L UPUS ΚΑΙ Α GNUS
Από τον Φαίδρο και μετά, ο λύκος και το πρόβατο έγιναν το παράδειγμα της βίας του ισχυρότερου εναντίον του ασθενέστερου. Της απαξίωσης. Της κατάχρησης και της καταπίεσης.Τώρα, ο Λατίνος ποιητής εμπνεύστηκε από την πραγματικότητα. Ή μάλλον από τις ειδήσεις. Και, από πολλές απόψεις, είναι ένα αυτοβιογραφικό χρονικό. Γιατί πίσω από τη μάσκα του λύκου δεν είναι δύσκολο να μαντέψεις το πρόσωπο του Sejanus. Ο ισχυρός Έπαρχος του Πραιτωρίου στον οποίο ο Τιβέριος είχε εμπιστευτεί τη διοίκηση της πόλης. Ενώ αυτός, ο αυτοκράτορας, κυβερνούσε τον ρωμαϊκό κόσμο από τις βίλες του στο Κάπρι, τη Σπερλόνγκα... Και τον κυβερνούσε, για έναν άλλο καλό λόγο, γιατί ο Τιβέριος εκτός από εξαιρετικός στρατηγός ήταν και ικανός διαχειριστής. Όχι όμως η πρωτεύουσα. Ρώμη αρ. Γιατί μισούσε εγκάρδια την Πόλη. Και του ανταπέδωσε. Λοιπόν... πάρε το Seiano, και τώρα θα μάθω ποια είναι η δουλειά σου...
Πέρα από την ιστορική αναφορά, ο λύκος ήταν πάντα καλός μαζί μου. Ως παιδί υποστήριζα λαθραία τον Ιεζεκιήλ, τον λύκο της Ντίσνεϋ και ήλπιζα ότι τα τρία γουρουνάκια θα κατέληγαν, αργά ή γρήγορα, στο φούρνο με ένα όμορφο κόκκινο μήλο στο στόμα... Από την άλλη, με συγχωρείτε.. Ποια θα έπρεπε να είναι η μοίρα ενός χοίρου, μεγαλωμένου με άνεση και δεόντως παχυνμένου, αλλά να καταλήξει σε λουκάνικα; Γιατί λοιπόν να επιλέξω τον καλό Ιεζεκιήλ;
Μετά, φυσικά, ο λύκος έχει έναν τρόπο ζωής που μου αρέσει. Όχι το αρνί. Αυτό είναι προορισμένο, εκτός αν πλησιάζει το Πάσχα, να μεγαλώσει. Και γίνε πρόβατο. Πράγματι, πρόβατα. Κάνοντας μια ήρεμη και νωχελική ζωή. Μέχρι που ο καλός βοσκός νά έχει μια ακατανίκητη επιθυμία για αρνί…
Θέλετε να βάλετε τον τρόπο ζωής του λύκου; Και τα δύο σε πακέτο, υπέροχο παράδειγμα οργάνωσης. Μια αληθινή ομάδα πολεμιστών, ισχυρή σε συναισθηματικούς και υποστηρικτικούς δεσμούς. Και όταν ο λύκος γίνεται μοναχικός. Και παίρνει μια αύρα, κατά κάποιο τρόπο, ηρωισμού και φιλοσοφικής μελαγχολίας. Ο Χέρμαν Έσσε το ενσάρκωσε σε ένα από τα πιο έντονα μυθιστορήματά του. «Ο λύκος τής στέπας».
Έχοντας πει αυτές τις συμπάθειές μου, είναι όμως γεγονός ότι ο λύκος και το αρνί έχουν γίνει παροιμιώδη. Και χρησιμοποιούνται ως σύμβολα για τις πιο διαφορετικές περιπτώσεις και για να εκφράσουν έννοιες που είναι ακόμη και πολύ απομακρυσμένες μεταξύ τους.
