Συνέχεια από : Πέμπτη 28 Απριλίου 2022
Αιώνιος έφηβος και δημιουργικός GeniusEwiger Jüngling und kreativer GeniusΜέρος πρώτο: “Ο μικρός πρίγκηπας” (Saint-Exupery)
1. Η συνάντηση στην έρημο (μέρος 1)
Ο μεγάλος κίνδυνος προέρχεται από τα φύτρα των baobab, τα οποία γίνονται τεράστια δέντρα, οι ρίζες των οποίων θα θρυμμάτιζαν τον πλανήτη, αν τα άφηνε κανείς να μεγαλώσουν. Ο μικρός πρίγκηπας ασχολείται συνεχώς με το ξερίζωμα των φυτών, πριν γίνουν πολύ μεγάλα. Αυτή είναι μια συνεχής ανησυχία του, και η ιδέα του είναι να πάρει ένα πρόβατο από την γη, το οποίο θα έτρωγε τα φύτρα, και το οποίο θα τον ελευθέρωνε από τον συνεχή αγώνα του με τα δέντρα που παράγουν το ψωμί των πιθήκων, τα baobab.
Ο Saint-Exupery λέει, πως για να φαγωθούν τέτοια δέντρα χρειάζονται πολλοί ελέφαντες. Ο μικρός πρίγκηπας απαντά πως αν είναι έτσι, τότε θα πρέπει να τους στοιβάξει, αλλιώς δε θα έχουν τόπο πάνω στον πλανήτη. Ο Saint-Exupery αναπαριστά την κατάσταση χρησιμοποιώντας αυτές τις παρατηρήσεις. Κάνει μια ζωγραφιά, για να δείξει πως θα φαινόταν ο πλανήτης με τους ελέφαντες να στέκονται ο ένας πάνω στον άλλο. Η ζωγραφιά του δείχνει ελέφαντες στοιβαγμένους και στις τέσσερις πλευρές του πλανήτη: στην μια πλευρά τρεις, και στις άλλες τρεις πλευρές από δυο. Οι δυο τελευταίοι όμως παριστάνονται από πίσω και από το πλευρό όπως οι υπόλοιποι. Με τον τρόπο αυτό υπονοείται μια τέταρτη λειτουργία, που κοιτάζει προς μια άλλη κατεύθυνση 23. Το ενδιαφέρον είναι πως -χωρίς γνώσεις της ψυχολογίας του Γιουνγκ- ζωγραφίζει τις τρεις ανεπτυγμένες λειτουργίες, και τους προσδίδει ένα μεγαλύτερο βάρος, την τέταρτη όμως εμφανίζει ως κατώτερη, με το να της δίδει μια άλλη κατεύθυνση. Ο Saint-Exupery λέει:
Και έτσι ζωγράφισα αυτόν τον πλανήτη σύμφωνα με τις πληροφορίες του μικρού πρίγκηπα. Δεν παίρνω ευχαρίστως τον τόνο ενός ηθικολόγου. Αλλά οι κίνδυνοι από τα baobab είναι μάλλον άγνωστοι, και οι κίνδυνοι που απειλούν κάποιον που χάνεται σε ένα αστεροειδή, είναι τόσο αξιοσημείωτοι, που αυτή την φορά χαλαρώνω την συγκράτηση μου. Λέω: παιδιά προσοχή! Τα baobab! Για να επιστήσω την προσοχή των φίλων μου σε ένα κίνδυνο, που εδώ και πολύ καιρό-απαρατήρητος- τους απειλεί όπως και εμένα, δούλεψα πολύ πάνω στην ζωγραφιά αυτή. Η διδασκαλία την οποία προσφέρω αξίζει οπωσδήποτε τον κόπο. Ίσως διερωτηθείτε: γιατί αυτό το βιβλίο δεν περιέχει και άλλες τόσο σπουδαίες ζωγραφιές, όπως αυτή με τα baobab;
Η απάντηση είναι πολύ εύκολη: τόλμησα την προσπάθεια αλλά δεν πέτυχα. Όταν ζωγράφιζα τα baobab, ήμουν γεμάτος από ένα αίσθημα βιασύνης.
Επειδή το άστρο είναι πολύ μικρό, οι ελέφαντες πρέπει να στέκονται ο ένας πάνω στον άλλον. Με αυτή την εικόνα εκφράζεται μια δυσκολία, την οποία θέλω να επισημάνω. Γιατί το πρόβλημα δεν συνίσταται στο ότι οι ελέφαντες είναι πολύ μεγάλοι, αλλά στο ότι η γη είναι μικρή και αδύναμη για να τους σηκώσει. Δεν υπάρχει αρκετός χώρος γι' αυτούς. Τι σημαίνει όμως αυτό; Δεν σημαίνει πως το εγώ δεν είναι αρκετά δυνατό. Αυτό ίσως θα ήταν το αποτέλεσμα του προβλήματος. Λέμε συχνά για ανθρώπους πως δεν έχουν αρκετό έδαφος, και διαισθητικά εκφράζουμε με αυτό, είτε πως δεν έχουν καμία επαφή με την πραγματικότητα-που σημαίνει πως έχουν έδαφος αλλά είναι υπερυψωμένοι-είτε έχουν επαφή με την πραγματικότητα, και στην πραγματικότητα λίγο έδαφος, γιατί δεν έχουν αρκετή ζωτικότητα. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε το έδαφος ή την γη ψυχική ουσία. Με αυτό ερχόμαστε σε ένα από τα πιο μεγάλα προβλήματα της ψυχοθεραπείας, με το οποίο πρέπει να ασχοληθούμε: Πόση ουσία έχει το εν λόγω πρόσωπο; Πόσα μπορεί να σηκώσει; Αυτό μπορείτε να το μαντέψετε μόνο με το αίσθημά σας, να έχετε τήν εντύπωση. Δεν μπορεί να μετρηθεί επιστημονικά, και μερικές φορές εκτιμάται εσφαλμένως η κατάσταση. Μερικές φορές πιστεύετε πως κάποιος δεν έχει πολλή ουσία, αλλά όταν έρθει η στιγμή να αντιμετωπίσει κάτι ζωτικό, δείχνει ξαφνικά πως έχει ένα σωρό. Ή άλλες φορές πιστεύετε ότι μερικοί άνθρωποι αντέχουν πάρα πολλά, και ξαφνικά συντρίβονται. Δεν έχετε καμιά δύναμη και αυτό δείχνεται στην πορεία της αναλυτικής εργασίας. Αλλά αν έχει κάποιος μερική γνώση των ανθρώπων, τότε υπάρχουν δυνατότητες να μαντέψει, πόση ουσία έχει κάποιος.
Στην θεωρία του περί σχιζοφρένιας, ο Γιουνγκ περιγράφει την διαφορά μεταξύ αυτού που ονομάζει ασθενικό και δυνατό τύπο. Στον δυνατό τύπο το πρόβλημα συνίσταται στο ότι έχει στο ασυνείδητο μια υπερβολική δύναμη και φαντασία, που βρίσκεται μπρος σε ένα σχετικά αδύναμο εγώ. Για τον λόγο αυτό μπορεί να σχιστεί το πρόσωπο. Στον δυνατό τύπο είναι πράγματι κάτι το υπερβολικό που τον κάνει άρρωστο. Στον ασθενικό τύπο είναι μια έλλειψη που κάνει το πρόσωπο άρρωστο. Κατά κάποιο τρόπο ούτε το εγώ ούτε το ασυνείδητο έχουν αρκετή ορμή. Άνθρωποι σε αυτή την κατάσταση δεν έχουν όνειρα. Εκεί που θα περίμενε κανείς μια ζωτική αντίδραση από το ασυνείδητο κατά την διάρκεια της μεγαλύτερης σύγκρουσης, τα όνειρα είναι λίγα ή λείπουν εντελώς. Είναι σαν να μην αντιδρά η εσώτερη φύση. Είναι σημαντικό να το γνωρίζει κανείς αυτό, ενώ στον δυνατό τύπο μπορεί κανείς να ρισκάρει και να κάνει ένα είδος αμείλικτης θεραπείας. Μπορεί κανείς να φέρει το πρόσωπο αντιμέτωπο με το πρόβλημα, και να ρισκάρει μια τρομερή κρίση-μια θεραπεύουσα κρίση- και το εν λόγω πρόσωπο την περνάει.
Με τον ασθενικό τύπο δεν μπορείτε να το κάνετε. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να λάβει κανείς μια περιποιητική στάση, πρέπει να δίνει κατά κάποιο τρόπο συνεχείς μεταγγίσεις αίματος. Δεν επιτρέπεται να τονίσει το πρόβλημα ή να πιέσει το εν λόγω πρόσωπο, γιατί θα συντριβεί. Δεν το αποφασίζει κανείς μόνος του. Το ασυνείδητο συνήθως το κάνει. Στον ασθενικό τύπο τα όνειρα δεν προωθούν το πρόβλημα. Πολλές φορές εθαύμασα, πως άνθρωποι αυτού του τύπου, με επείγοντα προβλήματα, βλέπουν όνειρα που μιλούν για κάποια λεπτομέρεια, αλλά αφήνουν το κύριο πρόβλημα απ' έξω. Τότε λέω: “μια άμεση αντιμετώπιση είναι προφανώς αδύνατη. Το ασυνείδητο το ξέρει καλύτερα από μένα, και λέει πως δεν μπορούμε να ασχοληθούμε με το πρόβλημα. Είναι υπερβολικά θερμό. Θα ανατίναζε το πρόσωπο.” Πρέπει να προχωρήσει κανείς με τα φαινομενικά μικρά όνειρα, και να αποδεχθεί την συμβουλή που δίνουν.
Στον δυνατό τύπο βλέπετε πως τα όνειρα κατευθύνονται προς τον πυρήνα του προβλήματος με δραματικές αναπαραστάσεις. Τότε βλέπει κανείς πως το όλο κινείται προς μια κορύφωση, μια θεραπεύουσα κρίση ή μια τρομερή κατάσταση αγώνος, και τότε αποφασίζεται η έκβαση, προς το καλό ή το κακό. Παρόμοια συμβαίνουν και στο σωματικό επίπεδο. Μερικές φορές, πχ σε κάποια πνευμονία με μεγάλο πυρετό, γίνεται αγώνας για ζωή, αλλά ο ασθενής αναρρώνει. Άλλοι, και αυτό είναι το περίεργο, δεν έχουν πυρετό, αλλά δέκατα. Η ασθένεια περνά, αλλά δεν επέρχεται καμιά κορύφωση, γιατί η ζωτική αντίδραση του σώματος δεν είναι αρκετά δυνατή. Λείπει ζωτικότητα. Μερικές φορές είναι μικτές περιπτώσεις. Έτσι υπάρχουν δυνατοί άνθρωποι που έχουν ένα αδύναμο σημείο. Η κατάσταση λοιπόν είναι μικτή. Μπορεί κάποιος να δείχνει δυνατός προς τα έξω και να ανήκει στον δυνατό τύπο, όπου μπορεί κανείς να ρισκάρει, αλλά κάπου είναι μια ρωγμή στο make up. Εδώ η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη, γιατί πρέπει να ακολουθούνται δυο γραμμές, και το βάρος να τοποθετείται στο σημείο που μπορεί να το σηκώσει, αλλά έτσι ώστε να μην πιέζει το αδύνατο σημείο που χρειάζεται άπειρη φροντίδα, περιποίηση και υπομονή. Αυτός ο συνδυασμός συναντάται συχνά σε πολύ διαιρεμένες προσωπικότητες: από την μια έχουν ασυνήθιστη ικανότητα για ζωή, από την άλλη είναι άκρως τρωτές. Αυτή η πλευρά πρέπει να απομονωθεί και να ασχοληθεί κανείς ιδιαιτέρως μαζί της. Αυτοί οι μικτοί τύποι δεν είναι στην πραγματικότητα δύσκολοι, γιατί αν τους οδηγήσει κανείς να αντιληφθούν την κατάσταση τους, μπορούν να φροντίσουν οι ίδιοι για τα αδύναμα τους σημεία. Πρέπει απλά να τους φέρει κανείς στην θέση να αντιληφθούν ποιο μέρος βρίσκεται σε κίνδυνο, και ο θεραπευτής πρέπει να το φροντίσει-χωρίς να επιβάλει κάτι-και να δώσει στην αδυναμία συνεχή ζωντανή προσοχή, ώστε να δυναμώσει το σιγά σιγά το αδύναμο σημείο.
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου