Η ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (1)

 Η ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 

Πώς (να συνεχίσουμε να) σκεφτόμαστε στην ψηφιακή εποχή!

Του Frank Schirrmacher. (Payback, 2009).

Κεφάλαιο 1.        

Όσον αφορά εμένα, οφείλω να παραδεχθώ ότι δεν είμαι πλέον στο ύψος τών διανοητικών απαιτήσεων τής εποχής μας. Διαχειρίζομαι την κίνηση τών δεδομένων, τα SMS τα e-mail, τα tweet, τους ιστοχώρους τών πληροφοριών, τις κλήσεις του κινητού και τους συνδέσμους των νέων όπως κάνει ένας ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας. Προσπαθώ πάντοτε να αποφύγω μία σύγκρουση και έχω πάντοτε την ανησυχία ότι έχω ξεχάσει κάτι σημαντικό. Χωρίς την Google θα ήμουν χαμένος: δεν θα μπορούσα πλέον να βρώ έναν τεχνίτη ή να κάνω οποιαδήποτε έρευνα.

          Εάν αύριο έχανα την πρόσβαση στο Internet ή σε έναν υπολογιστή, δεν θα αισθανόμουν μόνον ασύνδετος με έναν μεταδότη, αλλά θα αντιλαμβανόμουν το τραγικό τέλος μιας κοινωνικής σχέσης.

          Την ημέρα τού χρίσματος, όταν δέχθηκα σαν δώρο τον υπολογιστή παιχνίδι Logicus τής Kosmos, εισήλθα με χαρά στο κυνήγι τών εξοπλισμών με εκείνη που ήταν τότε η πιο προχωρημένη τεχνολογία. Όταν αγόρασα τον πρώτο μου υπολογιστή Amstrad γνώριζα ήδη τον νόμο τού Moore σύμφωνα με τον οποίο η ταχύτης τού επεξεργαστή διπλασιάζει κάθε δύο χρόνια.

          Όπως και οι άλλοι καταλαβαίνω πολύ λίγο τις οδηγίες χρήσεως, αλλά στο τέλος κατόρθωνα πάντοτε να χρησιμοποιώ τα μηχανήματα μετά από σύντομο χρονικό διάστημα προσαρμογής. Δεν καταπιέστηκα ποτέ από τα κομπιούτερ. Στέλνω sms σε μεγάλες ποσότητες, έχω λογαριασμό twitter αχρησιμοποίητο και ακολουθούμενο από λίγα πρόσωπα (τα οποία εξάλλου δεν γνωρίζω), και γνωρίζω που να βρώ στο διαδίκτυο τις απαντήσεις στις ερωτήσεις μου.

          Θέλω να πώ δεν είμαι ο “amish” τής εποχής τού διαδικτύου, ούτε ένας ερημίτης τής τεχνολογίας. Λέω όλα αυτά μόνον για να εισάγω, ήδη από την επόμενη παράγραφο στην υποψία ότι έχασα απλώς την ικανότητα μου στην μάθηση!

          Και όμως υπάρχει κάτι που δεν λειτουργεί πλέον. Το κεφάλι μου δεν ακολουθεί πλέον τήν πορεία μου. Δεν έχω ακριβώς την εντύπωση ότι δεν καταλαβαίνω πλέον τον κόσμο όπως χθές. Το πρόβλημα είναι η διεπαφή μου άνθρωπος-μηχανή. “Ο εγκέφαλος δεν είναι παρά μία μηχανή κρέατος” είπε ήδη δεκαετίες πριν με έναν ελαφρώς υποτιμητικό τόνο ο Marvin Minsky, ένας από τούς Πατέρες τής πληροφορικής. Μάλλον λοιπόν η δική μου μηχανή κρέατος δεν λειτουργεί πολύ καλά.

          Τώρα πιά είναι σαν το δικό μου Web browser να λειτουργεί σε δύο   διαφορετικές πλατφόρμες : μία έκδοση στον υπολογιστή μου και μία πολύ πιο αργή, στο κεφάλι μου. Για να βοηθήσουν ένα κινητό χαμηλής δέσμης να μπορεί να εικονίζει έναν ιστοχώρο γεμάτον στολίδια, οι προγραμματιστές επινόησαν μία μέθοδο που ονόμασαν graceful degradation, που θα πει “μερική παρακμή”. Ο ιστοχώρος ας πούμε παρουσιάζεται με κάποια απλότητα, για να μην πληγώσει την υπερηφάνεια τού κινητού, το οποίο σ’αυτή την περίπτωση παίζει τον ρόλο τού φτωχού συγγενούς!

          Να λοιπόν που, με την ροή τών πληροφοριών από τις οποίες βομβαρδιζόμαστε σήμερα το μυαλό μου έχει μία συνεχή αναφορά μερικής παρακμής. Αισθάνομαι ότι η βιολογική απόληξη στο κεφάλι μου διαθέτει πλέον μόνον περιορισμένες λειτουργίες και στο μπέρδεμά του αρχίζει να μαθαίνει πάρα πολλά λανθασμένα πράγματα!

          Αλλά έχω και εγώ την υπερηφάνεια μου και είμαι πεπεισμένος ότι αυτό που συμβαίνει σε μένα συμβαίνει οπωσδήποτε και στους άλλους: πιστεύω ότι συνέβη, για να χρησιμοποιήσω έναν όρο ο οποίος αρέσει στους πληροφοριστές, μία αναδρομικότητα η οποία απορροφά, κατασπαράσσει και εγκαταλείπει σαν ένα άδειο κέλυφος, εκείνο το μέρος της προσοχής το οποίο πριν αφιερώναμε στους εαυτούς μας. Γίνεται λόγος για Feed back, κατά γράμμα μία διατροφική οπισθοδρόμηση. Αλλά ποιος τρέφεται με την προσοχή μας;

          Κανένα sms κανένα blog, κανένα μαιλ, δεν πετιέται στο κενό. Καμία έρευνα, κανένα tweet, κανένα κλίκ δεν χάνεται, τίποτε δεν εξαφανίζεται και όλα τροφοδοτούν τράπεζες δεδομένων. Με τις σκέψεις, τις λέξεις και τα email τροφοδοτούμε την ανάπτυξη ενός τεράστιου συνθετικού εγκεφάλου. Δεν είναι ο εξανθρωπισμός μίας τεχνικής προόδου. Είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει, όπως θα δούμε σ’αυτό το βιβλίο.

          Νομίζω πώς πολλοί αντιλαμβάνονται ήδη την τιμή που πληρώνουμε. Κυριολεκτικά. Μερικές φορές καταστρεφόμαστε! Συνέβη για παράδειγμα στον καθηγητή του Stanford Lawrence Lessig, ο οποίος πριν δύο χρόνια δήλωσε την δική του χρεοκοπία emai, αφού στο γραμματοκιβώτιο του είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες αδιάβαστα μαιλ, τα οποία δεν κατόρθωσε να διαβάσει ούτε μετά από ογδόντα ώρες!

          Εγώ δεν είμαι ακόμη έτοιμος να παραιτηθώ, αλλά είμαι αφηρημένος, χωρίς μνήμη και το μυαλό μου συνεχίζει να αφαιρείται. Ζώ συνεχώς με την αίσθηση ότι θα χάσω ή θα ξεχάσω μία πληροφορία, και δεν υπάρχει καμία ρύθμιση τού κινδύνου ικανή να με βοηθήσει. Το χειρότερο είναι ότι δεν ξέρω ούτε καν αν αυτό που γνωρίζω είναι σημαντικό ή εάν αυτό που ξέχασα δεν είναι!

          Κάθε μέρα τελειώνω τις περισσότερες φορές σε μία κατάσταση ψεύτικου συναγερμού με όλα όσα συνεπάγεται. Σε λίγο θα μπορούσα να γίνω μέλος τιμητικό εκείνης της αυξανόμενης ομάδος Ιαπωνέζων οι οποίοι όχι μόνον χάνουν συστηματικά τον σταθμό τού μετρό που πρέπει να κατέβουν, αλλά τώρα πλέον δεν θυμούνται ούτε πώς ονομάζεται.

          Συμπερασματικώς: αισθάνομαι κατασπαραγμένος. Είναι μία πικρή και δύσκολη παραδοχή. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε ούτε και αν σβύσουμε την οθόνη. Συναντούμε συνεχώς πρόσωπα που γράφουν SMS με το κινητό ή ελέγχουν τα μαιλ σε κάθε κατάσταση. Είναι πάντοτε προσκολλημένοι στον φορητό υπολογιστή και όλο και πιο συχνά κατά την διάρκεια των τηλεφωνημάτων ακούω αυτούς τούς θορύβους παρόμοιους με έντομα που περπατούν, πράγμα που σημαίνει ότι ο συνομιλητής μου στην άλλη άκρη της γραμμής γράφει ενώ μου μιλά. Σε κάθε στιγμή κυκλοφορούν στον κόσμο χιλιάδες πληροφορίες οι οποίες δεν ανακοινώνουν πλέον αποτελέσματα αλλά κάτι ταυτόχρονο και σύγχρονο. Τα αποτελέσματα των εκλογών μεταδίδονται διά του twitter. Στην Νέα Υόρκη ένας δικαστής ήθελε να αποκλείσει έναν ένορκο διότι είχαν ανακαλύψει ότι, αντίθετα από τις επεξηγήσεις είχε κάνει έρευνα στην Google για τα παρασκήνια τής υποθέσεως. Και στην συνέχεια ανεκαλύφθη ότι το ίδιο πράγμα είχαν κάνει άλλοι οχτώ ένορκοι. Η δίκη ματαιώθη.

          Στο Αρκάνσας ένας ένορκος μετέδιδε στο Twitter τις εξελίξεις της δίκης που συμμετείχε.

          Το νέο ταυτόσημο και σύγχρονο των πληροφοριών έχει έναν δίδυμο αδελφό τον οποίο βαπτίσαμε multitas king. Όλοι εμείς που παρατηρούμε τις οθόνες τού κομπιούτερ επιδιδόμαστε σ’αυτό τον συνεχή εφοδιασμό, όπως ρίχνουμε τροφή στα κλουβιά ζώων που ούτε βλέπουμε. Σ’αυτό υπάρχει μία βιασύνη σαν κάτι να κινδυνεύει να πεθάνει από πείνα. Έχω την εντύπωση ότι οι γνωστοί μου μιλούν όλο και πιο γρήγορα, σαν να προβλέπουν ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να τους ακούσουμε, δεδομένου τού δυνατού συναγωνισμού των πληροφοριών.

          Το γεγονός ότι και άλλοι βρίσκονται στην δική μου κατάσταση με ησυχάζει. Και ταυτοχρόνως δεν με ησυχάζει. Στο γραμματοκιβώτιο μου υπάρχει εδώ και μέρες το μήνυμα ενός διευθυντού λογοτεχνικού περιοδικού τής Αμερικής. Παραπονείται ότι μάλλον οι ειδικοί του σύμβουλοι δεν είναι πλέον εις θέσιν να διαβάσουν τα διηγήματα τού William Faulkner. Στην συνέχεια προσθέτει με ένα ίχνος πικρίας ότι ούτε αυτός διαβάζει πλέον την λογοτεχνία τού 1800, διότι συνήθισε στην ταχύτητα και στην διαθεσιμότητα πηγών πληροφορίας πολύ πιο διαφορετικών.

          Εμείς, παραφορτωμένοι πληροφορίες πρέπει να εξομολογηθούμε.