Υπάρχει, για παράδειγμα, μια φράση του Γιουνγκ. Ο Carl Gustav Jung, ο πατέρας της ψυχολογίας του βάθους. Πάντα μια πολύ ενδιαφέρουσα φιγούρα. Αν και η σκέψη του –αν και σίγουρα πιο εκλεπτυσμένη από αυτή του δασκάλου του, Φρόυντ– δεν με έπεισε ποτέ πραγματικά. Το παιχνίδι του με τα σύμβολα –και εσκεμμένα χρησιμοποιώ το ρήμα «παίζω»– μου άφηνε πάντα την εντύπωση ότι αντιλαμβανόταν την έννοια του συμβόλου με μεγάλη οξυδέρκεια. Μεταφράζοντάς το έξοχα σε συλλογισμό. Όμως, τελικά, η δύναμη του συμβόλου του διέφυγε. Κάτι που δεν μπορεί να εξηγηθεί, παρά μόνο νά πειραματιστούμε... αλλά ας το ξεχάσουμε. Μακρύς λόγος. Και μετά, ποιος είμαι εγώ για να αρχίσω να διαφωνώ για τα υψηλότερα συστήματα; Ίσως φταίει η ζέστη...
Ωστόσο, ο Γιουνγκ, στη διάλεξή του για τον Ζαρατούστρα του Νίτσε, λέει ότι ο σύγχρονος κόσμος κατοικείται από ένα παράξενο, νέο είδος λύκου.
Ένας λύκος που δεν έχει το κουράγιο να δείξει τον εαυτό του ως τέτοιος. Πού δεν παλεύει και δεν κυνηγάει ανοιχτά. Αντιθέτως. Γκρινιάζει και παραπονιέται συνέχεια. Προσποιείται, περισσότερο από καλός, ότι είναι αδύναμος και ανυπεράσπιστος. Εύθραυστος. Ευαίσθητος.
Είναι ένας ναρκισσιστικός λύκος. Που παίζει με τις αδυναμίες των άλλων, προσποιούμενος ότι είναι δικές του. Και χειραγωγεί. Τρέφεται με αρνιά. Τα ξεσκίζει και τα καταβροχθίζει. Αλλά ενεργεί σαν να είναι το θύμα. Γιατί δεν γίνεται κατανοητό. Κάνει τα πάντα για το καλό των αρνιών. Ακόμα κι όταν τα κάνει κομμάτια. Και τα καταβροχθίζει. Και εκπλήσσεται αν κάποιο από αυτά υπαινίσσεται μια εξέγερση. Έστω και μόνο σάν αποστροφή. Νιώθει παρεξηγημένος. Και υποφέρει. Ή, τουλάχιστον, θά πει σε όλους πόσο υποφέρει…
Είναι η μάσκα της υποκρισίας. Και είναι μια μάσκα, σήμερα, που τη συναντάς εύκολα. Σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής κλίμακας. Σε όλες τις γωνιές της ζωής.
Είναι ο ηγεμόνας που εργάζεται για το καλό των υπηκόων του. Και, εν τω μεταξύ, τους ωθεί προς την καταστροφή.
Είναι ο δημοκράτης που παλεύει ενάντια στις ανισότητες, στο όνομα της πολιτικής ορθότητας. Και, μάλιστα, αρνείται στους άλλους κάθε δικαίωμα έκφρασης...
Είναι αυτός που προσποιείται ότι ενδιαφέρεται για την υγεία των άλλων. Και, κάνοντας αυτό, ισχυρίζεται ότι διοικεί τους ανθρώπους ακόμη και πάνω από το σώμα τους. Τους απαλλοτριώνει κάθε δικαίωμα, ακόμα και το πιο βασικό.
Είναι αυτός που προσποιούμενος την αγάπη, την ανάγκη, την ευαισθησία, ληστεύει και λεηλατεί. Εκμεταλλεύεται μέχρι το κόκαλο. Και, στο τέλος, φεύγει. Αφήνοντας μόνο σκελετούς άδειους από ζωή…
Η Ύαινα, εδώ. Η ύαινα μάς καβαλάει. Τέλεια.
Είναι το ζώο που σκέφτομαι όταν βλέπω ορισμένους χαρακτήρες να χαμογελούν στα σαλόνια της τηλεόρασης. Ή ακόμα και όταν τους διασταυρώνω στο δρόμο.
Υαινες. Αρπακτικά, αλλά δειλοί. Που τρέφονται με πτώματα. Και τους αφαιρούν τη σάρκα τους, μασώντας ακόμα και τα κόκαλα...
Υπάρχει, για παράδειγμα, μια φράση του Γιουνγκ. Ο Carl Gustav Jung, ο πατέρας της ψυχολογίας του βάθους. Πάντα μια πολύ ενδιαφέρουσα φιγούρα. Αν και η σκέψη του –αν και σίγουρα πιο εκλεπτυσμένη από αυτή του δασκάλου του, Φρόυντ– δεν με έπεισε ποτέ πραγματικά. Το παιχνίδι του με τα σύμβολα –και εσκεμμένα χρησιμοποιώ το ρήμα «παίζω»– μου άφηνε πάντα την εντύπωση ότι αντιλαμβανόταν την έννοια του συμβόλου με μεγάλη οξυδέρκεια. Μεταφράζοντάς το έξοχα σε συλλογισμό. Όμως, τελικά, η δύναμη του συμβόλου του διέφυγε. Κάτι που δεν μπορεί να εξηγηθεί, παρά μόνο νά πειραματιστούμε... αλλά ας το ξεχάσουμε. Μακρύς λόγος. Και μετά, ποιος είμαι εγώ για να αρχίσω να διαφωνώ για τα υψηλότερα συστήματα; Ίσως φταίει η ζέστη...
Ωστόσο, ο Γιουνγκ, στη διάλεξή του για τον Ζαρατούστρα του Νίτσε, λέει ότι ο σύγχρονος κόσμος κατοικείται από ένα παράξενο, νέο είδος λύκου.
Ένας λύκος που δεν έχει το κουράγιο να δείξει τον εαυτό του ως τέτοιος. Πού δεν παλεύει και δεν κυνηγάει ανοιχτά. Αντιθέτως. Γκρινιάζει και παραπονιέται συνέχεια. Προσποιείται, περισσότερο από καλός, ότι είναι αδύναμος και ανυπεράσπιστος. Εύθραυστος. Ευαίσθητος.
Είναι ένας ναρκισσιστικός λύκος. Που παίζει με τις αδυναμίες των άλλων, προσποιούμενος ότι είναι δικές του. Και χειραγωγεί. Τρέφεται με αρνιά. Τα ξεσκίζει και τα καταβροχθίζει. Αλλά ενεργεί σαν να είναι το θύμα. Γιατί δεν γίνεται κατανοητό. Κάνει τα πάντα για το καλό των αρνιών. Ακόμα κι όταν τα κάνει κομμάτια. Και τα καταβροχθίζει. Και εκπλήσσεται αν κάποιο από αυτά υπαινίσσεται μια εξέγερση. Έστω και μόνο σάν αποστροφή. Νιώθει παρεξηγημένος. Και υποφέρει. Ή, τουλάχιστον, θά πει σε όλους πόσο υποφέρει…
Είναι η μάσκα της υποκρισίας. Και είναι μια μάσκα, σήμερα, που τη συναντάς εύκολα. Σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής κλίμακας. Σε όλες τις γωνιές της ζωής.
Είναι ο ηγεμόνας που εργάζεται για το καλό των υπηκόων του. Και, εν τω μεταξύ, τους ωθεί προς την καταστροφή.
Είναι ο δημοκράτης που παλεύει ενάντια στις ανισότητες, στο όνομα της πολιτικής ορθότητας. Και, μάλιστα, αρνείται στους άλλους κάθε δικαίωμα έκφρασης...
Είναι αυτός που προσποιείται ότι ενδιαφέρεται για την υγεία των άλλων. Και, κάνοντας αυτό, ισχυρίζεται ότι διοικεί τους ανθρώπους ακόμη και πάνω από το σώμα τους. Τους απαλλοτριώνει κάθε δικαίωμα, ακόμα και το πιο βασικό.
Είναι αυτός που προσποιούμενος την αγάπη, την ανάγκη, την ευαισθησία, ληστεύει και λεηλατεί. Εκμεταλλεύεται μέχρι το κόκαλο. Και, στο τέλος, φεύγει. Αφήνοντας μόνο σκελετούς άδειους από ζωή…
Η Ύαινα, εδώ. Η ύαινα μάς καβαλάει. Τέλεια.
Είναι το ζώο που σκέφτομαι όταν βλέπω ορισμένους χαρακτήρες να χαμογελούν στα σαλόνια της τηλεόρασης. Ή ακόμα και όταν τους διασταυρώνω στο δρόμο.
Υαινες. Αρπακτικά, αλλά δειλοί. Που τρέφονται με πτώματα. Και τους αφαιρούν τη σάρκα τους, μασώντας ακόμα και τα κόκαλα...
Αντρέα Μαρτσιλιάνο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου