SPIRITUS CREATOR (5)- Η νέα αίρεση

Συνέχεια από:Σάββατο 22 Ιουνίου 2019

Θεολογικά δοκίμια ΙΙΙ, πνεύμα!

Αυτοσχεδιασμός περί του Αγίου Πνεύματος και του μέλλοντος.

του Hans Urs Von Balthasar.

   

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 Το Άγιο Πνεύμα απο το ένα μέρος, είναι οπωσδήποτε το πνεύμα το οποίο ενεργεί, είναι ενεργό, ανάμεσα στον Χριστό και την Εκκλησία. Αλλά απο το άλλο μέρος Αυτό είναι το Άγιο Πνεύμα που

πέμπεται απο την ενότητα Χριστός Εκκλησία (όπως απο την αιώνια ενότητα τού Πατρός με τον Υιό) 

και επομένως είναι άνοιγμα το οποίο η ένωση αγάπης ανάμεσα στην Νύμφη και τον Νυμφίο δοκιμάζει πρός το νέο, πρός τον Υιό, πρός τον κόσμο τής δημιουργίας, και σήμερα ακριβώς προς τον "εκκοσμικευμένο"  μή-Χριστιανικό κόσμο.

 Το Βατικανό ΙΙ κατεύθυνε με διακεκριμένο τρόπο τον στοχασμό του πρός αυτό το άνοιγμα, και παρότρυνε τους Χριστιανούς να πράξουν παρομοίως. Ακριβώς σ'αυτό τό σημείο η μετά-συνοδική περίοδος είναι ένας χρόνος που ανήκει στο σύμβολο τού Αγίου Πνεύματος.

          Ότι αυτό το άνοιγμα μπορεί να αποτελέσει έναν κίνδυνο επίσης για τους ανθρώπους οι οποίοι προφυλάσσονται στην σιγουριά τής Εκκλησίας, όταν, ωθούνται χωρίς την απαραίτητη προετοιμασία, να αντιμετωπίσουν όλη την εκκοσμίκευση τού κόσμου, η οποία εισβάλλει στην Εκκλησία σε μεγάλα κύματα, εμείς αποκτούμε την εμπειρία αυτή στην καθημερινή μας ζωή και μάλιστα μ'έναν αυξανόμενο βαθμό. Γι' αυτό μερικά κείμενα του αφιερώματος έχουν έναν νέο χαρακτήρα: προσπαθούν να επικεντρώσουν το Χριστιανικό μήνυμα, να το κατευθύνουν πρός το αναλλοτρίωτο κέντρο, να το σιγουρέψουν, να καλλιεργήσουν την μελέτη ξεκινώντας απο όλες τις πλευρές και απο όλες τις περιφέρειες, στην σχολή του πνεύματος, το οποίο πραγματοποιεί το έργο του στην Τριαδική οικονομία εξηγώντας το μήνυμα τού ενσαρκωθέντος Λόγου, του σταυρωθέντος και αναστάντος, με μία μορφή δημιουργικά νέα σε συνεχώς νέες γενιές, και τις εξασκεί σ'αυτό!

          Το Πνεύμα αναπτύσσει σε άπειρες ποικιλίες την αγάπη τού Υιού πρός τον Πατέρα, του Πατρός πρός τον Υιό και μέσω του Υιού πρός τον κόσμο. Φωτίζει, αλλά ποιός μπορεί να ακινητοποιήσει το βλέμμα του στο φώς του; Μία Θεολογία που δίνει προτεραιότητα στο θέμα του Αγίου Πνεύματος βρίσκεται ανάμεσα στα πιό δύσκολα και πιό σπάνια πράγματα που υπάρχουν, αυτομάτως. Στα κείμενα που ακολουθούν προσφέρονται μόνον αποσπάσματα. Γίνεται όμως προσπάθεια να ανακαλυφθεί κάποιο ίχνος του Αγίου Πνεύματος πάνω στην εργασία του, στο έργο του: στον τρόπο με τον οποίο οδηγεί τους ανθρώπους στον ζωντανό Θεό, με τον οποίο διακρίνει τα πνεύματα της εποχής μας, με τον οποίο δίνει την μύηση στο μυστήριο του Λόγου που έγινε άνθρωπος. Και όλα αυτά με λιγοστές αναφορές - με τον τρόπο με τον οποίο πνέει μέσα απο τις πεπερασμένες δομές της ανθρώπινης ζωής. [οι άκτιστες ενέργειες τις οποίες βαπτίζουν Άγιο Πνεύμα].

3. Το βασίλειο τού Πνεύματος (συνέχεια).

          
Εάν από αυτή την προσπάθεια σκέψης, στρέψουμε πρός τα πίσω το βλέμμα, στο όραμα τής ιστορίας που διέγραψε ο Ιωακείμ, είναι βέβαιο ότι αυτός δέν είδε ούτε θέλησε να εκφράσει σαν πρώτο στοιχείο αυτό που στο τέλος έγινε το χαρακτηριστικό τού συστήματός του: ότι δηλαδή, ναί μέν στον χρόνο, στο βασίλειο του Πατρός (Π.Δ.) και σε εκείνο του Υιού (Κ.Δ.) θα'πρεπε να ακολουθήσει ένα "Τρίτο Βασίλειο" του Πνεύματος, αλλά όμως ότι σε μία ιστορική διάσταση, με δυσκολία περιγραφόμενη, απο την συμφωνία του Πατρός και του Υιού, της Π.Δ.και της Κ.Δ. προέρχεται και παράγεται κάθε φορά με πηγαία φρεσκάδα, τό Πνεύμα, ο Πνευματικός άνθρωπος, η Εκκλησία και ο κόσμος, πνευματικά ! Ότι δε αυτό το στοιχείο υπήρξε μονίμως αντικείμενο της θεωρίας του, φαίνεται στην συγκυρία όπου αυτός, αντίθετα από τήν φαινομενική αλογία τού συστήματος του, ήταν σταθερός στην ιδέα ότι ανήκει πέραν πάσης αμφιβολίας στην Εκκλησία των κληρικών (κάτι που αναγνωρίσθηκε και απο την σύνοδο του Λατερανού ΙV) και ότι δέν ήταν εις θέσιν να δεί το μελλοντικό βασίλειο του Πνεύματος παρά μόνον στην ριζοσπαστικοποίηση του Ευαγγελίου. Αυτό που αναμενόταν για το τρίτο εσχατολογικό βασίλειο, όσον αφορά το περιεχόμενο συνέπιπτε κατ'ουσίαν με αυτό το οποίο είχε εισαχθεί, ήδη πρίν από τον Ιωακείμ, από τους θεολόγους στην ιστορία τής σωτηρίας σαν την αποφασιστική άρθρωση του χρόνου τής Εκκλησίας, από τον Ruperto di Dentz και ιδιαιτέρως από τον Anselmo του Harelsberg, το βιβλίο τού οποίου "περί της ενότητος των πιστών και την πολυμορφία των ζώντων" αποδίδει τις επτά σφραγίδες της Αποκαλύψεως στις επτά περιόδους της ιστορίας τής Εκκλησίας! Καθώς γι'αυτή την παράδοση, το Άγιο Πνεύμα μέσω του χρόνου τής Εκκλησίας γεννά πάντοτε νέες δημιουργικές μορφές πιό ριζικής αλληλοδιαδοχής τού Χριστού, ο Ιωακείμ αλλάζει τελικά μόνον τυπικώς αυτή την οπτική κρατώντας επι πλέον στο πνεύμα, ένα δικό του διάστημα χρόνου καθαρού ανοίγματος στο μέλλον. Αυτό τό επιπλέον είχε κατανοηθεί από την αρχή σαν μία καθαρή τιμή στο πνεύμα, σαν μία πράξη διστακτική μάλλον, καθότι στην πραγματικότητα αυτό το μέλλον τού πνεύματος ήταν εντελώς απρόβλεπτο, παγιδευμένο ξανά στο σύστημα των περιόδων, το οποίο είχε πεταχτεί σαν ένα δίχτυ στην Π. και στην Κ.Δ και είχε ήδη στερεοποιηθεί εκ των προτέρων όσον αφορά τον αριθμό και το περιεχόμενο.  Λειτούργησε όμως τελικώς σαν μία προσφορά  η οποία παρ'όλα αυτά προκάλεσε πολύ πιό σοβαρές συνέπειες από όσες μπορούσε να προβλέψει ο Ιωακείμ.

"Με την Τριαδική περιοδικότητα τής δικής του ιστορίας τής σωτηρίας, ο Ιωακείμ πράγματι στέκει μοναχικός όχι μόνον ανάμεσα στους συγχρόνους του, αλλά επίσης και απέναντι σε όλη την αναγνωρισμένη Εκκλησιαστική παράδοση, η οποία απο πάντοτε και πάντοτε πίστευε ότι η διάρκεια της εποχής της Εκκλησίας ήταν η τελευταία, αμετάβλητα καθορισμένη στους καινοδιαθηκικούς της κανόνες, απο τον Χριστό μέχρι το τέλος του κόσμου, και δέν άφηνε καμμία αναμονή μίας μελλοντικής γήϊνης εποχής, καμμία τελειοποίηση και πνευματοποίηση, που θα οδηγούσαν πέραν της Εκκλησιαστικής περιοχής (κάτι σαν το επέκεινα της ουσίας του Πλάτωνος, εφαρμοσμένου στην ιστορία), παρά μόνον στο άχρονο επέκεινα. Στον Ιωακείμ, αντί της συνειδήσεως του τελικού χρόνου, κτήμα κάθε καθολικής εσχατολογίας, ήλθε στο προσκήνιο μία συνείδηση των εποχών εντελώς νέου τύπου! " (H. Grundmann), η οποία συνείδηση αφού λογαριάστηκε σοβαρά κατ'αρχάς απο τους πνευματικούς Φραγκισκανούς, επηρέασε αργότερα με την πολιτική σημασία που της δόθηκε απο τον Cola di Rienzo, και τέλος στον μοντέρνο αιώνα θα οδηγούσε στα ιδεαλιστικά Τριαδικά συστήματα, τα θετικιστικά και τα σοφιολογικά της φιλοσοφίας της ιστορίας.

          Δέν είναι αναγκαίο να παρακολουθήσουμε αυτές τις γραμμές. Πρέπει να πούμε ακόμη μόνον ένα πράγμα : αυτές οι προσπάθειες, οι οποίες πραγματοποιούν το βήμα πέραν του χρόνου της Εκκλησίας και της Κ.Δ. για να εισέλθουν στο Βασίλειο ενός Πνεύματος, όπως και αν το αναπαριστούν, έχουν όλες τους γνώση τού ουσιαστικού περιεχομένου αυτού του Βασιλείου. Είναι συστήματα του Λόγου, όχι του Πνεύματος, όπως φανερώνεται με τον πιό χειροπιαστό τρόπο στον Χέγκελ, του οποίου το σύστημα πρεπει να ολοκληρωθεί τουλάχιστον στις βασικές του τυπικές γραμμές και είναι επομένως χωρίς μέλλον. Κάτι που ισχύει και για το θετικιστικό και για τον διαλεκτικό υλισμό. Ακόμη και εκεί όπου το σύστημα, με σοφιολογική ανάπτυξη, χρησιμοποιεί τα μεγάλα περιεχόμενα της Κ.Δ. για να πετύχει μ'αυτόν τον τρόπο μία φιλοσοφική αυτοανάπτυξη του απολύτου πνεύματος μέσω της ιστορίας (ο Σέλλινγκ των τελευταίων του έργων και οι Ρώσοι οι οποίοι εξαρτώνται απο αυτόν), το τελευταίο βασίλειο καθότι "Ιωαννίδειο" (μετά απο το "πέτρινο" και το "Παύλειο") είναι ήδη εκ των προτέρων καθορισμένο στο περιεχόμενο του. Αυτό που είναι προβλέψιμο έρχεται ή, όπως το μέλλον, ελπιζόμενο (εκεί όπου παραμένει στο παιχνίδι μία ελευθερία) ή γνωσθέν (όπου κυριαρχεί μόνον μία απόλυτη αναγκαιότητα της νοήσεως και της υλιστικής διαλεκτικής). Σε όλο αυτό δέν παραμένει τίποτε πιά ζωντανό απο εκείνο το όραμα που θέσαμε σαν την πηγή τής ιστορικής σκέψης του Ιωακείμ.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.