Το τετράτομο Βυζαντινό έργο ευρέως γνωστό ως ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ θεωρείται ως η πληρέστερα ολοκληρωμένη συλλογή αποφθεγμάτων, νουθεσιών και διδασκαλιών των Οσίων ασκητών Πατέρων της Ερήμου. Ο πλήρης τίτλος αυτής είναι "Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των Αγίων και Θεοφόρων Πατέρων από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθεΐσα" και χρονολογείται στον 11ον αιώνα. Συγγραφέας του βιβλίου υπήρξε ο μοναχός Παύλος, κτήτορας της Ιεράς Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ευεργέτιδος πλησίον της Κωνσταντινούπολης, ενώ το έργο αυτό απετέλεσε ανά τους αιώνας ένα από τα προσφιλέστερα αναγνώσματα τόσο για τους μοναχούς, όσο και για τους λαϊκούς. Κύριος στόχος του συγγραφέως είναι να εφοδιάσει κάθε Χριστιανό με έναν πλήρη πνευματικό οδηγό για την καταπολέμηση της παντοειδούς αμαρτίας. Το έργο διαιρείται σε τέσσερα βιβλία τα οποία περιλαμβάνουν διακόσιες "υποθέσεις". Κάθε υπόθεση διαπραγματεύεται τον τρόπο καταπολέμησης ενός πάθους και την απόκτηση της αντιστοίχου αρετής. Οι "υποθέσεις" περιλαμβάνουν αυτούσιες γνώμες, σκέψεις, διδασκαλίες, παραδείγματα και διηγήσεις των μεγάλων Πατέρων του Ασκητισμού, όπως Αντωνίου του Μεγάλου, Παχωμίου, Ευθυμίου, Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου, Μάρκου του Ασκητού, καθώς και άλλων Οσίων αββάδων των μεγάλων ασκητικών κέντρων της Θηβαΐδος, της Νιτρίας, της Ταβέννης και της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής.
Μπορείτε να διαβάσετε ή να αποθηκεύσετε (download) το βιβλίο (σε μορφή .pdf) εδώ : Ευεργετινός – Τόμος Πρώτος
( * Το .pdf έχει μέγεθος 271 ΜΒ, να είστε υπομονετικοί, χρειάζεται κάποια λεπτά για να ανοίξει ή να αποθηκευθεί).
Ευεργετινός, ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των Θεοφόρων και Αγίων Πατέρων. (Από πάσης Γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα, οικείως τε και προσφόρως εκτεθείσα παρά Παύλου του Οσιωτάτου μοναχού, και κτήτορος Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ευεργέτιδας, και Ευεργετινού επικαλουμένου. Ήτις ληφθείσα, εκ της Βιβλιοθήκης της εν Αγιωνύμω Όρει Ιεράς, Βασιλικής τε, και Πατριαρχικής Μονής του Κουτλουμούση επονομαζομένης. Νυν πρώτον τύποις εξεδόθη, Ενετίησι 1783. Εκδιδομένη το πρώτον μετά πλήρους ερμηνείας εις την απλήν Ελληνικήν των εμπεριεχομένων κειμένων. Εικονογραφημένη κατά την παράδοσιν. Πεπλουτισμένη δια πλείστων υπομνημάτων. Εκδίδεται αναλώμασι και επιμέλεια υπό του Επισκόπου Οινόης Ματθαίου Λαγγή, Έκδοσις Έκτη, Αθήναι 1985).
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
- Εξώφυλλο.
- Πρόλογος της έκτης εκδόσεως.
- Πρόλογος.
- Προοίμιον.
- Υπόθεσις Α΄- Κανείς δεν πρέπει ποτέ να απελπίζεται, έστω και αν διέπραξε πολλάς αμαρτίας, αλλά να ελπίζη, ότι δια της μετανοίας θα σωθή.
- Υπόθεσις Β΄- Πρέπει ενόσω ευρισκόμεθα εις την παρούσαν ζωήν να κάμνωμεν το καλόν και να μην αναβάλλωμεν εις το μέλλον. Μετά θάνατον δεν υπάρχει διόρθωσις.
- Υπόθεσις Γ΄- Περί του πως πρέπει να μετανοώμεν.
- Υπόθεσις Δ΄- Ότι οι ασθενείς πρέπει να οδηγούνται σιγά- σιγά εις τα έργα της μετανοίας
- Υπόθεσις Ε΄- Ότι πρέπει πάντοτε να ενθυμούμεθα τον θάνατον και την μέλλουσαν κρίσιν, διότι εκείνοι που δεν αναμένουν διαρκώς τον θάνατον και την μέλλουσαν κρίσιν ευκόλως κυριεύονται από τα πάθη.
- Υπόθεσις ς΄- Η χαρά στους ουρανούς είναι ανέκφραστος, όπως και η δόξα, που αναμένει τους Αγίους, δι΄αυτό πρέπει να επιθυμώμεν με όλην μας την ψυχήν την επουράνιον χαράν και την δόξαν των Αγίων. Από όσα υπάρχουν ή όσα πράττομεν ημείς, τίποτε δεν είναι αντάξιον της χαράς και της δόξης εκείνης.
- Υπόθεσις Ζ΄- Πολλάς φοράς αι ψυχαί των εναρέτων ανθρώπων ενθαρρύνονται, κατά την ώραν του θανάτου, υπό θείας τινός επισκιάσεως, και έτσι αποχωρίζονται από το σώμα.
- Υπόθεσις Η΄- Περί εκείνων οι οποίοι αποθνήσκουν και επανέρχονται πάλιν εις την ζωήν, αυτό συμβαίνει κατά θείαν οικονομίαν. Και ότι πολλάς φοράς οι αμαρτωλοί, ενώ ακόμη αναπνέουν, βλέποντες τα ευρισκόμενα εις τον Άδην βασανιστήρια και τους δαίμονας, τρέμουν. Υπό το κράτος δε αυτού του τρόμου αποχωρίζονται αι ψυχαί των από το σώμα.
- Υπόθεσις Θ΄- Απόδειξις περί του που πηγαίνουν αι ψυχαί των αποθνησκόντων και πως είναι μετά τον χωρισμόν τους από το σώμα.
- Υπόθεσις Ι΄- Η ψυχή μετά την έξοδον της εκ του σώματος δέχεται φοβεράν εξέτασιν εις τον αέρα, από τα πονηρά πνεύματα που την συναντούν και της εμποδίζουν την άνοδον.
- Υπόθεσις ΙΑ΄- Περί του ότι μετά θάνατον αι ψυχαί κατατάσσονται εις το ίδιον μέρος με τας ψυχάς όσων έζησαν καθ΄όμοιον τρόπον επάνω εις την Γην.
- Υπόθεσις ΙΒ΄- Οι θεοφιλείς γονείς πρέπει να χαίρωνται και να ευχαριστούνται δια τους πειρασμούς που υφίστανται τα τέκνα των χάριν του Κυρίου. Ακόμη δε πρέπει οι αγαπώντες τον Θεόν γονείς να προτρέπουν τα τέκνα των να αγωνίζωνται και να κινδυνεύουν δια την αρετήν
- Υπόθεσις ΙΓ΄- Ο αποτασσόμενος πρέπει να ξενιτεύη. Περί ποίας ξενιτείας πρόκειται και ποία ωφέλεια προέρχεται εξ αυτής, και ποίοι είναι οι καταλληλότεροι τόποι προς άσκησιν
- Υπόθεσις ΙΔ΄- Από που γεννάται κατ΄αρχάς εις τον άνθρωπον ο φόβος προς τον Θεόν και η αγάπη και επί πόσον καιρόν ο άνθρωπος χρεωστεί να φοβήται και να αγαπά τον Θεόν.
- Υπόθεσις ΙΕ΄- Είναι ανάγκη, αυτοί που εγκαταλείπουν τον κόσμον, να μη επικοινωνούν με τους κατά σάρκα συγγενεις των ούτε να τρέφουν απέναντι των την ελάχιστην συμπάθειαν.
- Υπόθεσις Ις΄- Πρέπει εξ ίσου με τους άλλους αδελφούς να αγαπώμεν τους σαρκικούς συγγενείς μας, εφ΄όσον βεβαίως και εκείνοι ακολουθούν τον ίδιον τρόπον ζωής. Εαν όμως έχουν αντίθετον διαγωγήν, τότε πρέπει να τους αποφεύγωμεν ως επιβλαβείς.
- Υπόθεσις ΙΖ΄- Εκείνος ο οποίος γίνεται Μοναχός πρέπει από όλα να γυμνωθή. Πως πρέπει να τακτοποιή αυτά που του ανήκουν. Η ύπαρξις ατομικής περιουσίας δια τον Μοναχόν μέσα εις το Κοινόβιον είναι ολοφάνερη καταστροφή.
- Υπόθεσις ΙΗ΄- Πρέπει εκείνος, ο οποίος θέλει να σωθή, να επιδιώκη την συναναστροφήν των εναρέτων ανθρώπων, ως πάρα πολύ ωφέλιμον, να τους ερωτά, μετά σφοδράς επιθυμίας και πόθου φλογερού, δια να μανθάνη από αυτούς όσα είναι απαραίτητα δια την ψυχικήν σωτηρίαν.
- Υπόθεσις ΙΘ΄- Περί του ότι είναι αναγκαία η υποταγή. Ποιά ωφέλεια προέρχεται εξ αυτής και πως την κατορθώνει ο άνθρωπος.
- Υπόθεσις Κ΄- Περί του ότι δεν πρέπει να εμπιστεύεται κανείς εις τον εαυτόν του δια τίποτε, αλλά να ακούη την συμβουλήν των Πατέρων εις όλα και να εξομολογήται καθαρώς τα μυστικά της καρδίας του, χωρίς να αποκρύπτη τίποτε.
- Υπόθεσις ΚΑ΄- Περί του ότι πρέπει να εξομολογούμεθα τους λογισμούς μας εις τους διακριτικούς εκ των Πατέρων και να μη τους εμπιστευώμεθα εις τους τυχαίους. Πως πρέπει να ερωτώμεν, και με ποίαν πίστιν να δεχώμεθα τας απαντήσεις των Πατέρων. Και ότι, δια της πίστεως αυτής, να συνεργώμεν εις την επιτυχίαν του αγαθού.
- Υπόθεσις ΚΒ΄- Περί του ότι εκείνος, ο οποίος θέλει να σωθή, πρέπει να αποφεύγη τας συναναστροφάς των απροσέκτων ανθρώπων, και τους θορύβους. Είναι δε αναγκαία η αποξένωσις του από τον κόσμον δι΄εκείνον που θέλει να σωθή.
- Υπόθεσις ΚΓ΄- Περί του ότι πρέπει να αποφεύγωμεν όλους όσοι μας βλάπτουν, έστω και εάν είναι φίλοι, ή μας είναι τελείως απαραίτητοι.
- Υπόθεσις ΚΔ΄- Περί του ότι πρέπει ο αρνηθείς τα εγκόσμια να μη αναμυγνείεται καθόλου εις βιοτικάς υποθέσεις έστω και αν φαίνωνται δικαιολογημέναι, αλλά και δι΄αυτάς να εμπιστεύεται εις την Θείαν Πρόνοιαν.
- Υπόθεσις ΚΕ΄- Περί του ότι η κακία είναι εύκολη και είναι πολλοί αυτοί που την προτιμούν, προ παντώς δε τώρα. Αντιθέτως, η αρέτη απαιτεί κόπον και είναι ολίγοι αυτοί που την ασκούν. αυτούς όμως πρέπει να μιμούμεθα και να μη προσέχωμεν εις τους πολλούς.
- Υπόθεσις Κς΄- Περί του ότι πρέπει να δεχώμεθα τους προσερχομένους εις την μοναχικήν πολιτείαν κατόπιν πολλής δοκιμασίας. Διότι οι εισελθώντες εις την μοναχικήν πολιτείαν, κατόπιν δοκιμασίας, ως επί το πλείστον γίνονται δοκιμώτατοι. Ποιά πράγματα πρέπει να επιτρέπωμεν εις αυτούς.
- Υπόθεσις ΚΖ΄- Περί του ότι δεν πρέπει να αποκρούωνται τελείως και αι εκ διαφόρων περιστατικών αρνήσεις του κόσμου και δεν πρέπει να αποδιώκωμεν αμέσως οποιονδήποτε προσέλθη εις το Κοινόβιον και ζητεί θερμώς να παραμείνη με τους αδελφούς, πριν εξετάσωμεν λεπτομερώς τα κατ΄αυτόν. Αλλά να του παραχωρώμεν κάποια δυνατότητα παραμονής, και να τον δοκιμάζωμεν, σύμφωνα με αυτά, που προεγράψαμεν. Αφού δε διαπιστώσωμεν ότι εμμένει εις την πρόθεσιν του, και μετά την δοκιμασίαν, να τον κάμνωμεν δεκτόν εις το Κοινόβιον, εκτός αν συμβαίνη κάτι, που το απαγορεύουν οι θείοι νόμοι.
- Υπόθεσις ΚΗ΄- Περί του από που πρέπει να αρχίζωμεν την άσκησιν, και ότι όσοι αρχίζουν έχουν ανάγκην υπομονής και πιέσεως του εαυτού των, διότι η αρετή εις την αρχήν μεν φαίνεται ότι είναι δύσκολος, εξ αιτίας των παθών και των προκαταλήψεων. Ύστερον όμως αποβαίνει παρά πολύ ευκολοκατόρθωτος. Και ότι πάρα πολύ ωφελεί η ισχυρά θεμελίωσις εις την αρχήν. Και ότι είναι αδύνατον να ακολουθήση τον Χριστόν ή να κατορθώση οποιανδήποτε αρετήν, εκείνος ο οποίος δεν θα προετοιμάση τον εαυτόν του ως να επίκειται ο θάνατός του.
- Υπόθεσις ΚΘ΄- Περί του ότι τον αγωνιζόμενον με όλην την δύναμιν του και οι δαίμονες τον πολεμούν με μανίαν, ενώ αδιαφορούν δια τους αμελείς, επειδή τους έχουν υποχείριους. Αυτοί που θέλουν το αγαθόν ευρίσκουν σύμμαχόν των τον Θεόν, ο Οποίος και τους πολέμους επιτρέπει προς το πνευματικό μας συμφέρον.
- Υπόθεσις Λ΄- Περί του ότι δεν πρέπει εις όλα όσα αμαρτάνομεν, να θεωρώμεν ως αιτίους τους δάιμονας, αλλά τους εαυτούς μας. Διότι εκείνους, οι οποίοι προσέχουν, ούτε οι δαίμονες ημπορούν να βλάψουν, επειδή είναι μεγάλη η παρά Θεού βοήθεια. Αναλόγως δε προς την δύναμιν των ανθρώπων, ο Θεός επιτρέπει και τους πολέμους.
- Υπόθεσις ΛΑ΄- Περί του ότι πρέπει αυτός που προσήλθεν εις τον ασκητικόν βίον, τότε μόνον να ενδύεται το Μαναχικόν ένδυμα, αφού εκγυμνασθή αρκετά εις τας αρετάς και ότι το Μοναχικόν σχήμα είναι τίμιον, ψυχωφελές και σωτήριον.
- Υπόθεσις ΛΒ΄- Περί του ότι πρέπει ο πιστός να παρουσιάζη τον τρόπον του βίου, που αρμόζει εις το σχήμα του. Διότι εκείνος που δεν ζη σύμφωνα με το σχήμα του, δεν είναι πιστός. Επίσης το κατά Θεόν γήρας δεν χαρακτηρίζεται από τον χρόνον, αλλά από τον τρόπον με τον οποίον ζη ο άνθρωπος.
- Υπόθεσις ΛΓ΄- Περί του ότι ο πιστός πρέπει μετά προθυμίας να παραδέχεται όσα του υποδεικνύει ο πνευματικός του πατήρ, διότι είναι συμφέροντα, έστω και εάν του προκαλούν λύπην ή είναι κοπιαστικά. Διότι προς τον σκοπόν αυτόν και δια την ανακούφισιν από τας θλίψεις δίδεται και από τον Θεόν το έλεος.
- Υπόθεσις ΛΔ΄- Πρέπει και μέχρι θανάτου ακόμα, να υπακούωμεν εις τους εν Κυρίω προεστώτας, να αγαπώμεν δε και να σεβώμεθα αυτούς.
- Υπόθεσις ΛΕ΄- Ότι πρέπει να υποτασσώμεθα με απλότητα εις τους εν Κυρίω προεστώτας και να δεχώμεθα τας εντολάς των ως προερχόμενας εκ Θεού, χωρίς να τας ελέγχωμεν και χωρίς να τας πολυεξετάζωμεν ή να διορθώνωμεν, έστω και αν προς το παρόν φαίνωνται ότι δεν μας συμφέρουν.
- Υπόθεσις Λς΄- Ποία είναι η αμαρτία της απείθειας και του γογγυσμού προς τους εν Κυρίω διδασκάλους. Και ότι ο Χριστιανός δεν πρέπει να αντιλέγη καθόλου ή να δικαιολογήται, αλλά εις όλας τας περιπτώσεις να αντιστέκεται εις το ιδικόν του θέλημα και να αγαπά τον έλεγχον και να μην τον αποφεύγη.
- Υπόθεσις ΛΖ΄- Δεν πρέπει να κατακρίνωμεν τον διδάσκαλον, έστω και εάν κάνη μερικά πράγματα, αντίθετα των όσων διδάσκει. Διότι πολλοί μαθητές εμπιστευθέντες τους εαυτούς των είς αμελείς διδασκάλους, επειδή δεν τους κατέκριναν, αλλά παρέμειναν εις αυτούς υποτασσόμενοι εν Κυρίω, αυτοί μεν εσώθησαν, αλλά και πολλάκις έγιναν αίτιοι να σωθούν και οι διδάσκαλοι.
- Υπόθεσις ΛΗ΄- Πολλάκις η Χάρις του Θεού διδάσκει τα πρέποντα, εις όσους προσέχουν τον εαυτόν των και εμπιστεύονται εις την πρόνοιαν του Θεού, με απλούς και αγνώστους ανθρώπους. Οι ταπεινόφρονες καταδέχονται να διδάσκωνται και από τους τυχόντας.
- Υπόθεσις ΛΘ΄- Ότι ο πιστός δεν πρέπει να στηρίζη το θάρρος του εις τον εαυτόν του, αλλά να πιστεύη ότι δια του πνευματικού αυτού Πατρός και σώζεται και ενισχύεται εις κάθε καλόν, και να ζητή τας ευχάς του γέροντος του, διότι αύται έχουν μεγάλην δύναμιν.
- Υπόθεσις Μ΄- Ότι δεν πρέπει να εξέρχεται κανείς εύκολα ή να αναχωρή απο το Μοναστήρι, εις το οποίον υπεσχέθη, ενώπιον του Θεού, να παραμείνη μέχρι τέλους της ζωής του. Διότι οι Πατέρες ούτε από το κελλί των δεν εξήρχοντο, μέσα εις το οποίον εύρον μεγάλην ασφάλειαν.
- Υπόθεσις ΜΑ΄- Περί του ότι είναι επικίνδυνον δια τους αγυμνάστους να μένουν τελείως μόνοι.
- Υπόθεσις ΜΒ΄- Ότι δεν πρέπει να αντιλέγωμεν με τρόπον φιλόνεικον ουδέ δι΄εκείνα, που θεωρούνται καλά, αλλά, χάριν του Θεού, να υποτασσώμεθα, εις όλα, εις τον πλησίον.
- Υπόθεσις ΜΓ΄- Ότι όλα όσα γίνονται, διά της δικαιοσύνης του Θεού γίνονται. Δι΄αυτό πρέπει πάντοτε ο πιστός να ακολουθή τηςν Θείαν πρόνοιαν και να μη επιδιώκη το θέλημα του, αλλά να επιζητή το θελήμα του Θεού. Διότι όποιος τοιουτοτρόπως ενεργεί ή δέχεται τα γεγονότα, αναπαυεται ψυχικώς.
- Υπόθεσις ΜΔ΄- Ότι η ταπεινοφροσύνη είναι τελείως ακατανίκητος από τους δαίμονας, και πως γεννάται η ταπεινοφοσύνη και ποία είναι η δύναμις της. Ότι η ταπεινωσις περισσότερον από όλας τας αρετάς έχει την δύναμιν και μόνη της να σώση τον άνθρωπον.
- Υπόθεσις ΜΕ΄- Ότι χαρακτηριστικόν γνώρισμα του ταπεινόφρονος είναι το να μέμφεται τον εαυτόν του, να τον εξουθενώνη και να θεωρή ότι δεν αξίζουν τίποτε όσα και οποιαδήποτε καλά και αν κάνη. Ποίαι είναι αι ιδιότητες της ταπεινοφροσύνης και ποίοι οι καρποί της.
- Υπόθεσις Μς΄- Περί του ποίον είναι το κέρδος από το να μεμφώμεθα τον εαυτόν μας
- Υπόθεσις ΜΖ΄- Ότι δεν πρέπει να ζητώμεν τιμήν, ή να επιθυμώμεν πρωτεία. Διότι όσα θεωρούν οι άνθρωποι αξιόλογα, θεωρούνται από τον Θεόν βδελυκτά.
- Υπόθεσις ΜΗ΄- Ότι το να φαινώμεθα ταπεινοί, όταν τούτο γίνεται άκαιρα ή υπερβολικά, δεν είναι ωφέλιμον αλλά βλαβερόν. Και τι πρέπει να πράττωμεν προς τους επαινούντας και ότι εκείνον που προσέχει οι έπαινοι εις τίποτε δεν τον βλάπτουν.
- Υπόθεσις ΜΘ΄- Περί του πως πρέπει και ποία και μέχρι ποίου σημείου να χρησιμοποιώμεν τα ενδύματα δια την κάλυψιν του σώματος. Και πως οι Πατέρες ηγάπων, την ευτέλειαν και εις αυτά τα ενδύματα. Αυτήν πρέπει να προτιμά ο πιστός εις πάσαν περίστασιν.
- Υπόθεσις Ν΄- Ότι δεν πρέπει προς ευχαρίστησιν ή από σφοδράν επιθυμίαν να πράττωμεν τίποτε.
- Πίναξ Περιεχομένων
_____________________________________________________________________
Μπορείτε επίσης να διαβάσετε η να αποθηκεύσετε το βιβλίο στο scribd :
Α. Ευεργετινός – Τόμος Πρώτος (Υπόθεσις Α΄- ΚΕ΄). Ενετίησι 1783, εκδ. έκτη 1985.
Β. Ευεργετινός – Τόμος Πρώτος (Υπόθεσις Κς΄- Ν΄). Ενετίησι 1783, εκδ. έκτη 1985.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου