Y. Harari: «Πρόδρομος» κατάργησης της ελευθερίας μας;

 Edouard Husson*

 Για πολύ καιρό ο Klaus Schwab ήταν κάτι περισσότερο από έναν πιο φιλόδοξο Alain Minc**, με ένα πιο διεθνή και διευρυμένο κατάλογο διευθύνσεων. Και μετά, σταδιακά, ο διοργανωτής των συναντήσεων του Νταβός μετατράπηκε σε προφήτη των νέων καιρών. Διαμόρφωσε την ατζέντα για τη Μεγάλη Επανεκκίνηση. Ένας άνθρωπος σχετίζεται πολύ με αυτό: ο Yuval Noah Harari, συγγραφέας ενός από τα μπεστ σέλερ της τελευταίας δεκαετίας, του  Sapiens.  Όταν διαβάσουμε προσεκτικά, αυτό το δοκίμιο παγκόσμιας ιστορίας είναι μέτριο. Αλλά το σημαντικό είναι αλλού: ο Harari βρήκε τα λόγια για να κάνει τους εφευρέτες της Silicon Valley και τους διοργανωτές του Φόρουμ του Νταβός να πιστέψουν ότι ήταν «άνθρωποι-θεοί», οι αρχιτέκτονες μιας τόσο σημαντικής κοινωνικο-οικονομικής επανάστασης, εδώ και χιλιετίες. Την εποχή των Sapiens θα διαδέχονταν εκείνη του μεταανθρωπισμού και ο Klaus Schwab θα ήταν ο προφήτης της. Επιστροφή σε μια απάτη.  

Όταν αρχίζουμε να ανασυνθέτουμε  τη διαδρομή του Υ.Ν. Harari,  δεν μπορούμε παρά να πούμε: μπράβο στον καλλιτέχνη! Ομολογουμένως, αυτός ο καλός ιστορικός του Μεσαίωνα έχει γίνει, από ακαδημαϊκή άποψη, ένας κάπως ριψοκίνδυνος δοκιμιογράφος. Αλλά σήμερα, αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο είναι οι πληθωρικές δηλώσεις ως Μεγάλου Οραματιστή και λιγότερο το έργο του ως ιστορικού. Τρία βιβλία  – Sapiens, Homo Deus και 21 Lessons for the 21st Century – τον έχουν κάνει διάσημο μέσα σε δέκα χρόνια.

Η ανάγνωση του  Sapiens,  η παγκόσμια ιστορία που δίδασκε ο Harari το 2011 στους φοιτητές του και για την οποία έφτιαξε ένα βιβλίο, είναι πραγματικά πολύ βαρετό, όταν κάποιος έχει διαβάσει τις υπέροχες τοιχογραφίες Gombrich, Spengler, Toynbee, Braudel ή, πιο πρόσφατα,  Jared Diamond. Κι όμως, το βιβλίο έγινε μπεστ σέλερ από τη στιγμή που το σύστησε ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο Μπιλ Γκέιτς, ο Μπαράκ Ομπάμα. Η ανάγνωσή του έχει γίνει  απαραίτητη  στο Silicon Valley ή στο Νταβός.

Από πού προήλθε αυτή η επιτυχία; Σίγουρα παίζει ρόλο o τύπος που διαμόρφωσε για τον εαυτό του o Harari. Ο άντρας είναι μαχητικός βίγκαν, ζει με την ομοφυλόφιλη σύντροφό του σε μια συνεταιριστική φάρμα και λέει ότι κάνει δύο ώρες διαλογισμό Vipassana κάθε μέρα. Ο  Harari θα ταίριαζε απόλυτα σε ένα μυθιστόρημα του Houellebecq και μπορεί να φανταστούμε το υπερβολικό φορτίο που θα είχε ο μεγαλύτερος σύγχρονος Γάλλος μυθιστοριογράφος. Αλλά μην γελιέστε: Ο Harari καθησυχάζει τις δυτικές ελίτ αφού ενσαρκώνει ένα είδος ιδανικού τύπου του φωτισμένου ανθρώπου των αρχών του 21ου αιώνα.

