Συνέχεια από : Σάββατο 5 Οκτωβρίου 2024
Ενολογια-Οντολογία (6)Υπεράσπιση εκ μέρους του Πλωτίνου του Ενολογικού μεταφυσικού παραδείγματος με την ανασκευή της θέσεως του Αριστοτέλη σύμφωνα με την οποία το Είναι και το ΕΝΑ είναι το ίδιο πράγμα.
Του Giovanni Reale!
Ποιός είναι λοιπόν ο νεωτερισμός του Αριστοτέλη;
Αυτή όμως η θεωρία της πολλαπλότητος των σημασιών του Είναι και του μή-είναι είναι στ’ αλήθεια μόνον μία αριστοτελική ανακάλυψη;Αυτός ο νεωτερισμός συνίσταται στο γεγονός πώς ανέκτησε σαν αληθινό είναι και το αισθητηριακό.
Μάλιστα δέ, όχι μόνο οι αισθητηριακές ουσίες (πέρα απο τις μετά αισθητήριες) θεωρούνται Είναι, όντα με όλη την σημασία του πράγματος, αλλά και οτιδήποτε αναφέρεται στις αισθητηριακές ουσίες (ακριβώς στο Οριζόντιο επίπεδο) κατανοείται απο τον Αριστοτέλη «Είναι», όν, παρότι σε διαφορετικούς τρόπους και με διαφορετικούς βαθμούς. Κατά συνέπεια, το κύριο πρόβλημα στην επεξεργασία του Είναι, για τον Αριστοτέλη δέν τίθεται σαν το πρόβλημα του αριθμού των ουσιών που υπάρχουν, και επομένως δέν εξαντλείται στην έρευνα των πολλαπλών ουσιών απο τις οποίες αποτελείται το Είναι (πάνω απ’ όλα στο υπερβατικό επίπεδο), αλλά στην έρευνα της διακρίσεως των κατηγοριών του Είναι, στην οριζόντια σημασία του κατά πρώτον, πρίν και πέρα απο την κάθετο διάσταση. Και επομένως να θεμελιώσει ποιές είναι οι διάφορες σημασίες του όντος.
Συζητώντας λοιπόν το θέμα που σχετίζεται με τις πρώτες και υπέρτατες αρχές τού Πλάτωνος και των Πλατωνικών και τους λόγους για τους οποίους εισήχθησαν, προσπαθώντας δηλ να εξηγήσει την πολλαπλότητα των πραγμάτων, που υπάρχουν, ο Αριστοτέλης, διαπιστώνει τα εξής: (Μεταφ. ΧΙV, 2, 1088b 35-1089b 4)
«Υπάρχουν βέβαια πολλά αίτια που στάθηκαν αφορμή να φτάσουν οι ερευνητές βγαίνοντας απο τον δρόμο της ορθότητας, στις αιτίες αυτές. Η σπουδαιότερη αφορμή ήταν ότι έθεσαν τις απορίες κατά έναν αρχαϊκό τρόπο. Γιατί τους είπε η σκέψη τους ότι όλα τα όντα θα είναι ένα και τούτο το ένα θα είναι το καθαυτό όν, εκτός και άν κάνει κανείς πόλεμο και καταλύσει τον λόγο του Παρμενίδη «να κυριευθεί το είναι του μή-όντος είναι ολότελα αδύνατο». Σκέφτηκαν λοιπόν ότι ήταν ανάγκη να αποδειχθεί αντιθέτως ότι το μή όν υπάρχει. Γιατί κατ’αυτόν τον τρόπο απο το όν και απο κάποιο άλλο θα μπορέσουν να υπάρξουν τα όντα, αφού πρέπει να είναι πολλά.
Η απάντηση είναι εύκολη. Ο ανακαλύψας εκείνον τον θεωρητικό πυρήνα απο τον οποίο ο Αριστοτέλης τραβά την οντολογική του επανάσταση ή άν προτιμούμε, ο δημιουργός του ίδιου τού σπόρου απο τον οποίο γεννιέται το αριστοτελικό δένδρο, τελικώς είναι γι’ άλλη μια φορά, ο Πλάτων και ιδιαιτέρως ο Σοφιστής, δηλ. με την διάσημη πατροκτονία τού Παρμενίδη και με την αποδοχή του μή-είναι, με μία διαφορετική ακριβώς σημασία απο το Μηδέν, δηλ. σαν «διαφορετικό», σαν έτερο. Και η θεωρητική δικαίωση τής πολλαπλότητος των όντων, με όλες τις συνέπειες που προέρχονται απο αυτό.
