Το Καζακστάν ήταν η τελευταία δημοκρατία που εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ένωση όταν κατέρρευσε, το Δεκέμβριο του 1991 – ενώ για τη σημερινή Ρωσία είναι ακόμη πιο στρατηγικός σύμμαχος, από ότι η Κίνα. Έχει υπογράψει τη συνθήκη συλλογικής ασφάλειας των έξι χωρών της περιοχής το 2003 και είναι βασικό μέλος της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης – ενώ τα ρωσικά έχουν την ιδιότητα της επίσημης γλώσσας που ομιλεί το 51% των Πολιτών του. Εκτός αυτού, τουλάχιστον 3,5 εκ. Ρώσοι ζουν στο Καζακστάν – αποτελώντας τη δεύτερη μεγαλύτερη ρωσική κοινότητα μετά την Ουκρανία.
Ανάλυση
Το Καζακστάν είναι ένα περίκλειστο κράτος των 19 εκ. ανθρώπων, με τεράστια έκταση και με ΑΕΠ 169,84 δις $ το 2020 (189 δις $ η Ελλάδα) – με κατά κεφαλήν 10.963 $, αλλά σε όρους αγοραστικής αξίας 25.337 $. Το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ του είναι μόλις 23,4%, έχει εμπορικά πλεονάσματα και έλλειμμα προϋπολογισμού στο 4% το 2020 – συνήθως όμως γύρω στο 2%. Έχει πλούσιο υπέδαφος, με πολλά σημαντικά μέταλλα – ενώ διαθέτει μεγάλες ποσότητες ουρανίου και ενέργειας.
Όπως είναι γνωστό τώρα, βυθίστηκε στο χάος μέσα σε μία σχεδόν νύχτα, αρχικά λόγω του διπλασιασμού των τιμών του υγροποιημένου φυσικού αερίου – το οποίο έφτασε στο ρωσικό ισοδύναμο των 20 ρουβλιών ανά λίτρο, με το μέσον όρο όμως στη Ρωσία στα 30 ρούβλια. Με το 1 € να αντιστοιχεί σε 85 ρούβλια (πηγή), η τιμή του λίτρου αυξήθηκε στο Καζακστάν στα 0,24 € περίπου – πυροδοτώντας πανεθνικές διαμαρτυρίες που κάλυψαν ολόκληρη την επικράτεια του, από τον κορυφαίο επιχειρηματικό κόμβο Almaty, έως τα δύο λιμάνια της Κασπίας Θάλασσας και την πρωτεύουσα (χάρτης).
Αμέσως μετά η κυβέρνηση του Καζακστάν μείωσε την τιμή του φυσικού αερίου στο ισοδύναμο των 8 ρουβλιών ανά λίτρο – χωρίς όμως αποτέλεσμα. Αντίθετα, ακολούθησε μία επόμενη φάση διαμαρτυριών, με απαιτήσεις για μειώσεις των τιμών των τροφίμων, για τη λήξη της εκστρατείας εμβολιασμού και για χαμηλότερη ηλικία συνταξιοδότησης όσον αφορά τις μητέρες με πολλά παιδιά – με τελευταία αλλά όχι λιγότερο σημαντική απαίτηση των εξαιρετικά βίαιων διαδηλωτών την πλήρη αλλαγή του καθεστώτος, με το σύνθημα «κάτω ο γέρος».
Εν προκειμένω, ο «γέρος» είναι ο εθνικός ηγέτης της χώρας, ηλικίας 81 ετών που, παρά το ότι παραιτήθηκε από την προεδρία το 2019, μετά από 29 συνεχή χρόνια στην εξουσία, παρέμεινε επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας και επόπτης της εσωτερικής, καθώς επίσης της εξωτερικής πολιτικής.
Εύλογα τώρα υποψιάζεται κανείς ακόμη ένα είδος «έγχρωμης επανάστασης», όπως στην Ουκρανία με το γνωστό Maidan (άρθρο) – κυρίως επειδή αποκαλύφθηκε πως η αμερικανική πρεσβεία «προειδοποιούσε» για μαζικές διαδηλώσεις, ήδη από τις 16 Δεκεμβρίου του 2021. Κάτι ανάλογο έχει συμβεί σε άλλες χώρες – με αντίστοιχες αμερικανικές προειδοποιήσεις.
Η αφορμή
Περαιτέρω, από το 2019 το υγροποιημένο φυσικό αέριο διακινείται ηλεκτρονικά στο Καζακστάν – οπότε η διατήρηση των ανωτάτων ορίων τιμών, η διατίμηση που αποτελεί μία συνήθεια δεκαετιών, έγινε σύντομα αδύνατη, αφού οι παραγωγοί πουλούσαν κάτω από το κόστος και η κατανάλωση αυξανόταν κατακόρυφα. Στα πλαίσια αυτά, όλοι περίμεναν μία αύξηση των τιμών – ενώ πρόκειται για μία χώρα που όλοι χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, ειδικά στα αυτοκίνητα τους.
Επομένως δεν μπορούσε να αποτελεί αιτία των εξεγέρσεων – πολύ περισσότερο αφού δεν σταμάτησαν, παρά το ότι ο πρόεδρος του Καζακστάν υποσχέθηκε την επιστροφή των ανωτάτων ορίων τιμών, μείωσε την τιμή και αποδέχθηκε την παραίτηση της κυβέρνησης, διορίζοντας έναν προσωρινό πρωθυπουργό έως το σχηματισμό του νέου υπουργικού συμβουλίου.
Οι αναταραχές λοιπόν συνεχίσθηκαν και έγιναν πολύ πιο βίαιες – με πυροβολισμούς εναντίον του στρατού και της αστυνομίας, με βανδαλισμούς, με θύματα, με αρκετά μέλη της Εθνικής Φρουράς συμπεριλαμβανομένων των τεθωρακισμένων να ενώνονται με τους διαδηλωτές κλπ. Η τηλεφωνική εταιρεία αποσύνδεσε ολόκληρη τη χώρα από το διαδίκτυο, για να μην επικοινωνούν μεταξύ τους οι «επαναστάτες», αλλά το Almaty βυθίστηκε στο απόλυτο χάος – καταλήφθηκε δηλαδή από τους διαδηλωτές, μαζί με το διεθνές αεροδρόμιο του.
Στη συνέχεια, υπήρξε κυκλοφοριακή συμφόρηση στον εναέριο χώρο του Καζακστάν, από ιδιωτικά αεροσκάφη που πετούσαν προς τη Ρωσία και τη δυτική Ευρώπη – ενώ μία ειδική αντιπροσωπεία της κυβέρνησης πέταξε προς τη Ρωσία, προφανώς για να ζητήσει τη βοήθεια που της δόθηκε.
Οφείλουμε πάντως να σημειώσουμε εδώ πως οι θεσμοί εξουσίας της χώρας δεν μπορούσαν να κατανοήσουν την ευρύτερη κοινωνική δυσφορία που πράγματι υπήρχε πριν την εξέγερση – ενώ δεν υπάρχει μία ικανή πολιτική αντιπολίτευση, ούτε άλλου είδους κανάλια που να επιτρέπουν την έκφραση των Πολιτών. Αυτό που δεν έχει ξεκαθαρισθεί όμως ακόμη, είναι ποιες αντιμαχόμενες φυλές πυροδοτούν τις διαδηλώσεις και τι επιδιώκουν – αφού καμία αυθόρμητη διαμαρτυρία δεν μπορεί να εμφανισθεί σε ολόκληρο αυτό το τεράστιο σε έκταση κράτος (7.500 χιλιόμετρα σύνορα με τη Ρωσία), σχεδόν από τη μία ημέρα στην άλλη.
Οι γεωπολιτικές συνθήκες
Συνεχίζοντας, το Καζακστάν ήταν η τελευταία δημοκρατία που εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ένωση όταν κατέρρευσε, το Δεκέμβριο του 1991 – ενώ για τη σημερινή Ρωσία είναι ακόμη πιο στρατηγικός σύμμαχος, από ότι η Κίνα. Έχει υπογράψει τη συνθήκη συλλογικής ασφάλειας των έξι χωρών (CSTO, Collective Security Treaty Organization, πηγή) το 2003 και είναι βασικό μέλος της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EAEU) – ενώ τα ρωσικά έχουν την ιδιότητα της επίσημης γλώσσας που ομιλεί το 51% των Πολιτών του. Εκτός αυτού, τουλάχιστον 3,5 εκ. Ρώσοι ζουν στο Καζακστάν – αποτελώντας τη δεύτερη μεγαλύτερη ρωσική κοινότητα μετά την Ουκρανία.
Εν τούτοις, οι συμφωνίες της CSTO δεν καλύπτουν βοήθεια σε περίπτωση εσωτερικών πολιτικών κρίσεων – ενώ ο πρόεδρος του Καζακστάν δεν ήταν διατεθειμένος να υποβάλει ένα τέτοιο αίτημα. Όπως φαίνεται όμως αναγκάσθηκε να το κάνει, ζητώντας την παρέμβαση της CSTO για την αποκατάσταση της τάξης, με την αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων – ενδεχομένως με την επιβολή στρατιωτικού νόμου, ενώ δεν είναι απίθανο να κατασχέσει τα περιουσιακά στοιχεία των αμερικανικών και βρετανικών εταιριών όπως του Soros που φέρονται να χρηματοδοτούν τις διαδηλώσεις.
Στα πλαίσια αυτά, φαίνονται ανόητες οι επικλήσεις της ΕΕ, η οποία καλεί τις αρχές του Καζακστάν να «σεβαστούν το δικαίωμα στις ειρηνικές διαδηλώσεις» – όταν μόνο για ειρηνικές διαδηλώσεις δεν πρόκειται, αφού διαπιστώνονται ληστείες, λεηλασίες, πυρπόληση αυτοκινήτων, ένοπλες επιθέσεις, κλοπές ΑΤΜ, δολοφονίες κοκ.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, οι ηγέτες της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και του Καζακστάν ευρίσκονται σε συχνή τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ τους – ενώ όλα τα μέλη του CSTO ευρίσκονται σε στενή επαφή. Υπάρχουν δε οι εξής δύο θεωρίες, σχετικά με το τι συμβαίνει στο Καζακστάν:
(α) Η εξέγερση χρηματοδοτείται από τη βρετανική μυστική υπηρεσία Μ16, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου Maidan, ακριβώς πριν από τις συνομιλίες της Ρωσίας με τις Η.Π.Α. και το ΝΑΤΟ, στη Γενεύη και στις Βρυξέλες – έτσι ώστε να υπονομευθεί και να αποτραπεί κάθε είδους συμφωνία. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως οι «επαναστάτες» διατήρησαν τον εθνικό τους συντονισμό ακόμη και μετά την αποσύνδεση του διαδικτύου – οπότε φαίνεται πως έχει εξασφαλισθεί μία ρεζέρβα επικοινωνίας.
(β) Οι συνήθεις ύποπτοι προσπαθούν να αναγκάσουν τη Ρωσία να υποχωρήσει απέναντι στη Δύση που λειτουργεί συλλογικά – δημιουργώντας έναν σημαντικό αντιπερισπασμό στο ανατολικό της μέτωπο, ως μέρος μίας «κυλιόμενης στρατηγικής χάους» σε όλο το μήκος των συνόρων της Ρωσίας.
Είτε ισχύει όμως η μία θεωρία, είτε η άλλη, όλες αυτές οι ενέργειες υποδηλώνουν μία αυξανόμενη πολεμική πρόκληση εναντίον της Ρωσίας – πόσο μάλλον σε συνδυασμό με άλλα γεγονότα, όπως αυτά στη Νορβηγία (ανάλυση) και αλλού. Ελπίζουμε και ευχόμαστε πάντως να μην «τραβήξει πολύ το σχοινί» η Δύση – αφού είναι βέβαιο πως η Ρωσία θα αντιδράσει με όλες της τις στρατιωτικές δυνάμεις, στηριζόμενη από την Κίνα και το Ιράν.
Καζακστάν, η έγχρωμη επανάσταση και τα τύμπανα του πολέμου – The Analyst
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου