Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (15)

 Συνέχεια από:Δευτέρα, 18 Απριλίου 2016  

Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική χριστολογία.
Του Xavier Tilliette.

CHRISTUS SUMMUS PHILOSOPHUS.

           6. Φίχτε.

  Όπως όλοι οι μετακαντιανοί, συμπεριλαμβανομένου και του Σλαϊερμάχερ, ο Φίχτε βάδισε το δρόμο που οδηγεί απο την Θεολογία στην Φιλοσοφία στον οποίο είναι πολύ δύσκολο να οπισθοχωρήσει κάποιος. Μόνον ο Σλάϊερμάχερ θα επιστρέψει στο λιμάνι μετά απο μία μεγάλη παράκαμψη. Αντιθέτως ο Φίχτε και ο Σέλλινγκ θα προσπαθήσουν ένα υβριδικό συμβιβασμό, την "Φιλοσοφική θρησκεία", η οποία δέν μπορεί ούτε τους Θεολόγους να ικανοποιήσει, ούτε τους φιλοσόφους να πείσει! Η προσοχή μας μεταφέρεται στον Φίχτε, ο οποίος ήταν ένας ανυποχώρητος στοχαστής, ο οποίος μερικές φορές προχωρά ανιχνεύοντας, αλλά δέν καθηλώνεται πουθενά. Η φιλοσοφία του, ονομαζόμενη "Θεωρία της επιστήμης", οδηγείται στην επινόηση τού απολύτου Εγώ. Ένα μοναδικό και συμπαγές σύστημα το οποίο προκύπτει με απαγωγή απο μία μοναδική αρχή, τελείως ρεαλιστική και ολοκληρωτικώς τεχνική, ένα σύστημα κατασκευασμένο απο την κορυφή μέχρι το βάθος του. Τα πρώτα δοκίμια πολιτικής και θρησκευτικής φιλοσοφίας διατηρούνται στην τροχιά του Διαφωτισμού και του Κάντ, συμπεριλαμβανομένων και των κηρυγμάτων. Τα χρόνια τής επεξεργασίας τής Θεωριας της Επιστήμης, τα οποία διαταράσσονται απο διάφορες πολεμικές, είναι αφιερωμένα ακριβώς στην παρουσίαση της ανακαλύψεως του, για να επιτρέψουν στον Φίχτε να εκθέσει την θρησκευτική του φιλοσοφία. Αυτή εμφανίζεται ώριμη άν όχι ολοκληρωμένη, στα θαυμάσια εσωτερικά του μαθήματα της Μυήσεως στην μακάρια ζωή το 1806.

          Δέν εμφανιστηκε βεβαίως ή "Ιωάννειος" φιλοσοφία του Φίχτε χωρίς καμμία προετοιμασία ξαφνικά στον μέσον του δρόμου του. Προοίμια διασκορπισμένα  εδώ κι'εκεί, πιστοποιούν την πεποίθησή του για μία βασική συμφωνία ανάμεσα στην Αποκάλυψη και την Θεωρία (δόγμα) τής επιστήμης. Φανερώνεται ακόμη και στην αλληλογραφία τής εποχής. Σύμφωνα με τον Gries τον κουφό ποιητή, έλεγε η Carolina Schlegel, το 1797, ότι ο Jacobi, ισχυρίζεται, αστειευόμενος κάπως, ότι οι αρχές της θεωρίας της επιστήμης θα μπορούσαν να βρεθούν στην αρχή του Ευαγγελίου του Ιωάννη".

          Ίσως δέν το πίστευε ούτε και ο ίδιος, πάντως στην δεύτερη εισαγωγή στην θεωρία της επιστήμης, εμφανίζεται αμυδρά η ιδέα ότι το φώς τού Λόγου=η νοητή έμπνευση, είναι η "πηγή της ζωής". Παρ'όλα αυτά, παρά την βιασύνη που δημιουργήθηκε απο την διαμάχη για τον αθεϊσμό, ο Φίχτε βεβαίωσε την προκαθορισμένη αρμονία ανάμεσα στην θεωρία της επιστήμης και το πνευματικό Ευαγέλιο μόνον στο έργο του η "Οδός πρός τον Μακάριο Βίο".

          Στην νοοτροπία τού Φίχτε και ενός μεγάλου μέρους ερμηνευτών και Θεολόγων-το οποίο δέν χάθηκε ποτέ-η Ιωάννειος παράδοση αντιτίθεται στην παύλεια κληρονομιά. Ο Παύλος, χωρίς να τίθεται σε αμφισβήτηση η ιδιοφυϊα του, σφυρηλάτησε μία υπερδομή η οποία είναι η Θεολογία, και είναι ο αληθινός θεμελιωτής του δογματικού Χριστιανισμού. Το Ευαγγέλιο του Ιωάννου είναι όλο εσωτερικό και μυστικιστικό και ξαναπαράγει πιστά την σκέψη του Ιησού. Το κήρυγμα τής Βασιλείας είναι ουσιαστικώς η ανακάλυψη και η ανακοίνωση τής καταγωγικής αλήθειας, της εσωτερικής ενότητος ή καλύτερα το ομοαίματο τού ανθρώπου με τον Θεό. Με την στενή έννοια λοιπόν δέν υπάρχει Χριστολογία στην θρησκευτική φιλοσοφία του Φίχτε! Εάν θέλουμε να κρατήσουμε τον όρο, προσδιορίζει μία Χριστολογία που δέν είναι δογματική, όπως σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε μία "Ιησουολογία" για τον Λόγο του Ιησού. Ο Ιησούς είναι  ταυτισμένος με την ομοούσια αλήθεια του ότι είναι ο Μεσσίας και η Μακαριότης και ο ενσαρκωθείς Λόγος, ο Υιός του Θεού....Αυτές και άλλες προτάσεις μεταφυσικές, οι οποίες αναγγέλουν τον Ιωάννειο Ιησού και τον ερμηνευτή του, δικαιολογούν την ύπαρξη μίας Χριστολογίας που δέν είναι δογματική.

          Ο πρόλογος τον οποίο θα αναλύσουμε στο δεύτερο μέρος, αντικατοπτρίζει την εσωτερική βεβαιότητα τού Ιησού σχετικά με αυτό που τον αφορά. Και αυτός λοιπόν κατέχει την βασική αλήθεια της θεωρίας της Επιστήμης. Ο Χριστιανισμός και η θεωρία της επιστήμης λοιπόν ταυτίζονται. Και ο Ιησούς είναι ο αληθινός εφευρέτης της θεωρίας της επιστήμης. Παρ'όλα αυτά όμως παρατηρεί ο Φίχτε εισάγοντας μία διάκριση την οποία θα διατηρήσει με συνέπεια, η ιστορική πλευρά-ότι ο Λόγος ενσαρκώθηκε στον Ιησού της Ναζαρέτ-δέν ανήκει στην θεωρία τής Επιστήμης, η οποία διαπραγματεύεται αποκλειστικά την μεταφυσική αλήθεια! Παραμένει βεβαίως το γεγονός ότι η φιλοσοφία μπορεί να αφομοιώσει το ιστορικό στοιχείο, και σε κάθε περίπτωση δέν τής είναι σκοτεινό. Είναι επίσης γεγονός ότι ο Ιησούς, μόνος καί απομονωμένος στις χιλιετίες, απέκτησε πρώτος την μεγαλειώδη έμπνευση τής συμβιώσεως ανάμεσα στο ανθρώπινο και το Θείο όν, έτσι ώστε αυτός να είναι, για τον μελλοντικό μας χρόνο, ο κατ'εξοχήν Υιός του Θεού. Είναι επίσης καθοριστικώς και ο μεσολαβητής τής ενώσεως με τον Θεό. Διότι θα παραμείνει για πάντα αληθές ότι οι έρευνες της φιλοσοφίας ριζώνουν στο έδαφος της Χριστιανικής παραδόσεως. Αλλά το ιστορικό στοιχείο, το οποίο υφίσταται, δέν είναι απαραίτητο. Πολύ λίγη σημασία έχουν τα μέσα τής μακαριότητος, η μεσολάβηση συνέβη, δέν είναι πλέον αναγκαίο να επαναλαμβάνουμε συνεχώς την μνήμη της, καθότι ο Ιησούς ήθελε να ξεχαστεί, να χαθεί. Ο Ιωάννειος "Ιησούς" περνά, μεταφέρεται σε εκείνους οι οποίοι ζούν την ζωή του, οι οποίοι είναι μετουσιωμένοι μ'αυτόν, που έγιναν το σώμα του και το αίμα του. Η μίμησις του Ιησού είναι μία περιττή και ανώμαλη έκφραση, καθότι ο Ιησούς δέν είναι ένα μοντέλλο απροσπέλαστο, ο μαθητής του μπορεί να τον ξαναπαράγει ολοκληρωτικώς (Μύηση στην μακάρια ζωή). Ο Ιησούς κατοικημένος απο την ιδέα του, αστραπή πού φωτίζει ολοκληρωτικώς τον ουρανό της νοήσεως, μαθητές οι οποίοι την οικειοποιούνται χωρίς κανένα υπόλλειμμα και ζούν για λογαριασμό τους την ιδέα τους: ο Χριστιανισμός σαν έμπνευση και ζωή είναι αποτυπωμένος στην θεωρία τής Επιστήμης, είναι προληπτικός, ή πρέπει να πούμε καλύτερα ότι η θεωρία τής Επιστήμης δέν κάνει τίποτε άλλο απο το να έχει αναστήσει και  εκσυγχρονίσει την αλήθεια του Ιησού και του Ιωάννη η οποία είχε σκοτιστεί και αποκρυφτεί. Αυτή είναι η οπτική γωνία του Φίχτε, παρότι ο ίδιος δηλώνει ότι μπορούμε να αποφύγουμε το ιστορικό προηγούμενο.

          Στο μεταφυσικό επίπεδο ο Χριστιανισμός και η θεωρία του είναι αδιαχώριστα. Οι διαφορές οφείλονται στο ιστορικό στοιχείο στο οποίο ο Φίχτε επιστρέφει σε ένα παράρτημα του έργου του για να ορίσει επακριβώς τις σχέσεις ανάμεσα στον Ιησού, τον ιδρυτή της θεωρίας της επιστήμης, και την θεωρία της επιστήμης. Η "μεγάλη φανέρωση" του Χριστού επαναλαμβάνεται απο τον στοχαστικό φιλόσοφο. Αυτός χαίρει-και σαν πρωτοπόρος κέρδισε-ενός κύκλου μορφωμένου λαού, συζητήσεων, παροτρύνει απο το αίνιγμα τής υπάρξεως, είναι ένας άνθρωπος της μελέτης και όχι ένας εμπνευσμένος, ο οποίος στην εξωτερική θρησκεία ψάχνει και βρίσκει την λέξη του αινίγματος. Ο Ιησούς αντιθέτως δέν ανησυχεί για τον πεπερασμένο κόσμο και για την ύπαρξη των πραγμάτων, μετράει μόνον η ένωση με τον Θεό, μόνον αυτή είναι πραγματική. Κατέκτησε την πεποίθησή του μόνος του, έξω απο την παράδοση, την οποία ξαναβρήκε στην συνέχεια στον Μωυσή και τους Προφήτες. Η άμεση γνώση του ήταν ένα σώμα μαζί του, η μοναδικότητά του συνέπιπτε με την καθαρή νοητή αλήθεια, ήταν ένα καθαρό "γεγονός συνειδήσεως".

          Η συνείδησή του ήταν θρησκευτική εξολοκλήρου.

          Η γειτνίαση με τον Σλαϊερμάχερ, παρότι δέν ταίριαζαν και τόσο, είναι φανερή. Ο Θεός ήταν μέσα του, σ'αυτόν και Θεός ήταν αυτός. Φαίνεται έτσι επιπλέον και πόσο τολμηρή είναι μία ψυχολογία του Χριστού.

Συνέχεια

 ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΛΟΙΠΟΝ Ο Φ(Ρ)ΙΧΤΕ. Ο ΘΕΜΕΛΙΩΤΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΑΞΕΩΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ.
Αμέθυστος.