Ωστόσο, όταν οι «μαστόροι» της Μεγάλης Επανεκκίνησης άρχισαν να τον προωθούν, ο χαρακτήρας του Harari ήταν ακόμα σε μεγάλο βαθμό άγνωστος. Αν έγινε ό,τι έγινε είναι γιατί αυτό που έγραψε ευχαριστεί! Ο Harari είπε στις παγκοσμιοποιημένες ελίτ αυτό που ήθελαν να ακούσουν. Όλα συνδέονται με ένα «ταυτόχρονα»: η ανθρώπινη ελευθερία δεν υπάρχει, αλλά ο μύθος του φιλελευθερισμού είναι χρήσιμος γιατί επιτρέπει στις ελίτ του ανοιχτού κόσμου να επιφέρουν τη νέα, γιγαντιαία επανάσταση, αυτή της «Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης», του Διαδικτύου των Πραγμάτων και σύντομα το Διαδίκτυο των Σωμάτων όπου θα έχουμε εμφυτευμένα τσιπ και αισθητήρες .

Σε μια αξιοσημείωτη ανάλυση που δημοσιεύτηκε στη Haaretz, ο Danny Gutwein επισημαίνει ότι ο Harari ασχολείται με όλο και λιγότερη ιστορία και όλο και περισσότερη  αμφίβολη μελλοντολογία, αλλά έχει το πλεονέκτημα ότι «αντιμετωπίζει την κρίση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, την οποία [ο συγγραφέας] θεωρεί τον βέλτιστο τύπο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του σύγχρονου κόσμου. Εντοπίζει τις απαρχές της κρίσης στο ιδεολογικό επίπεδο. Ο λαϊκισμός θριάμβευσε επειδή η «φιλελεύθερη ιστορία» έχασε την αξιοπιστία της στον απόηχο της οικονομικής κρίσης του 2008, έχοντας ήδη αποτύχει να δώσει «προφανείς απαντήσεις» στους παγκόσμιους κινδύνους που θέτει η πυρηνική απειλή, η υπερθέρμανση του πλανήτη και η τεχνολογική καινοτομία. Για να ανακτήσουν οι φιλελεύθερες ελίτ την εξουσία, ο Harari λέει ότι πρέπει να δημιουργήσουν «μια ενημερωμένη ιστορία για τον κόσμο“. Καθώς είναι ανίκανες να το κάνουν, αναλαμβάνει τον ρόλο του ιδεολόγου τους και προσφέρει στα «Μαθήματα» μια ενημερωμένη εκδοχή της φιλελεύθερης ιστορίας βασισμένη στη «μυθολογία των Sapiens». Ο λαϊκισμός αποτελεί κίνδυνο για το μέλλον του κόσμου επειδή ενθαρρύνει «νοσταλγικές φαντασιώσεις», πυροδοτεί την εθνικιστική απόσχιση και υπονομεύει τη διεθνή συνεργασία, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων του 21ου αιώνα. Ως εκ τούτου, ο Harari πιστεύει ότι «στο τέλος, η ανθρωπότητα δεν θα εγκαταλείψει τη φιλελεύθερη ιστορία, γιατί δεν έχει εναλλακτική. Οι άνθρωποι μπορούν να δώσουν στο σύστημα μια θυμωμένη κλωτσιά στο στομάχι, αλλά, επειδή δεν έχουν πού αλλού να πάνε, τελικά θα επιστρέψουν».

Η ελευθερία είναι επικίνδυνη!

Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στον  Guardian τον Σεπτέμβριο του 2018, με τίτλο «ο μύθος της ελευθερίας», ο Harari είχε βγάλει τη μάσκα:

« Οι άνθρωποι έχουν σίγουρα θέληση – αλλά δεν είναι ελεύθερη. Δεν μπορείτε να αποφασίζετε ποιες επιθυμίες έχετε. Δεν αποφασίζετε να είσαι εσωστρεφείς ή εξωστρεφείς, χαλαροί ή ανήσυχοι, γκέι ή ετεροφυλόφιλοι. Οι άνθρωποι κάνουν επιλογές – αλλά δεν είναι ποτέ ανεξάρτητες επιλογές. Κάθε επιλογή εξαρτάται από έναν μεγάλο αριθμό βιολογικών, κοινωνικών και προσωπικών συνθηκών που δεν μπορείτε να καθορίσετε μόνοι σας. Μπορώ να επιλέξω τι θα φάω, ποιον θα παντρευτώ και ποιον θα ψηφίσω, αλλά αυτές οι επιλογές καθορίζονται εν μέρει από τα γονίδιά μου, τη βιοχημεία μου, το φύλο μου, το οικογενειακό μου υπόβαθρο, την εθνική μου κουλτούρα κ.λπ.

Αν και η «ελεύθερη βούληση» ήταν πάντα ένας μύθος, ήταν χρήσιμη στους προηγούμενους αιώνες. Ενθάρρυνε τους ανθρώπους που έπρεπε να πολεμήσουν ενάντια στην Ιερά Εξέταση, το θείο δικαίωμα των βασιλιάδων, την KGB και το KKKίνας. Ο μύθος είχε επίσης μικρό κόστος. Το 1776 ή το 1945, ήταν σχετικά μικρή ζημιά αν πιστεύεις ότι τα συναισθήματα και οι επιλογές σου ήταν προϊόν κάποιας «ελεύθερης βούλησης» και όχι αποτέλεσμα βιοχημείας και νευρολογίας.

Η επιτυχής πειρατεία ανθρώπων απαιτεί δύο πράγματα: καλή κατανόηση της βιολογίας και πολλή υπολογιστική ισχύ. Η Ιερά Εξέταση και η KGB δεν είχαν αυτή τη γνώση και αυτή τη δύναμη. Σύντομα όμως οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να έχουν και τα δύο, και μόλις μπορέσουν να σας χακάρουν, δεν μπορούν μόνο να προβλέψουν τις επιλογές σας, αλλά και να αναδιατάξουν τα συναισθήματά σας. Για να γίνει αυτό, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις δεν θα χρειαστεί να σας γνωρίζουν τέλεια. Είναι αδύνατο. Απλώς πρέπει να σε γνωρίσουν λίγο καλύτερα από ό,τι ξέρεις εσύ τον εαυτό σου. Και δεν είναι αδύνατο, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζονται πολύ καλά.

Αλλά σήμερα, η πίστη στην «ελεύθερη βούληση» γίνεται ξαφνικά επικίνδυνη. Εάν οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες καταφέρουν να χακάρουν το ανθρώπινο ζώο, οι πιο εύκολοι άνθρωποι για χειραγώγηση θα είναι αυτοί που πιστεύουν στην ελεύθερη βούληση.

Ο άνθρωπος είναι…ζώο! 

Η επιτυχής εισβολή στη ζωή των ανθρώπων απαιτεί δύο πράγματα: καλή κατανόηση της βιολογίας και πολλή υπολογιστική ισχύ. Η Ιερά Εξέταση και η KGB δεν είχαν αυτή τη γνώση και αυτή τη δύναμη. Σύντομα όμως οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις μπορεί να έχουν και τα δύο, και μόλις μπορέσουν να εισβάλλουν στη ζωή σας, όχι μόνο θα μπορούν να προβλέψουν τις επιλογές σας, αλλά και να αναδιατάξουν τα συναισθήματά σας. Για να γίνει αυτό, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις δεν θα χρειαστεί να σας γνωρίζουν τέλεια. Είναι αδύνατο. Απλώς πρέπει να σε γνωρίσουν λίγο καλύτερα από ό,τι ξέρεις εσύ τον εαυτό σου. Και δεν είναι αδύνατο, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους πολύ καλά.

Ο φιλελευθερισμός έχει αναπτύξει ένα εντυπωσιακό οπλοστάσιο επιχειρημάτων και θεσμών για την υπεράσπιση των ατομικών ελευθεριών ενάντια στις εξωτερικές επιθέσεις καταπιεστικών κυβερνήσεων και φανατικών θρησκειών, αλλά είναι απροετοίμαστος για μια κατάσταση όπου η ατομική ελευθερία ανατρέπεται από το εσωτερικό και όπου οι ίδιες οι έννοιες «ατομικότης». και η «ελευθερία» δεν έχει πλέον πολύ νόημα. Για να επιβιώσουμε και να ευδοκιμήσουμε στον 21ο αιώνα, πρέπει να εγκαταλείψουμε την αφελή άποψη του ανθρώπου ως ελεύθερου ατόμου –μια άποψη που κληρονομήθηκε τόσο από τη χριστιανική θεολογία όσο και από τον σύγχρονο Διαφωτισμό– και να αποδεχτούμε αυτό που πραγματικά είναι ο άνθρωπος: ένα ζώο***. Πρέπει να γνωρίσουμε τον εαυτό μας καλύτερα

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μάθετε να γνωρίζετε τις αδυναμίες σας. Είναι τα κύρια εργαλεία όσων προσπαθούν να σας βλάψουν. Οι υπολογιστές παραβιάζονται από προϋπάρχουσες ελαττωματικές γραμμές κώδικα. Οι άνθρωποι παραβιάζονται από προϋπάρχοντες φόβους, μίση, προκαταλήψεις και πόθους. Οι «εισβολείς» δεν μπορούν να δημιουργήσουν φόβο ή μίσος από τον αέρα. Αλλά όταν ανακαλύπτουν τι φοβούνται και μισούν ήδη οι άνθρωποι, είναι εύκολο να πατήσουν τα κατάλληλα συναισθηματικά κουμπιά και να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερη οργή.

Εάν οι άνθρωποι δεν μπορούν να γνωρίζονται από τα μέσα που χειρίζονται, ίσως η τεχνολογία που χρησιμοποιούν οι «εισβολείς» μπορεί να κλαπεί και να χρησιμοποιηθεί για την προστασία μας. Ακριβώς όπως ο υπολογιστής σας διαθέτει ένα πρόγραμμα προστασίας από ιούς που εντοπίζει κακόβουλο λογισμικό, ίσως χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα προστασίας από ιούς για τον εγκέφαλο. Η σύντροφός σας τεχνητή νοημοσύνη θα μάθει από την εμπειρία τι έχετε ιδιαίτερη αδυναμία – είτε πρόκειται για διασκεδαστικά βίντεο με γάτες είτε για εξοργιστικές ιστορίες με τον Τραμπ – και θα τους αποκλείσει για λογαριασμό σας ».

Εισβολή στο ανθρώπινο σώμα!..

Ολα τα «καλά» μαζεμένα: η άρνηση της ελευθερίας – ενάντια σε 30 αιώνες ιουδαιοχριστιανικού πολιτισμού. Η άρνηση της σύγχρονης δημοκρατίας αφού θα είναι αδύνατο να αντισταθεί κανείς στην χειραγώγηση δεδομένων από κυβερνήσεις και διεθνικές εταιρείες. Αλλά και η πρόταση να εμπιστευτούμε τον εγκέφαλό μας και τα συναισθήματά μας σε μια φωτισμένη ελίτ και τεχνικούς χειραγώγησης των ατόμων, αλλά, για το καλό μας αυτή τη φορά.

Ο Leo Hohnmann  είχε την καλή ιδέα να βάλει δύο βίντεο παράλληλα: το ένα με διάφορες παρεμβάσεις του Yuval Noah Hariri, οι οποίες βασικά επαναλαμβάνουν το επιχείρημα του άρθρου του Guardian αλλά χωρίς καμία ρητορική προφύλαξη. Και το άλλο, όπου βλέπουμε τον Klaus Schwab να εξηγεί  πώς θα εισβάλουμε στο ανθρώπινο σώμα  με τεχνολογικά εμφυτεύματα για να το ελέγξουμε. Ο παραλληλισμός μεταξύ των δύο επιχειρημάτων είναι εντυπωσιακός, ειδικά στον τρόπο με τον οποίο οι δύο ομιλητές, ο Μεγάλος Επανεκκινητής και ο γκουρού του, χρησιμοποιούν το επιχείρημα της κρίσης COVID ως μια μοναδική ευκαιρία, την οποία πρέπει να αρπάξουμε για να ξεκινήσει η στροφή προς την ελεγχόμενη ανθρωπότητα .

Ο δάσκαλός μου Claude Tresmontant ξεκινούσε  συχνά τα μαθήματά του υπενθυμίζοντάς μας ότι οι μεγάλες καταστροφές της ανθρωπότητας ξεκινούν με μια καταστροφή στον τομέα των ιδεών. Θα υπήρχε φασισμός και κομμουνισμός χωρίς τη λατρεία του κράτους που ενστάλαξε ο Χέγκελ στους Ευρωπαίους της εποχής του; Λοιπόν, στην περίπτωσή μας αυτό συμβαίνει: όσο μέτρια και αν είναι η διανοητική του κατασκευή, ο Yuval Noah Harari σίγουρα έσπρωξε τον Klaus Schwab στην ιδεολογική τρέλα και στην επιθυμία να μεταμορφώσει τον κόσμο, πιο απλά να τον ερμηνεύσει. Ακριβώς τη στιγμή που ο Μπλόφελντ**** του Νταβός δεχόταν χτυπήματα από το Brexit και τη νίκη του Τραμπ – το ξύπνημα των λαών για την ελευθερία τους – ήλθε ο Harari και του ψιθύρισε στο αυτί λόγια παρηγορητικά, φαινομενικά λαμπερά.

Ο Harari είναι εκπρόσωπος του σύγχρονου ακαδημαϊκού ρεύματος στις κοινωνικές επιστήμες: είναι απλώς ένας ημιμαθής που ασπάζεται την τελευταία ιδεολογία του συρμού. Οι ημιμαθείς και οι ιδεολόγοι, σύμμαχοι αυτής που ο David Rothkopf αποκαλεί  «η υπερτάξη», έχουν εφαρμόσει την καταστροφική διαχείριση του COVID-19, με μέγιστο καταναγκασμό και λανθασμένα εμβόλια, με βάση ανεπαρκώς ελεγμένες διαδικασίες, τόσο επικίνδυνα όσο και αναποτελεσματικά. Ο Harari είναι πολύ επιτυχημένος μεταξύ των ελίτ της παγκοσμιοποίησης επειδή τις ωραιοποιεί. Στην πραγματικότητα είναι η εικόνα τους, πνευματικά μέτριος και ελευθεροκτόνος. Στον διεθνή «κύκλο του λόγου», ο Harari ήρθε να καθησυχάσει, όταν ο Νάιτζελ Φάρατζ, ο Ντόναλντ Τραμπ ή τα Κίτρινα Γιλέκα ταρακούνησαν τη στασιμότητα. Θα συμφωνήσουμε να καταγγείλουμε αυτόν που αντιπροσωπεύει αυτή την ασυγχώρητη «αμαρτία κατά του Πνεύματος»  – να θέσει τη νοημοσύνη στην υπηρεσία της κατάχρησης εξουσίας και της καταπάτησης της δικαιοσύνης. Δεν αρκεί όμως να καταγγέλλουμε, χρειάζεται να επισημαίνουμε, να αναιρούμε, να ενημερώνουμε. Ο αγώνας κατά του απατεώνα μόλις ξεκίνησε.

*Πολυγραφότατος καθηγητής (γεν. 1969) σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Πικαρδίας και από το 2018 στο Πανεπιστήμιο του Σερζύ-Ποντουάζ, όπου διευθύνει το Ινστιτούτο Γαλλο-γερμανικών σχέσεων. Διετέλεσε, μεταξύ άλλων, γενικος διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Πανεπιστημίου.

**Πολιτικος σύμβουλος (γεν. 1949) δοκιμιογράφος και διευθυντής επιχείρησης. Συμμετέχει επίσης στο ΔΣ των εταιρειών Prisa, CaixaBank, Fnac, Poweo Direct Énergie, Ingenico et Yves Saint Laurent.

***Επαναλαμβάνεται εδώ η βασική θέση του Διαφωτισμού από την οποία προήλθαν ο ναζισμός και ο κομμουνισμός: «ένα δίποδο ζώο καλούμενο άνθρωπος» (Βολταίρος στη Κα Ντεφάντ, 10 Απρ. 1772). «δίποδα καλούμενα άνθρωποι· δίποδες αφίδες που καλούνται άνθρωποι» (Ντιντερώ στη Σοφία Βολάν, 25 Ιουλ. 1762) ή «το δίποδο ζώο που φέρει το όνομα άνθρωπος» ( Ντιντερώ στην Κα Μώ (; ), καλοκαίρι 1769) «Στο ανθρώπινο είδος μπορούν να ανήκουν πλάσματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους: ο άνθρωπος, το άλογο ή ο σκύλος» (Χόλμπαχ Η Κοινή Λογική, 1772).

****Φανταστικός και κακός χαρακτήρας του Ιαν Φλέμινγκ από τη σειρά μυθιστορημάτων και ταινιών του Τζέιμς Μποντ. Εγκληματικός εγκέφαλος – επικεφαλής της παγκόσμιας εγκληματικής οργάνωσης Specter – έχει φιλοδοξίες παγκόσμιας κυριαρχίας.

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

Πηγή: https://artofuss.blog/2022/05/10/yuval-noah-harari-le-gourou-liberticide-qui-chuchote-a-loreille-de-klaus-schwab/

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα (“Καιρός απομίμησης”, 1925) είναι έργο του, γερμανού, Franz-Wilhelm Seiwert.

Y. Harari: «Πρόδρομος» κατάργησης της ελευθερίας μας;  - Αντίφωνο (antifono.gr)