Η αρχή της πολλαπλότητος των σημασιών τού «είναι» και του «μή-είναι» διακηρυγμένη απο τον Αριστοτέλη, έχει λοιπόν τις ρίζες της στον Σοφιστή, ένα κείμενο του αποτελεί σημείο αναφοράς για την Δυτική οντολογία.
Θα μπορούσαμε δέ να πούμε πώς σ’ αυτό το συστηματικό άνοιγμα της ακτίνας τής σφαίρας του Είναι, ο Αριστοτέλης, συνεχίζει το έργο της πατροκτονίας τού Παρμενίδη, οδηγώντας το στις ακραίες του συνέπειες.
Αυτό είναι ένα ουσιώδες σημείο, το οποίο όμως έμεινε ξένο πρός την κοινή γνώμη των μελετητών του Αριστοτέλη και της Αρχαίας φιλοσοφίας. Ο Πλωτίνος λοιπόν αναφερόμενος σ’αυτό ακριβώς το χωρίο -από το οποίο ξαναπαίρνει ακόμη και το ίδιο παράδειγμα τού «ανθρώπου και την υποτιθέμενη ταύτιση ή ταυτότητα των εκφράσεων «άνθρωποι», «ένας άνθρωπος» και «είναι άνθρωπος» που χρησιμοποιούνται απο τον Αριστοτέλη- ανταπαντά:
«Είναι αναγκαίο σ’αυτό το σημείο να θεωρήσουμε εάν το Ένα και το Είναι τό ιδιαίτερο, είναι το ίδιο πράγμα και γενικώς άν είναι το ίδιο το Ένα και το Είναι (οράν ουν δει ει ταυτόν εν έκαστον και το όν, και το όλως όν και το έν). Τώρα εάν το ιδιαίτερο όν είναι πολλαπλόν (πλήθος) και είναι αδύνατον το ένα να είναι πλήθος, τότε θα είναι αναγκαίως διαφορετικές πραγματικότητες μεταξύ των. Ο άνθρωπος είναι και ζώον και λογικόν και πολλά άλλα μέρη, και όλα αυτά τα μέρη συγκρατούνται μαζί απο την ενότητα (και συνδείται ενί τα πολλά ταύτα). Άλλο άρα άνθρωπος και εν, ει το μέν μεριστόν, το δέ αμερές. Αλλά και το όλον όν, πάντα. Εν αυτώ έχον τα όντα, είναι πολλαπλοτης (πολλά) μάλλον και έτερον του ενός. Μεταλήψει δέ έχον και μεθέξει το ένα. Έχει δέ και ζωήν [και νούν] το όν ού γάρ δή νεκρόν. Πολλά άρα το όν. Ακόμη όμως και άν ήταν νούς, αναγκαίως θα ήταν πολλαπλότης ιδιαιτέρως δέ εάν περιείχε τα είδη (τις μορφές). Ούτε η ιδέα είναι εν, αλλά μάλλον είναι αριθμός και σαν εκάστη και σύμπασα ώστε να είναι εν όπως ο κόσμος είναι ένας. ΟΛΩΣ ΔΕ ΤΟ ΜΕΝ ΕΝ ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ, ο δέ νούς και τα είδη και το όν ού πρώτα»ΤΟ ΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΡΑΝΩ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ, ΤΟΥ ΟΝΤΟΣ
Αν δέν κατανοήσουμε με κάποια επάρκεια τούς λόγους για τους οποίους, για το οντολογικό παράδειγμα γενικώς, οι πρώτες και πρωτότυπες έννοιες δέν μπορούν παρά να είναι το «είναι» το «μή-είναι» και το «Γίγνεσθαι», δέν θα κατανοήσουμε επίσης και τους λογους για τους οποίους για το Ενολογικό μεταφυσικό παράδειγμα οι υπέρτατες και πρώτες έννοιες είναι του «ενός» και των «Πολλών», καθότι η πρώτη αρχή είναι το Ένα και το Είναι προέρχεται απο το Ένα. Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου