας οδηγεί να σκεφθούμε πως άλλαξε γνώμη στα λίγα εναπομείναντα χρόνια του: ακόμη και στο "σύντομο διήγημα", πρώτος ο Στάρετς Ιωάννης αναγνωρίζει πρώτος τον Αντίχριστο.

Κατά δεύτερο λόγο η δυτική ομολογία που επιλέχθη από τον Σολόβιεφ σαν συνομιλητής στην Οικουμενική εργασία δεν είναι ο προτεσταντισμός, ο οποίος εθεωρείτο από αυτόν σαν ένα δευτερεύον φαινόμενο αντιδράσεως, παρότι δικαιολογημένο εν πολλοίς, λόγω των λαθών του καθολικισμού, αλλά ο τελευταίος ακριβώς, ενώ η Θεολογία του σταυρού είναι κατεξοχήν προτεσταντική. Τέλος και το κυριώτερο, υπάρχουν στα γραπτά του Σολόβιεφ, ακόμη και στα νεανικά του, ίχνη μιας εμπνεύσεως η οποία με τον Χρόνο έγινε καθαρώτερη: οι ορθόδοξες Ιδέες της απολυτρώσεως σαν καθολικής θεώσεως και της ανθρωπότητος σαν θεανθρωπότητος, ή σοφίας ενσαρκωμένης, είναι οι πιο ταιριαστές στην Χριστιανική αλήθεια, αλλά με την προϋπόθεση πως δεν αμαυρώνεται, όπως τείνει να επιτύχει Ιστορικά η Ορθοδοξία, η κενωτική τους στροφή.

Όταν ο νεαρός Σολόβιεφ μπόλιασε τον Σέλλινγκ στον Χέγκελ για να αποκτήσει μια εννοιολόγηση της πραγματικότητος σαν Δημιουργημένης, ώστε να αποσπάσει τον Ιδεαλισμό από τα ρεύματα της ενυπάρξεως (immanenz), εισάγει ήδη, σιωπηλά, το θέμα της κενώσεως. Διότι αμέσως θα ξεκαθαρίσει, κάτω από την πίεση της Καμπάλα επίσης, πως η δημιουργία είναι η πρώτη ενσάρκωση του Θεού, ο πρώτος του αυτοπεριορισμός. Στον Χριστό το κενωτικό στοιχείο της ενσαρκώσεως και της λυτρώσεως θα γίνει προφανές. [σαν να αντιλαμβάνονται την ανάσταση του Κυρίου, σαν την λύτρωση του ενσαρκωθέντος Θεού από τον άνθρωπο. Σαν την απελευθέρωση Του από το Μηδέν, σαν συνέπεια της κενώσεως. Δεν αντικαθίσταται η Θεοτόκος από την σοφία, ούτε ο Κύριος από τον Πάπα]. Ακόμη και η άρνηση της σοφίας να εξαρτάται από τον λόγο είναι ήδη μια απόρριψη της κενώσεως, και ακριβώς εδώ βρίσκεται η καταγωγή και η αιτία όλου του κακού και του Πόνου του κόσμου και του ίδιου του Θανάτου. Τέλος η λύτρωση θεωρείται σαν μια αληθινή θέωση, υποχρεωμένη όμως να περάσει μέσω του πάθους και του θανάτου, χωρίς όμως να νομιμοποιούμαστε να σκεφθούμε πως τα σκότη που τυλίγουν τον κόσμο την στιγμή κατά την οποία ο Χριστός πεθαίνει στον σταυρό συνεχίζουν με το πασχαλινό Φώς, το οποίο προαναγγέλλεται στο Θαβώρ.

Όταν προς τα τέλη της ζωής του ο Σολόβιεφ βλέπει την σκοτεινή πλευρά της Ιστορίας αφήνοντας την φωτεινότητά της, και προτάσσει από την επαναπροσφορά του κόσμου στον Πατέρα, κάτι που συμπίπτει με την καθοριστική και ολοκληρωμένη ενσάρκωση της σοφίας (και με όρους πέραν της μυθολογίας, με την τέλεια πραγματοποίηση των Ιδεωδών της Θεανθρωπίας και ΕΝΟΛΟΤΗΤΟΣ - ΕΝ ΤΟ ΠΑΝ- του παλιού Πανθεϊσμού), μια μανιώδη διαμάχη με τον Αντίχριστο και με μια αργή και κουρασμένη συμπαντική ανάσταση, για την οποία απαιτούνται τουλάχιστον Χίλια Χρόνια, δεν κάνει τίποτε άλλο από το να επιστρέφει στην «Άγία και στοχαστική Παρασκευή», αντί να τρέξει μπροστά, όπως είχε κάνει πριν, σαν αληθινός ορθόδοξος, προς το άδυτο Σάββατο.

Συνεχίζεται.