Giovanni Reale - ΠΛΑΤΩΝ (58)

 Συνέχεια από: Τετάρτη 13 Αυγούστου 2025

Giovanni Reale 

ΠΛΑΤΩΝ

Χ

ΕΡΩΤΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΗ

ΑΝΟΔΟΣ ΣΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ

Η γνώση και η απόλαυση του Αγαθού στην εκδήλωσή του ως Ωραίο - Η κλίμακα του Έρωτα

Ο Ερωτισμός ως Πνευματική Απόλαυση του Ωραίου στις οντολογικές και αξιακές του διαστάσεις

ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΙ κανείς τα πλατωνικά κείμενα που είναι αφιερωμένα στο ζήτημα του Έρωτα, είναι αναγκαίο να καταβάλει σημαντική προσπάθεια και να τοποθετηθεί σε επίπεδο πολύ διαφορετικό από εκείνο στο οποίο κινείται ο σημερινός άνθρωπος (απαιτείται διαφορετική οπτική από αυτή του σημερινού ανθρώπου).

Κατ’ αρχάς, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι, κατά τον Πλάτωνα, η απόλαυση του Ωραίου δεν πραγματοποιείται μέσω της τέχνης, δηλαδή σε εκείνες τις διαστάσεις που σήμερα υπάγουμε στη σφαίρα της αισθητικής.

Ήδη έχουμε δει ότι η ζωγραφική και οι διάφορες μορφές ποίησης είναι μιμήσεις μιμήσεων, που βρίσκονται σε τριπλή απόσταση από το αληθινό, και επομένως απέχουν πολύ από το να αποκαλύψουν το Ωραίο, το οποίο –όπως έχουμε ήδη εν μέρει δει και θα εξηγήσουμε πληρέστερα σε αυτό το κεφάλαιο– συνίσταται στην αρμονία, στην τάξη, στο μέτρο, δηλαδή στην ίδια τη δομή του Είναι, που ακριβώς ως τέτοια αποκαλύπτει το Αγαθό.

Βρισκόμαστε, επομένως, σε ένα επίπεδο πολύ διαφορετικό από εκείνο στο οποίο τέθηκε το αισθητικό πρόβλημα από τη νεότερη εποχή και εξής (από την εποχή της νεωτερικότητας).

Ο Πλάτων συνδέει το ζήτημα του Ωραίου με τον Έρωτα, και ιδιαίτερα με την τέχνη του να αγαπά κανείς φιλοσοφικά. Κατά συνέπεια, ορισμένα από τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα την αισθητική, για τον Πλάτωνα εντάσσονται στο πεδίο του ερωτισμού (της ερωτικής τέχνης), που μάλιστα αγγίζει πολύ ευρύτερα ζητήματα, φορτισμένα με έντονες αξιακές και οντολογικές προεκτάσεις: ο Έρως, όπως θα δούμε, είναι η ανάγκη για το Ωραίο και η απόκτηση, μέσω ακριβώς του Ωραίου, εκείνου που του λείπει, με βαθμίδες ολοένα ανώτερες, που καταλήγουν στην απόλαυση του απόλυτου Ωραίου.

Όμως, για να μπορέσει κανείς να κινηθεί με άνεση στο επίπεδο όπου μας τοποθετεί η πλατωνική ερωτική τέχνη, είναι απαραίτητο να εξετάσει τις ουσιώδεις σημασίες του Έρωτα και του Ωραίου. Έχω ήδη ασχοληθεί με το ζήτημα αυτό στο έργο Ο Έρως, δαίμων μεσολαβητής (Εκδόσεις Rizzoli 1997, σ. 134), στο οποίο παραπέμπω για αναλυτική επεξεργασία, περιοριζόμενος εδώ σε ορισμένα συμπληρώματα.